سالام ساڭا ئوتتۇز يىل
( ئىسلاھات، ئېچىۋېتىش يولغا قۇيۇلغانلىقىنىڭ 30 يىللىقىغا بېغىشلايمەن)
ياسىنجان توخنىياز توغراق


تەرەققىيات ھۇلى سەن،
ئىسلاھاتنىڭ گۈلى سەن،
كومىنىزىم يولى سەن،
سالام ساڭا ئوتتۇز يىل،


روھلاندۇردۇڭ دىللارنى،
قەدىرلىدىڭ يىللارنى،
تاۋلاپ چىقتىڭ خىللارنى،
سالام ساڭا ئوتتۇز يىل،


ئەل بەختىنى كۆزلىدىڭ،
يولنى داغدام تۈزلىدىڭ،
ھەقىقەتنى سۆزلىدىڭ،
سالام ساڭا ئوتتۇز يىل،

بەرھەم بەردىڭ قىش جۇتقا،
سەندىن تاپتۇق چىڭ تۇتقا،
مىۋە بەردىڭ ئەل يۇرتقا،
سالام ساڭا ئوتتۇز يىل،


قايىل قىلدىڭ جاھاننى،
ئايرىم قىلدىڭ قازاننى،
خوشال قىلدىڭ ھەرجاننى
سالام ساڭا ئوتتۇز يىل،


يەتكۈزدۈڭسەن ئارمانغا،
باشلاپ پارلاق زامانغا،
سەندىن تولدۇق دەرمانغا،
سالام ساڭا ئوتتۇز يىل،


ئەلنى خوشال كۈلدۈردۈڭ،
شەرەپ نۇمۇس بىلدۈردۈڭ،
لالە، رەيھان ئۈندۈردۈڭ،
سالام ساڭا ئوتتۇز يىل،

مەنبە: ئىجادىيىتىم

بۇ 30 يىل خەلقنىڭ تۇرمۇش سەۋىيىسى تىز ئۆرلىگەن ، ئىناق جەمىيەت بەرپا قىلىنغان ....... دەۋىر  بولدى .

ياخشې ئېلھام دېگەن مۇشۇ

يېزىقچىلىق قابىليىتڭىز ياخشىكەن جۇمۇ...رەخمەت...

چېچىنىيە  باندىتلىرى ........... 

روسىيە دۆلەت دۇماسىنىڭ ئەزاسى،<روسىيە قەھرىمانى>رۇسلان يامادېيىۋ23-سىنتەبىر قەستكە ئۇچرىغنادىن كېيىن،روسىيىدە كۈچلۈك غۇلغۇلا پەيدا بولدى،چۈنكى ئۇنىڭ جەمەتى چېچىنىيىدە زور ئىناۋەتكە ئىگە جەمەت ئىدى.ئەمىسە ئۇ نېمىشقا قەستكە ئۇچرىدى؟ئۇنىڭغا قول سالغان <قاراقول>زادى كىم؟بۇ سۇئاللار كىشىلەرنىڭ دىققىتىنى چېچىنىيىنىڭ زۇڭتۇڭى رامزان قادىروۋغا قاراتتى. 
    چېچىنىيە زۇڭتۇڭى رامزان قادىروۋ : 

 

  روسىيە<قەھرىمانى>غا 10پاي ئوق تەگدى 
23-سىنتەبىر روسىيە دۇماسىنىڭ چېچىنىيە جۇمھۇرىيىتىدىن كەلگەن ئەزاسى،ئىلگىرى پۇتىن تەرىپىدىن<روسىينىڭ قەھرىمانى>دېگەن نامغا ئېرىشكەن رۇسلان يامادېيىۋ ئىنىسى سالىم يامادېيىۋنىڭ <بىنتىس>ماركىلىق پىكابىنى ھەيدەپ موسكۋا چوڭ كوچىسىدا كېتىۋاتقاندا،زۇڭلى پۇتىننىڭ ئىشخانا بىناسى-ئاقساراينىڭ ئالدىدا ئۇنىڭ يېنىغا <ئاۋدى>ماركىلىق بىر پىكاپ كەلدى ۋە ئۇنىڭغا قارىتىپ ئوق چىقاردى.بەدىنىگە 10پاي ئوق تەگكەن رۇسلان نەق مەيداندا قازا قىلدى،ئۇنىڭ يېنىدا ئولتۇرغان چېچىنىيە زۇڭتۇڭ مۇھاپىزەتچىلىرى ئەترىتىنىڭ سابىق قوماندانى سېرگىي سەكراتقا چۈشتى،قاتىللار نەق مەيداندىن قېچىپ كەتتى.سۈيقىەستكە ئۇچرىغىنى رۇسلان بولغىنى بىلەن پىكاپنىڭ ئىگىسى سالىم ئىدى.ئۇنىڭ ئۈستىگە ئاكا-ئۇكا ئىككىسىنىڭ چىراي تۇرقى بەك ئوخشاپ كەتكەچكە،تەكشۈرۈش خادىملىرى خېلى ئۇزاق ئاۋارە بولغاندىن كېيىن،ئۆلگۈچىنىڭ سالاھىيىتىنى ئېنىق بېكىتەلىدى. 
رۇسلان يامادېيىۋ 



  25-سىنتەبىر رۇسلاننىڭ يېقىن يورۇقلىرى روسىيە باش تەپتىش مەھكىمىسىگە كېلىپ،ئۇنىڭ بەدىنى ئۈستىدە قانۇنىي بېكىتىش ئېلىپ بارغاندا،ئۇنىڭ جەسىتىگە زور زىيان سالماسلىقنى تەلەپ قىلدى،چۈنكى چېچىنلارنىڭ ئۆرپ-ئادىتىگە ئاساسەن،ئۆلگۈچىنىڭ جەسىتى پۈتۈن بولۇشى كېرەك ئىدى.ئىككىنچى كۈنى رۇسلاننىڭ جەسىتى نەچچە ئون دوست بۇرادەرلىرىنىڭ ھەمراقلىقىدا چېچىنىيىنىڭ گوجىرمېس شەھىرىگە ئېلىپ كېلىندى،ئەمما ئۇنى ئەنئەنىۋى ئادەت بويىچە دەپنە قىلىشقا مۇمكىن بولمىدى،چۈنكى <بېنتىس>ماركىلىق پىكاپنىڭ ئىگىسى-رۇسلاننىڭ ئىنىسى سالىم ئۇنىڭ دەپنە مۇراسىمىغا قاتنىشالمىدى،ئەسلى چېچىنلارنىڭ ئادىتى بويىچە ئۆلگۈچىنىڭ ھايات ئۇرۇق-تۇققانلىرىنىڭ ھەممىسى قاتنىشىشى كېرەك ئىدى.رۇسلاننىڭ قەستكە ئۇچراش سەۋەبى ھەققىدىكى تەسەۋۋۇرلارنىڭ ھەممىسى ئاخىرى مۇنداق بىر نۇقتىغا مەركەزلەشتى؛بۇ قاتىلللىقنىڭ ئارقىسىدىكى <قاراقول>مۇشۇنداق ئۇسۇل بىلەن سالىمنى ئوتتۇرىغا تارتىپ چىقىرىپ،ئۇنىڭغىمۇ قول سېلىشنى ئۈمىد قىلغان بولۇشى مۇمكىن.
              يامادېيىۋ ئاكا-ئۇكىلار چېچىنىيىدىكى نامدار كىشىلەردىن ئىدى  
سەلىم يامادېيى

يامادېيىۋ ئاكا-ئۇكىلار  

 
 
بۇ قېتىمقى قاتىللىقنىڭ پەردە ئارقىسىدىكى<قاراقول>زادى كىم؟گەرچە بۇ دېلونى تەكشۈرۈش ھېلىھەم داۋاملىشىۋاتقان بولسىمۇ،لېكىن كىشىلەرنىڭ گۇمانى چېچىنىيىنىڭ ھازىرقى زۇڭتۇڭى رامزان قادىروۋغا قارىتىلدى.رامزان رۇسلاننىڭ قەستكە ئۇچرىشى بىلەن مۇناسىۋىتى بارلىقىنى ئىنكار قىلغان بولسىمۇ،ئەمما ئاخبارات ۋاستىلىرى يەكۈنلەپ چىققان رامزان قادىروۋ جەمەتى بىلەن يامادېيىۋ جەمەتى ئارىسىدىكى تۈرلۈك ئۆچ-ئاداۋەتلەر كىشىلەرنى گەرچە قادىروۋ پەردە ئارقىسىدىكى ھەقىقىي<قاراقول>بولمىغان تەقدىردىمۇ،لېكىن ئۇنىڭ ئۇنى ئۆلتۈرۈش غەرىزى كۈچلۈك،دېگەن قاراشقا كەلتۈردى.
    چېچىنىيە رايۇنىدىكى ئىككى چوڭ كۈچ-قادىروۋ جەمەتى بىلەن يامادېيىۋ جەمەتى ئىككى قېتىملىق چېچىنىيە ئۇرۇشىدا ئاساسەن ئوخشاش ئىككى يولدا ماڭغان.1994-يىلى پارتلىغان1-قېتىملىق چېچىنىيە ئۇرۇشىدا رامزان قادىروۋنىڭ ئاتىسى ئەھمەد قادىروۋ بۆلگۈنچى ئونسۇرلار بىلەن بىر سەپتە بولغان،ئۇ روسىيە ئارمىيىسىگە قارشى جەڭدە تۆھپە يارتقاچقا،<مۇفتى>دېگەن دىنىي ئۈنۋانغا ئىگە بولغان؛رۇسلان ۋە سالىمنى ئۆز ئىچىگە ئالغان يامادېيىۋ جەمەتىدىكى بەش ئاكا-ئۇكىمۇ روسىيە ئارمىيىسىگە قارشى جەڭدە تۆھپە ياراتقاچقا،بۆلگۈنچى كۈچلەرنىڭ ئاتامانى دودايېۋنىڭ ئىنئامىغا نائىل بولغان،ئەمما دودايېۋ ئاخىرىدا ماڭار يول تاپالماي قالغان ھەمدە ئۆزىنىڭ ئورنىدا چېچىنىيىگە زۇڭتۇڭ بولغان ماسخادوۋ بىلەن كۆرگەنلا يەردە سوقۇشۇپ يۈرگەن چاغدا،ئەھمەد قادىروۋ بىلەن يامادېيىۋ جەمەتىدىكى بەش ئاكا-ئۇكا1999-يىلى پارتلىغان2-قېتىملىق چېچىنىيە ئۇرۇشىدا بىراقلا روسىيە فېدراتسىيە ئارمىيىسىگە تەسلىم بولۇپ، ئۇلارنىڭ قوينىغا ئۆزىنى ئاتقان. 
    بۇ قېتىمقى ئۇرۇشتا روسىيە ئارمىيىسى تولۇق غەلىبىگە ئېرىشتى،زۇڭتۇڭ پۇتىن شۇ چاغدا زور خىزمەت كۆرسەتكەن رۇسلان يامادېيىۋغا ئوخشاشلا <روسىيە قەھرىمانى>دەپ نام بەردى.سالىم يەنە بېرىلگەن ھوقوققا ئاساسەن،قول ئاستىدىكى چېچىن ئەسكەرلەرنى ئاساس قىلىپ،روسىيە ئارمىيىسى باش شىتابىغا قاراشلىق<شەرق>ئالاھىدە ھەرىكەت باتاليونىنى قۇردى،ئۆزى باتاليون كوماندىرى بولۇپ چېچىنىيىنى قوغداشقا قالدۇرۇلدى،ئۇنىڭ ۋەزىپىسى بۆلگۈنچى كۈچلەرگە زەربە بېرىپ،يەرلىكنىڭ خەۋپسىزلىكىگە كاپالەتلىك قىلىش ئىدى.رۇسلان روسىيىنىڭ ھاكىمىيەت بېشىدىكى پارتىيە-<بىرلىككە كەلگەن روسىيە پارتىيسى>چېچىينىيىە رايۇنىنىڭ مەسئۇللىقىغا تەيىنلەندى،كېيىن روسىيە دۆلەت دۇماسىنىڭ ئەزسى بولدى. 
    ئۇرۇش بىلەن باش كۆتۈرگەن يامادېيىۋ جەمەتى ئاخىرى ھەربىي ۋە سىياسىي ساھەدىكى ئابرويلۇق جەمەتكە ئايلاندى.گەرچە قادىروۋ جەمەتىمۇ مەركىزىي ھۆكۈمەتنىڭ ئەتىۋارلىشىغا ئېرىشكەن بولسىمۇ،ئەمما يامادېيىۋ جەمەتىدىكى ئاكا-ئۇكىلاردەك ھەيۋىگە ئىگە بولالمىدى.بىراق2003-يىلى ئەھۋالدا ئۆزگىرىش بولدى.ئۇرۇشتىن كېيىنكى چېچىنىيە مۇقۇملۇققا،ھەمدە تەرەققىياتقا موھتاج بولغاچقا،روسىيە ھۆكۈمىتى <چېچىنىيىنى چېچىنلار باشقۇرۇش>سىياسىتىنى قوللاندى.بۇ چاغدا ئەھمەد قادىروۋ ئۆزىدىكى سىياسىي تالانتىنى نامايەن قىلدى جەمەتىنىڭ چېچىنىيىدىكى كۈچلۈك چاقىرىق قىلىش ئىقتىدارىغا ئىگە ئالاھىدىلىكىنى ئاساس قىلىپ ئاخىرىدا زور ئەۋزەللىك بىلەن چېچىنىيىگە زۇڭتۇڭ بولدى.كرېمىل سارىيى جەمەت ھۆكۈمرانلىقى ئەنئەنىسى چوڭقۇر يىلتىز تارتقان بۇ رايۇندا قادىروۋغا ئوخشاش ئەمەلىي كۈچى زور جەمەتتىن پايدىلانغاندىلا،ئاندىن بۇ رايۇننىڭ خەۋپسىزلىكىگە كاپالەتلىك قىلىدىغانلىقىنى بىلىپ يەتكەچكە،قادىروۋ كرېمىل سارىيىنىڭ چېچىنىيىدىكى<1-نومۇرلۇق ئائىلىسى>بولۇشىغا يول بەردى. * 
                    قادىروۋ جەمەتى <ئاتىدىن بالىغا ئۆتتى> 3
2004-يىلى يۈز بەرگەن تېرورلۇق ھۇجۇمى ئەھمەد قاردىروۋنى جېنىدىن جۇدا قىلدى بۇ چاغدا موسكۋانىڭ چېچىنىيە سىياسىتى ۋەيران بولۇش گىردابىغا كېلىپ قالدى.زۇڭتۇڭلۇققا زادى كىمنى تاللاش كېرەك؟رۇسلان يامادېيىۋ بىلەن سابىق زۇڭتۇڭنىڭ ئوغلى رامزان قادىروۋدىن بىرنى تاللاش ئېھتىياجى تۇغۇلغاندا،كرېمىل سارىيى يەنىلا قادىروۋ جەمەتىگە يان باسىدىغان يولنى تاللىدى رامزان ئاتىسىنىڭ قەيسىر روھىغا ۋارىسلىق قىلغاندىن سىرت،يەنە ئۇنىڭ گۈلدۈرمامىدەك مىجەزىنىمۇ كىيىپ چىققانىدى،خۇددى كۆندۈرۈلمىگەن ئاتقا ئوخشايدىغان بۇنداق ئادەمنى ئىشلەتمىگەندە ئۇنىڭ بالا-قازاغا ئايلىنىدىغانلىقى ئېنىق ئىدى.قادىروۋ جەمەتىنىڭ غايەت زور تەسىر كۈچىنى ئويلاشقاندىمۇ،بۇ زېمىندا پەقەت مۇشۇ جەمەتلا<كەلكۈن>نى توسۇپ قالالايتتى،شۇڭا رامزان قادىروۋ ئاتىسىغا ۋارىسلىق قىلىپ چېچىنىيىنىڭ يېڭى زۇڭتۇڭى بولدى. ,
  رامزان كرېمىل سارىيىنىڭ ئۈمۈدىنى يەردە قويمىدى،ئەترپتىكى جۇمھۇرىيەت ۋە ئوبلاستلار تېرورچىلارنىڭ ھۇجۇمىغا ئۇچراۋاتقان چاغدا،چېچىنىيىنىڭ بۇ ئىشلار بىلەن مۇناسىۋىتى يوقتەك تېنچ بولغاندىن سىرت،گۈللەپ ياشناپ كەتتى.بۇلار كرېمىل سارىيىنى ھاياجانغا سالدى،ئەلۋەتتە! ئەمما رامزاننىڭ ئۆز بېشىمچىلىقى بىلەن كۆندۈرۈلمىگەن تۇلپار كەبى مىجەزى سىياسىي نەتىجىلەرنىڭ تۈرتكىسىدە ياخشىلانمىدى،بۇ زۇڭتۇڭدا يەرلىك خاقاندەك ھەيۋە پەيدا بولدى،ھەتتا ئۆز زېمىنىدا يەنە  بىر كۈچنىڭ مەۋجۈت بولۇشىغا چېدىمايدىغان قارىشىمۇ كۈچەيدى.
            يامادېيىۋ ئاكا-ئۇكىلار ئۇنىڭ كۆزىگە قادالغان مىخققا ئايلاندى 
ئۇ دەۋاتقان باشقا كۈچ روسىيە ئارمىيىسى باش شىتابىغا قاراشلىق سالىم يامادېيىۋنىڭ<شەرق>ئالاھىدە ھەرىكەت باتاليونى ئىدى،سالىمنىڭ ئاكىسى رۇسلان يامادېيىۋنىڭ قادىروۋدىن زۇڭتۇڭلۇق ئورنىنى تالاشقانلىقىدەك ئەمەلىيەت ئۇلارنىڭ ھېلىمۇ زور سىياسىي ئېنېرگىيگە ئىگە ئىكەنلىكىنى ئايان قىلغان ئىدى.شۇڭا يامادېيىۋ جەمەتىنى گۇمران قىلىپ،رۇسلان بىلەن سالىمنى بېلىنى ئالالماس قىلىۋېتىش رامزاننىڭ چېچىنىيىدە ھالقىلىق ھوقوقىنى تۇتۇپ تۇرۇشىدىكى ھالقىلىق قەدەم بولۇپ قالدى. . 
    رامزان 2005-يىلىلا سالىمنىڭ <شەرق>ئالاھىدە ھەرىكەت باتاليونىنى قىسقارتىشنى تەلەپ قىلغانىدى،ئەمما مۇددىئاسىغا يېتەلمىدى،سالىمنىڭ بۇ باتاليونى يەنىلا چېچىنىيىنى قوغدايدىغان مۇھىم كۈچ بولۇپ تۇرىۋەردى.پۇرسەت ئاخىرى بۇ يىل14-ئاپرېل كەلدى،شۇ كۈنى قادىروۋنىڭ ئاپتوموبىل ئەترىتى گوجىرېس شەھىرىدىن ئۆتۈپ كېتىۋاتقاندا،ئالدى تەرەپتىن يامادېيىۋنىڭ ئاپتوموبىل ئەترىتى يولنى توسۇۋالدى.ھەرئىككى تەرەپ يول بېرىشكە ئۇنىمىدى،جېدەل ئاخىرى قوراللىق ئۇرۇشقا ئايلىنىپ كەتتى گەرچە شۇ چاغدا رامزان بىلەن سالىم نەق مەيداندا بولمىسىمۇ،لېكىن ئەمەلىي كۈچى زور بۇ ئىككى جەمەتىنىڭ كوزىرىنى تاشلىشىغا پۇرسەت بەردى.رامزان سالىمنىڭ ئەسكەرلىرىنى<ئادەتلەنگەن قاتىللار>دەپ تەنقىد قىلدى،يەنە ئۇنى نەچچە خىل قاتىللىق دېلوسىغا چېتىپ تەپتىش تارماقلىرىنى تەكشۈرۈشكە تەكلىپ قىلدى،ئەمما سالىمنى تېپىشقا ئامال قىلالمىغان رامزان ئۇنى تۇتۇش بۇيرۇقى چۈشۈردى.كرېمىل سارىيى بۇ ئىشلارنى كۆرمەسكە سېلىۋالدى،ھەتتا رامزاننى قوللاپ سالىمنىڭ بارلىق تاجىنى بىكار قىلدى.
      رامزان بۇ پۇرسەتنى چىڭ تۇتۇپ قاتتىق تەدبىر قوللاندى،سالىمنىڭ قول ئاستىدىكى<شەرق>ئالاھىدە باتاليونىنىڭ سالىمغا سادىق كوماندىرلىرىنى يۇرتىغا قوغلىۋەتتى.ئەمما ئادەمنى تاڭ قالدۇرىدىغان رېئاللىق شۇكى ،بۇ يىل ئاۋغۇستنىڭ بېشىدا پارتلىغان جەنۇبىي ئوتسىيە ئۇرۇشىدا مۇخبىرلار يوقاپ كەتكىنىگە ئۇزاق بولغان سالىم بىلەن ئۇنىڭ<شەرق>ئالاھىدە ھەرىكەت باتاليونىنىڭ باتۇرلۇق بىلەن ئۇرۇش قىلىۋاتقانلىقىنى كۆردى.ئۇرۇشتا<شەرق>ئالاھىدە باتاليونى ەقىقەتەن باتۇرلۇق كۆرسەتتى،ھەتتا سالىم جەڭ مەيدانىدا مۇخبىرنىڭ زىيارىتىنىمۇ قوبۇل قىلدى.سالىم تۆھپە ياراتتى،دۇنيا بۇنىڭ بىلەن سالىمنىڭ دېرىكىنى بىلدى.رامزاننىڭ ئۇنى تۇتۇش خىيالىمۇ بىكار بولدى،ئەمما روسىيە دۆلەت مۇداپىئە مىنىستىرلىكىنىڭ بىر ۋاراق ئۇقتۇرۇشى دەل شۇ چاغدا چۈشۈپ سالىمنىڭ ئارمىيە ئىچىدىكى تارىخىغا چېكىت قويۇلدى. 
      شۇنداق قىلىپ يامادېيىۋ جەمەتنىڭ ئارمىيە ۋە سىياسىي ئىشلاردىكى تەسىر كۈچى سۇسلىغاندەك بولدى.دۇنيا ئەھلى <ئەمدى بۇ ئىككى جەمەت ئارىسىدىكى-جېدەل-ماجراغا چەك قويۇلىدىغان بولدى>دەپ تۇرغاندا،يىراق موسكۋادىن رۇسلاننىڭ قەستكە ئۇچرىغانلىقى ھەققىدە خەۋەر كەلدى.كىشىلەر ھازىر؛<پەردە ئارقىسىدىكى<قاراقول>زادى كىم؟رامزان قادىروۋمۇ،؟سالىم  يامادېيىۋ ئاكىسىنىڭ قىساسىنى ئالارمۇ؟>دېگەن سۇئاللار ئىسكانجىسىدە كەلگۈسىگە نەزەر تاشلىدى.قارىغاندا ئۇرۇش مۇقۇمسىزلىق ھېلىمۇ مەۋجۇت بۇ زېمىندا نۇرغۇن ئىشلار يۈز بېرىدىغاندەك قىلىدۇ........ )
 
              مەنبە  سەلكىن  تورى

ياخشى  تەسۋىرلەپسىز . بۇ 30 يىلدا ئاز بولمىغان ئوزگىرىشلەر بولدى

30يىل ھەر ھالدا مىنى كومپىيۇتىر نىڭ ئالدىدا ئولتۇرۇپ مۇنبەردىن زوق ئىلىش پۇرسىتىگە ئىگە قىلدى.،

  ئىسلاھات،    مىش  ،    تەرەققىياتنىڭ  ھەممىس  كىمگە  بولدى ، مەن  شۇنى  بىلگۈم كىېلىدۇ،  نېمىشقا ،  شىنجاڭغا    دۆلەت مەبلەغ  سالغاندا،  ئىچكىرى  جايلار  بىلەن  ئوخشاش  سالمايدۇ،  نېمىشقا ، زور  تۈركۈمدىكى    مەبلەغ  ۋە  بايلىقنى  دېڭىز بويى  رايۇنىدىكى  ئۆز  خەلىقلىرى  رايۇنىغا  مەركەزلەشتۈررۈدۇ ،،ك