سەپ شەكلى ھەققىدە ئومۇمى بايان

تىروي

سەپ شەكلىنى چۈشەندۈرۈشتىن بۇرۇن سەپ تۈزۈش توغۇرسىدىكى قىسقا ھىكايىنى ئەسلىتىپ ئۈتەي
سىمايى سەپ تۈزۈپ باققسىلا:سەپ تۈزۈپ بولغۇچە سىلىگە ھۇجۇم قىلمايمەن؟
جوڭدا سەركەردىلىرىگە بۇيرۇق بىرىپ پىيادە قۇشۇن بىلەن چەۋەندازلارنى بىرلەشتۈرۈپ ناھايىتى كۈچلۈك بولغان سەپ شەكلىنى تۈزۈپ چىقتى،
بۇ سەپنى تۇنامدىلا..؟
جۇگېلىياڭ:بۇ سەپنى مەنلا ئەمەس قول ئاسىتىمدىكى بارلىق سەركەردىلىرممۇ بىلىدۇ،بۇ ‹‹ئازدۇرما›› سەپ دىيىلدۇ
قېنى ئۆزلىرى سەپ تۈزۈپ باقسىلا:جۇگېلىياڭ بۇيۇق قىلىپ قىلىپ ئاتلىق قۇشۇن بىلەن پىيادە لەشكەرلەر بىىرلەشتۈرۈپ بەھەيۋەت سەپ شەكلىنى ھاسىل قىلىپ بولغاندىن كىيىن سورىدى:بۇ سەپنى بىلەمدىلا؟
جوڭدا:بۇ سەپنى 9 يېشىمدىن باشلاپ ئۈگەنگەنمەن،بۇ ‹‹سەككىزلىك›› سەپ.بەخىت،تەلەي،ئازاپ،ئەجەل قاتارلىق سەككىز ئۆتكەلدىن تۈزۈلگەن........

سەپ تۈزۈش  ئەلمىساقتىن كوللىتكىۋىزملىق پائالىيەتلەردە كەم بولسا بولمايدىغان بىر خىل  تېخنىكا ۋە تاكتىكا بۇلۇپ ھېساپلىندۇ، تۆۋەندە مەن پۇتبولچىلىقتىكى سەپ شەكىلى توغۇرسىدا بەيدۇلاپ، تاپقان ماتىرياللارنى ھەمدە ئۆز بىلىملىرىمنى كۆپچىلكنىڭ ھۇزۇرىغا سۇنماقچىمەن ھەمدە سەپ شەكلىنىڭ ئاتىلىشىنى ئەسلى  قانۇنىيەت بۇيىچە ئېلىپ چۈشەندۈرىمەن:
سەپ شەكلىنىڭ ئەسلى ئىپادىلىنىشى:ھۇجۇم +ئوتتۇرا مەيدان+مۇداپىيە+ۋاراتار،بۇلۇپ جەمى 11 ئادەمدىن تۈزۈلگەن بولسىمۇ ئەمما سەپنىڭ ئادەتتىكى ئاتىلىشدا قاپقىچى ئەزانىڭ ئورنى يۆتكەلمىگەنلىك ھەمدە يەككىلىكىنى كۆزدە تۇتۇپ سەپ شەكلى ئاتىلشىدىن چۈشۈپ قېلىشىتەك تەسىر بىرىدۇ، بۇ خۇددى تىل ئەدەبىيات گىراماتكىسدىكى ‹‹نى،نىڭ››قۇشۇمچىلىرىنىڭ چۈشۈپ قالغىنىغا ئوخشايدۇ،ئەمما بۇ قاپقىچى ئەزانىڭ يوقلۇقىدىن دىرەك بەرمەيدۇ.
سەپ شەكلىنى تۈزۈشنىڭ ئالدىنقى شەرىتى توپچىنىڭ ئالاھىدىلىكى،ماھىلچانلىقى،كوماندىنىڭ ئېھتىياجى ھەمدە قارشى تەرەپنىڭ تاكتىكىلىق ئورۇنلاشتۇرىشلىنى چىقىش قىلغان ئاساستا بۇلۇپ، سەپ تۈزۈش كوماندىنىڭ ئەمەلى ئەھۋالىنى ئىپادىلەپ بىرىپلا قالماستىن قارشى تەرەپنىڭ تاكتىكىلىرىنى ئۈنۈملۈك  بىتچىت قىلىش ئۈچۈن تۈزۈلگەن كوماندىنىڭ بىرىلىك گەۋدىسىنى ئۇيۇشتۇردىغان ئاساسلىق ئامىلدۇر مەسىلەن:ئالدىنق قېتىم پېرلونىڭ تۈزىگەن ئەڭ مۇكەممەل سەپ شەكلى 443 بۇلۇپ بۇ سەپ شەكىلى توپچىلارنىڭ  ئالاھىدىلىكىنى كۆزدە تۇتقان بۇلۇپ داڭدار چولپانلارنىڭ بۇ سەپ شەكلىدىن ئورۇن ئالالماسلىقى 443 سەپ شەكلىدىكى ئەڭ ياخشى نامىزات بۇلالمىغانلىقىدۇر،يەنە شاھلىق لوڭقىسى بېرنابودىكى 2-ئۇچرىشىشتا مادرىت كۈچلۈك بولغان ھۇجۇمغا ئېھتىياجىلىق بولغانلىقى تۈپەيلى ئوتتۇرا توپچ        ىلىرنىڭ كەڭ كۆلەمدە ھۇجۇمغا ماشلىشپ نۇمۇر ھالىقىشى ئۈچۈن سەپ شەكلىنى ئۆزگەرتىشى قاتارلىقلار يۇقۇردا تىلغان ئالغان شەرتىكە تامامەن ماس كىلىدۇ

كىلاسسىك سەپ شەكلى ھەققىدە:
                                                                 9+1+1 ۋە 6+2+2+1 سەپ شەكىلى
بىر قەدەر كىلاسسىك سەپ شەكللىرىدىن 9+1+1 ۋە 6+2+2 قاتارلىقلار بۇلۇپ 19-ئەسىرنىڭ 60-70 يىللىرىدا قوللىنىلغان،بۇ خىل سەپ شەكلىنىڭ ئالاھىدىلىكى پەقەت توپ ئۇرۇشنىلا مەقسەت قىلغان بۇلۇپ مۇسابىقە مەيدانىغا بىر قارىغۇچىغا ‹‹ئوغلاش تارتىش››تەك تەسىر بىرىدۇ،ھەمدە سەپنىڭ فونكىسىيەلىك نوقتىسىدىن ئېلىپ ئېيىتقاندا كوماندىنىڭ تەشكىلى قۇرۇلمىسىنى ئىپادىلەپ بىرەلمەيدۇ.
پۇتبولچىلىق تېخنىكىسىنىڭ كۈنسىرى تەرەققى قىلىشىغا ئەگىشىپ پۇتبۈلچىلار ۋە توپچىلار ئىپتىدائى سەپ شەكلىىرىدىن بىرى بولغان 6+2+2+1 سەپ شەكلىدىن 5+3+2+1سەپ شەكلىنى ھاسىل قىدى،يەنى ھۇجۇمدىكى 6 ئەزادىن بىر ئەزانى ئوتتۇرا مەيدانغا يۆتكەش ئارقىلىپ ئوتتۇرا مەيدانغا بىر قەدەر ياخشى بولغان تەڭشەش ئېلىپ باردى،مەزكۇر سەپ شەكلىنىڭ ئالاھىدىلىكى بولسا ئىككى ياندىكى ئوتتۇرا مەيدان توپچىسىنىڭ مۇداپىيەدە،ئوتتۇرا يولدىكى ئوتتۇرا مەيدان توپچىسىنىڭ ھۇجۇمغا  ماسلىشىشى بىلەن ئىپادىلىنەتتى، بۇ سەپنىڭ كىلاسسىك سەپ شەكلىدىن پەرقلىندىنغان ئالاھىدىلىكى بولسا توپچىلار ئوتتۇرسىدىكى ئاددى بولغان بىرلىكنى ھاسىل قىلدى.

                                                                               1+3+2+2+3 سەپ شەكلى

  1+3+2+3 سەپ شەكلى،1925-يىلى ئورۇن ھالقىش قائىدىسى ئىسلاھ قىلنغاندىن كىيىن ئېنگىلاتتىكى قورال ياراغ زاۋۇتى ئارسىنالنىڭ مەشقاۋۇلى چامىس تەرىپىدىن ئىجات قىلىنغان،ئىلگىرىكى سەپ شەكلىگە قارىغاندا بۇ خىل سەپ تۈزۈلۈش سېخىمىسىدىن بىر قەدەر ئەلالاشتۇرۇلغان مۇداپىيەۋە ئوتتۇرا مەيدان بىلەن ھۇجۇمنى ماسلاشتۇرۇشنى مەقسەت قىلىپ ھۇجۇمنى ئاساس قىلغان سەپ شەكلىدۇر،بۇ سەپ شەكىلى ئارسىنالدىن ئېنگىلاتقا ھەمدە پۇتكەل ياۋرۇپاغا تارقالغان.3+2+2+2+1 سەپ شەكلىنىڭ ئالاھىدىكى بولسا چەكلەنگەن رايۇن ئەتراپىدىكى مۇداپىيەنى زىچ ئورۇنلاشتۇرۇش،چەكلەنگەن رايۇن سېرتىدىن يىراقلاشقاندا مۇداپىيەنى بوشىتىشتەك تۇراقسىز مۇداپىيە بۇ خىل سەپ شەكلىنىڭ يارقىن نوقتىسى ئىدى،ھۇجۇمدا بولسا ئوتتۇرا يولدىكى ئوتتۇرا مەيدان ئەزاسى ھەمدە ئىككى يان بېك مۇداپىيەگە مەسئۇل بۇلۇپ  ئىككى ئىچكى ھۇجۇمچى(ئەسكەرتىش:ئۇيغۇرچە كەسپى تىل ئاتالغۇلىرىدا ئىچكى ھۇجۇمچى دىگەننى كۆپ ئاڭلىمايمىز،ئەمما مەزكۇر سەپ شەكلىنىڭ تۇزۇلىشىدىن قارىغان بۇ خىل ھۇجۇمچىلىق ۋەزىپىسى ھەقىقەتەن مەۋجۇت بەلكىم سايە ھۇجۇمچىلققا تەڭداش بۇلىشى مۇمكىن)تارقاقلىشىپ ئوتتۇرا،ئىككى يان ھۇجۇمچىلارنىڭ توپ ئۇرىشىغا ماسلىششى
ئالاھىدە زۇرۇر.ئەمما بۇ سەپنىڭ ئەڭ ئاجىز نوقتىسى بولسا ئوتتۇرا مەيداندىكى ئاجىزلىقتىن پايدىلىنىپ كۈچلۈك بولغان قايتۇرما ھۇجۇملارغا تاقابىل تۇرالماسلىقتەك ئەھۋاللاردا ئىپادىلىنىپ تۇردى.30 يىللارنىڭ دەسلەپكى ۋاقتلىرىدا ھونگىرىيە(ۋنگىريە) كوماندىسى 4 قابىل ھۇجۇمنى قالدۇرۇش ئارقىلىپ مۇداپىيەدىكى يۇچۇقنى يامىغىلى بۇلدىغانلىقىنى  ھېس قىلىپ يەتتى.بۇ بايقاش 1958-يىلى بىرازىلىيەنىڭ 4+2+4+1 سەپ شەكلىنى مەيدانغا كەلتۈرىشىگە ئاساس سالدى .


زامانىۋى سەپ شەكلى ھەققىدە:
                                                                                    1+4+2+4 سەپ شەكلى

  1+4+2+4 سەپ شەكلىدە ھۇجۇم بىلەن مۇداپىيەنىڭ تەڭ نىسپەتلىكى ئەمەلگە ئاشۇرۇلغان بولسىمۇ ئىككى يادرولۇق ئوتتۇر مەيدان ھالىتى ناھايىتى ئاجىز ھالەتتە تۇردى ، ھۇجۇمچىلار ئاتاكىغا ئاتلانغاندا مۇداپىيەچىلەر ئەۋزەللىكى بىلەن  1+3+2+2+3 سەپ شەكلىدىكى قايتۇرما ھۇجۇم يۇچىقىنى تۈگەتتى،ئەمما ئېغىر بولغان تەشكىللەش ماسلاشتۇرۇش ۋەزىپىسى ئىككى ئوتتۇرا مەيدان توپچىلىرىغا ئالاھىدە بولغان بەدەن ساپاسىنى تەلەپ قىلاتتى، ھەمدە مۇداپىيە بىلەن ماسلىشىش ھۇجۇمغا تەشكىللەشتەك ئېغىر بېسىم ئوتتۇرا مەيدانچىلارنى ئېغىر ھالسىرتىپ قۇياتتى،ئەگەر ئوتتۇرا مەيدان توپچىلىرىنىڭ بەدەن ساپاسى يىتىشمەيدىغان ئەھۋاللا كۈرۈلسە مەزكۇر سەپ شەكلىنى قانائەتلەندۈرەلمەيلا قالماستىن توپ كونتىرول قىلىش پۇرسىرىدىن تامامەن ئايرىلىپ قالاتتى.

                                                                                      1+4+3+3 سەپ شەكىلى

بۇ خىل سەپ1+4+2+4 سەپ شەكلىدىكى بىر ئوتتۇر ھۇجۇمچىنى ئوتتۇرا مەيدان قىسىمىغا ئورۇنلاشتۇرۇپ،ئوتتۇرا مەيداننى كۈچلەندۈرۈشنى مەقسەت قىلغان سەپ شەكلىنىڭ بىرى،ھازىرقى زاماندىكى زەردار كومادىلارنىڭ ئالدىن تاللىشى بولغان كۆپ ئىشلىتىلۋاتقان سەپ شەكلى بۇلۇپ توپچىلارغا قۇيۇلدىغان تەلەپ بولسا پۇرسەت تۇتۇش ھەمدە توغرا بولغان ئۇرۇن ئېلىش شۇنىڭدەك ئورۇن ئالماشتۇرۇلغان ۋاقتنىڭ ئۈزىدىمۇ تەشكىلچانلىق بىر پۈتۈن گەۋدىنى ساقلاپ قېلىش ئىقتىدارى مەسىلەن: رونالدو،مېسسى قاتارلىقلارنىڭ سەپ شەكلى ئىچىدىكى سايە ھۇجۇمچىلىق ۋەزىپىسى ھەمدە رونالدونىڭ مۇسابىقە داۋامىدىكى بېل بىلەن ئورۇن ئالماشتۇرىشى ...قاتارلىقلار ھازىلانغان بۇلىشى لازىم،443 سەپ شەكلىدە توپچىلارنىڭ ئورۇن ئالشمىسى دائىملىك كۈرۈلدىغان ئەھۋال ھىساپلىندۇ......

                                                                                       1+4+4+2 سەپ شەكىلى

1966-يىلى دۇنيا لوڭقىسى مۇسابىقىسىدە خەقارانىڭ ئېتراپ قىلىشىغا ئېرىشكەن بۇلۇپ ئەينى ۋاقىتتا ئېنگىلادنىڭ مەشقاۋۇلى رامسەي 1+4+3+3 سەپ شەكىلىدىكى ئىقتىدارلىق يان ھۇجۇمچىنىڭ كەم بولغانلىقى تۈپەيلى  بىر ھۇجۇمچىنى ئوتتۇرا مەيدانغا قايتۇرۋەتكەن،ھەمدە شۇ قېتىملىق مۇسابىقىدە ئالاھىدە ئۈنۈم بەرگەنلىكتىن تاھازىرغا قەدەر زەردارلارنىڭ تاللىشى بۇلۇپ كىلۋاتىدۇ،بۇ خىل سەپ ھۇجۇمچىلارغا بولغان بېسىم كۈچلۈك بۇلۇپ ئالاھىدە بولغان پۇرسەت تۇتۇشچانلىقىنى شەرىت قىلىدۇ(پۇرسەت تۇتۇش كۆپ خىل سەپ شەكلىدىكى ئاساسلىق ئھېتىياج بۇلدۇ،ئەمما مەزكۇر سەپ شەكلىدىكى 2 ھۇجۇمنىڭ پۇرسەت تۇتۇش ئىقتىدارى چۇقۇم ياخشى بۇلىشى لازىم.مەسىلەن بېنزىما ھازىرقى سۇيارىزدەك پۇرسەت تۇتىشى تۇراقسىز بولغان توپچىلارنىڭ توپ ئۇرمىقى تەسراق)......
   
                                                                                       1+3+3+4 سەپ شەكىلى

1+3+3+4 سەپ شەكىلى شىمالى ئامرىكىدىكى ئەڭ ئالقىشلىق سەپ شەكلىنىڭ بىرى بۇلۇپ ياۋرۇپا ۋە لاتىن ئامرىكىسىدىنمۇ بۇ خىل سەپ تۈزۈش ئەندىزىسىنى تاپقىلى بۇلدۇ، سەپ شەكلىدىكى ھۇجۇم ئەلالاشتۇرۇلغان بۇلۇپ تەۋەككۇلچىلك ھەمدە جىددىيلىك بۇ خىل سەپ شەكلىنىڭ ئاساسى مىلودىيەسى.
ھۇجۇم قىلغان ۋاقىتتا تۆت ھۇجۇمچى بىلەن ئۈچ ئوتتۇرا مەيدان توپچىسى ماسلاشقاندىن سىرت ئىككى يان مۇداپىيەچى ئاكتىپ ھالدا ئالدىغا سۈرۈلۈپ ھۇجۇم تەشكىللەشكە قاتنىشىدۇ مەسىلەن:مارسىلودەك..... 1+3+3+4 سەپ شەكىلىنىڭ زۈرۈر شەرتى بولسا  ئوتتۇرا مەيدان توپچىسىدىن بىر ئەزا ئوتتۇرا مۇداپىيە ئورنىنى ئېلىشى كىرەك،ھۇجۇمچى ئەزالار بىلەن قالغان ئوتتۇرا مەيدان توپچىلىرى بىرلىشىپ ئوتتۇرا مەيدان توسىقى ھاسىل قىلىش مانا بۇ خىل سەپ شەكلىنىڭ تەۋەككۈلچىلىك تۈسىنى ئالغان تەرىپى.
                                                                                      ‹‹بىتون›› سەپ شەكلى
بىتون سەپ شەكىلى 1949-يىلى5-ئاينىڭ4-كۈنى پورتىگالىيەدىن ئىتالىيەگە قايىتقان ئايرۇپىلان سۇپىجا تېغىغا سۇقۇلۇپ ئايرۇپىلاندىكى 31 ئادەم تالاپەتكە ئۇچرايدۇ،بۇنىڭ ئىچىدە 18 نەپەر ئىتالىيە توپچىسىمۇ بار ئىدى،مەزكۇر سەپ شەكىلى مۇشۇ ۋەقەنى تارىخى ئارقا كۈرۈنش قىلغان بۇلۇپ 50 يىللاردىكى دۇنيانىڭ قايتا تەقسىملىنىشىدە پۇتكۈل دۇنياغا تارالغان.بىتون سەپ شەكلىنىڭ ئىپادىلىنىشى ئادەتتە:3+2+4+1+1 ياكى 2+3+4+1+3  ،  1+3+3+1+1  ،  2+4+3+1+1
قاتارلىقلار  بىلەن ئىپادىنلدۇ.قارشى تەرەپنىڭ سەپ تۈزۈلىشى قانداق بۇلىشىدىن قەتئى نەزەر قارشى تەرەپتىن بىر ئادەم ئۇشۇق بۇلۇشنى ئاساس قىلىدۇ

سەپ شەكلىنىڭ قوللىنىش دائىرىسى ھەققىدە:

تۆت مۇداپىيەلىك سەپ شەكىلى
442 سەپ شەكلى:بىرازلىيە ئېنگىلاد،ئارگىنتىنا، چېخ،گىرمانىيە،ئېنتىر، مىلەن،مانچىستىر بىرلەشمىسى،چېلسى، مادىرت قاتارلىقلار بۇ خىل سەپ شەكلىدىن ئۈنۈملۈك پايدىلىنىپ كىلۋاتىدۇ،مۇداپىيەدىكى مۇستەھكەملىكى،ئوتتۇرا مەيدان تەڭپۇڭلىقى بىلەن ھەر قايسى كوماندىلارنىڭ ئالدىن تاللىشى بولماقتا،
443 سەپ شەكىلى:گوللاندىيە،پورتىگالىيە، قاتارلىقلارنىڭ ئەنئەنىۋى سەپ شەكىلى بۇلۇپ كەلمەكتە،تەكىتلشكە ئەرزىيدىغىنى بارسىلونانىڭ مېسسى،نېيمار، پېدرودىن شەكىللەنگەن 443 سەپ شەكلىنىڭ ھۇجۇم كۈچى ھەقىقەتەن ئۈنۈملۈك
451 سەپ شەكىلى:فىرانسىيەنىڭ 2006 يىللىق دۇنيا لوڭقىسىدا ئىشلەتكەن سەپ شەكلى بۇلۇپ كۆپ ئۈچرىمايدىغان بۇلۇپ،ئوخشىمىغان كوماندىلاردا ئوخشىمىغان ئىپادىلىندۇ.قالغان4321.4231.4141 سەپ شەكللىرىمۇ ئوخشاش....

ئۈچ مۇداپىيەلىك سەپ شەكىلى
352 سەپ شەكىلى:بۇ سەپ شەكىلى 3 مۇداپىيە 5 ئوتتۇرا مەيداننى ئاساس قىلدىغان بۇلۇپ كۈچلۈك بولغان ئوتتۇرا مەيدان كونتىروللىقىغا تايىنىپ كۈچلۈكلەرنىڭ ئاجىزلاغا ئىشلىتىشكە بۇلدىغان ئەڭ ياخشى تاللىشى،ئەمما بۇ سەپمۇ كۆپ ئۇچرىمايدۇ...


سەپ شەكىلى توغۇرسىدا توردىن ئىزدىنىپ تاپقانلىرىم ھازىرچە مۇشۇنچىلىك 442 ۋە433 سەپ شەكىلى توغۇرسىدا بىر قەدەر يۈزەكى توختالدىم،پات يېقىندا مۇشۇ ئىككى خىل سەپ شەكلىنى تەپسىلى بايان قىلىپ ئايرىپ تىما ئېچىپ قېلىشىم مۇمكىن،بىتون سەپ شەكىلى توغۇرسىدىكى مەلۇماتلارمۇ بىر قەدەر ئاز ئىكەن شۇڭا مۇشۇنچىلىك يېزىپ تۇردۇم...

                                                           

رىپىر

ئادەتتە سەپ شەكلى تېمىدا دىيىلگەندەك 442،433…كۆپ خىل بولسىمۇ بۇ پەقەت ئۇمۇمى ئاتالغۇ (قۇشۇمچە:سايە ھۇجۇم ،كىراي …قاتارلىق ئاتاشلارمۇ سەپ شەكلىگە قاراپ بولىدۇ) ، دىمەكچى بولغىنىم مەسلەن  ئاتاشتا 433سەپ شەكلى قوللاندى دەپ تۇرايلۇق، بىراق بىز دائىم  ئادەتتە ئوخشاش ئادەملەردىن مۇشۇ سەپ شەكلىنى ئىشلىتىپ ئوخشاش بولمىغان ئۈنۈم كۆرۈلگەنلىكىنى كۆرۈپ تۇرىمىز، بارسلونادا گۇئادىئولا مۇشۇ سەپ شەكلىنى ئىشلەتكەن، ئۇنىڭدىن كېيىن بىلانوۋا، لورا، مارتىنو قاتارلىقلار ئىشلەتتى، بەزى توپچىلار ئۆزگەرگەندىن سىرت يادرولۇق ئەزالاردا ئۆزگىرىش بولمىغان بولسىمۇ پەقەت گۇئادىئولالا بۇ سەپ شەكلىنى جانلىق ئىشلىتىپ شۆھرەت قازاندى، ئۇنداقتا ئويلىنىپ باقايلى ، ئۇنىڭدىن باشقىلىرى 11ئادەمنى ئۇنىڭدەك تىزمىدىمۇ؟ ئەلۋەتتە تىزدى، بىراق ئۈنۈم ئوخشىمىدى،  كۆپىنچە ئادەملەر تىرىنىر دىسە توپچىلارنى بىكار قويماي مەشىققە سالىدىغان، توپچىنى سەپ بۇيىچە مەيدانغا تىزىپ قويۇپ مۇسابىقە جەريانىدا توپچىلارغا ۋارقىراپ بۇيرۇق چۈشۈرۈپ ئاچچىقلىنىپ  يۈرىدىغان ئادەم دەپ چۈشىنىدۇ، ئەمەلىيەتتە كوماندىغا نىسبەتەن تىرىنىر ھەل قىلغۇچ رول ئوينايدۇ، چۈنكى بايام مەن دىگەندەك بارسلونانىڭ مۇشۇ سەپ شەكلىگە نىسبەتەن تىرىنىرنىڭ چۈشەنچىسى، ئىشلىتىش ماھارىتى تولىمۇ پەرقلىق بولغاچقا تەبىئىيلا ئۈنۈممۇ ئوخشاش بولمىغان يەنى سەپ شەكلىنى 433 قىلىپ بەلگىلىگەندىن كېيىن ئاشۇ چوڭ مەيدانغا10ئادەمنى  قانداق ئورۇنلاشتۇرۇش مەسىلىسى چىقىدۇ، كەينىگە 4نى، ئوتتۇرىغا ،ئالدىغا 3تىن تىزساقلا بولىدۇ ئىش تامام ۋەسسالام ،قالغىنى ئاپتۇماتىك ئۆزى باشلىنىپ كىتىدۇ دىيىشىڭلار مۇمكىن، ياق ئۇنداق بولمايدۇ، بۇ سەپ شەكلىگە پىششىق تىرىنىر قارشى تەرەپ سەپ شەكلىگە ئاساسەن ئورۇن سۈرۈش (ئالدى كەينى ياكى يانغا ) ئېلىپ بارىدۇ، بۇ چاغدا سەپ شەكلىدە تېمىدا يوللانغان 433سەپ شەكلىنىڭ بىر قانچە ۋارىيانتى پەيدا بولىدۇ، بۇنىڭدىن سىرت ھۇجۇم قىلىۋاتقاندىكى سەپ ئۆزگىرىشى، قارشى تەرەپنىڭ ئاجىز نۇقتىسىنى جايىدا بايقاش ، ھەم شەكىل ئۆزگەرتىپ بېسىم چۈشۈرۈش، توپ تارتقۇزۇپ قويغاندىن كېيىن   تىزلىكتە ئۈنۈملۈك مۇداپىئە سەپ شەكلىنى ھاسىل قىلىپ تەھدىتنى  بىتچىت قىلىپ  قايتۇرما ھۇجۇم ۋەزىيىتىگە شارائىت يارىتىش ، مۇۋاپىق پەيىتتە ئادەم ئالماشتۇرۇش، كىمنى ،قاچان، قايسى ئۇرۇنغا…قويۇش، ئورنى بەلگىلەنگەن توپنىڭ ھۇجۇمى ۋە مۇداپىئەسى قاتارلىقلارنىڭ ھەممىسىدە تىرىنىرنىڭ سەپ شەكلى ئاساس قىلىنىپ قارار چىقىرىلىدۇ، شۇڭا ئادەتتە مەلۇم خىل سەپ شەكلىنىڭ مۇتەخەسىسىگە ئايلانغان  تىرىنىرلارنىڭ بازىرى ئىتتىك بولىدۇ…  ئادەتتە مۇنبەردە بەزى قان مەستانىلەرنىڭ مۇسابىقە تەھلىلى قىلغاندا سەپ شەكلىنىڭ ئۆزگىرىشىنى بايقاپ ئۇنىڭدىن كېلىپ چىققان نەتىجىنى دەپ تىرىنىرنىڭ تاكتىكىسىدىن ھۇزۇر ئالغانلىقىنى كۆرۈپ تۇرىمىز،بىراق كۆپ سانلىق توپخۇمارلار كۆڭلىدە 《نەدە، قېنى؟ بۇ قالايمىقانچىلىقتا ھىچ بىر قانۇنىيەتنى بايقىمىدىمغۇ 》دەيدۇ، ھەتتا مۇداپىئەچىنىڭ چەكلەنگەن رايۇندا يۈگرەپ يۈرىشى ھەتتا توپ ئۇرۇپ قويىشى ئۇلارنىڭ ئەقلىگە سىغمايدۇ،  دەرۋەقە مەستانە دىگەن ھەممىسى توپ بىلىمى يۇقىرى بولىۋەرمەيدۇ، بىراق مەستانىچىلىكتە بىز توپ كۆرىمىز ،شۇڭا مۇسابىقىنىڭ ھۇزۇرىنى ئەڭ يۇقىرى چەكتە ،ھاياجان ئىچىدە سۈرىشىمىز ئۈچۈن چوقۇم سەپ شەكلى توغرىسىدا ئاساسى بىلىملەرنى بىلىپ قويىشىمىز كېرەك…  ئەپسۇس ،ئۇنداق دىگىنىم بىلەن مەنمۇ تېخى ئۇ سەۋىيىگە يېقىنلاشمىدىمدە …ھى ھى ھى… بۇ تېما تازا بەلەن ئوتتۇرىغا چىقىپتۇ،مۇشۇ بانىدا بىلىدىغانلار بىرلىشىپ بىر مۇپەسسەل  تەربىيلەش قىلىۋەتمەمسىلەر ئاغىينىلەر…   

زېرەك

تىروي بۇرادەر سەپ شەكلىنى يازغاندا ۋارتارنى قوشۇۋالمىساڭلا، ۋارتاردىن سىرىت 10 ئادەمنى ئىپادىلىسەڭلا بولاپتىكەن، كۆنۈپ قالغاچقىمۇ ئېزىپ كېتىدىكەن

miradil

مەنمۇ بۇ 4-4-2 سەپ شەكلىنى ئىشلىتىپ  كوماندامنى  زەردار كوماندا قىلىپ قۇرۇپ چىقىشقا تىرىشىمەن، كەم يەرلىرىنى تىروي قاتارلىق مۇنبەردىكى مۇنبەرداشلاردىن سوراپ ئۈگىنىمەن.
ئالغا باھادىر ئەزىمەتلىرىم...بىسىپ ھۇجۇم قىلىڭلار.

بابۇر4

تەپسىلىي ئ‍وقۇپ چېقتىم تىما مەزمۇنى نىملا دىمگەن مول بوپتۇ يەنە ھەرقايسى سەپ شەكېلىرىنى قايسى كوماندىلار ئ‍ىشلېتىپ قانداق شانلىق نەتجىلەرنى ياراتتى شۇلارنى قوشۋەتكەن بولسېڭىزبولسېڭىز گەپ يوق نادىر تېما بولاتتىكەن ھىلىمۇ نادېرلاشقا ئ‍ەرزىيدۇ يەنە ئ‍انچە مۇنچە يەرلەردە ئ‍ىملا خاتالىقى بايقاپ قالدىم ئ‍ۆزۇممۇ بەك توغرا يازدىغانلاردىن ئ‍ەمەس پەقەت سىزنى توغرا چۇشنىدۇ دەپ قوشۇپ قويدۇم

ئىلىم

سەپ  شكلىمۇ  ئىنتايىن  مۇھىم  بۇلۇپ  توپچىلارنىڭ  ئالاھىدىلىكىگە    ئاساسەن   تۇزۇش  كېرەكمىكى

ئىلىم

مەن  4123  سەپ  شەكلىنى  ئىشلىتەيمىكىن

زېرەك

443 سەپ شەكلى يوق تىروي قارى ، 442 ياكى 433 دەپ يازماقچى ئوخشايسىلە.
مەن ئادەتتە ئويۇندا 352 سەپ شەكلى ئىشلىتىمەن( ھازىر 442) ، ئويۇندا ئوتتۇرا مەيداندا قانچە كۆپ ئادەم بولسا ۋە ھۇجۇمغا ياردەملىشىدىغان ئادەم قانچە كۆپ بولسا ئاسن يەڭگىلى بولىدىكەن ، ئويۇن بولغاچ ئوتتۇردا يۈردىغانلار كۆپ بولغاندىكىن مۇداپىئەگىمۇ كۆپ بېسىم چۈشمەيدىكەن.

kunqi

ناھايتى چۈشۈنۈلىك تىما بوپتۇ رەخمەت

ripir

تېمىڭىز  چۇشىنىشلىك  تېمىكەن    بولسا  داۋامىنى  ئوقۇشقا   تاشنابىز

زېرەك

مادرىد 442 نىڭ پايدىسىنى شۇنداق كۆرۈۋاتقان، مۇدىرىچ يارلىنىپلا 433 كە قايتىپ تازا ماسلىشىپ كېتەلمىدى، بارسا 433 نى ئىشلەتكەن بىلەن يەنىلا گۇئاردىئالا زامانىسىدىكى 433كە يېتىپ بولالمايۋاتىدۇ....

ئايقۇت

مەن سەپ  شەكلىنى ئانچە بىلمەيتتم  خىلى  بىلۋالدىم ...
مەن 1433 سەپ شەكلىنى ياقتۇرۇپ  قالدىم ....
كىيىنچە شەخسىي تىرنىر بولسام ئىشلەتسەم بولغۇدەك ....

تىروي

تىما سەل ئالدىراشچىلىق ئىچىدە يېزىلىپ قالدى شۇڭا سەپ شەكىلى ئاتىلىشىدا ياكى كەسپى ئاتالغۇلاردا سەۋەللكلەر بۇلىشى مۇمكىن.....شۇڭا تورداشلاردىن ئۆزرە سورايمەن