ﻣﻪﻫﻤﯘﺕ ﻗﻪﺷﻘﯩﺮﻯ ﯞﻩ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭﻻﺭ (2)

      ئالدىنقى قېتىملىق ماقالىمىزدا  ﺗﯜﺭﻛﯩﻴﻪ ﺗﯩﻞ ﺗﻪﺗﻘﯩﻘﺎﺕ ﺋﯩﺪﺍﺭﯨﺴﻰ ﺳﺎﺑﯩﻖ ﺑﺎﺷﻠﯩﻘﻰ ﻏﺎﺯﻯ ﺋﯘﻧﯩﯟﯦﺮﺳﯩﺘﯧﺘﻰ ﺋﻮﻗﯘﺗﻘﯘﭼﯩﺴﻰ ﺗﯜﺭﻛﻮﻟﻮﮒ ﭘﺮﻭﻑ. ﺩﺭ. ﺋﺎﺧﻤﻪﺕ ﺑﯩﺠﺎﻥ ﺋﻪﺭﺟﯩﻼﺳﯘﻧﻨﯩﯔ 11 - ﺋﺎﻳﻨﯩﯔ 12 - ﻛﯜﻧﻰ ﺋﻪﻧﻘﻪﺭﻩﺩﻩ ﺋﯚﺗﻜﯜﺯﯛﻟﮕﻪﻥ `ﻣﻪﻫﻤﯘﺕ ﻗﻪﺷﻘﯩﺮﯨﻨﯩﯔ ﺗﯘﻏﯘﻟﻐﺎﻧﻠﯩﻘﯩﻨﯩﯔ 1000 - ﻳﯩﻠﻠﯩﻘﻰ ﻣﯘﻧﺎﺳﯩﯟﯨﺘﻰ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﻣﻪﻫﻤﯘﺕ ﻗﻪﺷﻘﯩﺮﻯ ﯞﻩ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭﻻﺭ` ﻣﺎﯞﺯﯗﻟﯘﻕ ﺋﯩﻠﻤﯩﻲ ﻣﯘﻫﺎﻛﯩﻤﻪ ﻳﯩﻐﯩﻨﯩﺪﺍ ﻗﯩﻠﻐﺎﻥ سۆزىنىڭ بېشىنى  تورغا يولىغان.

    مەھمۇت ﻗﻪﺷﻘﯩﺮﻯ ﯞﻩ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭﻻﺭ ﻧﺎﻣﻠﯩﻖ ﺑﯘ ﭘﺮﻭﮔﺮﺍﻣﻤﯩﻨﯩﯔ ﺋﯚﺗﻜﻪﻧﻜﻰ ﻗﯩﺴﻤﯩﺪﺍ 700 - 800 - ﻳﯩﻠﻼﺭﺩﯨﻜﻰ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭﻻﺭﻧﻰ تۇنۇشتۇرغان ﺋﯩﺪﯗﻕ. ﺑﯜﮔﯜﻧﻜﻰ ماقالىمىزدا ﺑﯘﻧﯩﯔ ﺩﺍﯞﺍﻣﯩﻨﻰ تۇنۇشتۇرمىز. 840 - ﻳﯩﻠﯩﺪﺍ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺩﯙﻟﯩﺘﻰ ﺋﺎﻏﺪﯗﺭﯗﻟﻐﺎﻧﺪﯨﻦ ﻛﯧﻴﯩﻦ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭﻻﺭ ﻗﺎﻳﺴﻰ ﺩﯙﻟﻪﺗﻠﻪﺭﻧﻰ ﻗﯘﺭﺩﻯ؟ ﺗﯜﺭﻛﯩﻲ ﺗﯩﻠﻼﺭ ﺩﯨﯟﺍﻧﻰ ﻧﺎﻣﻠﯩﻖ ﺋﻪﺳﻪﺭﺩﻩ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭﻻﺭ ﻫﻪﻗﻘﯩﺪﻩ ﻧﯧﻤﯩﻠﻪﺭ ﻳﯧﺰﯨﻠﻐﺎﻥ؟ ﻣﻪﻫﻤﯘﺕ ﻗﻪﺷﻘﯩﺮﻯ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭﻣﯘ؟ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭﻻﺭ ﺑﯜﮔﯜﻧﻜﻰ ﯞﻩﺗﯩﻨﯩﮕﻪ ﻗﺎﭼﺎﻥ ﻛﻪﻟﮕﻪﻥ؟ ﺩﯦﮕﻪﻧﮕﻪ ﺋﻮﺧﺸﺎﺵ ﺳﻮﺋﺎﻟﻼﺭﻏﺎ ﺟﺎﯞﺍﺏ ﺗﯧﭙﯩﺸﻨﻰ ﺧﺎﻟﯩﺴﯩﯖﯩﺰ ﺑﯘ ماقالىغا دىققەت قىلغايسىز.

                                               ﺋﯘﻳﻐﯘﺭﻻﺭﻧﯩﯔ ﻏﻪﺭﺑﻜﻪ ﻛﯚﭼﯜﺷﻰ    

    
         ﭘﺮﻭﻑ. ﺩﺭ. ﺋﺎﺧﻤﻪﺕ ﺑﯩﺠﺎﻥ ﺋﻪﺭﺟﯩﻼﺳﯘﻥ ﺋﻪﭘﻪﻧﺪﻯ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺩﯙﻟﯩﺘﻰ ﺋﺎﻏﺪﯗﺭﯗﻟﻐﺎﻧﺪﯨﻦ ﻛﯧﻴﯩﻦ، ﭘﻪﺭﯨﺸﺎﻥ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭﻻﺭﻧﯩﯔ ﻛﯚﭼﯜﺵ ﺟﻪﺭﻳﺎﻧﯩﻨﻰ سۆزلەپ ﻣﯘﻧﺪﺍﻕ ﺩﯦﺪﻯ: "ﺋﯘﻳﻐﯘﺭﻻﺭ ﻛﯚﭼﯜﭖ ﻛﯧﻠﯩﺸﺘﯩﻦ ﺑﯘﺭﯗﻥ غەربى يۇرۇتتا ﺋﯘﻳﻐﯘﺭﻻﺭ ﻳﻮﻗﻤﯩﺪﻯ؟ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺩﯙﻟﯩﺘﻰ ﻳﯩﻘﯩﻠﻐﺎﻧﺪﯨﻦ ﻛﯧﻴﯩﻦ، 840 - ﻳﯩﻠﯩﺪﺍ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭﻻﺭﻧﯩﯔ 13 ﻗﻪﺑﯩﻠﯩﺴﻰ ﺟﻪﻧﯘﺑﻘﺎ ، 15 ﻗﻪﺑﯩﻠﯩﺴﻰ ﻏﻪﺭﺑﯩﻲ ﺟﻪﻧﯘﺑﻘﺎ ﻗﺎﺭﺍﭖ ﻛﯚﭼﻜﻪﻥ. ﺟﻪﻧﯘﺑﻘﺎ ﻛﯚﭼﻜﻪﻥ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭﻻﺭ ﻛﺎﻧﺴﯘ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺩﯙﻟﯩﺘﯩﻨﻰ، ﻏﻪﺭﺑﯩﻲ ﺟﻪﻧﯘﺑﻘﺎ ﻛﯚﭼﻜﻪﻥ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭﻻﺭ ﺑﻮﻟﺴﺎ، ﻗﻮﭼﯘ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺩﯙﻟﯩﺘﯩﻨﻰ ﻗﯘﺭﻏﺎﻥ. ﺑﻪﺯﻯ ﺗﺎﺭﯨﺨﭽﯩﻼﺭ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭﻻﺭ 840 - ﻳﯩﻠﯩﺪﺍ ﻏﻪﺭﺑﻜﻪ ﻛﯚﭼﯜﺷﺘﯩﻦ ﺑﯘﺭﯗﻥ غەربى يۇرۇتتا ﺋﯘﻳﻐﯘﺭﻻﺭ ﻳﻮﻕ ﺋﯩﺪﻯ ﺩﻩﻳﺪﯗ، ﺑﯘ ﻛﯚﺯ ﻗﺎﺭﺍﺵ ﺗﻮﻏﺮﺍ ﺋﻪﻣﻪﺱ. 697 - ﻳﯩﻠﯩﺪﺍ غەربى يۇرۇتنىڭ ﺑﻪﺯﻯ ﺟﺎﻳﻠﯩﺮﯨﻐﺎ ﻛﯧﻠﯩﭗ ﺋﻮﻟﺘﯘﺭﺍﻗﻼﺷﻘﺎﻥ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭﻻﺭ ﺑﺎﺭ ﺋﯩﺪﻯ. ﺑﯘ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭﻻﺭ ﻛﯚﻛﺘﯜﺭﻙ ﺩﯙﻟﯩﺘﻰ ﺧﺎﻗﺎﻧﻰ ﺑﯩﻠﮕﻪ ﺧﺎﻗﺎﻧﻨﯩﯔ ﺗﺎﻏﯩﺴﻰ ﻗﺎﭘﺎﻏﺎﻥ ﺧﺎﻗﺎﻥ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭﻻﺭﻏﺎ ﺑﯧﺴﯩﻢ ﺋﯩﺸﻠﻪﺗﻜﻪﻥ ﯞﺍﻗﺘﯩﺪﺍ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭﻻﺭﻧﯩﯔ ﺑﯩﺮ ﻗﯩﺴﻤﻰ غەربى يۇرۇتقا ﻛﯚﭼﯜﭖ ﻛﻪﻟﮕﻪﻥ. 697 - ﻳﯩﻠﯩﺪﺍ ﺋﻮﺭﺧﻮﻥ ﻳﯧﻨﯩﺴﻪﻱ ﺑﻮﻳﯩﺪﯨﻦ غەربى يۇرۇتقا ﻛﯚﭼﯜﭖ ﻛﻪﻟﮕﻪﻥ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭﻻﺭ ﺑﺎﺭ. ﻫﻪﻣﻤﯩﻤﯩﺰﮔﻪ ﻣﻪﻟﯘﻡ 745 - ﻳﯩﻠﯩﺪﺍ ﻛﯚﻛﺘﯜﺭﻙ ﺩﯙﻟﯩﺘﯩﻨﻰ ﺋﺎﻏﺪﯗﺭﻏﺎﻥ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭﻻﺭﻧﯩﯔ ﺋﯩﻜﻜﯩﻨﭽﻰ ﻫﯚﻛﯜﻣﺪﺍﺭﻯ ﻣﻮﻳﯘﻧﭽﯘﺭ ﺧﺎﻗﺎﻥ ﻣﻪﺯﮔﯩﻠﯩﺪﻩ غەربى يۇرۇت ﺋﯘﻳﻐﯘﺭﻻﺭﻧﯩﯔ ﻗﻮﻟﯩﻐﺎ ﺋﯚﺗﻜﻪﻥ ﺋﯩﺪﻯ. ﺑﯘ ﻣﻪﺯﮔﯩﻠﺪﻩ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺧﺎﻗﺎﻥ ﺑﯘ ﻳﻪﺭﮔﻪ ﻛﯚﭖ ﺳﺎﻧﺪﺍ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭﻻﺭﻧﻰ ﺟﺎﻳﻼﺷﺘﯘﺭﻏﺎﻥ ﺋﯩﺪﻯ.غەربى يۇرۇتنى ﻗﯩﺴﻘﺎ ﯞﺍﻗﯩﺖ ﺗﯩﺒﻪﺗﻠﻪﺭ ﺑﯧﺴﯩﯟﺍﻟﻐﺎﻥ ﺑﻮﻟﺴﯩﻤﯘ، ﺋﯘﺯﯗﻥ ﺋﯚﺗﻤﻪﻱ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭﻻﺭ ﻳﻪﻧﻪ ﻗﺎﻳﺘﯘﺭﯗﯞﺍﻟﻐﺎﻥ. ﺋﯘﻳﻐﯘﺭﻻﺭ 6 - ﺋﻪﺳﯩﺮﻧﯩﯔ ﺋﯩﻜﻜﯩﻨﭽﻰ ﻳﯧﺮﯨﻤﯩﺪﺍ ﯞﻩ 7 - ﺋﻪﺳﯩﺮﻧﯩﯔ ﺑﺎﺷﻠﯩﺮﯨﺪﺍ ﺑﯩﺰﺩﻩ ﺗﻮﻟﯩﺲ خەنزۇچە ﻣﻪﻧﺒﻪﻟﻪﺭﺩﻩ ﺗﯧﻠﻰ ﺩﻩﭖ ﺋﺎﺗﺎﻟﻐﺎﻥ ﺗﯜﺭﻙ ﻗﻪﺑﯩﻠﯩﻠﻪﺭ ﺑﯩﺮﻟﯩﻜﯩﻨﯩﯔ ﺋﯩﭽﯩﺪﻩ ﺋﯩﺪﻯ. ﺑﯘ ﻣﻪﺯﮔﯩﻠﺪﻩ ﻳﻪﻧﻰ 481 - ﻳﯩﻠﯩﺪﺍ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭﻻﺭ ﺗﻪﯕﺮﻯ ﺗﺎﻏﻠﯩﺮﯨﻨﯩﯔ ﺷﻪﺭﻗﯩﻲ ﺟﻪﻧﯘﺏ ﺭﺍﻳﻮﻧﯩﺪﯨﻜﻰ ﺗﯘﺭﭘﺎﻧﻐﺎ ﻛﯧﻠﯩﭗ ﺋﻮﻟﺘﯘﺭﺍﻗﻼﺷﻘﺎﻥ. ﺩﯦﻤﻪﻙ ﻣﻪﻫﻤﯘﺕ ﻗﻪﺷﻘﯩﺮﻯ ﺋﻪﺳﯩﺮﯨﺪﻩ ﻳﺎﺯﻏﺎﻥ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭﻻﺭ غەربى يۇرۇتىغاﻧﺎﻫﺎﻳﯩﺘﻰ ﻗﻪﺩﯨﻤﻰ ﺗﺎﺭﯨﺨﺘﺎ ﻛﻪﻟﮕﻪﻥ."
                            مەھمۇت  ﻗﻪﺷﻘﯩﺮﻯ ﺩﻩﯞﺭﯨﺪﯨﻜﻰ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭﻻﺭ

    ﭘﺮﻭﻑ. ﺩﺭ. ﺋﺎﺧﻤﻪﺕ ﺑﯩﺠﺎﻥ ﺋﻪﺭﺟﯩﻼﺳﯘﻥ ﻣﻪﻫﻤﯘﺕ ﻗﻪﺷﻘﯩﺮﻯ ﺩﻩﯞﺭﯨﺪﯨﻜﻰ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭﻻﺭ ﻫﻪﻗﻘﯩﺪﻩ ﺗﻮﺧﺘﯩﻠﯩﭗ ﻣﯘﻧﺪﺍﻕ ﺩﯦﺪﻯ: " ﻣﻪﻫﻤﯘﺕ ﻗﻪﺷﻘﯩﺮﻯ ﻣﻪﺯﮔﯩﻠﯩﮕﻪ ﻛﻪﻟﺴﻪﻙ، 840 - ﻳﯩﻠﻰ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭﻻﺭ ﻏﻪﺭﺑﻜﻪ ﻛﯚﭼﻜﻪﻧﺪﯨﻦ ﻛﯧﻴﯩﻦ ﺗﯘﺭﭘﺎﻧﺪﺍ ﻗﻮﭼﯘ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺩﯙﻟﯩﺘﻰ ﻗﯘﺭﯗﻟﻐﺎﻥ. ﻛﺎﻧﺴﯘ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺩﯙﻟﯩﺘﻰ ﻣﻪﻫﻤﯘﺕ ﻗﻪﺷﻘﯩﺮﻯ ﺗﯘﻏﯘﻟﻐﺎﻥ ﻳﯩﻠﻼﺭﺩﺍ 1028 - 1036 ﻳﯩﻠﻠﯩﺮﻯ ﺋﺎﺭﯨﺴﯩﺪﺍ ﺗﺎﯕﻐﯘﺗﻼﺭ ﺗﻪﺭﯨﭙﯩﺪﯨﻦ ﺋﺎﻏﺪﯗﺭﯗﻟﻐﺎﻥ. ﺋﻪﻣﻤﺎ ﻣﻪﻫﻤﯘﺕ ﻗﻪﺷﻘﯩﺮﻯ ﻣﻪﺯﮔﯩﻠﯩﺪﻩ ﻗﻮﭼﯘ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺩﯙﻟﯩﺘﻰ ﻣﯘﺳﺘﻪﻗﯩﻞ ﺑﯩﺮ ﺩﯙﻟﻪﺕ ﺋﯩﺪﻯ. ﻳﯧﯖﻰ ﻗﯘﺭﯗﻟﻐﺎﻥ ﻣﻪﺯﮔﯩﻠﺪﻩ ﻫﺎﺯﯨﺮﻗﻰ غەربى يۇرۇت ﺯﯦﻤﯩﻨﻰ ﭘﯜﺗﯜﻧﻠﻪﻱ ﺗﯘﺭﭘﺎﻥ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺩﯙﻟﯩﺘﯩﻨﯩﯔ ﺋﯩﺪﻯ. 11 - ﺋﻪﺳﯩﺮﻧﯩﯔ ﺑﺎﺷﻠﯩﺮﯨﺪﺍ ﻗﺎﺭﺍﺧﺎﻧﯩﻴﻼﺭ ﺩﯙﻟﯩﺘﻰ ﻗﯘﺭﯗﻟﻐﺎﻧﺪﯨﻦ ﻛﯧﻴﯩﻦ ﺋﯩﺪﯨﻘﯘﺕ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺩﯙﻟﯩﺘﻰ ﻛﯩﭽﯩﻜﻠﻪﭖ ﻛﻪﺗﻜﻪﻥ. ﻣﻪﻫﻤﯘﺕ ﻗﻪﺷﻘﯩﺮﻯ ﺗﯜﺭﻛﯩﻲ ﺗﯩﻠﻼﺭ ﺩﯨﯟﺍﻧﻰ ﻧﺎﻣﻠﯩﻖ ﺋﻪﺳﯩﺮﯨﺪﻩ غەربى يۇرۇتىكى ﻳﻪﺭ ﻧﺎﻣﻠﯩﺮﻯ ﻫﻪﻗﻘﯩﺪﯨﻤﯘ ﻣﻪﻟﯘﻣﺎﺕ ﺑﻪﺭﮔﻪﻥ. ﻣﻪﻫﻤﯘﺕ ﻗﻪﺷﻘﯩﺮﻯ ﻛﯜﺳﻪﻥ ﺳﯚﺯﯨﻨﻰ ﺋﯩﺰﺍﻫﻼﭖ، ﻛﯜﺳﻪﻥ ﻳﻪﻧﻰ ﺑﯜﮔﯜﻧﻜﻰ ﻛﯘﭼﺎﻧﯩﯔ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺩﯙﻟﯩﺘﯩﻨﯩﯔ ﭼﯧﮕﺮﺍ ﺭﺍﻳﻮﻧﻰ ﺋﯩﻜﻪﻧﻠﯩﻜﯩﻨﻰ ﻳﺎﺯﻏﺎﻥ. ﻳﻪﻧﻰ ﻗﺎﺭﺍﺧﺎﻧﯩﻴﻼﺭ ﺩﯙﻟﯩﺘﯩﻨﯩﯔ ﭼﯧﮕﺮﯨﺴﻰ ﺟﻪﻧﯘﺑﺘﺎ ﻛﯘﭼﺎﻏﯩﭽﻪ، ﺷﯩﻤﺎﻟﺪﺍ ﺑﻮﻟﺴﺎ ﺋﯩﻠﻰ ﺩﻩﺭﻳﺎﺳﯩﻐﯩﭽﻪ ﺋﯩﻜﻪﻥ. ﺗﯜﺭﻛﯩﻲ ﺗﯩﻠﻼﺭ ﺩﯨﯟﺍﻧﯩﺪﺍ ﺑﯧﺮﯨﻠﮕﻪﻥ ﺑﯘ ﻣﻪﻟﯘﻣﺎﺗﻼﺭ ﺑﯩﺰ ﺋﯜﭼﯜﻥ ﺋﯩﻨﺘﺎﻳﯩﻦ ﻣﯘﻫﯩﻢ."

                                                  ھازىرقىﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺋﯘﻗﯘﻣﻰ

         ﭘﺮﻭﻑ. ﺩﺭ. ﺋﺎﺧﻤﻪﺕ ﺑﯩﺠﺎﻥ ﺋﻪﺭﺟﯩﻼﺳﯘﻥ ﺋﻪﭘﻪﻧﺪﻯ ﺳﯚﺯﯨﺪﻩ ﺑﯜﮔﯜﻧﻜﻰ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺋﯘﻗﯘﻣﻰ ﻫﻪﻗﻘﯩﺪﻩ ﻣﻪﻟﯘﻣﺎﺕ ﺑﯧﺮﯨﭗ ﻣﯘﻧﺪﺍﻕ ﺩﯦﺪﻯ: "ﺑﯘ ﻣﻪﻟﯘﻣﺎﺗﻼﺭ ﺑﯜﮔﯜﻧﻜﻰ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺋﯘﻗﯘﻣﻰ ﺋﯜﭼﯜﻥ ﺑﻪﻙ ﻣﯘﻫﯩﻢ. 1920 - ﻳﯩﻠﻼﺭﺩﺍ غەربى يۇرۇتىكى ﺧﻪﻟﻘﻘﻪ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺩﻩﭖ ﻧﺎﻡ ﺑﯧﺮﯨﻠﮕﻪﻥ ﺋﯩﺪﻯ. ﻫﺎﺯﯨﺮﻗﻰ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺋﺎﺗﺎﻟﻐﯘﺳﻰ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﻣﻪﻫﻤﯘﺕ ﻗﻪﺷﻘﯩﺮﻯ ﺩﯦﮕﻪﻥ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺋﯘﻗﯘﻣﻰ ﺗﺎﺯﺍ ﺋﻮﺧﺸﺎﭖ ﻛﻪﺗﻤﻪﻳﺪﯗ. ﭼﯜﻧﻜﻰ ﺑﯩﺰ ﻫﺎﺯﯨﺮ ﺑﯘﺭﯗﻧﻘﻰ ﻗﺎﺭﺍﺧﺎﻧﯩﻴﻼﺭ ﺩﯙﻟﯩﺘﻰ ﺋﯩﭽﯩﺪﯨﻜﻰ ﻗﻪﺷﻘﻪﺭ، ﺋﺎﻗﺴﯘ، ﻳﻪﺭﻛﻪﻥ ﻗﺎﺗﺎﺭﻟﯩﻖ ﺟﺎﻳﻼﺭﺩﯨﻜﻰ ﺋﯩﻨﺴﺎﻧﻼﺭﻧﯩﻤﯘ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺩﻩﻳﻤﯩﺰ، ﺋﻪﻣﻤﺎ ﻣﻪﻫﻤﯘﺕ ﻗﻪﺷﻘﯩﺮﻯ ﺑﯘﻻﺭﻧﻰ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺩﯦﻤﻪﻳﺘﺘﻰ. ﺋﯘﻻﺭ ﻗﺎﺭﺍﺧﺎﻧﯩﻴﻼﺭ ﺋﯩﺪﻯ، ﻣﯘﺳﯘﻟﻤﺎﻥ ﺋﯩﺪﻯ. ﻣﻪﻫﻤﯘﺕ ﻗﻪﺷﻘﯩﺮﻯ غەربى يۇرۇتنىڭ ﺷﻪﺭﻗﯩﺪﯨﻜﻰ ﺑﯘﺩﺩﺍ ﯞﻩ ﻣﺎﻧﻰ ﺩﯨﻨﯩﮕﻪ ﺋﯧﺘﯩﻘﺎﺕ ﻗﯩﻠﻐﺎﻥ ﻛﯩﺸﯩﻠﻪﺭﻧﻰ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺩﻩﻳﺘﺘﻰ. ﺷﯘﯕﺎ ﻣﻪﻫﻤﯘﺕ ﻗﻪﺷﻘﯩﺮﻯ ﺩﯦﮕﻪﻥ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭﻻﺭ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﻫﺎﺯﯨﺮﻗﻰ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭﻻﺭ ﺋﺎﺭﯨﺴﯩﺪﺍ 70 ﭘﯩﺮﺳﻪﻧﺖ ﺋﻮﺧﺸﺎﺷﻠﯩﻖ ﺑﺎﺭ ﺩﯦﻴﯩﺶ ﻣﯘﻣﻜﯩﻦ. ﻫﺎﺯﯨﺮ ﻫﻪﻣﻤﯩﺴﻰ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺩﻩﭖ ﺋﺎﺗﯩﻠﯩﺪﯗ. ﺩﯦﻤﻪﻙ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭﻻﺭﻧﯩﯔ ﺑﯩﺮ ﻗﯩﺴﻤﻰ، ﺋﯚﺯﺑﯧﻜﻠﻪﺭ ﯞﻩ ﻗﯩﺮﻏﯩﺰﻻﺭﻧﯩﯔ ﺑﯜﻳﯜﻙ ﺑﯩﺮ ﻗﯩﺴﻤﻰ ﻗﺎﺭﺍﺧﺎﻧﯩﻴﻼﺭﻧﯩﯔ ﺋﻪﯞﻻﺩﻟﯩﺮﯨﺪﯗﺭ."

                                         ﻣﻪﻫﻤﯘﺕ ﻗﻪﺷﻘﯩﺮﻯ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭﻣﯘ؟

        ﭘﺮﻭﻑ. ﺩﺭ. ﺋﺎﺧﻤﻪﺕ ﺑﯩﺠﺎﻥ ﺋﻪﺭﺟﯩﻼﺳﯘﻥ ﻳﯩﻐﯩﻨﺪﺍ ﻗﯩﻠﻐﺎﻥ ﻣﻪﻫﻤﯘﺕ ﻗﻪﺷﻘﯩﺮﻯ ﯞﻩ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭﻻﺭ ﻣﺎﯞﺯﯗﻟﯘﻕ ﻧﯘﺗﯩﻘﯩﺪﺍ ﻣﻪﻫﻤﯘﺕ ﻗﻪﺷﻘﯩﺮﯨﻨﯩﯔ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺋﯩﻜﻪﻧﻠﯩﻜﯩﻨﻰ ﺋﺎﯕﻠﯩﺘﯩﭗ ﻣﯘﻧﺪﺍﻕ ﺩﯦﺪﻯ: "ﺗﯜﺭﻛﯩﻲ ﺗﯩﻠﻼﺭ ﺩﯨﯟﺍﻧﯩﺪﯨﻜﻰ ﺑﯩﺮ ﻗﺎﻧﭽﻪ ﻣﻪﺳﯩﻠﻪ ﺋﯜﺳﺘﯩﺪﻩ ﺗﻮﺧﺘﺎﻟﻤﺎﻗﭽﯩﻤﻪﻥ. ﺑﯩﺮﯨﻨﭽﯩﺴﻰ ﻗﺎﺭﺍﺧﺎﻧﯩﻴﻼﺭﻧﯩﯔ ﻗﺎﻳﺴﻰ ﻣﯩﻠﻠﻪﺗﻜﻪ ﺗﻪﯞﻩ ﺋﯩﻜﻪﻧﻠﯩﻜﯩﺪﯗﺭ. ﺑﯘ ﻫﻪﻗﺘﻪ ﺋﯩﻜﻜﻰ ﺧﯩﻞ ﻛﯚﺯ ﻗﺎﺭﺍﺵ ﺑﺎﺭ. ﺑﯩﺮﯨﻨﭽﯩﺴﻰ ﺑﻪﺯﻯ ﻣﯘﺗﻪﺧﻪﺳﺴﯩﺴﻠﻪﺭ ﻗﺎﺭﺍﺧﺎﻧﯩﻴﻼﺭ ﺩﯙﻟﯩﺘﯩﻨﻰ ﻗﯘﺭﻏﺎﻥ ﻫﯚﻛﯜﻣﺪﺍﺭﻻﺭﻧﯩﯔ ﻗﺎﺭﻟﯘﻕ ﻗﻪﺑﯩﻠﯩﺴﯩﺪﯨﻦ ﺋﯩﻜﻪﻧﻠﯩﻜﯩﻨﻰ ﺋﯩﻠﮕﯩﺮﻯ ﺳﯜﺭﺳﻪ، ﻳﻪﻧﻪ ﺑﻪﺯﻯ ﺗﺎﺭﯨﺨﭽﯩﻼﺭ ﻳﺎﻏﻤﺎ ﻗﻪﺑﯩﻠﯩﺴﯩﺪﯨﻦ ﺋﯩﻜﻪﻧﻠﯩﻜﯩﻨﻰ ﺋﯩﻠﮕﯩﺮﻯ ﺳﯜﺭﻣﻪﻛﺘﻪ. ﻣﻪﺷﻬﯘﺭ ﺗﺎﺭﯨﺨﭽﻰ ﺑﺎﺭﺗﻮﻟﺪ ، ﺯﻩﻛﻰ ﯞﻩﻟﯩﺪﻯ ﺗﻮﻏﺎﻥ، ﺗﻮﻧﯘﻟﻐﺎﻥ ﺗﺎﺭﯨﺨﭽﻰ ﺭﻩﺷﺎﺕ ﮔﻪﻧﭻ ﻗﺎﺗﺎﺭﻟﯩﻖ ﻛﯩﺸﯩﻠﻪﺭ ﻗﺎﺭﺍﺧﺎﻧﯩﻴﻼﺭﻧﯩﯔ ﻳﺎﻏﻤﺎ ﻗﻪﺑﯩﻠﯩﺴﯩﺪﯨﻦ ﻛﻪﻟﮕﻪﻧﻠﯩﻜﯩﻨﻰ ﺋﯩﻠﮕﯩﺮﻯ ﺳﯜﺭﯨﺪﯗ. ﺑﯘﻻﺭ ﺋﻪﺭﻩﺑﭽﻪ `ﻫﯘﺩﯗﺩ - ﺋﯩﻞ ﺋﺎﻟﻪﻡ` ﺋﯩﺴﯩﻤﻠﯩﻚ ﺗﺎﺭﯨﺦ ﯞﻩ ﺟﯘﻏﺮﺍﭘﯩﻴﻪ ﻛﯩﺘﺎﺑﯩﺪﯨﻜﻰ ﻣﻪﻟﯘﻣﺎﺗﻼﺭﻏﺎ ﺗﺎﻳﯩﻨﯩﭗ ﺗﯘﺭﯗﭖ ﺑﯘ ﻛﯚﺯ ﻗﺎﺭﺍﺷﻨﻰ ﺋﻮﺗﺘﯘﺭﯨﻐﺎ ﻗﻮﻳﻐﺎﻥ. ﺑﯘ ﻛﯩﺘﺎﺑﺘﺎ ﻳﺎﻏﻤﺎﻻﺭ ﻫﻪﻗﻘﯩﺪﻩ ﻣﯘﻧﺪﺍﻕ ﺩﻩﭖ ﻳﯧﺰﯨﻠﻐﺎﻥ. `ﻗﺎﺭﺍﺧﺎﻧﯩﻴﻼﺭ ﺩﯙﻟﯩﺘﻰ ﻫﯚﻛﯜﻣﺪﺍﺭﻟﯩﺮﻯ ﺗﻮﻗﻘﯘﺯ ﺋﻮﻏﯘﺯ ﻗﻪﺑﯩﻠﯩﺴﯩﺪﯨﻨﺪﯗﺭ.` ﺗﻮﻗﻘﯘﺯ ﺋﻮﻏﯘﺯ ﻛﯩﻢ؟ ﻗﻪﺩﯨﻤﻘﻰ ﺋﻪﺭﻩﺏ ﻣﻪﻧﺒﻪﻟﯩﺮﯨﺪﻩ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭﻻﺭ ﺗﻮﻗﻘﯘﺯ ﺋﻮﻏﯘﺯ ﺩﻩﭖ ﻗﻪﻳﺖ ﻗﯩﻠﯩﻨﻐﺎﻥ. ﺩﯦﻤﻪﻛﻜﻰ ﻗﺎﺭﺍﺧﺎﻧﯩﻴﻼﺭ ﺩﯙﻟﯩﺘﯩﻨﯩﯔ ﻫﯚﻛﯜﻣﺪﺍﺭﻟﯩﺮﻯ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺋﯩﻜﻪﻥ. ﻳﻪﻧﻪ `ﻣﯘﺟﯩﻤﻪﻟﯩﺖ ﺗﻪﯞﺍﺭﯨﺦ` ﺋﯩﺴﯩﻤﻠﯩﻚ ﻛﯩﺘﺎﺑﺘﺎ ﻣﯘﻧﺪﺍﻕ ﺩﻩﭖ ﻳﯧﺰﯨﻠﻐﺎﻥ: `ﻳﺎﻏﻤﯩﻼﺭﻧﯩﯔ ﭘﺎﺩﯨﺸﺎﻫﯩﻐﺎ ﺑﯘﻏﺮﺍﺧﺎﻥ ﺩﻩﻳﺪﯗ`. ﺩﯦﻤﻪﻛﻜﻰ ﻗﺎﺭﺍﺧﺎﻧﯩﻴﻼﺭ ﺩﯙﻟﯩﺘﯩﻨﻰ ﻗﯘﺭﻏﺎﻥ ﻫﯚﻛﯜﻣﺪﺍﺭﻻﺭ ﻳﺎﻏﻤﺎ ﻗﻪﺑﯩﻠﯩﺴﯩﺪﯨﻨﺪﯗﺭ. ﻳﺎﻏﻤﺎ ﻗﻪﺑﯩﻠﯩﺴﯩﻤﯘ ﺗﻮﻗﻘﯘﺯ ﺋﻮﻏﯘﺯ ﺋﯩﻜﻪﻧﻠﯩﻜﯩﮕﻪ ﻗﺎﺭﯨﻐﺎﻧﺪﺍ ﻗﺎﺭﺍﺧﺎﻧﯩﻴﻼﺭ ﺩﯙﻟﯩﺘﯩﻨﯩﯔ ﻫﯚﻛﯜﻣﺪﺍﺭﻟﯩﺮﻯ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭﺩﯗﺭ. ﻳﻪﻧﻰ ﺳﯘﻟﺘﺎﻥ ﺳﺎﺗﯘﻕ ﺑﯘﻏﺮﺍﺧﺎﻥ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭﺩﯗﺭ. ﻣﻪﻫﻤﯘﺕ ﻗﻪﺷﻘﯩﺮﻯ ﻗﺎﺭﺍﺧﺎﻧﯩﻴﻼﺭ ﺩﯙﻟﯩﺘﯩﻨﯩﯔ ﻫﯚﻛﯜﻣﺪﺍﺭ ﺋﺎﺋﯩﻠﯩﺴﯩﺪﯨﻦ ﻛﯧﻠﯩﭗ ﭼﯩﻘﻘﺎﻥ ﺑﻮﻟﻐﺎﭼﻘﺎ، ﻣﻪﻫﻤﯘﺕ ﻗﻪﺷﻘﯩﺮﯨﻤﯘ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭﺩﯗﺭ. ﻫﻪﻣﻤﯩﻤﯩﺰﮔﻪ ﻣﻪﻟﯘﻡ ﻣﻪﻫﻤﯘﺕ ﻗﻪﺷﻘﯩﺮﻯ ﺋﻪﺳﯩﺮﯨﺪﻩ ﻗﺎﻳﺴﻰ ﻣﯩﻠﻠﻪﺗﺘﯩﻦ ﺋﯩﻜﻪﻧﻠﯩﻜﯩﻨﻰ ﻳﺎﺯﻣﯩﻐﺎﻥ."

               ﺋﯘﻳﻐﯘﺭﻻﺭﻧﯩﯔ ﺗﯩﻠﻰ

      ﭘﺮﻭﻑ. ﺩﺭ. ﺋﺎﺧﻤﻪﺕ ﺑﯩﺠﺎﻥ ﺋﻪﺭﺟﯩﻼﺳﯘﻥ ﺋﻪﭘﻪﻧﺪﻯ ﻣﻪﻫﻤﯘﺕ ﻗﻪﺷﻘﯩﺮﯨﻨﯩﯔ ﺩﯨﯟﺍﻧﯩﺪﺍ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭﻻﺭﻧﯩﯔ ﺗﯩﻠﻰ ﻫﻪﻗﻘﯩﺪﻩ ﻳﺎﺯﻏﺎﻧﻠﯩﺮﻯ ﺋﯜﺳﺘﯩﺪﻩ ﺗﻮﺧﺘﯩﻠﯩﭗ ﻣﯘﻧﺪﺍﻕ ﺩﯦﺪﻯ: "ﻣﻪﻫﻤﯘﺕ ﻗﻪﺷﻘﯩﺮﻯ ﺩﯨﯟﺍﻧﯩﺪﺍ ﻳﻪﻧﻪ ﺑﯩﺮ ﻳﻪﺭﺩﻩ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭﻻﺭ ﻫﻪﻗﻘﯩﺪﻩ ﻣﯘﻧﺪﺍﻕ ﺩﻩﭖ ﻳﺎﺯﻏﺎﻥ. `ﺋﯘﻳﻐﯘﺭﻻﺭﻧﯩﯔ ﺗﯩﻠﻰ ﻫﻪﻗﯩﻘﻰ ﺗﯜﺭﻙ ﺗﯩﻠﯩﺪﯗﺭ. ﺋﻪﻣﻤﺎ ﺋﯚﺯﺋﺎﺭﺍ ﺋﻮﺧﺸﯩﻤﺎﻳﺪﯨﻐﺎﻥ ﺩﯨﻴﺎﻟﯧﻜﺘﻠﻪﺭﺩﯨﻤﯘ ﺳﯚﺯﻟﯩﺸﯩﺪﯗ`. ﺩﯦﻤﻪﻙ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺗﯩﻠﯩﻨﯩﯔ ﺋﯘ ﭼﺎﻏﻼﺭﺩﺍ ﺋﻪﺩﻩﺑﯩﻲ ﺗﯩﻠﯩﺪﯨﻦ ﺑﺎﺷﻘﺎ، ﺩﯨﻴﺎﻟﯧﻜﺘﯩﻤﯘ ﺑﺎﺭ ﺋﯩﻜﻪﻥ."
            

                                                           تۇركىي ﺗﯩﻠﻼﺭ ﺩﯨﯟﺍﻧﯩﻨﯩﯔ ﻗﯩﻤﻤﯩﺘﻰ

         ﭘﺮﻭﻑ. ﺩﺭ. ﺋﺎﺧﻤﻪﺕ ﺑﯩﺠﺎﻥ ﺋﻪﺭﺟﯩﻼﺳﯘﻥ ﺋﻪﭘﻪﻧﺪﻯ ﺳﯚﺯﯨﻨﯩﯔ ﺋﺎﺧﯩﺮﯨﺪﺍ ﻣﻪﻫﻤﯘﺕ ﻗﻪﺷﻘﯩﺮﯨﻨﯩﯔ ﺗﯜﺭﻛﯩﻲ ﺗﯩﻠﻼﺭ ﺩﯨﯟﺍﻧﻰ ﻧﺎﻣﻠﯩﻖ ﺋﻪﺳﯩﺮﯨﻨﯩﯔ ﻗﯩﻤﻤﯩﺘﻰ ﺋﯜﺳﺘﯩﺪﻩ ﺗﻮﺧﺘﯩﻠﯩﭗ ﻣﯘﻧﺪﺍﻕ ﺩﯦﺪﻯ: "ﻣﻪﻫﻤﯘﺕ ﻗﻪﺷﻘﯩﺮﻯ ﺋﻪﺳﯩﺮﯨﺪﻩ ﻳﯘﻗﯘﺭﯨﺪﯨﻜﯩﺪﻩﻙ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭﻻﺭ ﻫﻪﻗﻘﯩﺪﻩ ﻗﯩﻤﻤﻪﺗﻠﯩﻚ ﻣﻪﻟﯘﻣﺎﺗﻼﺭﻧﻰ ﺑﻪﺭﮔﻪﻥ. ﺋﻪﺳﻪﺭﻧﯩﯔ ﺋﻪﻫﻤﯩﻴﯩﺘﻰ ﭘﻪﻗﻪﺗﻼ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭﻻﺭ ﻫﻪﻗﻘﯩﺪﻩ ﺑﯧﺮﯨﻠﮕﻪﻥ ﺑﯘ ﻣﻪﻟﯘﻣﺎﺗﻼﺭﺩﯨﻦ ﺋﯩﺒﺎﺭﻩﺕ ﺋﻪﻣﻪﺱ. ﺋﻮﻏﯘﺯﻻﺭ ﺗﻮﻏﺮﯨﺴﯩﺪﯨﻤﯘ ﺗﺎﻻﻱ ﻣﻪﻟﯘﻣﺎﺕ ﺑﯧﺮﯨﻠﮕﻪﻥ. ﺗﯜﺭﻛﯩﻲ ﺗﯩﻠﻼﺭ ﺩﯨﯟﺍﻧﯩﺪﺍ ﺑﺎﺷﻘﺎ ﺗﯜﺭﻛﯩﻲ ﻣﯩﻠﻠﻪﺗﻠﻪﺭ ﻫﻪﻗﻘﯩﺪﯨﻤﯘ ﻧﺎﻫﺎﻳﯩﺘﻰ ﻛﯚﭖ ﻣﻪﻟﯘﻣﺎﺗﻼﺭ ﺑﯧﺮﯨﻠﮕﻪﻥ ﺑﻮﻟﯘﭖ، ﺑﯘ ﺋﻪﺳﻪﺭ ﺋﻪﻳﻨﻰ ﯞﺍﻗﯩﺘﺘﯩﻜﻰ ﺗﯜﺭﻙ ﺩﯗﻧﻴﺎﺳﯩﻨﻰ ﺑﯩﺰﮔﻪ ﻛﯚﺭﺳﯩﺘﯩﭗ ﺑﻪﺭﮔﻪﻥ ﺑﯩﺮ ﻗﺎﻣﯘﺳﺘﯘﺭ. 1000 ﻳﯩﻞ ﺋﯚﺗﻜﻪﻥ ﺑﻮﻟﺴﯩﻤﯘ ﻣﻪﻫﻤﯘﺕ ﻗﻪﺷﻘﯩﺮﻯ ﯞﻩ ﺋﯘﻧﯩﯔ ﺋﻪﺳﯩﺮﻯ ﻳﻪﻧﯩﻼ ﺋﯘﻟﯘﻏﺪﯗﺭ."

  مەنبە تۈرۈك خەۋەرلىرى

سىزەگەكوپ رەخمەت!!
http://www.tudou.com/programs/view/FpkvDVb-XF0/

ناھايتى نۇچى ئادەمدە...سىزەگەكوپ رەخمەت!!

  راس شىنجاڭدا ئەزەلدىن ئۇيغۇرلار ياشاپ كەلگەن،ناۋادا ئۇ چاغلاردا شىنجاڭدا باشقا مىللەت ھۈكۇمرانلىق قىلغان بولسا،  قىرغىزنىڭ زەربىسىدىن قاچقان ئۇيغۇرلارنى سىغدۇرامتى.   شۇنداق كۈچلۈك دۆلەتلەرنى قۇرالامتى؟؟؟

مۇشۇنداق ياخشى تىمىنى يوللىغىنىڭلاغا رەخمەت! قاراخانىيىلار ئەۋلادلىرى مەڭگۇ ئۇلۇغ ! مەخمۇت قەشقەرى ھەقىقى ئۇيغۈر !

رەخمەت قېرىندىشىم .مەن بۇنىڭ 1جىسىنى يوللىغانتىم
سىز ماڭا ياردەملىشىپ ئايىغىنى يوللا پسىز
كۆپ خۇرسەن بولدۇم !!!   

داۋاملىق يوللاپ تۇرۇڭ..........