ئۇيغۇر جەمئىيتى نېمە ئىش بىلەن ئالدىراشتۇر؟

`aytulun

	ئۇيغۇر جەمئىيتى نېمە ئىشلار بىلەن ئالدىراشتۇ؟ ئىنسانلار بۇ دۇنياغا نېمە قىلغىلى كەلگەن.يېيىش،ئىچىش،ئويناش ئۈچۈنلا كەلگەنمۇ ياكى ھالال ئەمگىكى بىلەن بۇ گۈزەل دۇنيانى قۇرۇپ ئەدەپ-ئەخلاق،شەرمى-ھايا بىلەن ئنسانىيەت دۇنياسىنى داۋاملاشتۇرغىلى كەلگەنمۇ؟ مانا مۇشۇنىڭغا ئوخشاش سۇئاللار مېنى قىينىماقتا،بولۇپمۇ 80-يىللاردىن كېيىن پارتىيىمىز ئىشىكنى  ئېچىۋېتىش سىياسىتى يولغا قويۇلغاندىن باشلاپ كىشىلەر تۇرمۇشىدا نۇرغۇن ياخشىلىنىشلار بارلىققا كەلدى.ئۇنىڭدىن بۇرۇن بىزنىڭ ئاتا-ئانىلىرىمىز مەدەنىيەت ئىنقىلاۋى دىگەندەك بوران چاپقۇنلارنىڭ تەسىرى ۋە زىيانكەشلىكىگە ئۇچراپ،ئات ئېشەكنىڭ ئورنىدا ئىنتايىن جاپالىق،قەدىرسىز ھالدا ھاياتىنى داۋام ئەتكەن،لېكىن شۇنداق شۈكرى قانائەتچان ئىدى. مەن بىز ئۇيغۇرلارنى،گۈزەللىككە ئىنتايىن ھېرىسمەن،يېڭى شەيئىلەرگە ئىنتىلىدىغان،ئەدەپ-ئەخلاقنى جېنىدىن ئەزىز كۆرىدىغان خارەكتىرگە ۋە ساغلام پىسخىكىغا ئىگە بىر مىللەت دەپ قارايمەن ،شۇنداقلا مۇنداق خارەكتىرگە ئىگە بولغانلىقىمىزدىن ئىنتايىن پەخىرلىنىمەن.چۈنكى مۇشۇ ئالاھىدىلىك بىلەن دۇنيا مەدەنىيەت خەزىنىسىگە ۋە ئىنسانىيەتكە， دۇنيا ئېتراپ قىلغۇدەك نۇرغۇن توھپىلەرنى قوشقان.مەسىلەن: سۈي،تاڭ سۇلالىلىرىدە بىزنىڭ ئۇيغۇر سەنئەتكارلىرىمىز رەسساملىق،ھەيكەلتاراشلىق بىناكارچىلىق،ئويمىچىلىق،ناخشا-ئۇسۇل،مۇزىكىلارنى تاڭ ئوردىلىرىدا كىشىلەرگە ئۈگۈتۈپ شۇ چاغدىكى تاڭ دۆلىتى كىشىلىرىنى ئۇيغۇر مەدەنىيەت تەسىرىگە ئۇچراتقان،تاڭ دولىتىدىكى  ئاياللار بولسا ئۇيغۇر ئاياللىرىدەك كىيىم كىيىش،ھالقا تاقاش،ئۇسۇل ئويناشنى بىر خىل ئېقىم قىلغان.تارىخى ماتىرياللاردىن شۇنى كورىۋېلىشقا بۇلۇدىكى مىللىتىمىز بۇنىڭدىن باشقا نۇرغۇن مەدەنىيەتلەر بىلەن ،باشقا مىللەتلەرنى ئۆز تەسىرىگە ئۇچراتقان .مەن بۇنىڭدىن بەكمۇ پەخىرلىنىمەن . لېكىن ھازىر بىز باشقىلارنى ئۆز تەسىرىمىزگە ئۇچراتماستىن باشقىلارنىڭ تەسىرىگە ئۇچرىغۇچىلاربولۇپ قېلىۋاتىمىز. بىز ھازىر قوبۇل قىلىۋاتقان مەدەنىيەتلەر كىمنىڭ مەدەنىيىتى؟كىمنىڭ سەنئىتى؟كىمنىڭ تويى؟ بىز ئەمدى كىم بولۇپ دۇنياغا تونۇلماقچى؟دۇنيادا مەۋجۇت بولۇپ تۇرماقچى؟بىز نىمىگە ئېرىشمەكچى؟بالىلىرىمىز بىزدىن نىمىنى ئۆگەنمەكچى؟ئۇلار بىزدىن قاتار چاينى ئۆگەنسۇنمۇ ياكى داغدوغۇلۇق قائىدە يوسۇننىڭ ئىسكەنجىسى ۋە پاتقىغىغا پېتىپ كەتكەن توي-تۆكۈنلىرىمىزنى ئۆگەنسۇنمۇ؟تۇرمۇش رېتىمىنىڭ تىزلىشىشى،بىلىمنىڭ كۈندىن-كۈنگە يېڭىلىنىپ كېتىۋاتقانلىغىدىن باشقا مىللەتلەر ۋاقىتنى ئۈگۈنۈشكە،خىزمەتكە ئائىلە ئىشلىرىغا،بالا تەربىيەلەشكە يەتكۈزەلمەيۋاتقان دەۋىردە بالىلىرىمىز،مىللىتىمىزدىن،كۈنلەپ –كۈنلەپ كىيىم كېچەك غېمىدا  بازار ئارىلىشىمىزنى ئۆگەنسۈنمۇ؟ياكى قولىمىزدا قەلەم توختىمايدىغان،زارلاش قاخشاش ،ھەسەتخورلۇق كېسىلىنى ئۆگەنسۇنمۇ؟بىز ئۇلارغا زادى نىمىنى ئۈگۈتىمىز؟بىز زادى ئۇلارغا نىمىلەرنى مىراس قالدۇرىمىز؟بىز ھازىر زادى قانداق ياشاۋاتىمىز؟مېنىڭچە بۇ ھەر بىر ئۇيغۇرنىڭ قاتتىق ئويلۇنۇپ ھەل قىلىشقا،ئۆزگەرتىشكە تىگىشلىك ئېغىر مەسىلە دەپ قارايمەن .ئەلۋەتتە كۈنلىرىنى ئىنتايىن ئەھمىيەتلىك ئىشلارغا يەنى ئۆز خىزمەت ئورۇنلىرىدا مەسئۇليەتچانلىق بىلەن ئىشلەۋاتقان، پەرزەتلىرىنى ئىنتايىن ياخشى تەربىيەلەۋاتقان ،تىرىشىپ مىللەت ئۈچۈن تۆھپە قوشۇۋاتقان،ئۆز ئانا يۇرتلىرى ھەتتا ۋەتىنىنى تاشلاپ بىلىم ئىگەللەۋاتقان نۇرغۇن غايىلىك ئۇيغۇرلىرىمىزمۇ بار.لېكىن بۇلار قانچىلىك ئورۇننى ئىگەللەيدۇ. ئادەم ھەر قانداق ئىشنى كىچىك ئىشلاردىن باشلىغىنىدەك،ئاددىي ئۇيغۇر پۇخرالىرى چوڭ ئىشلارنى تەۋرىتەلمىسىمۇ ئوزىمىزدە بار بولغان گۈزەل تۇرمۇش قائىدىلىرىمىزنىڭ شەكلىنى ئۆزگەرتمەي،ئەسلىنى ساقلىغان ھالدا ئىلمىي تۇرمۇش ئەنئەنىسىنى ساقلاش ۋەزىپىسىنى ئۆتەش كېرەك دەپ قارايمەن ،بىر پەيلاسوپ شۇنداق دەپتىكەن ،ئادەمنىڭ ئۇلۇغلىغى بويى بىلەن ئولچەنمىگەندەك ،خەلقنىڭ ئۇلۇغلىغىمۇ ئۇنىڭ سانى بىلەن ئۆلچەنمەيدۇ ،بىردىن بىر ئۆلچەم شۇ خەلقنىڭ ئەقلى- كامالى ۋە ئەخلاقى جەھەتتە ۋايىغا يەتكەن –يەتمىگەنلىگىدە . مەن ھەر قېتىم تويغا بارسام كۆڭلۈم ئنتايىن يېرىم بولۇپ قايتىپ كېلىمەن. قىز چىقارغان ئانا بىلەن توي قىلغان قىزنىڭ گىرىملىرى پەرق ئەتكۈسىز،تويغا كەلگەن ئانىلار بىلەن قىزلارنىڭ كىيىنىشى،ئويناشلىرىنىڭ ئوخشاشلىغى مىنى تولۇمۇ بىئارام قىلاتتى.چەتئەللىكلەرنىڭ «ئۇيغۇرلار ھازىر چاكىنا مەدەنىيەتنى قوبۇل قىلغۇچىلار قاتارىغا كىرىدۇ» دېگىنىنىڭ توغرىلىغىنى ھېس قىلدىم.چۈنكى شۇ تويدىكى چاچ پاسون،كىيىم ،تانسا دىگەنلەر غەرىپنىڭ مەدەنىيىتىدىكى نەرسىلەر،لېكىن غەرىپلىكلەر،بىز تويدا قىلغان گىرىم،كېيگەن  كىيىملەرنى پەقەت سەھنىدە كىنولاردا ئىشلىتىدۇ،ئادەتتىكى تۇرمۇشتا ئۇنداق كىيىنىپ،گىرىم قىلىپ مۇراسىم ئۆتكۈزمەيدۇ،مەن ئسپانىيدە بىر تويغا قاتنىشىپ ھەيران قالغانتىم. توي قىزمۇ ئىنتايىن پاكىز، سۈزۈك،يوق دىيەرلىك گىرىم قىلىپ ئۆزىنىڭ ئىنتايىن پاك، گۈزەل،ساددا چىرايىنى نامايەن قىلىدىكەن،تويغا قاتناشقان قىزلامۇ ئىنتايىن ئاددىي تۇرمۇش كىيىملىرىنى كىيىشىپ ئۆز تەبىئىي چىرايى بىلەن كىشىلەرگە ئىنتايىن يېقىملىق تۇيغۇ بېرىدىكەن.بىزنىڭ بۇ يەردىچۇ؟ توي ئىگىسى ۋە تويغا قاتناشقۇچىلار گىرىمخانىلارغا بېرىپ مەخسۇس گىرىم قىلدۇرۇپ ۋاقىتنى ۋە ئىختىساتنى بۇزۇپ،نەچچە سائەتلەپ ساتراشخانىدا ئولتۇرىشىدۇ،توي قىز بولسا ئۆزىنىڭ شۇ كۈندىكى گۇل چىرايىنى پۈتۇن گىرىم بىلەن ساختا چىرايغا ئۆزگەرتىپ باشقا بىر چىراينى يىگىتىگە تەغدىم ئېتىدۇ.مانا بۇ بىزدىكى چاكىنا خاتا مەدەنىيەت قوبۇل قىلغانلىغىمىزنىڭ پاكىتى.تويلاردا ، ئاياللار بىلەن ئاياللارنىڭ ھىسياتلىق تانسا ئويناشلىرى،قىزلار بىلەن قىزلارنىڭ بىر بىرىگە قاش كۆزلىرىنى ئېتىشىپ بەللىرىنى تولغاپ تانسا ئۇسۇل ئويناشلىرى، مىنى تولۇمۇ بىئارام قىلاتتى.كۆزۈمگە خۇددى قەدىمقى ئاياللار دۆۋلىتى كۆرۈنەتتى .يەنە كىنولاردىكى ئوخشاش جىنىسلىقلار كۇلۇبىغا كىرىپ قالغاندەك بولۇپ قالاتتىم. ئەرلەر ھىسياتى ئۇرغۇپ تۇرغان ئاياللارغا تەڭ كېلەلمەي سورۇننى ئوڭچە ئويناشقا تاشلاپ بەرگەندەك كۆرۈنەتتى.شۇ تاپتا قايسى بىر پەيلاسوپنىڭ «ئەرلىرى زەيپانىلەشكەن مىللەتنىڭ ئاياللىرى رەسۋالىشىدۇ » دېگەن سۆزى قەلبىمدە ئەكىس ئېتىپ، بىزنىڭ ئەرلىرىمىز چۈشكۈنلەشكەن ئەرلەر قاتارىغا  كىرىپ قېلىۋاتامدۇ قانداق؟ دېگەنلەرنى ئويلاپ قالدىم .نىمە ئۈچۈن ئۇيغۇر ئاياللىرى مۇشۇنداق داپ،دۇتار،تانسا ئۇسۇلغا ،قاتار چايلارغا،شۇنچە ھېرسمەن. ھېيت- بايرام بولسۇن،ئاياللار بايرىمى بولسۇن،نورۇز بايرىمى بولسۇن،باھار بايرىمى بولسۇن ،دۆلەت بايرىمى بولسۇن رېستۇرانلار ئاياللار بىلەن توشۇپ ،ئاياللار ئويۇنى قىزىپ كېتىدۇ.ئەجەبا بۇ بايراملار بىلەن ئەرلەرنىڭ خوشى قالمىدىمۇ؟ياكى بولمىسا ئەرلىرىمىز بەك ئىختىساتچان، مەسئۇليەتچان بولۇپ ئائىلە ئىشلىرىنى قىلىشىپ ،بالىلارنىڭ تاپشۇرقىنى ئىشلىتىش بىلەن ئۆيدە ئولتۇرۇپ ئاياللارغا ئورۇن  بوشۇتۇپ بېرىۋاتامدۇ؟دېگەنلەرنى ئويلاپ قالىمەن. مەن بىر كۈنى بىر دوستۇمنىڭ 40 ياشلىق تۇغۇلغان  كۈنىنى تۈگىتىپ تېشىغا چىقىپ تاكسى توسۇدۇم، بۇ كەچ سائەت 8دىن ئاشقان چاغ ئىدى، ھېلىقى خەنزۇ تاكسى شوپۇرى ماڭا قاراپ ‹‹سەن ھاراق ئىچمەپسەنغۇ؟››ــ دەيدۇ،مەن  ـــ نىمىشقا ئۇنداق سورايسەن ،ــ دېسەم ،ئۇ شوپۇر : ـــ « مەن كۈندە مۇشۇ يەردە ئۇيغۇر ئاياللىرىنى تاكسىدا توشۇيمەن ،ھەممىسى مەس چىقىدۇ، بۈگۈن سېنىڭدەك ھاراق ئىچمەي سورۇندىن قايتقان ئايالنى تۇنجى كۆرۈشۈم،قارىماققا سەن ناھايىتى ياخشى ئايالدەك تۇرىسەن» دېگەن ئىدى، مەن شۇنداق خىجىل بولدۇم.چۈنكى مەن قاتناشقان سورۇندىكى ئاياللارمۇ مەس ئىدى.شۇ سورۇندىن مەس قايتقان ئاياللارنىڭ ئەرلىرى نەگە كەتكەندۇ؟ياكى بولمىسا ئايالىنىڭ سورۇندىن مەس كېلىدىغىنىنى بىلىپ ئۆيدە ئوخشۇتۇپ سۇيۇقئاش ئېتىپ ئولتۇرغانمىدۇ؟ دېگەنلەرنى ئويلاپ شۇنداق ئازاپلاندىم. مۇشۇ بىرقاتار مەسىلىلەر مېنى قىيناپ تۇرغاندا،ئابدۇشۈكۈر مۇھەممەت ئىمىننىڭ «قەدىمقى مەركىزى ئاسىيا»دېگەن كىتاۋىدىكى مۇنۇ مەزمۇنلار مېنى ئالاھىدە ئۆزىگە تارتتى:‹‹شىمالى دېلارنىڭ قەبىلە ئاق ساقىلى مال مۈلۈككە ھېرىسمەن كىشى بولۇپ،ئۆز يەر زىمىنىنى مال مۈلۈككە تىگىشىپ ماكانسىزلاشقان. بىز كوي- دېلارنىڭ ماھىرلىقىدىن ئوتتۇرا ۋە مەركىزى ئاسىيا قەدىمقى سەنئىتىنىڭ ئۆزىگە خاس بىر سېستىما ھاسىل قىلغان ئالاھىدىلىكلىرىنى ھىس قىلالايمىز.قۇدرەت تاپقاندا ئات ئۈستىدە پەرۋاز قىلغان ،ھالسىزلانغاندا سەنئەتچى،قۇل بولۇپ قالغان بۇ تەغدىر، مىلادىيەدىن تولىمۇ بۇرۇن ،ئىنتايىن تېرەن بىر ھەقىقەتنى   كۆرسەتكەن ئىدى.ئۇ بولسىمۇ جەڭگىۋارلىق قىممىتىنى سەنئەتنىڭ ھامىيسى قىلىشتۇر. ئالىم ئابدۇشۈكۈر مۇھەممەد تارىخنىڭ قايتا تەكرارلىنىشىدىن تولىمۇ ئەنسىرەيدىغانلىغىنى مۇشۇ قۇرلاردىن كېيىن يازغان.

Abduhalik007

	رەھمەت!!!!!!!!

XERHAN

	بۇنداق ۋەزنى ئېغىر سۇئالغا ھازىرچە جۋاپ بەرگۈم يوق ھەم مۇلاھىزە قىلغۇممۇ يوق . ئومومغا قارىتىلغان بۇنداق تىمىنى تازا ئپيلىنىپ ئولتۇرۇپ ، كۆزىتىش ، تەھلىل قىلىش ئاساسىدا ئاندىن مۇلازىدە قىلغان ياخشى .

sabirjan

	ئۇيغۇر جەمىيىتىدىكى كىشىلەر شۇ سىلىدەك شەھەردىكى رەڭگا-رەڭ دۇنيادا راسا ئويناپ قېنىپ بولۇپ، ئارقىدىنلا مىللەتپەرۋەر نىقابىنى تاقىۋېلىپ ‹‹چەتئەللىكلەرنىڭ ئۇيغۇرنى ئۇ دىگىنى راستكەن›› دەپ جار سالىدىغان  شۈپۈك ئېغىزلارنى تىكىۋېتىش ئۈستىدە ئويلىنىۋاتىدۇ. بىلىپ قالسىلا يازما ئاپتورى: ئۇيغۇرلار پەقەت شەھەردىلا ئەمەس، %80 تىن ئارتۇقى يەنىلا يېزا-قىشلاقلاردا ياشاۋاتىدۇ. ئۇ يەرلەردە سىلە ۋە ئاۋۇ چەتئەللىك كۆرگەندەك مەنزىرىنى ئىزدەپمۇ تاپالمايلا.

alenur

	sabirjan يوللىغان ۋاقتى  2013-2-28 03:51 PM ئۇيغۇر جەمىيىتىدىكى كىشىلەر شۇ سىلىدەك شەھەردىكى رەڭگ ... كۆڭلۈمدىكى گەپ                  قىلغۇلۇقنىڭ ھەممىنى ئۆزى قىلىپ ئارقىسىدىن كۆپۈشۈپ سۆزلەيدىغانلارغا ھەجەپ ئۆچ بولدۇم يالغاندىن مىللەتپەرۋەر بولۇۋىلىپ بۇنداق قۇرۇق سوئار دىگۈچە ئەمەلىي ئىش قىلىڭ ..................بولدىلا بەك قايناپ قالدىغان ئوخشايمەن

-ئۈمىد-

	ھازىرجەمىيتىمىز كۆرۈنەرلىك دەرجىدە ئۆزگۈرۋاتىدۇ، (ئەلۋەتتە بۇمىنىڭ شەخسى قارىشىم) . سىز دىگىنىڭىز پەقەت بىرقىسمى ،(مىنىڭچە)

wildan

	مەنمۇ 2-قەۋەتتىكى قېرىندىشىمغا قوشۇلدۇم ، ئۇيغۇرلار ھەممە يەردە ھەممە ئىشنى ئۆزلىرى قىلىپ بولۇپ باكا قالغاندا كومپىيوتىرنىڭ ئالدىغا كىلىپ بىر قېتىمقى سورۇندىكى مىللەتپەرۋەرلىكنى ياكى بىر قېتىملىق دىنى يغلىشتكى ‹‹تەقۋادارلىقنى ››بازاغا سېلىپ ئۆمۈرىنى ۋە  توك پۇلنى تەڭ ئىسراپ قىلۋاتىدۇ .. (ھەققى ئاللاھنىڭ بەندىللىرى بۇنىڭ سىرتىدا)

پادىشاھ

	كونىلاردا تەكشۈرۈپ تەتقىق قىلمىغان كىشىنىڭ پىكىر بايان قىلىش ھوقۇقى يوق دەيدىغان ھېكمەت بار .مەنچە مەزكۇر ماقالىنىڭ ئاپتورى ئۆزىنى ھەم ئۆزىمىزنى تولۇق چۈشەنمەيدىكەن چۈنكى ئاپتور پەقەت شەھەرلەردە يۈز بېرىۋاتقان قىسمەن ئەھۋاللارنىلا كۆزدە تۇتۇقان ئۇ يېزا قىشلاقلاردىكى خەلق بىلەن شەھەرلەردىكى ئۆز ئەنئەنىسىنى قېنىدىن ئېزىز بىلىۋاتقان كىشىلەرنى نەزەردىن ساقىت قىلغان شۇ تۈپەيلى ماقالىسىدە ھەممىنى بىر تاياقتا ھەيدىگەندەك قىلىدۇ.مەنچە بولغاندا مەزكۇر ماقالىنىڭ ئاپتورى ماقالىنى يېزىشتىن بۇرۇن كۆپرەك  كۈزىتىش ئېلىپ بارغان بولسا ياخشى بولاتتىكەن دىگەن قاراشتا مەن.

ihsan0903

	sabirjan يوللىغان ۋاقتى  2013-2-28 03:51 PM ئۇيغۇر جەمىيىتىدىكى كىشىلەر شۇ سىلىدەك شەھەردىكى رەڭگ ... ئاغىنە مۇنازىرە دىگەن ئىلمى بولسىمۇ بۇلاتتىغۇ ، تىما ئىگىسىنىڭ قانداق ياشىغانلىقى بىزگە نامەلۇمغۇ ؟ قانداقتۇر تىما ئىگىسىنىڭ ئىۋۇ مەيخانىدىن چىققانلىق كۇرنىشى مىنىڭمۇ زىتىمغا تەگدى ، چۇنكى خەلىپە ئۇمەر رەزىيەللاھۇ ئەنھۇمۇ ئەشۇ ھاراق ئىچىلىگەن سورۇندا ئولتۇرغان ئەشۇ رۇزدارلارنىمۇ تەڭ جازالىغان ئىدى ، نىمىلا بولمىسۇن تىما ئىگىسى شۇنچىلىك بولسىمۇ مىللەت ئىللەت توغۇرلۇق ئۆيلۇنۇپ كاللىسىدا سىلكىنىش پەيدا بولۇپتۇ  .. دەيدىغىنىم بۇ مەسىلە توغۇرلۇق باش قاتۇرۇشتا ھەممىمىزنىڭ ئۆرتاق مەسئۇليىتى بار ، شۇڭا بىرلىكتە ھەل قىلش تۇزۇتۇش ئىسلاھ قىلىش يوللېرنى ئىزدىگەن بولساق دىگەن ئۇمىتتىمەن . ئاللاھ ھەممىمىزگە ئىنساپ بەرسۇن ! ......

ihsan0903

	XERHAN يوللىغان ۋاقتى  2013-2-28 03:48 PM بۇنداق ۋەزنى ئېغىر سۇئالغا ھازىرچە جۋاپ بەرگۈم يوق ھەم ... ئەلۋەتتە ۋەزنى يۈكسەك دەرجىدە ئېغىر ، بۇ ئىشلارنى ئۆيلىسا ئادەمنىڭ قەلبى ئاچچىق ئېچىشىدۇ ، شۇنىڭ ئۈچۇن بىزلەردە مەسئۇليەت ئېغىر دەپ قارايمەن ..