مېھرى: قەمەرنىڭ قىش ماقالىسى [ئۇلانما كۆچۈرۈش]

قەمەرنىڭ قىش ماقالىسى

       بۇ يىل قىش كىرگەندىن بېرى،بارى-يوقى ئىككى قېتىملا قار ياغقان بولسىمۇ، سوغۇق كۈندىن-كۈنگە كۈچىيىپ كېتىۋاتتى. سوغۇقنىڭ  ئەتىگەن-كەچلەردىكى تەلۋىلەرچە  ئەلپازى ھەممىنى مەنزىللىرىگە ئالدىرىتاتتى . باشلانغۇچ مەكتەپنىڭ 2- يىللىقىدا ئوقۇۋاتقان كىچىك قىزىم قەمەرنىڭ ئوقۇتقۇچىسى يېڭى يىل بايرىمىدىن  بۇرۇن ئىمتىھانلارنى ئېلىپ بولۇپ،  بايرامدىن يېنىپلا رەسمىي قىشلىق تەتىل قىلىدىغانلىقىنى ئېيتقان ئىدى . ئىمتىھانلار دىگەن قەرەلىدە ئېلىنىپ بولدى ، يېڭى يىل بايرىمىمۇ  ئۆتتى،  بالىلارنىڭ تەتىلىدىن تېخىچە دىرەك يوق.
بۈگۈنمۇ ئىشتىن چۈشۈپ قىزىمنى مەكتىۋىدىن ئېلىپ ئۆيگە كەلگۈچە ،ھېرىپ كەتكەنلىكى ھەم توڭلاپ كەتكەنلىكى توغرىسىدا نەچچە قېتىم داتلاپ بولدى ، مەن بىر قولۇمدا ئۇنىڭ قولىنى مەھكەم تۇتقىنىمچە ، ئارىلاپ –ئارىلاپ سوغۇقتىن قىزىرىپ كەتكەن كىچىككىنە مەڭزىلىرىنى سىيلاپ قوياتتىم . ئىشكتىن كىرىپلا، تاماققا تۇتۇش قىلىشقا ئالدىرىدىم ،  ئاشخانىغا كىرىپ تۇرىشىمغا،  قەمەر بىر  قولىدا قېرىنداش، بىر قولىدا چوڭ بىر تاپشۇرۇق  دەپتىرىنى ئېلىپ كىرىپ كەلدى.
      -ئىمتىھان تۈگىگەن تۇرسا يەنە تاپشۇرۇق بارمۇ قەمەرىم  ؟- سورىدىم ئۇنىڭ قوشۇمىلىرىنى تۈرۈپ، جىددىي بىر ھالەتتە تۇرغىنىغا مەستلىكىم كېلىپ .
     -ئانا بۈگۈن قىش ماقالىسى يازىدىكەنمىز ، قانداق يېزىشنى بىلمىدىم .
    -نىمە دىدىڭ ؟ قىش ماقالىسى ؟! –ئۇنىڭ سۆزىنى دەماللىققا ئاڭقىرالماي ئىتتىكلا سورىدىم ،كەينىدىنلا ئۇنىڭ  قىش  ھەم ماقالە دىگەن  ئىككى سۆزنى ئۇلاپلا ئېيتقىنىنى پەملىدىم . بۇ سۆزى قۇلىقىمغا شۇنداق تاتلىق ئاڭلىنىپ كەتتىكى ، ئۆزەمنى تۇتىۋالالماي  كۈلۈپ تاشلىدىم .
    -ۋايجان ئانا، بۇنى قانداق يازارمەن دەپ بېشىم قېتىۋاتسا سەن كۈلىدىكەنسەن ، چۈشەندۈرۈپ قويغىنا – دىدى ئۇ جىددىي تەرىزدە.
    –بايا  مەكتەپتىن يېنىش ئالدىدا، سىنىپ باشلىقىمىز ئەزىمەتجان بىزگە: « خانىم ماقالە يېزىپ كېلىش تاپشۇرىقى بەردى، قىشنىڭ ماقالىسىنى يازىدىكەنمىز» دىگەن ئىدى .  كىم  ياخشى يازالىسا شۇنىڭكىنى سىنىپتا ئوقۇيدىكەنمىز، مېنىڭ ياخشى يازغۇم بار، ئەمما ماقالە دىگەن نىمە بىلمىدىم ، سەن شۇنىلا دەپ بەرسەڭ ، نىمىلەرنى يېزىشنى ئۆزەم ئويلاپ قويدۇم – دىدى .
    ئەمدى يەنە كۈلسەم ئۇ تېرىكىدىغاندەكلا ئىدى ، شۇڭا ئۆزەمنى كۈلكىدىن زورىغا بېسىۋېلىپ، دىدىم :
    -نىمە يېزىشنى بىلىمەن دىدىڭغۇ ، ماقالە دىگەن شۇ ئەمەسمۇ قىزىم ؟
     بۇ قېتىم ئۇ ماڭا سەل نارازى بولغاندەك قارىدى:
    - مەن نىمە يېزىشنى سورىمىدىم ، قانداق يازسا ماقالە بولىدۇ شۇنى سوراۋاتىمەن - دىدى .
    نىمە دىيىشىمنى بىلمىدىم ،تېخى بىر ئاي ئىلگىرى ئېچىلغان ئاتا –ئانىلار سۆھبەت يىغىنىدا، 2-يىللىققا چىققان بولسىمۇ تېخىچە ساۋادى تولۇق چىقىپ بولالمايۋاتقان بەزى ئوقۇغۇچىلارنىڭ ئاتا-ئانىلىرىغا خېلى قاتتىق تەلەپ قويغان بۇ قوش تىل سىنىپنىڭ تىل-ئەدەبىيات ئوقۇتقۇچىسى بۈگۈن بۇلارغا  ماقالە يېزىپ  كېلىش تاپشۇرىقىنى بەرگەن ئىدى. ئۆزەمچە  نىمىلەرنىدۇ خىيال قىلىپ ئۈلگۈردۈم . بەلكىم ئۇلارنىڭمۇ ئويلىغىنى باردۇر ...
    -قارا قىزىم، سەن ئاۋال قىش توغرىسىدا ئويلىغىنىڭنى يېزىۋەرگىن، مەن تاماق ئېتىپ بولۇپ، ئاندىن سېنىڭ يازغىنىڭنى كۆرگەچ ئېيتىپ بېرەي ماقۇلمۇ ؟
     ئۇنىڭ ئۈمچىيىپ تۇرغان  ئويماقتەك لەۋلىرى ، سەل قېيداش ئارىلاشقان چىرايى ئەمدى يەنە بىرنەرسە دىمىسەم بولمايدىغانلىقىنى ئېيتىپ تۇراتتى، ئاددىيلا چۈشەندۈرۈشكە باشلىدىم :
    -ماقالە دىگەنچۇ ئوماق ، سەن يازماقچى بولغان نەرسە توغرىسىدىكى ئويلىرىڭنى شۇ پېتى، رەتلىك،  چىرايلىق يېزىش دىگەنلىك بولىدۇ ، مەسىلەن سەن قىشنى يازىمەن دىدىڭ ئەمەسمۇ ، قىش قانداق بولىدۇ، قىشتا نىمە ئىشلار بولىدۇ ، سەن قىشقا ئامراقمۇ ياكى خوشۇڭ يوقمۇ ، ئاندىن....
    -يەنە قىشنىڭ گېپىنى دىدىڭغۇ ، ئۇنى ئۆزەم ئويلاپ بولغان، بولدىلا ئاۋال يېزىپ باقاي ، سەن تاماقنى ئېتىۋەرگىنە ....
گېپىم تۈگىمەستىنلا ،ئۇ شۇلارنى دىدى –دە ،چىقىپ كەتتى .
    تاماقنى ئېلىپ چىقىپ ، ئۇنى تاماققا چاقىردىم .
    -سەل توختا، تۈگەي دىدى .
    -نىمە قىزىم ؟
    -بايا مەن ساڭا دىگەن ماقالىچۇ ، ئۆزەم ئويلىغاننى يازدىم،تاماقتىن كېيىن سەن كۆرۈپ پىكىر بەرگىن ئەمىسە....
چوڭ ئادەملەردەك قىلىۋاتقان سۆزلىرى تېخىمۇ مەستلىكىمنى كەلتۈردى .
    -نىمىلەرنى يېزىۋەتكەنسەن ؟ - چېقىشىپ سورىدىم .
    -ئاۋۇ كۈنى سەن چوڭ ئۆيدە پاتىمە ئاچام بىلەن دىيىشكەن گەپلەر كاللامغا كىرىۋالغان ئىدى ، ماقالەمگە شۇنى يازدىم .
    - ھە ؟! ...
     ئالدىنقى كۈنى چوڭ ئۆيگە بارغىنىمدا، مەلۇم يېزا باشلانغۇچ مەكتىۋىدە ئوقۇتقۇچىلىق قىلىدىغان سىڭلىم بىلەن پاراڭلىشىپ ئولتۇرۇپ ، گەپ ئارىلىقىدا بەزى ئوقۇغۇچىلىرىنىڭ ئائىلە  قىيىنچىلىقى توغرىسىدا قىلغان سۆزلىرى كاللامدىن كەچتى، لېكىن ئۇ چاغدا قەمەر سىڭلىمنىڭ 3 ياشلىق ئوغلى بىلەن شۇنداق قىزغىن ئويناۋاتقان ئىدى ، ئۇنىڭ بۇ گەپلەرگە دىققەت قىلىشى خىيالىمغىمۇ كىرىپ چىقمىغان ئىدى.
     -ئۇ كۈنكى سۆزلەرنىڭ سېنىڭ ماقالەڭ بىلەن نىمە مۇناسىۋىتى بار قىزىم ؟- تېخىمۇ قىزىقىپ سورىدىم .
    -ئوقۇساڭ بىلىسەن- دىدى ئۇ ھەييارلىق بىلەن  كۈلۈپ. ھەيرانلىق ھەم قىزىقىشتا  تاماقنىمۇ ئۇنتۇپ، دەپتىرىنى ئېلىپ ، «ماقالە»  سىنى ئوقۇشقا باشلىدىم .
    چوڭ –چوڭ خەتلەر بىلەن  16كەسلەملىك تاپشۇرۇق دەپتەرنىڭ ۋاراقىغا  ئالدى -كەينىگە تولدۇرۇپ يېزىلغان بۇ «ماقالە»سىگە «قىش»  دەپ ئىسىم قويۇپتۇ . ئوقۇغانسېرى ۋۇجۇدۇمغا ئاجايىپ بىر ھەيرانلىق ، ھەم سۆيۈنۈش تاراپ بارماقتا ئىدى .....

قىش

قىش پەسلى يېتىپ كەلدى.
ھاۋا سوۋۇشقا باشلىدى.
دەرەخلەرنىڭ يوپۇرماقلىرى چۈشۈشكە باشلىدى.
ھەممە يەر بۇرۇنقىدەك چىرايلىق بولماي قالدى . لېكىن مەن يەنىلا قىشنى ياخشى كۆرىمەن .
قىشتا مەن ھەممىدىن قارنى بەك ياخشى كۆرىمەن .
قار ياغقاندا مەن دوستلىرىم بىلەن قار بوۋاي ياساپ، قاردىن پومزەك ياساپ ئېتىشىپ، بەك كوڭۈللۈك ئوينايمىز.
قار بەكلا گۈزەل ،قار ياغقاندا ھەممە جاي ئاپپاق بولۇپ كېتىدۇ،خۇددى توي قىزچاقلارنىڭ كۆينىكىدەكلا ...
لېكىن ، قار ياغقان كۈنلەردە مەن يېزىدىكى كىچىك دوستلارنى ئويلاپ قالىمەن . ئۇلارنىڭ بىزگە ئوخشاش پار بىلەن ئىسسىيدىغان بىنا ئۆيلىرى يوق، ،بەلكىم مەشكە قالايدىغان  كۆمۈرلىرىمۇ كۆپ بولماسلىقى مۈمكىن ،ھەتتا قېلىن قىشلىق كىيملىرىمۇ يوق بولسا ، ئۇلار قارنىڭ سوغۇقىدا توڭلاپ كەتمەمدۇ؟
بۇلارنڭ ئويلىغىنىمدا ، ئۆزەمنىڭ قارغا شۇنچە ئامراقلىقىمنى ئۇنتۇپ، قارنى ياغمىسىكەن دەپ تىلەيمەن . شۇنداقلا قىشنىڭ تىزراق ئۆتۈپ كېتىپ ، ئىللىق باھار پەسلىنىڭ تىزراق يېتىپ كېلىشىنى چىن دىلىمدىن ئارزۇ قىلىمەن .

زۇلقەمەر

بۇ يازمىنى ئاخىرىدا   مېھرى تەھرىرلىگەن. ۋاقتى  2014-1-15 10:45  

ياخشى يېزىلغان ئەسەركەن .

بۇلتۇر ئاتىكەم سىدىق ئايقۇتنىڭ «قەمەرنىڭ ئاۋازى» ناملىق شېئىرىنى ئوقۇپ شۇنچە سۆيۈنگەن ئىدىم، كېيىن زۇلقەمەرنىڭ ئۆز ئاۋازى بىلەن بۇ شېئىرنى دېكلاماتسىيە قىلغان ئاۋازىنى ئاڭلاپ ئۇنى كۆرگەندەك بولغان ئىدىم.
  مېھرى، بۇ يازمىغا سىزنىڭ باشتىكى چۈشەندۈرۈشلىرىڭىز قۇشۇلۇپ، تولىمۇ ېسىل بىر نەسىر پۈتۈپتۇ. بولغاندا، بۇ ئەسەرنى ئۆز پېتى «تارىم غۇنچىلىرى»غا ئەۋەتىڭ. مەنچە بۇ يىل بالىلار ئەدەبىياتىغا بۇنىڭدەك بىر ئەسەر روياپقا چىقمايدۇ. بۇ يازمىنى ئاخىرىدا   qasimjanosman تەھرىرلىگەن. ۋاقتى  2014-1-15 13:35  

مېنىڭچە كىچىك بالا ئەتراپلىق مۇھىتقا ئېرىشسە، كىچىك ئەمەس. قەمەرنىڭ بالىلىق دۇنياسىدىكى بۇ دېيىلمىلەر بەك پاكىز روھىي دۇنيا بوپتۇ. ئۇ ئۆزىنى سەھرا بىلەن باغلاپتۇ. يەنە كېلىپ سەھرادىكى تۇنۇش بولمىغان تۇنۇش دوستلىرىنى ئەسلەپتۇ. ئىنسانىي مۇئامىلەنىڭ قانداق بولىدىغانلىقىنى ئىستىخىيىلىك ھالدا ئىستەپتۇ. بىزنىڭ ھازىرقى رېئاللىقىمىزدا مۇشۇنداق قەمەرلەر بەك مۇھىم!
ئامان بولۇڭ زۇلقەمەر!

روزى سوپى ئۇچتېكىن
                                    قەمەرنىڭ قەلبى
                              (قەمەرنىڭ قىش ھەققىدىكى ماقالىسىنى ئاڭلاپ)

قەمەر قىشقا شۇنچىلىك ئامراق،
چۈنكى قىشتا ياغار ئاپئاق قار.
كەڭ تەبىئەت كىيەر توي كۆينەك،
يەنە قىزىق ئۇيۇنلارمۇ بار...

تۆكۈلگەندەك تىلىدىن ئۈنچە،
پاكلىق پۇراپ تۇرار سۆزىدىن.
قىشقا ئامراق بولسىمۇ شۇنچە،
ئۆزگە ئۈچۈن كېچەر ئۆزىدىن.

يەتتە ياشلىق ئۇماق قىز قەمەر:
ئىسسق ئۆيدە ئولتۇرغان بىلەن
يوقسۇللارنىڭ غېمىنى يەيدۇ،
سۇغۇق قىشنى كەلمىسە دەيدۇ.
بالىلارنىڭ نازۇك قەلبىگە،
ھېچكىم ئازار بەرمىسە دەيدۇ...


مۇشۇلارنى ئاڭلاپ ئولتۇرۇپ،
ئەسىر قىلدى مېنى بىر خىيال.
بەلكىم ساڭا ئوخشىسا كېرەك،
مەسچىت قۇببىسىدىكى ھىلال.
بەلكىم پەقەت پىچىرلار سەندەك،
بولاقتىكى ئوخچىغان زىلال.

قەمەر
قەلبىڭنى مەن ئاق دېسەم ئەگەر،
تەمتىرەپ قالار بارچە ئاق رەڭ.
بىر دېڭىزغا ئوخشاتسام يەنە،
ھېچبىر دېڭىز ئەمەس بۇنچە كەڭ.
شۇنداق بۇندا قىلغىلى بولماس،
ھەر قانداق نەرسىنى ئاڭا تەڭ!

شادلىق ئىچرە ۋىلىقلاپ كۈلسەڭ،
كۈلەر ئالەم بولۇپ ساڭا پار.
كىيىك كەبى ئويناقلاپ كەلسەڭ،
يۈرەكلەرگە تارايدۇ ئىپار.

قەمەردە ئەنە شۇنداق قەلب بار:
زىمىستاننى قىلىدۇ باھار...

2014-يىل 11-يانۋار، ئۇچتۇرپان ئاقيار

قەمەر سېڭلىمنىڭ بۇ ماقالىسى ئوقۇپ شۇنداق ھاياجانلاندىم . ھەم كەلگۈسىدىكى بىر يازغۇچىنى كۆرگەندەك بولدۇم.
ئۇلۇغ ئاللاھ سېڭلىمنىڭ زىھنىنى تېخىمۇ ئوچۇق قىلسۇن !

قەمەرنىڭ ماقالسىىگە مۇبارەك بولسۇن، قەمەرمۇ سىزدەك شائىر بولۇپ چىقامدۇ نېمە ؟ شۇنداق ياخشى يېزىپتۇ، ئۇنى يېتەكلىسە ياخشى مۇھىت يارىتىپ بەرسە كەلگۈسىدە ئىزىڭىزنى بويلاپ ماڭىدىغان ياخشى بىر شائىر بولۇپ چىقىشىدا ئۈمىد زور كەن ! يۇقارقى ماقالىنى ئوقۇپ شۇنداق زوقلاندىم.

باشتىلا  2- يىللىقنىڭ ئوقۇغۇچىسىغىمۇ ماقالە تاپشۇرۇق بىرەمدۇ دەپ سەل  ئاچچىقىم كەلگەن ئىدى، لىكىن ماقالىنى ئوقۇپ  قەمەرگە   ۋە ئۇنىڭ ماقالىسىگە بولغان سۆيۇنىش ھېسياتىم ئاچچىقىمنى بېسىۋالدى،

  مىنىڭچە قاسىمجاننىڭ پىكرى ئورۇنلۇقتەك قىلىدۇ،

  قەمەرنىڭ ماقالىسىكى :  

لېكىن ، قار ياغقان كۈنلەردە مەن يېزىدىكى كىچىك دوستلارنى ئويلاپ قالىمەن . ئۇلارنىڭ بىزگە ئوخشاش پار بىلەن ئىسسىيدىغان بىنا ئۆيلىرى يوق، ،بەلكىم مەشكە قالايدىغان  كۆمۈرلىرىمۇ كۆپ بولماسلىقى مۈمكىن ،ھەتتا قېلىن قىشلىق كىيملىرىمۇ يوق بولسا ، ئۇلار قارنىڭ سوغۇقىدا توڭلاپ كەتمەمدۇ؟
بۇلارنڭ ئويلىغىنىمدا ، ئۆزەمنىڭ قارغا شۇنچە ئامراقلىقىمنى ئۇنتۇپ، قارنى ياغمىسىكەن دەپ تىلەيمەن .

      مانا  بۇ  قەمەرنىڭ  ئۆزگىچە تەپەككۇرى،

ئەمدى باشقانغۇچ مەكتەپنىڭ2-يىللىقىدا ئوقۇۋاتقان قەمەرنىڭ بۇ «قىش»ماقالىسىنى بىر قانچە قىتىم ئوقۇدۇم.سەمىمى ئىنكاسلارنى ئوقۇدۇم.ئۈچتىكىنىىڭ شىئېرىنى ئوقۇدۇم.قەمەر ھەقىقەتەن ئەقىللىق قىز ئىكەن.دىمىسىمۇ تەبىئەت ھادىسلىرى نۇرغۇنلىرىمىزغا ھىسسى جەھەتتىن ھوزۇر بىغىشلىسىمۇ،يەنە نۇرغۇنلىرىمىزغا جاپا-مۇشەققەت،بىزارلىق ئىپ كىلىشى مۈمكىن.بۇ سەبىينىڭ تەپەككۇرىدىن سۆيۈندۈم.تەبىئى تالانت مانا مۇشۇنداق بولىدۇ.مېىھىرلىك ئانىدىن ئوغۇزلانغان قەمەر...مۇقەددەس كىتاپتىكى 114 ئىسىمنىڭ بىرسى قەمەر...ئۇنىڭ ئىسمى،جىسمى،روھى مەڭگۈ مۇشۇنداق بىرلىشىپ ماڭغاي...

بەك ياخشى چىقىپتۇ.

ئەسلى قول يازمىسىنى يوللىماپسىز -دە ؟

«قەمەرنىڭ قىش ماقالىسى»نى ئەتىياز كىرگەندە كۆرۈپتىمەن.شۇنداقتىمۇ بۇ سەبى قىزنىڭ قەلىمىدىن تۆكۈلگەن ئەڭ سەمىمى سۆزلەر كىشىنىڭ مەسلىكىنىي كەلتۈرىدىكەن،بۇنىڭدا ھېچقانداق ياسالمىلىق يوق. كىچىك بالا راست گەپ قىلىدۇ،كۆڭلىدە ھېچنەرسىنى يۇشۇرمايدۇ. قەمەردىكى قان بىلەن كىرگەن مېھرىلىك قەلب ئۇنى يېزا-قىشلاقلاردىكى نامرات دوستلىرى بىلەن مەھكەم باغلىغان.موشۇنداق مېھرىلىك قەلب بولىدىكەن ئالەم مەڭگۇ گۈزەل بولىدۇ!

قىزىم زۇلقەمەرگە

زۇلقەمەرئايىم

مېنىڭ جانىم

يۇلتۇزلارنى تېرىپ كېلەيلى

سېنىڭ قولۇڭ  چوقۇم يېتىدۇ

مەن تۇتىمەن ئېتەكلىرىمنى

گۇگۇمدىكى يىڭناغۇچۇڭدەك

خۇشال- خورام قايتىپ كېلىمىز

زۇلقەمەر قىزىم

ئاسماندىكى يورۇق يۇلتۇزبىز

ئاش پىشتىمۇ مېھرىگۈل ئاپا

بىز قىلمايمىز ئۆزلەنى خاپا

بوينىڭىزغا مارجان ئېلىپ كەلدۇق

يۇلتۇزلاردىن

ئۈزۈك ئەپ كەلدۇق بارمىقىڭىزغا ..

بىز شاد خۇرام ئەجەب شاد خورام

ئاپام ئاسمان ، ئاتام داستان

يۇلتۇزلاردەك كۈلسەك شادىمان

زىمىن بىزگە ئاچار داستىخان

بۇ يازمىنى ئاخىرىدا   gulbeden تەھرىرلىگەن. ۋاقتى  2014-3-12 14:34