ئېلى ھېمىت: ياش شائىر ئەخمەت ئىمىننىڭ "مۇھەببەت مەرسىيەسى"ناملىق [ئۇلانما كۆچۈرۈش]

1
شائىر بۇ لىرىكىسىدا ئەپچىل ئۈچ قىرلىق قۇرۇلما ياساپ ،مۇھەببەت ئەقىيدىسى ئۈچۈن بىر پىراممىدا تىكلەيدۇ.ئاۋۋال پۈتۈن شېئىردىن بەھىرلىنەيلى:

مۇھەببەت مەرسىيەسى

ئەخمەت ئىمىن ئارمان

جېنىم!
ياز پەسلىنى قوغلىغاندا كۈز،
دېدىڭ مەندىن ئۈمىدىڭنى ئۈز.
چاقىرساممۇ باغرىمغا بۈگۈن،
قايتتىڭ يەنە گاسلىققا پۈتۈن.
يىراقلارغا كېتەرسەن جېنىم،
كۆزلىرىمدىن يىتەرسەن جېنىم.
ئەي مېنىڭ جېنىم!

جېنىم!
كىملەر ئۈچۈن پايپېتەك، بولۇپ،
كىملەر ئۈچۈن سارغىيىپ سولۇپ،
كىملەر ئۈچۈن چېكىپ نادامەت،
كىملەر ئۈچۈن چېچىپ مۇھەببەت،
كىملەر ئۈچۈن كۈلەرسەن جېنىم،
كىملەر ئۈچۈن ئۆلەرسەن جېنىم.
ئەي مېنىڭ جېنىم!

جېنىم!
تەڭرى ماڭا بەرگەن ئازابسەن،
قىيناپ تۇرۇپ سۆيگەن كاززابسەن.
يۈرىكىمدىكى جاراھەتسەن،
بەخت ھەققىدىكى رىۋايەتسەن.
ئويغانمىغان سەھەرسەن جېنىم،
مەن قانمىغان زەھەرسەن جېنىم.
ئەي مېنىڭ جېنىم!

(بۇ شېئىر "ئاتەش نەپەسلەر"ناملىق كىتابتىن ئېلىندى.)

2

شېئىر ئۆزىگە خاس رېتىم،قۇرۇلما ئوبراز پۈتۈنلىكى بىلەن ۋەقە،مۇھىت،ھېس-تۇيغۇ بىردەكلىكىدە مۇھەببەتنىڭ ھەقىيقى ئىگىسىنى ،ئۇنىڭ پاجئىەلىك تەغدىرىنى جانلىق سىزىپ بېرىدۇ.سۆزلەر پىكىر ئىزچىللىقىدا مۇۋاپىق تاللانغاچقا "ئاددىيلىق ئىچىدە مۇرەككەپلىك"شەكىللىنىپ،ئوقۇرمەنگە كۈۋىجەپ تۇرغان ئۈچ قەدەھ مەي سۇنىدۇ.
بىرىنچى قەدەھ: ئاچچىق جۇدالىق شارابى بولۇپ،كۈز خازان پەسلىدە "گاسلىققا قايتقان"نادان يار كەچ كۈز بورىنىدەك ئاشىقنىڭ يېشىل ئەقىيدىسىنى خازان ياپراققا ئايلاندۇرۇپ، تاشلايدۇ.
ئىككىنچى قەدەھ: شاراب سەمىمىي ئەقىيدە ئۈچۈن كۆتۈرۈلگەن بولۇپ،شائىر تولۇپ-تاشقان ئېتىقاتلىق ھېسىياتى بىلەن "نادان"يارنىڭ پاجىئەلىك تەغدىرىگە چوڭقۇر قايغۇرىدۇ.ئۆزىنىڭ ئەڭ ھەقىيقى ئېتىقاتى ،ئەقىيدىسىنى "جېنىم"سۆزىدە ئىخچام ،جانلىق ئىپادىلەيدۇ.ئۈچىنچى قەدەھ: كۆيۈۋاتقان ئارمان شارابى بولۇپ،بۇ دەل شېئىرنىڭ ئوبراز پۈتۈنلىكى تولۇق يارىتىلغان.شائىر مۇھەببەت چۈشەنچىسىنى ئالاھىدە چوڭقۇر دەرىجىدە ئەڭ كونكرېت،ئەڭ مەركەزلىك،ئەڭ ئوبرازلىق ئىپادىلەپ شېئىري يۈكسەكلىككە يېتىدۇ.
شېئىردىكى ھەر بىر سۆز كۆپ قىرلىق مەنىگە ئىگە قىلىنغان.يەنى شەئىي نەرسە،مەۋھۈم چۈشەنچە ئۆزئارا گىرەلىشىپ ئۆتۈشمە مەنە بوشلۇقى ھاسىل قىلغان بولۇپ،بۇ سۆزلەر بىرى كونكرېت ئوبېيكتنى ئىپادىلىسە،يەنە بىرى ئوخشاش بولمىغان ھېسىيات ھالىتىنىڭ دەرىجىسىنى ئىنىق ئىپادىلەپ بەرگەن.نەتىجىدە،سەزگۈ ئەزالىرىمىز سەزگۈدەك جانلىق شېئىرىي كارتىنا بەرپا قىلىنغان.شۇڭا شېئىردىكى ھېسىيات ئېتىلىپ تۇرغان ماگمىدەك كۈچلۈك،قايناق بولۇپلا قالماي،ئەڭ يۇقىرى پەللە ھاسىل قىلالىغان.بۇ نۇقتىدىن ،شېئىرنى "ئۆلگەن"مۇھەببەتكە ئوقۇلغان ئەڭ ئېغىر ھېسىيات،ئاچچىق ھەسرەتكە تولغان مۇكەممەل مۇھەببەت مەرسىيەسى دېيىشكە ھەقلىقمىز.

مەنبە:2002-يىلى "شىنجاڭ ئىشچىلار ھەركىتى"ژورنىلىدا ئېلان قىلىنغان ئوبزوردىن ئېلىندى.