ئەسسالامۇ ئەلەيكۇم سەلكىنداشلار : x)=yZ^R$1  
ئۈزۈم مەشرەپنىڭ شىئىرلىرىنى سۈيۈپ  ئۇقۇغانلىقىم سەۋەپلىك، ئۇنىڭدىن  ياد بولغانلىرىنى مۇنبەرگە يوللاپ كىلىۋاتاتتىم. لىكىن بەزى تورداشلىرىمىز  خاتا چۈشىنىپ  قالغانلىقى ياكى چۈشەنمىگەنلىكى ئۈچۈن، مۇشۇنىڭغا ياردىمى بولسۇن دىگەن مەخسەت بىلەن مەشرەپنىڭ تەرجىمىھالىنى يوللاشنى مەنزۇر كۆردۈم . ھەممىمىزگە ئايان راك مۇقامى باشلىنىشى بىلەنلا ئۈزىمىزنى ئاجايىپ بىر ئېقىندا لەيلەۋاتقاندەك ھېس قىلىمىز . مانا مۇشۇ  12 مۇقام تىكسىتلىرىنىڭ بىر قىسمى (%30 ئەتراپىدا ) دەل مەشرەپنىڭدۇر .
HD}r  
http://www.uyghurmuqam.com/mp3/M01.mp3 T/B&d;8uu  
         '3vI`n*{  
سەتارىم تارىغا جان رىشتىدىن تار ئىشىپ سالسام ، b^t#!{B  
ئانىڭكىم نالىسىدىن بىنەۋانىڭ كۆڭلىنى ئالسام . C*|tkda  
nZHbHX;  
مۇقام ئىچرە مۇقام ئالىپ مۇقامنى دىلغا جا قىلسام ، pRy 4 zLVF  
مۇھەببەت كويىغا سالسا ئانىڭ ئالدىدا مەن  چالسام . E&O6yJ;  
AzCde"rKF7  
مۇقاملارنىڭ ئاتاسىنى ھۈسەينىيۇ ، ئەجەم دەرلەر ، U#j? S  
بۇلاردىن يۇقارىكىم پەردەئى بايادىنى چالسام . %/pP7x|  
/D1/ti  
بەيادى ھەق - تەئالا يادىدا چالسام پەيا- پەيكىم ، ;%RCU&e|#  
كۈڭۈللەر بىنەۋا بولغانىنى بىلسەم نەۋا چالسام . }6=cKCX`  
V>"y

 
ئارالاپ چالسام ئۇششاقنى ، غەزەلنى راكغا يەتكۈزسەم ، <UZ.>9=  
شەبىستانۇ سەھەرلەردە مۇشاۋىرەك ،  پەنجىگاھ چالسام . Z=q;;p*;O  
$*1==K>  
ئىراقۇ چەببەياد ، ئۆزھالدا فەيزىكىم يەتەر بولسا ، Z#E20\jJ  
تىلەپ خۇرشىدى ۋەسلىن سۈبھى دەمدە چاھارگاھ چالسام . u4"3;1  
rd 0n O  
يىتىپ ۋەسلىگە ھىممەتنىڭ جۇدالىق تاغىدىن ئۆتسەم ، Gwq@% _?W  
ئىچىپ ۋەسلىڭ شەرابىدىن قىلىپ تەڭكەش سەگاھ چالسام . $`cT" .  
JB~x&7Q{O  
كەل ، ئەي مەشرەپ ، قەدەھ سۇنغىل بولايىن مەستۇ - مۇستەغرەق ، xmqkE/E#{  
بىر ئەلگە كاسەئى تەنبۇر ، بىرىگە جامى مەي  ئالسام . RKao3SJ/;  
0+t]|a/I  
[nZ)-[I!  
خەلقىمىز ئەسىرلەردىن بۇيان چوڭقۇر ھۆرمەت ۋە مۇھەببەت تۇيغۇسى  ياد ئىتىپ كىلىۋاتقان يىتۈك مۇتەپەككۇر شائىر ، ئاتەش نەپەس غەزەلخان بابا رەھىم مەشرەپ  ( شاھ مەشرەپ ) ئۆزبىك ، ئۇيغۇر كىلاسسىك ئەدەبىياتىدا بارلىققا كەلگەن بۈيۈك نامايەندە . ئۇ ئۆزىنىڭ سۇنماس ھايات ئىتىقادى ، يىمىرىلمەس ئىسيانكارلىق روھى ۋە ئەجايىپ يۈكسەك بەدىئىي كامالىتى بىلەن ئۆزبىك ، ئۇيغۇر تەسەۋۋۇپ شىئىرىيىتىنىڭ گۈللەنگەن بىر دەۋرىنى ياراتتى . ;J1)6_c  
بابا رەھىم مەشرەپ 1653- يىلى پەرغانە ۋادىسىدىكى نەمانگان شەھرىنىڭ  ئەندىجان يېزىسىدا بىر ھۈنەرۋەن ئائىلىسىدە دۇنياغا كەلگەن . ئۇ 12 يىشىغىچە ئۆز يىزىسىدىكى موللىلاردىن ، 18 يىشىغىچە نەمەنگانلىق ئكلىمالاردىن تەلىم ئىلىپ ، ئەرەپ ۋە پارس تىللىرىنى پىششىق ئۈگەنگەن . بابا رەھىم مەشرەپ 1672- يىلى ئادالەت ۋە مەرىپەت ئىزلەپ ئۆز دەۋرىنىڭ ئىلىم - مەرىپەت مەركەزلىرىنىڭ بىرى بولغان قەشقەرگە كىلىپ 18 يىل ئىشلەپ ۋە ئىلىم تەھسىل قىلىپ ، 37 ياشقا كەلگەندە ئۆزىنىڭ 20 يىللىق سەيياھلىق ۋە سەرگەندانلىق ھاياتىنى باشلىغان ، بۇ جەرياندا تەڭرى تېغىنىڭ جەنۇبى ۋە شىمالىدىكى بىر مۇنچە شەھەر يۇرتلارنى كىزىپ ، ماۋرائۇننەھر ۋە خۇراسان قاتارلىق ئۆلكە رايونلارنى ئايلىنىپ ، ئەمگەكچى خەلقنىڭ ئازاپ - ئۇقۇبەتلىك ھاياتىنى ئۆز كۆزى بىلەن كۆرۈپ ، جاھالەت ۋە تەڭسىزلىك بىلەن تولغان زۇلمەتلىك دۇنيانىڭ ماھىيىتيىنى تېخىمۇ چوڭقۇر چۈشەنگەن . ئۇ ئۆزىنىڭ ئەقىدە ئىتىقادىدا چىڭ تۇرۇپ ، جاھالەت ۋە ئادالەتسىزلىكنى شەپقەتسىز پاش قىلغىنى ئۈچۈن بەلخ ھاكىمى مەھمۇدخان تەرىپىدىن 1711- يىلى دارغا ئېسىپ ئۆلتۈرۈلگەن . ;I9w]iS?  
بابا رەھىم مەشرەپ ئىنسان ۋە ئۇنىڭ تەقدىرى ئۈستىدە بىر ئۆمۈر ئىزدىنىپ ئۆتكەن ئەلەملىك شائىر ئۇنىڭ ئۈچۈن ئەڭ ئۇلۇغ نەرسە ئىلاھى ئىشق بىلەن ئىنسانىي مۇھەببەت ، ئەڭ مۇقەددەس نەرسە ئازاپ - ئۇقۇبەتتىن قەلبى مۇجۇلغان جاپاكەش خەلقنىڭ ئەلەملىك مۇڭ زارى . بۇ نەرسىلەر بابا رەھىم مەشرەپنىڭ ھايات ۋە ئەخلاقى قاراشلىرىنىڭ جەۋھىرى ، ئۇنىڭ بەدىئىي ئىجادىي ئىزدىنىشىنىڭ يۈكسەك پەللىسىدۇر . شۇڭا مەشرەپ شىئىرىيىتىدە ئادالەت ۋە ھەققانىيەت بىلەن پاكلىق ۋە ھالاللىق چەكسىز مۇھەببەت بىلەن كۈيلىنىدۇ . قەلبى گۈزەللىك ۋە ئىزگۈلۈك بىلەن نۇرلانغان ئالىيجاناپ ئادەم ئەخلاقى يۈكسەكلىكنىڭ يارقىن تىپى سۈپىتىدە مەدھىيىلىنىدۇ . ئىنسان ۋە ئۇنىڭ ئەبەدىيلىككە ئىگە ھاياتىي غايىلىرى ئۇلۇغلىنىدۇ . زۇلۇم ۋە زوراۋانلىق بىلەن ھاياتىي رەزىللىك ۋە مەنىۋى پەسكەشلىك ئوتلۇق نەپرەت بىلەن قارىلىنىدۇ . }Vb+:%"H  
مەشرەپ شىئىرلىرى مەردانىلىق ، ئىسيان ، ساداقەت ۋە ئىنسانىي غۇرۇر تۇيغۇلىرىغا تۇلۇپ تاشقان بولۇپ ، كىشى قەلبىنى لەرزىگە سالىدۇ . ئۇلاردا ئەكس ئەتكەن كەڭ ۋە چوڭقۇر  ھاياتىي مەزمۇن ، رەڭدار ۋە ئىجادىي جىلۋىگەر سەنئەت ، ھوڭقۇر ۋە مۇرەككەپلىكىدە تەڭدىشى بولمىغان قاتلاملىق شىئىرىي تەپەككۇرى ۋە پايانى بولمىغان بەدىئىي تەسەۋۋۇر كەڭلىكى كىتاپخاننى ھەيران قالدۇرىدۇ . j3E`X4_@w:  
A^[\[yK  
قە؛ەندەر مەشرەبىڭمەن ، ئىككى ئالەمنى تاپىپ ئۆتتۈم ، C7&J2L  
بىھىشتۇھۇرۇ غۇلمانىڭ پۇچەك پۇلغا ساتىپ ئۆتتۈم . i!I[O9jZa/  
/]_!Z>  
نە ئەيلەي ئابى كەۋسەرنى نىگارىم  بولمىسا ساقى ، 0t zL|'"  
خەرابات ئىچرە باردىم قەترە مەي ئاندىن تاتىپ ئۆتتۈم . n>Gv]N%*F  
LlRMNrJWW  
ئايا ، دەۋزەخ مىنى كۆيدۈر ، خەلايىق كۆيمەسۇن ھەرگىز ، kUo} /  
تامۇغدىن ئىشق ئوتى پۇر زور ، ئانىڭ زەھرىن يۇتۇپ ئۆتتۈم . 1]SCCG#0  
o^lu?"M1  
كى جان ئالغۇچىنى كۆردۈم دىدىم ئالغىل بۇ جانىمنى ، /P{='mgS!  
ئەجەل قاچتى، ئۇرۇپ- قوغلاپ مەن ئانى قورقۇتۇپ ئۆتتۈم .
IM-AHS  
>Tr%C-
G  
سالىپ بازارى ئىشقىڭغە ماتائى جىسمى جانىمنى ، Y/*" 
خەرىدار سورمادى ھەرگىز ، بۇ جانىمدىن كىچىپ ئۆتتۈم . B)*LtI/[v!  
a>k`s.e  
ۋىسال ئەييامى بولغاندا كۆرۈڭ بەختى سىياھىمنى ، !s6\tk#  
قاشىمغە كەلسە يارىم ، مەن يانىپ ئۇخلاپ ، بۈكۈپ ئۆتتۈم. X0IMWqM   
yS`4s(8SP  
كۆيۈپ ئوتقە مەنى دىۋانە مەشرەبنى سورار بولساڭ ، /+X:,bz+)  
نە يەردە ئەھلى دەرت تاپتىم ، كۆزۈم ياشىن سىپىپ ئۆتتۈم.
*5R2x7  
(,E93Dfq;  
************************************************************* y/
&PdiSl  
s}d'WX=  
نە ھالەتدۇر ئايا دوسلار ، ئەجەپ ھەيرانە مەشرەبمەن ، RK1Ql21pT  
كۆرەلمەي گۇلئۇزارىمنى بەسىي گىريانە مەشرەبمەن . 6mDJ]hg  
w'(4ZdJ  
قەلەندەرۋاز يىغلارمەن ئىشىكلەردە پىغان ئەيلەپ ، @6Oog<&l  
خەلايىقغە بۇ ئالەمدە بەسىي ئەفسانە مەشرەبمەن . 9}Z_vi:P  
eE1"} Q\  
نەزاكەتلىك نىگارىمدىن ئەشۇ سائەت جۇدا بولدۇم ، ipM6`gu[I  
كۆيۈپ ھىجران ئوتىدا دائىما سوزانە مەشرەبمەن . 18(u[D
5  
PFh,^6WF4  
مەن ئاڭا دەردى زار ئايتىپ ، ئىشتىپ يىغلايىن ، دەرمەن ، \YC:=dm1  
كۆرەي دەپ ئول ۋەفادارىم يۈرۈپ جۇيانە مەشرەبمەن . do T9*7Q   
,kKZdAE,  
فەلەكنىڭ جەبرى كۆكسۈمدە ، ئەلەم ئۈزرە ئەلەملەردۇر ، &%"j}L  
تەرەھھۇم ئەيلابان كۆرگىل ، جاراھەتخانە مەشرەبمەن . rP)IxG~>\  
cI+p}q  
مىنىڭ كۆڭلۈم قىزىل گۈل غۇنچەسىدەك تەھ - بەتەھ قاندۇر ، (wEVOh.  
ئاچىلماستىن خەزان بولغان چۇ ماتەمخانە مەشرەبمەن . :qYa/z)4}  
/BgUS]Y:  
ۋىسالىڭنى تىلەپ ، مەشرەب يىتىپدۇر ھەلقۇمە جانىم ، [I`9@b>C<  
كىچە - كۈندۈز قەرارىم يوق ، ئەجەپ سەرسانە مەشرەبمەن . Z(>"vzDpz~  
7+Zi`O,4  
************************************************* ?(VrFWT2  
L+Z")=  
سەنەمنىڭ شەۋقىدە تىنماي يۈرۈپ جۇيانە مەشرەبمەن ، $Ctb4 ^jx,  
كۆزى ياشلىق ، قەدى خەملىق ، دىلى سەدپارە مەشرەبمەن . [s=QpNHep  
4_8>TLI2  
كۈڭۈلدە زەررچە دۇنيانى مىھرى بولمايىن مەندە ، twznJHC  
سىنى دەپ ئىككى ئالەمدىن كىچىپ بىزارى مەشرەبمەن . lef5y3"  
G]^D:YLq  
ئۈلۈپ كەتسەم ، لەھەد ئىچرە سۈڭەكتىن كەتمەگەي دەردىڭ، F*UC$2p9  
جاھاندا تاپمادىم چارەكى ، مەن بىچارە مەشرەبمەن . yea9CleI/  
m}`bTT3u  
ئانادىن قاي كۈنى ئولدۇم ، سىنىڭ ئىشقىڭدا ئاھ ئۇردۇم ، ANQK Gg  
مۇھەببەت دەشتىدە يۈرگەن بۈلۇپ ئەۋۋارە مەشرەبمەن . q*Cv=t"  
?J~QmD!  
مۇھەببەت جامىدىم نەي تۇتتى ئىچمەسلىككە چارەم يوق ، cx3_$\nxm  
كۈزۈمدىن قان - ياشىم تىنماي ئاقار ، خۇنبارە مەشرەبمەن . vZo~g_]  
c@] G\iU  
باشىمغە  مىڭ بەلا كەلسە ، تىلەرمەن ۋەسلىن ، ئەي زاھىد ، bl>iq2  
تىلىم كەسسەڭ تىيارىم يوق دىگەن < دىيدارە > مەشرەبمەن . .J;Jw~`  
eFAUK\  
ئۈزۈمنى خەلق ئارا ئىخفالىقىمنى ھېچ كىشى بىلمەس ، NMF0_n7g  
دىلۇ جانىم فىدا ئەيلەپ ، ئەجەپ ئەييارە مەشرەبمەن . NFP+O']5  
Uaz@&Z  
مەنى دىۋانە مەشرەبكە مۇھەببەتدىن بەيان ئەيلەڭ ، D|~U*@?-/  
نەمازۇ رۇزەدىن فارىغ بولۇپ سەييارە مەشرەبمەن .

[ بۇ يازما ئالىپتىكىن تەرپىدىن 2008-07-15 21:24 دە ق ]

ئاۋۇنۇڭدەك مەشرەپ رەسىملىرى بولسا كوپرەك ئەۋەتەرسىز......

بۇ زاتىمىزنىڭ نامىنى ئاڭلىغان ، بىراق ئۇنىڭ تەرجىمىھالىنى تېخى تولۇق بىلىپ كەتمەيدىكەنمەن .

مەشرەپ يەكەندە ئۆلتۈرۈلگەنغۇ دەيمەن

مەن  نەچچە  يىل  بۇرۇن  ،  <<ئۇيغۇر  مەشھۇر شەخىسلىرى>> ناملىق  يۇرۇشلۇك  كىتاپتا (ئىسمى  شۇنداراق  ئىسىمدە  قاپتۇ  )   مەشرەپ  توغۇرلۇق  ئازراق  ئوقۇغان  ، JscwZX  
(بېشىنى  ئوقۇپلا  ئوقۇغۇم  كەلمىگەن  ) Iq1UdD
]]g  
(ئۇ كىتاپلاردا  ئاساسلىقى  ،ھۇسەيىنخان تەجەللى ، فارابى  ،  قاتارلىق  ئالىملارنىڭ  تەرجىمىھالى  ئايرىم -ئايرىم  كىتاپچە  قىلىنىپ   سوزلىنىپتكەن ) VlC_dLG+S  
ئۇ  كىتاپتا  ئېيتىلىشىچە  ،   مەشرەپ   كىچىك  ۋاختىدا  مەدرىسىدە  ناھايىتى  ياخشى  ئوقۇيدىكەن  ،  ئۇستازى   دەرس  بەرگەن  دەرىستىن  ئاشۇرۇپ  يادلايدىكەن  ،  دىمەك زىرەكلىكى  كىچىك  ۋاختىدىلا  مەلۇم  بۇلىدىكەن  ....... En#O8Ju  
كىيىن  بىر  ئايال  بىلەن   پاھىشە  قىلغانلىقى   سەۋەپلىك  ، .......... سەرگەردانلىق  تۇرمۇشىنى  باشلايدىكەن  .......... kKvcb3l  
شۇنداراق  ئوقۇغىنىم  ئىسىمدە ........

شاھ مەشرەپ خوتەنگە كەلدى .....دېگەن ھېكايىنى ئوقۇغان ... مەن ...

بەك ياخشى يوللاپسىز بۇ تىمىنى..

مەن ئۇقىغان كىتاپتا ، مەشرەپنىڭ  ھىدايتۇللا ئىشانغا  مۇرد بولغىنىدا ،  ھىدايتۇللا ئىشاننىڭ كېنزىكىدىن بىرسى  بىلەن مۇھەببەتلىشىپ قالغان ،  بۇنى بىلگەن ھىدايتۇللا ئىشان ، مەشرەپنى  ، ئاختا قىلۋەتكەنلىكى ، مەشرەپ شۇندىن كىيىن  ھاياتىنىڭ ئاخىرغىچە سەرگردان تۇرمۇش كەچۈرگەنلىكى بايان قىلنىپتىكەن

تەرجىمھالى كىشىنىڭ كۆڭلىنى غەش قىلىدىكەن.

تەشەككۇر.. {9x *;bAt'  
مەنمۇ يولۋاسجان دىگەنچىلىك بىلىمەنكەن.. Oru
kBhe  
  سىرلىق شەخىس...

ئۇنى بەلىخ شاھى مەخمۇتخان بىك  شاھى مەشرەپ شىىر يىزىپ ئۈزنىڭ زالىملىقىغا قارشى تۇرغانلىقى ئۈچۈن  رامزان ئىينىڭ ئون يەتىنچى كۈنى  ئەللىك يەتتە يىشدا  بەلىختە دارغا ئاستى     '(iYk9  
ئەجەپ لىنەرلىك يىرى شۇكى شاھمەشرەپنىڭ  ئەلقىساسۇل مىننەل ھەق دىگنىدەك مەشرەپ دارغا ئىسلىپ ئۈچ كۈندىن كىيىن  زالىم پادىشا  مەخمۇت خان بىك يەر تەۋرەشتە ئوردا تىمنىڭ ئاستىدا قىلىپ ئۈلدى  مەن مۇشۇنداق ئۇقغانتىم تارخىنى

مەن مەشرەپ ئەسەرلىرىنى بەكمۇ ياقتۇرىمەن. بولسا تىخىمۇ كۆپرەك يوللاپ قويسىڭىز

مىگەر مەشرەپ تۇغرۇلۇق تەپسىلىي بىلىمگە ئىگە بولماقچى بولساڭلار باتۇر روزىنىڭ شاھ مەشرەپ ، يەنە نۇرمۇھەممەت توختىنىڭ شاھ مەشرەپ خوتەندە ، كىمنىڭلىكى ئىنىق  ئىسىمدە قالماپتۇ  دىۋان مەشرەپكە تۈكۈلگەن قان ، يەنە شاھ مەشرەپ ھەققىدە قىسسە  ، مەشھۇر شەخسلەر ھەققىدە ھىكايە دىگەندەك  كىتاپلارنى  ئۇقۇپ بېقىڭلار

مۇقامنىڭ تېكىستىنى كۆرمىسەم ئوقۇغان چاغدا تازا چۇشىنەلمەيمەن 4B0[K|  
مۇزىكىسى ئادەمنى  بىر خلىل  ھوزۇرلاندۇرىدۇ . رەخمەت ھە

شۇڭىمۇ راك مۇقامىنىڭ بىشىنى يوللاپ  قۇيغان مۇمكىن  بولسا  مۇقام تىكسىتلىرىنىمۇ ھەم  يوللايمەن