نەۋائىينىڭ ئۆز غەزەللىرىگە باغلىغان تەخمىسلىرىدىن [ئۇلانما كۆچۈرۈش]

نەۋائىينىڭ ئۆز غەزەللىرىگە باغلىغان تەخمىسلىرىدىن

يوللىغۇچىدىن ئىلاۋە: نەۋائىي كىلاسسىك شېئىرىيەت شەكىللىرىمىزدىن "تەخمىس" تە باشقىلارنىڭ غەزىلىگە تەخمىس باغلاشتەك ئەنئەنىدە ئۆزگىچە يول تۇتۇپ، ئۆز غەزەللىرىگە ئۆزى تەخمىس باغلاشتەك بىر خىل تەخمىس تۈرىنى ياراتقان ئىكەن. تورداشلارنىڭ كۆرۈپ بېقىشى ئۈچۈن بۇنداق تەخمىسلەردىن ئىككىنى سۇندۇم



1

ئاھكىم ۋالىھ مەن ئۇل سەرۋى خىراماندىن جۇدا

كۆزلەرىم گىرياندۇر ئۇل گۈل بەرگى خەنداندىن جۇدا

بىنەۋادۇر جان داغى ئۇل ھۆرى رىزۋاندىن جۇدا

نە نەۋاساز ئەيلەگەي بۇلبۇل گۇلسىتاندىن جۇدا

ئەيلەمەس تۇتى تەكەللۇم شەككەرىستاندىن جۇدا



ۋەھ نېچە ئىشق ئوتى جىسمىمدا سۆڭەكنى ئۆرتەگەي

كۆڭلەكىم جەيبىغە ئوت سالغاي ئېتەكنى ئۆرتەگەي

تەلبەلىك ئاھىم سەمادىن تا سەمەكنى ئۆرتەگەي

ئول قۇياش ھەجرىدە قورقارمەن فەلەكنى ئۆرتەگەي

ھەر شەرارىكىم بولۇر بۇ ئوتلۇغ ئەفغاندىن جۇدا



ۋەھكى باغرىم تۆكتى كۆزلەر يولىدىن پەرگالە كۆپ

كۆز ھەم ئول گۇل ھەجرىدىن ياغدۇردى گۈلگۈن ژالە كۆپ

زەئف ئېتىپمەن قانلىغ ئەشكىم بەسكى تۆكتى لالە كۆپ

دېمە ھىجرانىمدا چەكمەيسەن فىغانۇ نالە كۆپ

جىسم ئەيلەرمۇ فىغان بولغان نەفەس جاندىن جۇدا



قىلغالى مەھرۇم جامى ۋەسلىدىن جانان مېنى

تەلخ كام ئەتمىش تىرىگلىك بادەسىدىن جان مېنى

ھەر زەمانى ئۆلتۈرۈر غەم زەھرىدىن ھىجران مېنى

ھەجر ئۆلۈمدىن تەلخ ئېمىش مۇندىن سوڭ ئەي دەۋران مېنى

ئەيلەگىل جاندىن جۇدا قىلغۇنچا جاناندىن جۇدا



باغرىمە ئەي خارى ھىجران ھەر زەمان سانچىلماغىل

ئەي كۆڭۈل يۈز جەۋر يەتسە كۆزگە غەيرىن ئىلماغىل

مىڭ بەلا يۈزلەنسە ئەي جان ياردىن ئايرىلماغىل

بولسا يۈز مىڭ جانىم ئال ئەي ھەجر لېكىن قىلماغىل

يارنى مەندىن جۇدا ياخۇد مېنى ئاندىن جۇدا



جاننى ئانداق ھۆسنۈڭ ئوتى شۇئلەسى چاقىلدىكىم

جىسم ئانىڭدەك لەمئەئى رۇخسارىڭا يا قىلدىكىم

شەرھى ھالىغا ئالارنىڭ بۇ رەقەم يازىلدىكىم

ۋەسل ئارا پەرۋانە ئۆرتەندى ھەمانا بىلدىكىم

قىلغۇدەكدۇر سۇبھ ئانى شەمئى شەبىستاندىن جۇدا



ئاشىقىكىم بولغاي ئول بىر شۇخى گۇلرۇخسارسىز

ئۇيلە بۇلبۇلدۇركى قالمىشدۇر گۇلۇ گۇلزارسىز

ۋاي ئول بىدىلغاكىم قالغاي تىرىگ دىلدارسىز

بىر ئىگەسىز ئىت بولۇپ ئەردى نەۋائيى يارسىز

                      بولماسۇن يارەبكى ھەرگىز بەندە سۇلتاندىن جۇدا

"غەرايىبۇسسىغەر" دىن



2

ئاھكىم، تەركى مۇھەببەت قىلدى جانان ئاقىبەت،  

بولدۇم ئۈشبۇ غۇسسەدىن رەسۋايى دەۋران ئاقىبەت.  

قالمەدى مەخفىي غەمىم ئەل ئىچرە پىنھان ئاقىبەت،  

ياشۇرۇن دەردىمنى زاھىر قىلدى ئەفغان ئاقىبەت،  

ئاسرەغان سىررىمنى يايدى سەيلى مۇجگان ئاقىبەت.



تاكى چەكتى ئوقۇ يا قەسدىمغە ئۇل مۇجگانۇ قاش،  

ئەيلەدى پەيكانلەرى ھەر سارى باغرىمنى خەراش،  

پەردەئيى سەبرۇ سەلامەت يايىبان، ئېي بەغرى تاش،  

ياشۇرۇب ئەردىم باغىر چاكىنى، ۋەھكىم، قىلدى فاش،  

ھەر تەرەف كۆزدىن تەرەششۇھ ئەيلەگەن قان ئاقىبەت.



كۆپ يۈگۈردۇم ئىشق يولىدە مەنى گۇمراھكىم،  

بىلگەسەن ھالىمنى، لېكىن بولمەدىڭ ئاگاھكىم،  

ئىىشق ئەرا ئولگۇمدۇرۇر بىل، ئەمدى، ئېي، دىلخاھكىم،  

تىيغى ھەجرىڭدىن نىھان كوكسۇم شىكافىن، ئاھكىم،

ئەلگە رەۋشەن ئەيلەدى چاكى گىرىبان ئاقىبەت،



تىيربارانى غەمىڭ ياغدۇرغەلى كوڭلۇمگە سەھم،

يۈز تۈمەن داغى نىھان قويمىش ئېدى ئۇل خەۋفۇ سەھم،

خەلق ئەنى فەھم ئەتمەسۇن دەب بار ئېدى كوڭلۇمدە ۋەھم

ۋايكىم، كۆكسۈم شىكافىدىن ئۇلۇسقە بولدى فەھم،  

ئىىشق ئوتى باغرىمدە قويغان داغى پىنھان ئاقىبەت.



ئۇل پەرىيكىم، تەلبەلەرگە ئىشقىدىن مانەند ئېدىم،

زۇلفى زەنجىرىدە مەجنۇندەك ئەسىرى بەند ئېدىم.  

جەۋرىغە قانە بولۇب ۋەسلىغە ھاجەتمەند ئېدىم.  

شەۋقىدىن دەم ئۇرمەيىن بېدادىغە خۇرسەند ئېدىم،  

ۋەھكى، بولدۇم ھەجرىدىن رەسۋايى دەۋران ئاقىبەت.



ئارەزى قاشىدە گۇل يۈز ۋەجھ ئىلە باردۇر كەرىھ،

مىڭ جىھەتدىن نۇتقى ئاللىندە ئېرۇر بۇلبۇل سەفىھ.

كۆزىيۇ زۇلفىغە ئېرمەس نەرگىسۇ سۇنبۇل شەبىھ،  

گەر بۇدۇر كافىر كۆزۇ زۇننارى زۇلفى، ئېي فەقىھ،  

بولغۇدەكمەن، دەير ئەرا مەستۇ پەرىشان ئاقىبەت.



جاننى مەجنۇن ئۇل پەرىي رۇخسارە يادى ئەيلەدى،  

كۆزنى گىريان ئىشق زۇلمى مەئي فەسادى ئەيلەدى،  

تەننى ئۇريان، ئەقلۇ دانىش خەيربادى ئەيلەدى،  

ئىىشق كويىدە جۇنۇنۇمنى مۇنادى ئەيلەدى،  

ھەجر تاشىدىن مۇنەققەش جىسمى ئۇريان ئاقىبەت.



بادە ئىچكىم دەۋر ئىشىدە ئېتىدالە كۆرمەدۇك،  

نەۋ بەھارى ھۆسن ئەرا ساھىب جەمالە كۆرمەدۇك  

كىم، خەزانى ئۇمردىن ئەندە زەۋالە كۆرمەدۇك،  

دەھر بوستانى ئەرا سەركەش نىھالە كۆرمەدۇك،  

سايا ياڭلىغ بولمەغان يەر بىرلە ياكسان ئاقىبەت.



شەھلىغ ئەتكەندىن نە ھاسىل فەقر سىررىن بىلمەيىن  

ھېچ كىم مۇلكى بەقا سۇلتانى بولغانمۇ ئېكىن،  

فانىيى مەھز ئولمەيىن سۇلتان ئەبۇلغازىي بىكىن،  

ئېي نەۋائىي، دەۋلەتى باقى تىلەرسەن ۋەسلىدىن،

ئەنى كەسب ئەتمەك فەنا بولماي نې ئىمكان ئاقىبەت.

("نەۋادىرۇششەباب" دىن)



ئەسكەرتىش: يۇقىرىقى تەخمىس باغلانغان ئەسلى غەزەللەرنى كۆرۈپ باقماقچى بولغانلار شىنجاڭ خەلق نەشرىياتى نەشىر قىلغان "ئەلىشېر نەۋائىي- غەزەللەر"  نى كۆرگەي.

ھەبىبۇللا مىجىت تەستىقلىدى

مەزكۈر تېمىنىڭ ئەسلى كىم تەرىپىدىن تەييارلىنىپ، قايەرگە يوللىغانلىقى نېمىشقا ئەسكەرتىلمىدى،  admin ئەپەندى؟؟ بۇ يازمىنى ئاخىرىدا   a.sadir تەھرىرلىگەن. ۋاقتى  2012-4-19 00:16  

  يازمىنىڭ  ئەسكەرتمىلىرىدىن يۇقۇرقى ئىككى تەخمىسنى ئادمىن ئەپەندىنىڭ ئۆزى يوللىغانلىقى سېزىلىپ تۇرىدۇ. ئاتالمىش غەزەل ۋە تەخمىس مەزكۇر مۇنبەرىدە ئۆز جامالىنى كۆرسەتكەندىن كىيىن ھەقىقىي غەزەل ۋە تەخمىسلەر مەزكۇر مۇنبەردىن كۆپرەك ئورۇن ئېلىپ ،ئاتالمىش غەزەل ۋە ئاتالمىش تەخمىسلەرگە ئورۇن بوشۇتۇپ بەرمەيدىغانلىقىنى بىلدۈرۈپ قويدى.شۇنداق ئەھۋالدا ئادمىن ئەپەندىنىڭ كىلاسسىك ئەدەبىياتقا جۈملىدىن ناۋايى ھەزرەتنىڭ ئەسەرلىرىگە مۇراجەت قىلغانلىقى ناۋايىدەك جاھانشۇمۇل ئەدىپلىرىمىزنىڭ ئەجرىنى ئۇنتۇپ قالماسلىققا ۋە كىلاسسىك ئەدەبىياتقىمۇ نەزەر سېلىپ بېقىشقا بىشارەت بەرگەنلىكىدۇر.

بۇ تېمىنىڭ خېلى بۇرۇنلا نادىرلانغىنى كاتتا ئىش بوپتىكەن. ناۋائىيىنىڭ ئەسەرلىرىدىكى ئەسەرلىرىدىكى جەۋھەر خۇسۇسىيەتلەر ھەقىقەتەن كۆپ...ئۈگىنىش،تەتقىق قىلىنىشى زۈرۈر...