«قۇتادغۇ بىلىك» تىكى  'بايات' دېگە ئاتالغۇ ھەققىدە مۇلاھىزە Ix@%n:  
Ourq^  
        بۇ ماقالە  1989 ‏-يىل  10‏- ئايدا قەشقەردە ئېچىلغان ئىككىنجى قېتىملىق مەملىكەتلىك "قۇتادغۇ بىلىك" ئىلمىي مۇھاكىمە يىغىنىدا ئوقۇلغان  OFg(cL:@  
<)m8C0  
                                                              قۇربان ۋەلى 48Fr "s  
EPPj.)  
«قۇتادغۇ بىلىك»  تە (1)  ئەسلى تېكىست  D ،  كېيىن قوشۇلغان  نەسرىي مۇقەددىمە  A ،  نەزمىي مۇقەددىمە B  لەرنى قوشۇپ ھېسابلىغاندا جەمئى  6774 قۇر بېيىت بار.  بۇ بېيىتلاردا  ئىلاھ  نامى 235 قېتىم تىلغان ئېلىنىدۇ (2) .    173 بېيىتتا  'بايات' دەپ ئاتىلىدۇ (3) .  26 بېتىتتا  'تەڭرى' دەپ ئاتىلىدۇ (4) .  21 بېيتتا  'ئىدى'  ياكى 'ئىزى'  مەنىسى: ئىگە  دەپ ئاتىلىدۇ (5).  6 بېيتتا 'ئىلاھ' دەپ ئاتىلىدۇ (6).  9 بېيتتا  'رەب'  دەپ ئاتىلىدۇ (7) . مەسىلەن: LQkC|M1  
/F'_an&  
            بايات ئاتى بىرلە سۆزۈگ باشلادىم، ~+-A@+  
            تۈرەلتكەن ئۇگىتكەن كەچۈرگەن ئىدىم. nIQVw)-9  
مەنىسى: مىنى تۆرەلدۈرگەن، پەرۋىش قىلىپ ئۆستۈرگەن، كەچۈرگەن ئىگەمنىڭ نامىنى بايات دەپ تىلغا ئېلىپ سۆزنى باشلىدىم. or20=,Z  
            ) تېكىست D-1 گە قاراڭ(  N=(6niIV1  
_t^'\V  
          ياغىر يەر، ياشىل كۆك، كۈن، ئاي بىرلە تۈن، G*">fdi  
          تۆرۈتتى خەلايىق ئۆد ئۆدلەك بۇ كۈن. enfatU4  
          تىلەدى تۆرۈتتى بۇ بولمىش قامۇغ، UW)#oeZY  
          بىر ئۆك بول تەدى بولدى قولمىش قامۇغ. p"~xQ0}  
مەنىسى: ئۇ قوڭۇر  يەرنى، يېشىل ئاسماننى، كۈننى، ئاي بىلەن تۈننى،  ئىنسانىيەت جەمئىيىتىنى، زاماننى، ۋاقىتنى ۋە ئارزۇ قىلغانلىكى نەرسىنىڭ ھەممىسىنى  بول دەپلا بار قىلدى (8). #yI{bO  
          )تېكىست D-3, 4- كە قاراڭ( G,m+w_q.  
(~|LDLk  
          ئوغان بىر بايات ئول قامۇغدا ئۇزار، q"yEdzwU  
          ئۆكۈش ھەمدۇ ئۆگدى ئاڭار ئوق سەزا. u46?19{(X  
مەنىسى: ئۇ ھەممىدىن ئۈستۈن تۇرغۇچى بىردىنبىر باياتتۇر،  سانسىز ماختاش-مەدھىيە ئۇنىڭغىلا مۇناسىپتۇر. ^UkjG;{zz  
                      )تېكىست  B-1 گە قاراڭ( X4E|c/Mu=  
:L951%86G  
          تەڭرى ئەززە ۋە جەللە ئۆگدىسىن ئايۇر، g|G`>TioP  
مەنىسى: ھەممىدىن ئەزىر ۋە ئۇلۇغ بولغان تەڭرىنىڭ مەدھيىسى بايانى ,\mld  
            )تېكىست D نىڭ مەۋزۇسىغا قاراڭ( 5)lmVl  
q|H[\$R  
          ھەمد- ۇ سىپاز-ۇ مىننەت ۋە ئۆكۈش ئۆگدى، ,YrJ36Q  
          تەڭرى ئەززە ۋە جەللەقا كىم ئۇلۇغلۇق ئىدىسى. e $j?xPT@  
          تۈكەل قۇدرەتلىغ پادىشاھ تۇرۇر يەرلى كۆكلى، sBAH#lxQ  
          ياراتقان قامۇغ تىنلىقلارقا رۇزى بەرگەن، 5I;QA"20"  
          نەنى كىم تىلەدى ئەرسە قىلدى يەمە نەنى تىلەسە قىلۇر. Ga4"^R72 -  
مەنىسى: ھەمدۇ-سان، مىننەت ۋە سانسىز مەدھىيىلەر ھەممىدىن ئەزىز  ۋە ئۇلۇغ بولغان مۇتلەق ئۇلۇغلۇق ئىگىسى تەڭرىگە بولسۇن. ئۇ يەر بىلەن ئاسماننى ئۆزى ياراتقان، ئۇنىڭدىكى بارلىق جانلىق مەۋجۇداتلارغا ئۇزۇقلۇق بەرگەن، نېمىنى ئارزۇ قىلغان بولسا شۇنى ياراتقان ۋە نېمىنى ئارزۇ قىلسا شۇنى يارىتىدىغان قۇدرەتلىك پادىشاھتەك مەۋجۇت بولۇپ تۇرىدۇ. $p_j9#76  
            )تېكىست A-1, 5- كە قاراڭ( wtv.7#bp  
[q0YpnWn  
        قىيامەتتە كۆركىت تۇلۇن تەگ يۈزىن، j"{"#+.X  
        ئەلىگ تۇتتاچى ئىلاھى ئۆزىن. aa_j#|W5  
مەنىسى: ئەي ئىلاھ، قىيامەت كۈنى ماڭا رەسۇلىللاھنىڭ تۇلۇن ئايدەك يۈزىنى كۆرۈشنى، ئۇنىڭ ئۆز قولىنى تۇتۇپ تۇرغۇچى كىشى بولۇشنى نېسىپ قىلغىن! CEVd?+;  
          )تېكىست D-48 گە قاراڭ( "{nn^  
QY]B2<  
        يا رەب ئۈستە دەۋلەت تۈكەل قىل تىلەك، GhRJ4pqo  
        قامۇغ ئىشتە بولغىل سەن ئارقا يۆلەك. Uh\qZ8  
مەنىسى: ئەي رەببىم، بۇ دۆلەت ئۈستىدە تۇرغان خاننىڭ بەخت دۆلىتىنى ھەممىدىن زىيادە قىلغىن، ئارزۇيىغا يەتكۈزگىن، ئۇنىڭغا ھەممە ئىشتا ئارقا تىرەك بولغىن! C$)Ul-~V  
          )تېكىست D-117 گە قاراڭ( bt/\q+j /  
<]&qK6r\_  
يۇقۇرىدىكى نەقىللەردىن مەلۇمكى، «قۇتادغۇ بىلىك» تە ئىلاھنىڭ نامى  'بايات' دەپ ئاتالغان.  شۇنداقلا 'بايات' دېگەن نامنى ئۇيغۇرلارنىڭ ئەزەلدىن تارتىپ ئاتاپ ئادەتلەنگەن ئىلاھىنىڭ نامى 'تەڭرى' دېگەن نام بىلەن ياكى قەدىمقى ئۇيغۇر تىلىدىكى 'ئىدى' ) ئىگە( دېگەن نام بىلەن ياكى ئۇيغۇرلار ئىسلام شارائىتىدە ئەرەبچىدىن يېڭىدا قوبۇل قىلغان 'ئىلاھ'، 'رەب' دېگەن نام بىلەن سۈپەتلەپ چۈشەندۈرۈلگەن. y91cb**  
1JREL[R  
بۇنىڭدىن يەنە شۇنداق بىر تارىخىي پاكىت مەلۇم بولۇۋاتىدۇكى،  «قۇتادغۇ بىلىك» يېزىلغان زاماندا )ئىسلام دىنى ئىجات قىلىنغىلى ئاللىقاچان تۆت ئەسر بولغان ۋە قاراخانىيلار دائىرىسىگە تارقىلىپ كەلگىلىمۇ بىر ئەسردىن ئاشقان زاماندا( (9)  ،  ئۇيغۇرلار ئىسلام دىنىنىڭ ئىلاھ نامىنى تېخىچە ئەرەبچە 'ئاللاھ' دەپ ئاتاشقا ئادەتلەنمەي، بەلكى داۋاملىق تۈردە شۇ زاماننىڭ خاقانىيە تىلى بىلەن 'بايات' دەپ ئاتاۋەرگەن. ھەتتا مۇھەممەد ئەلەيھسسالامنىمۇ  'رەسۇللاھ' دەپ ئاتاشقا ئادەتلەنمەي، يەنىلا ئۆزلىرىنىڭ قەدىمقى تىلى بىلەن 'يالاۋاچ' مەنىسى: ئەلچى (11) ياكى 'ساۋچى' مەنىسى: سۆزلەپ بەرگۈچى (12) ياكى  'ئوقىچى'  مەنىسى: دەۋەت قىلغۇچى (13) دېگەن ناملار بىلەن ئاتاۋەرگەن. Dt
1fp3=  
Tn:-rba  
بۇ ھېچبىر ئەجەبلىنەرلىك ئىش ئەمەس، چۈنكى ئۇيغۇرلار ئىسلام دىنىنى قوبۇل قىلىشتىن بۇرۇنمۇ باشقا دىنلارنى قوبۇل قىلغاندا، قوبۇل قىلماقچى بولغان دىننىڭ ئىلاھىنىڭ نامىنى ئالدى بىلەن ئۆزلىرى ئەزەلدىن ئېتىقاد قىلىپ كەلگەن  ۋە ئاتاپ ئادەتلەنگەن ئىپتىدائى شامان دىنى ئىلاھىنىڭ نامى بولغان  'تەڭرى' بىلەن ئاتاپ، قوبۇل قىلماقچى بولغان دىننى ئالدى بىلەن ئۆزلىرىنىڭ ئەسلىدىكى ئېتىقاتىغا يېقىنلاشتۇرۇۋېلىپ، ئاندىن بىرلەشتۈرۈپ راۋاجلاندۇرغان.  مەسىلەن: زوراستى دىنىنىڭ ئىلاھىنىڭ نامىنى  'تەڭرى تەڭرىسى خورمۇزدا' دەپ ئاتىغان؛ بۇددا دىنىنىڭ ئىلاھىنىڭ نامىنى 'تەڭرى تەڭرىسى بۇرخان' دەپ ئاتىغان؛ مانى دىنىنىڭ ئىلاھىنىڭ نامىنى 'تەڭرى تەڭرىسى مانى بۇرخان' دەپ ئاتىغان.  ئۇيغۇرلار ھەر قېتىم بىر دىننى تاشلىغاندا، يەنىلا ئۆزلىرىنىڭ ئەسلىدىكى  'تەڭرى' سىگە ئېتىقاد قىلىپ قېلىۋەرگەن. (14)  ۋاھالەنكى، ئىسلام دىنىنى قوبۇل قىلغاندىمۇ مۇشۇنداق شەكىلنى قوللانغان. لېكىن بۇنىڭ ئىلگىرىكى شەكىللەردىن پەرقلىنىدىغان يېرى شۇكى،  بۇ قېتىم  قوبۇل ئىسلام ئىلاھىنىڭ نامىنى 'تەڭرى' بىلەن قوشۇپ ئاتىماي، بەلكى بىۋاستە ئۆز ئەجدادلىرىنىڭ نامى بىلەن 'بايات' دەپ قوبۇل قىلىپ، ئاندىن تەدرىجى ھالدا ئۆزلەشتۈرگەن. I0Bj3w1c
 
goo<l}0  
'بايات' دېگەن نام ئۇيغۇرلار ئىسلام دىنىغا ئېتىقات قىلىشتىن بۇرۇن قايسى بىر دەۋلەردە ئېتىقاد قىلغان باشقا دىننىڭ ئىلاھىنىڭ نامى ئەمەس،  بەلكى ئۇ  خۇددى  «تۈركىي تىللار دىۋانى«  دا چۈشەندۈرۈلگەندەك، يىگىرمە ئىككى ئۇرۇغدىن تەركىپ تاپقان ئۇغۇز قەبىلىلىرىنىڭ توققۇزىنچىسىنىڭ نامى، تېخىمۇ ئېنىق قىلىپ ئېيتقاندا،  شۇ قوۋمنى قۇرغان قەدىمقى بوۋىسىنىڭ نامى ئىدى  (15).  دېمەك، ئەينى زاماندا 'بايات' دېگەن نامنى ئۇيغۇرلار ئۆزلىرى ئاڭلىق ھالدا تاللاپ ۋە خالاپ قوللانغان.  جۈملىدىن،  «قۇتادغۇ بىلىك»  بىزگە 'بايات' دېگەن نام ئارقىلىق ئۇيغۇرلارنىڭ چەتتىن قوبۇل قىلىدىغان ھەر قانداق بىر مەسلەكنى ياكى مەدەنىيەتنى ھامان ئۆزلىرىنىڭ ئەنئەنىسى ئاساسىدا قوبۇل قىلىپ كەلگەنلىكىدىن ئىبارەت بىرخىل  'ئۇيغۇر ئەنئەنىسى' نى يەنە بىر قېتىم گەۋدىلىك ئىسپاتلاپ بەردى.  @~9/gA  
 L0AJ"!  
قارا خانىيلار دەۋرىدىكى  'بايات' دېگەن  ئىلاھ نامى،  «قۇتادغۇ بىلىك»  تىن كېيىن يېزىلغان كىتابلاردىكى ماتېرىياللارغا ئاساسلانغاندا، چاغاتاي خانلىقى دەۋرىدە ئۇيغۇر ئەدەبىياتى بىلەن پارس ئەدەبىياتى ئوتتۇرىسىىدا ئۆز-ئارا ئۆگىنىدىغان بىر يېڭى ۋەزىيەت شەكىللەنگەندە، بەزىدە پارسچە 'خودا' دەپ ياكى بەزىدە ئەرەبچە  'ئىلاھ' ، رەب' دەپ ياكى يەنىلا تۈركىيچە 'تەڭرى' دەپ ئالماشتۇرۇپ قوللىنىلغان. 3FL Gn>*e  
b#I;F.e  
            بۇ ماقالە 'بۇلاق' ژۇرنىلىنىڭ 1989 ‏- يىل 2 ‏- سانىدا ئېلان قىلىنغان    u@7JO
^.  
"== >  
ئىزاھاتلار: )Biy-P5  
(1) مىللەتلەر نەشرىياتى 1984  ‏- يىل 5 ‏- ئاي نەشرى G6uh]%*2  
(2)  نەزمىي نەشرىدە ئەسلىدىكى ئىلاھ ناملىرى 'خودا' ياكى 'رەب' دەپ ئۆزگەرتىپ قوللىنىلغان. بۇ مۇلاھىزە ئەسلى تېكىستتىكى ئىلاھ ناملىرىغا ئاساسەن ئېلىپ بېرىلدى.  3)#'wKdn  
(3)  تېكىست D دىكى 1‏، 36‏- 41، 42، 51، 90، 124، 151، 752، 753، 1021، 1030، 1084، 1250، 1251، 1253، 1267، 1269، 1272، 1279، 1329، 1342، 1343، 1348، 1430، 1451، 1479، 1507، 1520، 1520، 1525، 1531، 1561، 1686، 1740، 1761، 1782، 1797، 1799، 1801، 1818، 1873، 1877، 1922، 1933، 1940، 1978، 1980، 1983، 2007، 2158، 2163، 2227، 1560، 2755، 2856، 3066، 3117، 3120، 3122، 3188، 3189، 3190، 3196، 1884، 3250، 3251، 3256، 3262، 3294، 3316، 3349، 3353، 3354، 3358، 2598، 3464، 3520، 3524، 3526، 3592، 3657، 3662، 3663، 3696، 3715، 3200، 3716، 3741، 3747، 3749، 3762، 3764، 3794، 3897، 3919، 3921، 3928، 3404، 3452، 3470، 3472، 4416، 4689، 4712، 4777،  4854، 4858، 4872، 4880، 4957، 5119، 5120، 5130، 5165، 5191، 5193، 5194، 5239، 5306، 5373، 5278، 3987، 4236، 5402، 5437، 5611، 5613، 5644، 5647، 5667، 5722، 5761، 5832، 5880، 5888، 5895،  5900 ، 5934، 5947، 5952، 5988، 6066، 6093، 6136، 6156، 6182، 6190، 6193، 6246، 6250، 6251، 6261،  6290، 6306، 6311، 6373، 6386، 6395، 6408، 6409، 6411، 6500، 6520، 6540، 6541، 6637، 6631‏- بېيىتلەرگە قاراڭ. xAA!7xH  
(4)  تېكىست D دىكى 1022، 1555، 3249، 3332، 3684، 3697، 4202، 4494، 4526، 4868، 5020، 5131، 5195، 5489، 5598، 5855، 6046، 6176، 6239، 6287، 6307، 6416، 6475 ‏- ۋە  نەسرى مۇقەددىمىدىكى 1 ‏- بېيىتلەرگە قاراڭ.  cSm7) Y 
(5)  تېكىست D دىكى 1، 5، 24، 34، 61، 1262، 1271، 1364، 2228، 4764، 6247، 6377، 6510، 6511، 6516، 6558، 6563، 6564، 6574 ‏- ۋە تېكىست A دىكى 2 ‏- بېيىتلەرگە قاراڭ. yTiJ/v<  
(6) تېكىست B دىكى 77 ‏- ۋە تېكىست D دىكى 47، 48، 3117، 6501، 6604 ‏-بېيىتلەرگە قاراڭ. 7oErQgT+  
(7) تېكىست D دىكى 116، 3051، 3116، 3341، 5442، 5612، 6544، 6563، 6644 - بېيتلەرگە قاراڭ. FD6@gr'Ju  
(8) «قۇتادغۇ بىلك» تىكى 'بار'  ۋە 'بول' دېگەن سۆز ئارقىلىق ئىپادىلەنگەن پەلىسپىۋىي كۆز قاراش بىلەن قەدىمقى ئارىيانلار )ھىندى-ياۋروپا قوۋملىرى( نىڭ 'بار' دېگەن مەنىنى بىلدۈرىدىغان  'ئاس'  ۋە 'بول' دېگەن مەنىنى بىلدۈرىدىغان  'بۇۋ' دېگەن سۆز ئارقىلقى ئىپادىلەنگەن پەلىسەپىۋىي كۆز قاراش تامامەن ئوخشايدۇ. «قۇتادغۇ بىلك» تىكى  'تۆت تادۇ' يەنى ئوت، سۇ، ھاۋا، تۇپراقتىن ئىبارەت تۆت نىگىز ماددا نەزىرىيىسىمۇ قەدىمقى ھىندى-ياۋروپا قوۋملىرىدىن ئۇيغۇرلارغا مىراس قالغان. n\>Rtc7?  
(8) بۇنىڭدىكى 'بار' ۋە 'بول' دېگەن سۆز ئارقىلىق ئىپادىلەنگەن پەلىسەپىۋىي كۆز قاراش قەدىمقى ئارىيانلار )ھىندى-ياۋروپالىق قوۋم( نىڭ 'ئاس' )مەنىسى: بار( ۋە  'بۇۋ' )مەنىسى بول( دېگەن سۆز ئارقىلقى ئىپادىلەنگەن پەلىسەپىۋىي كۆز قاراشقا تامامەن ئوخشايدۇ.  «قۇتادغۇ بىلىك» تە ئىپادىلەنگەن  'تۆت تادۇ' )ئوت، سۇ، ھاۋا، تۇپراقتىن ئىبارەت تۆت نىگىز ماددا ( نەزىرىيتىسىمۇ دەل شۇلاردىن ئۇيغۇرلاغا مىراس قالغان.  :D'`bUS8lp  
(9) ئىسلام دىنى مۇھەممەد ئەلەيھىسسالام 40 يېشىدا ئېلىپ بارغان پائالىيەتلىرىدىن باشلاپ مەدىنىگە ھىجرەت قىلغان ۋاقىتقىچە بولغان )مىلادى 610‏- دىن 622‏- يىللار ( دا ئىجاد قىلىنغان دېگەن قارىلىدۇ. ئىسلام دىنىنىڭ قاراخانىيلار دائىرىسىگە تارقىلىشى ساتۇق بۇغرا خان )مىلادى ؟ دىن 955 ‏- يىللار( زامانىسىدا يۈز بەرگەن دەپ قارىلىدۇ.  «قۇتادغۇ بىلىك» بولسا مىلادى 1069‏-1070‏- يىللاردا يېزىلىپ، شەرقىي قاراخانىيلار خانلىرىدىن مىلادى 1074‏- دا 1102‏- يىللاردا تەختتە ئولتۇرغان تاۋغاچ بۇغراخان ئەبۇ ئەلى ھەسەنگە تەقدىم قىلىنغان. i=|P27  
(10) 1981 ‏- يىل شاڭخەي لۇغەت نەشرىياتى نەشر قىلغان  'دىنلار لۇغىتى' نىڭ 'ئىسلام دىنى' غا بېرىلگەن تەبىرىدە ئېيتىلىشىچە، ئىسلام ئىلاھىنىڭ نامى 'لائىلاھە ئىللەللاھ' يەنى بىر ئاللاھتىن باشقا ئىلاھ يوق دېگەن كەلىمىدىن  'ئەل-ئىلاھ' يەنى بىردىنبىر ئىلاھ مۇشۇ دېگەندىن قىسقارتىپ قوللىنىغان. ئادەتتە جانلىق تىلدا 'ئاللاھ' دەپ ئاتىلىدۇ.  QAh:~7  
(11)  تېكىست D دىكى 52 ‏-بېيىتقا قاراڭ.  y UQ$c#(+g  
(12) تېكىست D دىكى 34 ‏- بېيىتقا قاراڭ. ~#e Vif  
(13) تېكىست D دىكى 36  ‏- بېيىتقا قاراڭ. |/}J&}  
(14) ئۈرۈمچى 'كەچلىك گېىزىتى' نىڭ 1986- يىل 3 ، 5، 6 ‏- دىكابىر سانلىرىدىكى  'ئۇيغۇرلارنىڭ تارىختىن بۇيانقى دىنىي ئېتىقاتلىرى ھەققىدە سېلىشتۇرما مۇلاھىزە' دېگەن ماقالىغا قاراڭ. >/D5y{`jt  
(15) «تۈركىي تىللار دىۋانى» شىنجاڭ خەلق نەشرىياتى 1981 ‏- يىل ئۇيغۇرچە نەشرى 1‏‏- توم 78 ‏- بەتكە قاراڭ. QA -
F)  
(16) «تۈركىي تىللار دىۋانى» شىنجاڭ خەلق نەشرىياتى 1981 ‏- يىل ئۇيغۇرچە نەشرى 1‏‏- توم  80 ‏- بەتكە قاراڭ. {|I~skd=  
`#1  
مەنبەسى:ئۇمىد ئىزدىگۈچتە تاپقان

رەھمەت  بۇنى  تولىمىز  بىلمەيمىز يەنە 12  مۇقامدىكى باياد ۋە چەبباياد ۋە  تىكسىتلىرىدە  باياد دەپ تولا  ئۇرۇنلاردا  چىقىدۇ

يۇللىغىنىڭىزغا كۆپ رەخمەت بلۋالدىم......................

رەھمەت سىزگە  بۇ تىمىنى يىزىپ بولغۇچە بەكمۇ جاپا -چەككەنسىز ھە  ....... O+G:[AYWz  
مەن سىزگە ئۆز قولۇم بىلەن بىر پىيالە چاي قۇيۇپ بىرەي  رەھمەت سىزگە  بەكمۇ مەنىلىك  بەكمۇ ئەھمىيەتلىك تىمىكەن

رەخمەت سىزگە بەكمۇ مەنىلىك ھەم ئەھمىيەتلىك تىمىدىن بىرنى يوللاپسىز   

« بايات» دىگەن سۆزنىڭ مەنىسى ئەسلى مۇنداق ئىكەندە.....

ئسلام دىنى ئىجاتقىلىنغان دىن ئەمەس ،  دۇنيانىڭ ياراتقۇچىسى تەرپىدىن پەيغەمبەر ئارقىلىق ئنسانلارنى توغرا يولغا يىتەكلەش ئۇچۇن بىرىلگەن رەھمەت............................. wBiSUpl  
دېققەت قىلايلى،

بۇلسا يەنە يۇللاپ تۇرسىڭىز كۆپرەك بلۋالسام...

ئايھاي باللا  ... s[q$[t9k*  
بۇ ئەسەرغۇ ياخشى يېزىلغانىكەن ، شۇغىنىسى ئاۋۇ بىر ئابزاستا « ئىسلام دىنى ئىجاد قىلىنغىلى تۆت ئەسىر بولغان ... » دەپ يېزىلىپ قاپتۇ ... ?U0KJ 9  
نەئزۇبىللەھ ، ئىسلام دىنى كىشى تەرىپىدىن ئىجاد قىلىنمىغان ، كەرەملىك ئاللاھ بىز ئىنسانلارغا نازىل قىلغان . D\kV-UG5  
تۈزىتىپ ئوقۇشقايلا ...

ئىسلام  ئەڭ  مۇكەممەل  بىلىش  ئىلمى بولۇش  سۈپىتى  بىلەن  بىردىن  بىر  ئىلاھ  بولغان  رەببىمىز  ئاللا  ئۆزىنى  ۋە  ئۆز  ئىرادىسىنى  بەندىلىرى  بولمىش  بىزلەرگە  بىلدۈرۈش  ئۈچۈن  ئادەم  ئەلەيھىسسالامدىن  تاكى  ئاخىرقى  ئەلچى  مۇھەممەد ئەلەيھىسسالامغىچە  پۈتۈن  ئىنسانلار  ئۈچۈن  چۈشۈرگەن  مۇقەددەس  دىندۇر.  قۇرئان  بىزنى  ئىلاھىمىزنى  <ئاللا>دەپ  ياكى  ئىلاھىمىزنىڭ  قۇرئاندىكى  باشقا  سۈپەتلىرى  بىلەن  ئاتاشقا  چاقىرىدۇ، سۆزلەرنىڭ  شەكلىدە  مىللىيلىك  ئىپادىلىنىشى  مۇمكىن، ئېتىقاد  ئۈچۈن  ئېيتقاندا  يەنىلا  ماھىيەتلىك  تەرىپى  ئەۋزەلدۇر. K|39FnrshR  
تېما  ئىگىسىگە  رەھمەت - تەشەككۈرلەر  بولغايكى،  بىر - بىرىمىزنى  ئۈگۈتلەپ - تولۇقلاپ  ماڭغايمىز. bjF9pj9  
ئىمان  -  ئەڭ  بۈيۈك  ئىلمى  نەتىجىدۇر.

ئىسلام دىنىنىڭ مۇقەددەس دەستۇرى ، يول كۆرسەتكۈچىسى << قۇرئانى كەرىم >> دۇر . بۇنىسى ئېنىق ؛ شۇڭا ئىسلام دىنىنىڭ بىزگە رەھىممەت قىلىنغان ۋاقتىنى دەل قۇرئان چۈشۈرۈلگەن ۋاقىتتىن باشلاپ ھېساپلايمىز ! ئۇندىن بۇرۇن كىشىلەر ھەقتا اللە نى تونۇيتتى ، اللە غا ئىتقاد قىلاتتى . بىراق ئىسلام دىنى ئارقىلىق ئىبادەت قىلىشى ناتايىن ! ئىسلام دىنىدا ئىماننى ئاۋال اللە نىڭ نامى ، ئاندىن رەسۇلىللەنىڭ ئىسمى بىلەن ئېيتىمىز . مۇھەممەددىن بۇرۇن ئىسلام دىنى ئىنسانلار ئارىسىغا ئاشكارلانمىغان ! ئاللاھ بۇ ۋەزىپڭنى مۇھەممەدكە قالدۇرغان ....

خۇداھ ، تەڭرى ، ئىگىمىز پەقەت بىرلا ئاللاھ دۇر ... ئۇندىن ئۆزگە ئىلاھ مەۋجۇد بولمىغان ! ھەم مەۋقۇد ئەمەس !!!