مارشال:قاۋاقخانىدىكى ئۇيغۇر قىزلىرى

مارشال

	قاۋاقخانىدىكى ئۇيغۇر قىزلىرى ئاپتۇرنىڭ ئىلاۋەسى:پېقىر مۇشۇ  يىلنىڭ مەلۇم بىر كۈنى دوستۇمنىڭ تويى بولۇپ قېلىپ،توي ئاخىرلاشقان چاغدا،مەھەللىدىكى بىللە چوڭ بولغان تۇنۇشلارنىڭ مەجبۇرلىشى بىلەن بىر يەرگە جەم بولۇپ قالدۇق.ئۇ يەرنىڭ ئىسمى ‹‹قاۋاقخانا››بولۇپ،ئۇ يەرگە بېرىش مۇدىئايىم يوق ئىدى.لېكىن،بىرخىل كۈچ بېرىشقا دەۋەت قىلدى.جەمىيتىمىزدە بولۇۋاتقان بۇ چاكىنا ئىللەت،رېئال جەمىيەتنىڭ تۇرمۇش قايناملىرىدا ئازغۇنلۇق پاتقىقىغا پاتقان ياشلىرىمىزنىڭ قەلب ئەينىكىدىكى بىز كۆرۈپ تۇرۇۋاتقان،ئەمما،جاۋابسىز قالغان بەزى مەۋقەلەر توغرىسىدا كاللامدا مۇئەييەن غىدىقلىنىش پەيدا بولدى.ئۇ يەرگە بېرىپ مەن كۆرگەن مۇزدەك بىر چىنلىق ئىچىمنى ئاچچىق قىلاتتى.بۇ ھەقتە ئۆزۈم بىلگەن ئاساستا،كۆز ئالدىمدا تۇرۇۋاتقان رېئاللىق توغۇرسىدا قەلەم تەۋرىتىشنى لايىق كۆرۈپ قالدىم.تېمىنىڭ بېشىدىلا ئەسكەرتىمەن،بۇ تېمىنى يېزىشىم ھەرگىزمۇ ئۇيغۇر مىللىتىنى سۆكۈش،تىللاش ئەمەس،شۇ تۇيۇق يولغا كىرىپ قالغان ئۇيغۇر قىزلىرىنىڭ روھىي كەچۈرمىشلىرىنى بايان قىلىپ بېرەلىسەم ھەمدە مىللەتنىڭ ئەزاسى بولغان ھەربىر ئۇيغۇرنىڭ ئەتراپىدا كۆرۈپ تۇرۇۋاتقان بۇ ئىشلارنى تۈزەشكە ئاز-تولا رىغبەت بولسا مەن شۇنىڭدىن مەمنۇن بولغان بولاتتىم.   بۈگۈنكى ھېكايە شۇنداق باشلاندى،مەھەللىمىزدىكى مەن بىلەن بىللە ياشاپ كېلىۋاتقان،بىر ئۆستەڭنىڭ سۈيىنى ئىچىپ چوڭ بولغان قېرىنداشلىرىم مېنى قاۋاقخانىغا بېرىشقا مەجبۇر قىلدى.مەن بۇ تەلەپنى رەت قىلدىم.ئۇلار مېنىڭ جاھىل مىجەزىمنى ئۇققان چېغى،مېنىڭ توردىكى ئەسەرلىرىمنى پات-پات ئوقۇپ تۇردىغان بىر دوستۇم:    -ئاداش،بېرىپ كېلىڭلا،يامىنى يوق بىرەر قېتىم بارغانغا،شۇ يەرگە بارساڭلار بەك چىرايلىق قىزلار بار،تېخى شۇلار ئۇچراپ قالسا،ھەمسۆھبەت بوپ مۇشۇ ئىش توغۇرلۇق بىرەر يازمىنى روياپقا چىقارغان بولساڭلار...-دېدى.    بۇ گەپمۇ قۇلاققا خوش يېقىپ قالدى،سىياھقا سۇ قوشۇپ يازغاندىن قارنى قار،ئاقنى ئاق قىلىپ يېزىش كېرەك.بۇنداق ئىشلارنى يېزىش ئۈچۈن مەنمۇ شۇنداق يەرنى كۆرۈپ كەلسەم ھەمدە نادانلىق پاتقىقىغا پاتقان شۇ قىزلارنى كۆرۈپ كەلسەم،ئاندىن يازغان نەرسىلىرىمدە چىنلىق بولىدۇ....شۇنىڭ بىلەن دوستلىرىمنىڭ دەۋىتى بىلەن قاۋاقخانىغا باردىم.قاۋاقخانىغا كىرىشتىن بۇرۇن مەن بارلىق دوستلىرىمغا:   -مەن مۇشۇ يەردىلا دەپ قوياي دوستلار،مېنى ئېچىشكە زورلىماڭلار،مەن ھاراق ئىچمەيمەن.پەقەت سىلەر بىلەن بىللە ئولتۇرۇپ بېرەلەيمەن.ھازىرقى ساق ۋاقتىڭلاردا دېۋىلاي،ئىچىۋىلىپ كاللا قاپاق بولغاندا مېنى چالىمەن دېسەڭلار مەن سىلەرگە قارىمايمەن -دېدىم مەن.    -بولىدۇ،خاتىرجەم بولۇڭلا ئاداش،زورلاش يوق-دېدى بىر دوستۇم،شۇنىڭ بىلەن قاۋاقخانا ئىچىگە كىردۇق.قاۋاقخانا ئىچىدىكى بەدپۇي پۇراقتىن كۆڭلۈم ئېلىشتى.ئايرىمخانىلاردا ئولتۇرۋاتقانلارنىڭ ناخشىنى يوقۇرى ئاۋازدا قويۇپ،ئۇسۇلنى بولۇشىغا ئويناپ،ھاراقنى تازا ئىچىپ ئولتارغىل تۇرۇپتۇ.شۇنىڭ بىلەن دوستلىرىم بىلەن 30يۈەندىن چىقىرىپ،بىر ئايرىمخانىنى ئاچقۇزدۇق.ئۇ يەرگە كىرىش بىلەنلا،ھاراق بوتۇلكىنىڭ ئاغزى ئېچىلىپ، بالىلارھاراق ئىچىشكە باشلاپ كەتتى.ناخشىنى يوقۇرى ئاۋازدا قويۇپ،ئۇسۇلنى تازا ئويناۋاتاتتى.مەن شۇ ئارىدا بۇ يەردىن ئايرىلىپ،يەنە بىر ئۆيدە ئولتۇرۋاتقان بىر ئايرىمخانىغا كۆزۈم چۈشۈپ قالدى.ئىشىكنىڭ رېمىدىن قارىسام،بەش قىز تاماكىنى چېكىپ،ھاراقنى ئىچىپ ئولتۇرۇپ كېتىپتۇ،دېسكۇ ناخشىلارنى قويۇپ تازا ئوينىغىل تۇرۇپتۇ.مەن ئىشىكنى چەكتىم،شۇنىڭ بىلەن بىر قىز چىقتى ۋە ماڭا:    -بىرەر ئىش بارمىتى؟-دەپ سورىدى.    -شۇنداق-دېدىم مەن-سىلەرگە دەيدىغان گېپىم بار ئىدى،ۋاقتىڭلار يەتكەن بولسا بىر پاراڭلاشقان بولساق بوپتىكەن-دېدىم.ئۇ قىزنىڭ چىرايىدىن ئاچچىقى كەلدى بولغاي،قاپاقلىرى تۈرۈلۈپ:    -پۇلىڭىز بولسا بىزنى ئىزدەڭ،بىز خېرىدارلىق قىزلار،پۇلى بار ئەركەكلەر بولسا جاھاننىڭ لەرزىتىنى بىز ئۇلارغا يەتكۈزۈپ قويىمىز،بولمىسا كۆزۈمىزدىن يوقۇلۇڭ.بىزگە كېرىكى پۇل-دەپ ئىشىكنى قاتتىقلا ياپتى.    مەن بۇنداق رېئاللىقنى تۇنجى كۆرۈشۈم بولسىمۇ،لېكىن،مەن تور دۇنياسى ۋە مەتبۇئاتلاردا ئېلان قىلىنۋاتقان بۇزۇلۋاتقان جەمىيەتنىڭ رېئاللىقى ئاستىدا قەلەم تەۋرىتىپ كېلىۋاتقان  قەلەمكەشلەرنىڭ بەزى بايانلىرى ئېسىمگە كەلگەچكىمۇ،بۇ ئىشنى ئانچە ھار ئېپ كەتمىدىم.چۈنكى،بۇلارمۇ تۆرىلىشتە بىز بىلەن تەڭ تۆرەلگەن،تەڭ يارالغان،بىر مىللەت بوپ بىر رايۇندا ياشاۋاتقان كىشىلىرىمىز ئىدى.ئۇلارنىڭ پۇلغا مەپتۇن بولۇشىنى يالغۇز ئۇلارنىڭ تەقدىر-پىشانىسىدىن كۆرۈشكە بولمايدۇ.مۇشۇنداق پۇلنىڭ تاۋار تۈسىنى ئېلىپ قېلىشى ۋە ئۇيغۇر قىزلىرىنىڭ يامان يولدا مېڭىشىنى كىچىگىدىن باشلاپ ئائىلە تەربىيسى،جەمىيەت،مەكتەپ قاتارلىق ئورۇنلارنىڭمۇ باش تارتىپ بولمايدىغان مەجبۇرىيىتى بار.    مۇشۇ ئىشلار يۈز بەرگەن چاغدا،مېنى ئىككى دوستۇم يىراقتىن كۆرۈپ تازا كۈلۈشۈپ كەتكىل تۇرۇپتۇ.مەنمۇ ئۇنداق ئىشلارغا پەرۋا قىلمىغانكىن،ئادىتىم بويىنچە يەنە ئۆزۈم قىلماقچى بولغان مۇدىئاغا يېتىش ئۈچۈن بىر چارە تېپىش ئويىغا كەلدىم ھەمدە يېنىمدىكى تېلفۇن دەپتىرىمدىكى بىر ۋاراقنى يىرتىپ،قەلەمنى قولۇمغا ئېلىپ قىسقا بىر پارچە خەت يازدىم: ‹‹ئەسسالامۇ ئەلەيكۇم،سۆيۈملۈك ئۇيغۇر قىزلىرى.مېنىڭ سىلەرنى ئىزدىشىم ھەرگىزمۇ ھاۋايى-نەپسىمنى قاندۇرۇش ئەمەس،مەن سىلەردەك جەمىيەتتىكى ئۆز توغرا يولىنى تۇنۇماي قالغان كىشىلەر بىلەن بىر سۆھبەتلىشىپ بېقىش ھەمدە بۇ جەمىيتىمىزدە يۈز بېرىۋاتقان پاجىئەلەرنىڭ يىلتىزىنى ئىزدەپ تېپىپ،بىرەر يازمىنى روياپقا چىقىرىش ھەمدە ئۇيغۇر ياشلىرىغا ئىبرەت بولدىغان بىرەر ياخشى ئىشنى قىلماقچى،ئىسىم،تۇرۇشلۇق جايىڭلارنى يۇشۇرىمەن،پەقەت ماڭا چىن بايانىڭلار لازىم.ئەگەر بۇ ساۋابلىق ئىشنى قىلىشتا ئۇيغۇرلۇق ۋىجدانىي قەرزىم بار دەپ ئويلىساڭلار سىلەر ئولتۇرۋاتقان زىياپەت سورۇندا سىلەر بىلەن يېرىم سائەت ھەمسۆھبەت بولسام ھەمدە پىكىرلىشىپ باقسام...ئىشىكنىڭ ئالدىدا ساقلاپ تۇراي.جاۋابىڭلارنى ساقلايمەن››   شۇنىڭ بىلەن قىسقا يېزىلغان بۇ خەت پۈتتى،ئىشىكنى يەنە چەكتىم،يەنە بىر قىز چىقتى،قولىدا تاماكا بار ئىدى.ئۇ قىز نېمە ئىش بارلىقىنى سورىدى،مەن خەتنى قولىغا بەردىم،ئالاھەزەل بەش مىنۇت بولغاندا،بۇ ئايرىمخانىدا ئولتۇرۋاتقان قىزلار مېنى چاقىردى.مەن بۇ ئايرىمخانا ئىچىگە كىردىم. ئۈستەلدە نەچچە بوتۇلكا پىۋا،داڭلىق ماركىلىق تاماكا تۇراتتى.مەن كىرىپ ئۇلار ياڭراتقۇقۇدا قويۇۋاتقان ناخشىنى توختاتتى.بۇ سورۇن مەن كىرىشىم بىلەن جىملا بوپ قالغان ئىدى،بەلكىم،بايىقى يازغان بىر پارچە خېتىم ئۇلارغا تەسىرىنى كۆرسەتكەن بولسا كېرەك.ئىچىم شۇنداق ئاچچىق بولماقتا ئىدى،شۇنچە گۈزەل،بالاغەتكە يەتكەن بۇ قىزلار توغرا يولدا ماڭغان بولسا،ئىنسانىي قەدىر-قىممىتىنى ساقلىيالىغان بولسا،ئۆز ئىپپەت-نۇمۇسىنى دەپسەندە قىلمىغان بولسا ياخشى بولاتتى ئەمەسمۇ؟ئۇلارمۇ مىللەتنىڭ بىر ئەزاسى.ئۇلارمۇ توغرا يولدا ماڭالىغان بولسا مىللەتنىڭ ئانىلىرى بولۇپ نۇرغۇن ياخشى ئەۋلادلارنى تەربىيلەپ چىقالايتى ئەمەسمۇ؟ھەي،بۇلارغا نېمە دېسەم بولار،ئىچىۋاتقان ھاراقلار،چېكىۋاتقان تاماكىلارنى كۆرۈپ ئىچىم ئاچچىق بولدى.ئاغزىمغا كەلگەن سۆزلەر بويىنچە گەپ باشلىدىم:   -بۈگۈن بىرخىل كۈچ مېنى بۇ يەرگە ئەكىلىشكە مەجبۇر قىلدى،مېنىڭ كىرىش مەقسىتىم ۋاراققا يازغان بايانىمدىكى سۆزلەر بىلەن ئوخشاش،مەن سىلەر بىلەن كۆرۈشۈپ،سىلەردىن بىر قانچە سوئال سوراي،سوئالىمغا سەمىمىيلىك بىلەن جاۋاب بېرەمسىلەر؟-دېدىم مەن.   شۇنىڭ بىلەن چاچلىرىنى بۈدرە قىلىۋالغان،سېرىق بويىلۋالغان بىر قىز كۈلۈپ كەتتى.مەن ئۇ قىزغا قاراپ:    -نېمە بولدى،خان؟بەك كۈلۈپ كەتتىڭىزغۇ؟-دەپ سورىدىم.    -مەن بۇ قاۋاقخانىلاردا يۈرۋاتقىلى ئۈچ يىلچە بوپ قاپتۇ،سىزدەك ئوغۇللارنى ئۇچرىتىپ باقماپتىكەنمەن.بەز يېمەيدىغان مۈشۈك يوق دەپ گەپ بار  ئىدى،بىز ئۆزىنى خېلى چوڭ چاغلايدىغان،خوتۇن-باللىرى بار نۇرغۇن كىشىلەرنى ئۆزىمىزگە ئۆگىتۋالغان ئىدۇق.سىز غەيرىي مىجەزلىك كىشى ئىكەنسىز...-دېدى.    -راس دەيسەن ،ئاداش-دېدى يەنە بىر تەرەپتە ئولتۇرغان قىزلاردىن بىرى-بىزدەك قىزلارنى كۆرسە،ھەممىنىڭ كۆزى چۈشىدۇ،بىز بىلەن بىللە ياتقۇسى،جاھاننىڭ ھۇزۇرىنى سۈرگۈسى كېلىدۇ.لېكىن،ماۋۇ بالىنىڭ گېپى بەكلا غەلىتە ئاڭلىنۋاتىدۇ ماڭا-دېدى گازىر كۆز كەلگەن بىر قىز. ئارىدا يەنە كۈلۈشمەك بولدى،بۇ قىزلار بىلەن سۆھبەت بولماق تەسمۇ نېمە؟نېمانداق گەپلەرنى قىپ يۈرۈيدۇ؟مەن يەنە ئۆز گېپىمنى داۋام قىلدىم:    -مەن ئىشرەتكە چوقۇنمايمەن،مېنىڭ قەلب ئەينىكىمدە ئويۇن -تاماشا مەۋجۇد ئەمەس،گەپنى كەلدى دەپ دەۋەرمىگەن بولساڭلار،سىلەر نېمە ئۈچۈن مۇشۇنداق قاۋاقخانىلاردا يۈرۈيسىلەر؟سىلەرنىڭ ماكان تۇتۇپ،پەرزەنتلىك بولۇپ ياشىغۇڭلار يوقمۇ قىزلار؟سىلەرنىڭ مۇشۇنداق تۇيۇق يولغا قانداق كىرىپ قالغىنىڭلارنى بىلىپ باققان بولسام؟-دېدىم مەن.    -بىزنىڭمۇ ئۆي تۇتقۇمىز بار،-دېدى بىر قىز-لېكىن بۇنىڭغا ئامال بولمىدى،ئاتا-ئانىمىز بىزنى مۇشۇ يولغا باشلاپ ئەكىرگەن،دادام بىز كىچىك چاغلىرىمىزدا ئاشنا ئويناپ،ئائىلىنىڭ ئىناقلىقى بۇزۇلغان.ئۇلار ئاجرىشىپ تېپىلىپ يۈردۈق،كېيىن باشقا كەلگەننى كۆرىلى دەپ سىرتقا چىقىپ كەتتۇق،ھالال ياشۇغىمىز كەلدى،ئىشلەپ باقتۇق،قىز بالا ئاجىز كېلدىكەن،مۇشۇنداق جان باقمىساق تۇرمۇشنى قامداپ بولالمايدىكەنمىز...-دېدى بىر قىز.    -مەن تۇلۇقتا كۆڭۈلنىڭ كەينىگە كىرىپ،بىر ۋاپاسىز يىگىتنىڭ كەينىگە كىرىپ ئۆز غورۇرۇمنى دەپسەندە قىلغان،كېيىن بۇ ئىشلارنى مەھەللىدىكىلەر بىلىپ قېلىپ،ئانام ئاچچىق يۈتۈپ تۈگەپ كەتتى،دادام سەندەك قىزىم يوق دەپ قوغلاپ چىقاردى،شۇنىڭ بىلەن كورلىغا كېلىپ مۇشۇ ئىشنى قېپ يۈرۈيمىز...-دېدى يەنە بىر قىز.    -ماڭا ھازىر ھەممىدىن مۇھىمى پۇل،پۇل بولسا مەن ئائىلەمنى باقالايمەن.ئۇكامنى داۋالىيالايمەن،ماڭىمۇ مۇشۇنىڭدىن باشقا يول يوق-دېدى. ....   بەش كىشىدىن بەش خىل جاۋاب چىقىدىكەن.گەرچە،بۇ جاۋابلار ئېنىق بىر پاكىتنى كۆرسىتىپ بېرەلمىسىمۇ،ئەمما،مۇزدەك بىر چىنلىقنى كۆرسىتىپ بېرىدۇ.جەمىيتىمىزدە ئۆزىنىڭ بەختى،گۈزەل كەلگۈسى ئۈچۈن تىرىشۋاتقان نۇرغۇن ياشلىرىمىز بار.بۇغداينىڭ سامىنى،مېغىزنىڭ شاكىلى بولغانغا ئوخشاش بۇنداق قىزلارمۇ جەمىيتىمىزدە بار،بۇ قىزلارنىڭ سۇلغۇن روھى،ئەتىنى كۆرەلمەي ئۆز چىرايىغا ئىشىنىپ مۇشۇنداق يەرلەردە يۈرۈشى ئادەمنى چوڭقۇر ئويغا سالىدۇ.مۇئەللىپ بۇ سۇرۇندا ئولتۇرۇپ تىكلەنگەن ھاراق بوتۇلكىلىرى،تاماكىنى كۆرۈپ ئىچى ئاچچىق بولدى.يۈرىكى ئاغرىدى.بۇ يەردە ئولتۇرۋاتقان كۆزى ئەما قىزلارنى كۆرۈپ ئېغىر ئۇھسىندى.ئاغزىدىن چىقىۋاتقان گەپلەرنى كۆرۈپ ھەسرەتلىك ئوي-خىياللارغا پاتتى.سۈكۈتلۈك خىياللاردىن كېيىن مەن يەنە سۆز ئاچتىم:   -قىزلار،بۈگۈن يالغۇز ئولتۇرۇپ قاپسىلەر،سىلەرنى ھاراق،تاماكا بىلەن مەشغۇل بولمايدۇ دەپ قاپتىمەن؟-دەپ سورىدىم.    بۇ گەپلەرنى ئاڭلاپ قىزلار كۈلۈپ كەتتى.ئۇ قىزلارنىڭ بىرى ماڭا پو ئېتىپ:     -كۈنىمىزگە ئاز دېگەندە 300يۈەن تاپىمىز،كەچلىك خېرىدار چىقىپ قالسا بەزى چاغلاردا 1000يۈەنگىمۇ بارىدۇ.ھاراقنى ئىچىپ ئوغۇللارنىڭ بېشىنى ئەگدۈرمىسەك ئۇلار بىزگە بويسۇنمايدۇ،شۇڭا،بىز ھەممىنى قىپ ئۆگەنگەن.     ھەي،بۇ قىزلاردا ئېتىقاد دېگەن نەرسە قالماپتۇ،شەرمى-ھايادىن سۆز ئېچىش مۇمكىن ئەمەسكەن،ئۇلارنىڭ بۇ گەپلىرىنى ئاڭلاپ،بىزلەرنى جاھالەت دەۋرىنىڭ ھامىيسى بولغان بۇ كۆرۈنۈشلەرنىڭ بىخىنى كۆرگەندەك بولدۇم.بۇ قىزلارنى شالغۇتلاشتى دەپ ئويلىسام ئۇنداق ئەمەستەك؟ئاسمىلاتسىيە بولدىمىكىن دېسەم ساپ ئۇيغۇر تىلىدا گەپ قىلىشنى بىلدىكەن.ئارىدىن خېلى ۋاقىت ئۆتتى.بىر قىز تېلفۇندا سۆزلىشىپ بولۇپ،ماڭا:   -سورايدىغاننى سوراپ بولغان بولسىڭىز چىقىپ كەتكەن بولسىڭىز،بىزنىڭ ئەرلىرىمىز ھازىر كەلگىل تۇرۇپتۇ،سىز بۇ يەردە تۇرسىڭىز ياخشى بولمايدۇ-دېدى بىر قىز.    مەن ئۇ قىزنىڭ بۇ گېپىنى راۋا كۆردۈم،ئەرلىرىمىز دېگەن گەپنى ئاڭلاپ ئىچىمدە ئاچچىق كۈلۈپ قويدۇم.ئاخىرىدا بىر گەپ چىقىپ كېتىشنى لايىق كۆردۈم ھەمدە ئورنۇمدىن تۇرۇپ:    -ھەي، قاۋاقخانىدا ئىشلەۋاتقان ئۇيغۇرنىڭ ئازغۇن قىزلىرى،سىلەر قۇياش دېگەن بىر يۇرۇقلۇق تارقىتىدىغان ئاسمان جىسمىنى ئۇنتۇپ قاپسىلەر، قاۋاقخانىدىن ئىبارەت قاراڭغۇ زىنداندا ھەر كۈنى خىزمەت قىلدىكەنسىلەر،ھەر كۈنى  بەدبۇي،نىجىس ھاراقنىڭ ئارىسىدا يۈرۈيدىكەنسىلەر،يات بىر تەننىڭ ئاستىدا پۇل تېپىش ئۈچۈن ئۆزەڭلارنى ھالاك قىلغۇل تۇرۇپسىلەر،بۇ قىلمىشىڭلار يالغۇز سىلەر بىلەنلا چەكلەنمەي،پۈتكۈل جەمەتىڭلار،مىللىتىڭلارغا بېرىپ تاقىلىدۇ،ئەيدىز دېگەن كېسەلدىن قوقماس بوپسىلەر،جىسمىڭلاردىن دوزاقنىڭ ھىدى پۇراۋاتىدۇ،ئۆز قىلمىشىڭلارغا تەۋبە قىلىڭلار،ئىككى ئالەملىك دۇنيا ئىكەنلىكىنى ئۇنتۇپ قالماڭلار،مەن دېگەن گەپ سىلەرگە تەسىر قىلماسلىقى مۇمكىن،كۆپ سۆزلەپ قويدۇم.مەن بۇ يەردىن خوشلاشتىم.ئاللاھ دىلىڭلارغا ئىنساپ بەرسۇن....-دەپ بۇ يەردىن خوشلاشتىم.    كۈنلەرنىڭ قانداق ئۆتىۋاتقانلىقى،ئۆزىنى تۇنۇماي ياشاۋاتقان بۇ قىزلارنى توغرا يول تۇتۇشقا ئۈندەيلى.مۇبادا،بۇ مەسىللەرگە قوللىندىغان چارە-تەدبىرىمىز ياخشى بولمىسا،ئاقىۋەتتە كېلىپ چىقىدىغان ئىشلارنى مۆلچەرلەش قىيىن.ھەربىرىمىزدە ۋىجدانىي مەسئۇلىيەت بولسۇن.زامانىمىزنىڭ ئەركەكلىرى،سىزدە ئەقىدە،ئېتىقاد،ۋىجدان بولسا ئۇنداق يەرلەرگە بېرىپ ئويناپ يۈرمەڭ.مىللەتنىڭ قىزلىرىنى ئاسراشتا مىللەت توپىدىكى ھەممە كىشىلەرنىڭ مەجبۇرىيىتى بار،سىز بۇ مەجبۇرىيەتنى كەڭ دائىردىن ئويلىنىپ تۇرۋالماڭ،ئەتراپىڭىزدىن،ئۇرۇق-تۇققانلاردىن،مەھەللە،ساۋاقداش،دوست-بۇرادەرلەر ئارقىلىق ئۆزىڭىزگە مۇقەددەس بولغان بۇ مەجبۇرىيەتنى ئادا قىلىڭ.ئەڭ ئاۋال بۇ ئىشنى تۈزەشتە ھەركىم ئۆزىدىن باشلىشى زۆرۈر. 2013-2-10 مەنبە:مەن ۋە كۆرگەن چىن رېئاللىق

15001500800

	ئۇلۇغ اللە شۇلانىڭ كۆڭلىگە ئىنساپ ،ئىمان،غۇرۇر ھەمدە ساپ ۋىجدان ئاتا قىلغاي !!!!

kukhelal

	ئاللاھ رەھمەت قىلسۇن.قىزنىڭ بۇزىلىشى ئانىنىڭ بۇزىلىشى،ئانىنىڭ بۇزىلىشى مىللەتنىڭ بۇزىلىشى. ئۆز مىللىتىنىڭ ئىتىكا بىلىملىرى ،ئۆز دىنىنىڭ ئىتىقاد ۋە ئەخلاق مۇئەممەلىرىنى جىسمىغا سىڭدۈرمىگەن كىشى ئادىمىيلىكتىن چەتنىگەن كىشىدۇر. مەن نەپرىتىمنى شۇ قىزلارنىڭ ئاتا ئانىللىرىغا بىلدۈرىمەن.چۈنكى ئاتىلىق ياكى ئانىلىق- مەسئۇلىيەت. ئۇ ھەرگىزمۇ بالا تۇغۇش ياكى بالا تىپىشتىن ئىبارەت ھايۋانىي خۇسۇسىيەت بىلەن ئاتالمايدۇ بەلكى .....(بۇ ئەسىرىمنى بۇ يەرگە يوللاپ قويۇشنى توغرا تاپتىم،مارشال رەنجىمىگەي) ئاياللىق توغرىسىدا تارىختىن بۇيانقى ئەڭ تىز تەرەققىيات ۋە ئىلگىرلەش ئىچىدە تۇرىۋاتقان ھەربىر ئىنسانغا تەرەققىيات توزانلىرىنىڭ ئاستىدا بۇزىلىۋاتقان ئادەملىرىمىزنىڭ قورقۇنۇچلۇق دەھشەت ئىچىدىكى كۆلەڭگىسى ئۆز تۇرمۇشىدىن تىپىلىش ئىھتىماللىقى بولغان بۈگۈنكى كۈندە ئايال بولسا ئۆزىگە،ئەر بولسا خوتۇن-قىزلىرىغا ھىزى بولۇشنى ئەسكەرتىش ئۈچۈن بۇگۈنكى ئەسىرىمنى يىزىشنى مۇۋاپىق كۆردۇم. ئايال ۋە ئاياللىق توغرىسىدا. ئايال تەسۋىرلىگۈسىز گۈزەللىك؛جىلۋىدار قىزلىق نازاكەت؛ئاتەشتەك يالقۇنلۇق ،ئىسىل شىېئىردەك قىزغىن،تاغ ھاۋاسىدەك ساپ ،بۇلاق سۈيىدەك چىن،قىزىل گۈلدەك ئىزگۈ مۇھەببەت،چوڭقۇر ئانىلىق مىھىر،شۇنۇڭدەك قەدىناسلارچە ساداقەتنىڭ تەسۋىرى.ئۇ -ئەخلاق گۈلشەنىنىڭ رەناسى.ھايا تونىنىڭ لىباسى،ساداقەت تاجىنىڭ جاۋھاراتى.ئۇ ئۆزىنىڭ ئىزگۈ ئەۋرىشىم لاتاپەت ئوبرازىنى ھەربىر شەيئىگە سىڭدۈرۋەتكەن .ئەڭ ئۇلۇغ سەنئەتكار چوقۇم ئەسىرىگە ئاياللىق ئىستىتىكىسىنى مۇجەسسەملىگەن بولىدۇ.چۈنكى ئۇ تەڭرى ئاتا قىلغان سەنئەت ئۈلگىسى.ئۇنىڭ گۈزەللىكى ئاشكارچىلىقتا ئەمەس سىرلىقلىقتا،ئۇنۇڭ گۈزەللىكى ھىسىپتەك ئىشتانلاردا ئەمەس،كەڭ كۇشادە ،راھەت سىرلىق ئورالمىلاردا.ئۇنۇڭ گۈزەللىكى قىتىپ كەتكەن گىرىملاردىكى سۈنئىي چاپلىمىلاردا ئەمەس تەبىئەتنىڭ ئاتا قىلغان تەبىيلىكىدە.چۇنكى تەبىئەت ئۆزى تەبىئىي،ئەسلىدىن يانمىغان تەبىيلىك ئەڭ چىن گۈزەللىك.سۈئىي گۈزەللىكنىڭ ئۆزى ساختىلىق،ئۆزىنىڭ گۈزەللىكىگە ئىشەنمەي ئۆزىنى كەمسىتكەنلىك،باشقىلارنى ئالدىغانلىق،توغرىسى ئۇ گۈزەللىك ئەمەس بىشەملىك. ئىچىۋىتىش دەۋرىنىڭ تەرەققىيات تىنمىللىرىدا يالغۇز ئىگىز بىنالار،كەڭ ئاسۋالىت يوللار،ئەقلىئىي ئىقتىدارلىق يانفۇنلار،ئالى پىكاپ،ئايرۇپىلانلارلا بولماستىن ئاياللىق نازاكەتنىڭ تۇنجىقىشى،قىزلىق ئىپپەتنىڭ ساختىلىشىشى،ئانىلىق مۇھاببەتنىڭ سۇسلىشىشى،قەدىردانلىق ئەخلاقىنىڭ ياتلىشىشىدەك ئاياللىق ئەخلاق كاتوگورىيىسىدىكى ئىجدىمايى مەسىلىلەر بار.مىللەت تەغدىرى بىلەن بىۋاستە چىتىشلىق،دىننىي ئەھكاملىرىمىزغا زىت بۇ مەسىلىلەر بىز دەرھال ئويلىنىشقا تىگىشلىك جىددىي خارەكتىرلىك مەنىۋى ئۆسمە. ئەخلاق بوسۇغىللىرىمىزدىن ئاتلاپ توغرا كەلسە دەسسەپ،ھايا لىباسلىرىنى يىرتىپ،كىچىك-چوڭ ئوتتۇرسىدىكى پەردىشەپنىمۇ ئۇنتۇپ،ئۆزىنى ئاتالمىش مەدەنىيەت،ماددىي غورۇر،يالتىراق  شۆھرەت،ساختا ئېسىللىق قوينىغا ئىتىۋاتقان قىز ئاياللىرىمىزنى كۆرسەم ئاشۇنداق ئەركەكلەرنى گۆرگەندىن نەچچە يۈز ھەسسە ئىچىنىپ كىتىمەن.چۈنكى ئۇلار كەلگۈسىنىڭ ئانىسى ئۇلار ئۇيغۇر ئەۋلاتلىرىنىڭ تۇنجى مۇئەللىمى،ئۇلارنىڭ ھەربىر ھەركىتى ھەربىر سۆزى ئەۋلاتلارغا بىرىلگەن دەرىس،كىشىلىك تۇرمۇشتىكى ھۆكۈم ئىقتىدارى ۋە كەلگۈسى قىممەت قارىشى. ئاياللىقنىڭ جەريانى ھالقىلىق ئۈچ ۋارىيانتنىڭ بىرىكىشى،يەنى قىزلىق گۈزەللىك،ئانىلىق مىھىر،قەدىناسلارچە مۇھەببەت چەمبەرچاسلىقى.بۇ ئۈچ جەرياننىڭ قايسى بىرىگە داغ چۈشۈپ غۇبار تەگسە ئاياللىق گەۋدە پالەشلىنىدۇ.چۈنكى ئۇ ئاياللىق.ئاياللىق-ئەركەكلىكتەك كەڭ ئىمتىيازغا ئىگە ئەمەس،ئەركەكلىكتەك مۇستەقىللىققا،بەردەملىككە ئىگە ئەمەس،ئۇ خۇرۇستال قاچىلاردەك چۈرۈك،باھار شامىلى كۆكلەتكەن مايسدەك يۇمران،قانات چىقارمىغان باچكىدەك نازۇك.شۇڭا ئۇ ئاق قەغەزدەك بىغۇبارلىقنى،كۈن نۇرىدەك جىلۋىدارلىقنى،ئالما چىچىكىدەك نازۇكلۇقنى تەلەپ قىلىدۇ.ئۇ تۈجۇپىلەشكە،ئاسراشقا شۇنداقلا كۆڭۈل قويۇپ پەرۋىش قىلىشقا مۇھتاج. (1قىزلىق گۈزەللىك ۋە  ئىپپەتنىڭ مەپتۇنكارلىقى. قىزلىق-ھايا ۋە پەدىشەپ ئۈستىگە قۇرۇلغان شاھانە سەنئەت.ئۇ ئىستىتىكىنىڭ جىنى،بەدىئىي ئىجادىيەتنىڭ قىنى.ئۇ تال چىۋىقتەك ئەۋرىشىم،تاڭ لىۋىدەك مەپتۇنكار،كەچكى شەپەقتەك يالتىراق،شوخ كۈيدەك قايناق مەزگىل.ئۇ ئاياللىقنىڭ ئۇلى بولۇش سۈپىتى بىلەن قاتتىق غۇبارسىز ۋە پاك تۇتىلىشى كىرەك.چۈنكى ئۇلى بوش ئۆي ھامان ئۆرۈلۇپ كىتىدۇ.قىزلىق گۈزەللىك شەرمى ھايا بىلەن قىممىتىنى تاپىدۇ. چۈنكى يالتىراق شۆھرەت گەۋدىللىرىگە قوشۇلۇپ كەتكەن،كۆز كۆز قىلىش،قەستەن جەلىپ قىلىش،ئۆزىگە تارتىش تىپىدىكى ئاياللىق تۇخۇم سىرىقى ئەمەس،بەلكى تۇخۇم شاكىلى خەرەكتىرىگە ئىگە.ئۇنۇڭدا گۈزەللىك بولمايدۇ.ئۇنۇڭدا بار دىيىلسە بىشەم خۇلۇق، ساختىلىقنىڭ قورالى بولمىش تاشقى گۈزەللىك بار.ھايا بولمىغان قىزلىق ياۋايىلىقنىڭ ئايالچە شەكلى.ئۇ ئەرلىكنىڭ تاشلاندۇق ئەخلىتى.چۈنكى ئەركەكلىكمۇ ھايا ۋە پەدىشەپ بىلەن ئۈز بەردەملىكىنى ئۆز جاسارىتىنى كۈچلەندۇرىدۇ.ئىسلام ئىلمىيلىكى ۋە دىننىي ئەخلاق نۇقتىسىدىن ئىلىپ ئىتقاندا كىتاپلىرىمىزدىكى بۇ بىرجۇملە سۆزنى ئۈلگە قىلىشقا بولىدۇكى:ھايا ئىماننىڭ جۈملىسىدۇر،ئىمان ھايا جۈملىسىدۇر.دىمەك ھايادىن ئايرىلغان قىزلىق گۈزەللىك بەتبەشىرىلىكنىڭ ساختىلىق يالىتىلغان ئازغۇنىغا تەڭ. قىزلىق گۈزەللىك تاشقى گۈزەللەكنى ئۆلچەم قىلمايدۇ ھايا گۈزەللىكىنى ئۆلچەم قىلىدۇ. قىزلىق گۈزەللىكىنىڭ يەنە بىر موھىم تەركىبى ئىپپەت مەپتۇنكارلىقى.ئىپپەت ھايا چىچىكى.چىچەك باھاردىن بۇرۇن توزۇپ كەتسە ئاياللىق سالاپەت ۋە قىزلىق سەلتەنەتكە ئۇرۇلغان بوران بولىدۇ.ئىپپەت ئالىي جاناپلىق قەسىرىدىكى ئىزگۈ مالائىكە.ئۇ ئۆز جىسمىغا ئاياللىق غورۇر ۋە ئادىمىي پەزىلەتنى مۇجەسسەم قىلغان بولىدۇ.ساختا ئىپپەت لىغىرلىغان قارا كۆزلەرنىڭ خوشاللىق ياشلىرىنى ئۆز كۆلەڭگىسى بىلەن توسۇپ ئۆتۈپ كەتسىمۇ،ئۆز قەلبىدىكى ۋىجدان ئاتلىق  سەردار تەرىپىدىن قاتتىق جازاغا تارتىلىدۇ.ئىپپەت پەرىشتىسىنىڭ ئورنىنى ساختا ئىپپەت شەيتىنى ئالسا ئۇنۇڭ جىسمىدىكى ئاياللىق غايە ئاياللق بۇرۇچ،ئاياللىق نازاكەت ئۆچكەن بولىدۇ.ئالىي جاناپلىق  ئىسىل پەزىلەت,غورۇر سۈيىدە چىلىنىپ ياتقان ئىپپەتنىڭ ۋىجدان ياشلىرى ئىچىدە تۇنجۇقۇۋاتقانلىقىنى كۆرگىنىدە شۇ تەن ئىچىدە ئۆز-ئۆزىگە ئۆلۈم جازاسى بىرىدۇ.ئالىي جاناپلىق ۋە نۇمۇس مۇددەتتىن بۇرۇن ئىچىلغان چەچەكتە ئۆز خاسىيىتىنى يوقۇتىدۇ .دىمەك ئىپپەت تاشلىغان ئاياللىقنى غورۇر تاشلايدۇ،ۋىجدان تاشلايدۇ،ئالىي جاناپلىق ۋە ساداقەت تاشلايدۇ.ئۆز جىسمىدا بۇ ئىزگۈلەرنى ھازىرلىمىغان ئايال ئاياللىقتىن سۆز ئىچىشقا لايىقمۇ؟ خۇلاسە: قىزلىق گۈزەللىك بىلەن ئىپپەت مەپتۇنكارلىقىنىڭ گارمۇنىك بىرىكىشى ئاياللىقنىڭ ئۇل قىسمنى ئاپىرىدە قىلىدۇ.بۇددا دىننىىي ئەھكاملىرى،خىرىستىيان دىنى نىزاملىرى، ئىسلام دىنىنىڭ سۈننەت پەرىزلىرى كۇڭزى ۋە شۇ تەرىقىدىكى شەرىق ئۆلىمالىرى قائىدىللىرى ،يۈسۇپ خاس ھاجىپ ۋە شۇنۇڭدەك ئوتتۇر ئاسىيا بۇيۈكلىرنىڭ قاراشلىرى،ئەپلاتۇن ئارىستوتىل ئەقىدىللىرى شۇنى ئىتراپ قىلىدۇكى:ئاياللىق-ئەخلاق ۋە شەرمىي ھايا،گۈزەللىك ۋە پاكلىقنىڭ ئاياللىق جىسمىدىكى تەسۋىرى.شۇنۇڭ ئۈچۈن ھەربىر ئايال زاتى پاك خۇلۇق،مەپتۇنكار ئىپپەت ،ئايالچە ئالىيجاناپلىقنى ئۆز روھىيىتىنىڭ شاھانە قەسرىگە تۈۋرۇك قىلىشى كىرەك.ھەربىر مىللەت ئەزاسى ئۆز مىللىتىنىڭ خوتۇن قىزلىرىنى ئۆزىنى سۆيگەندەك،ئۆز مىللىي نامىنى سۆيگەىندەك سۆيىشى،ئۇلارنى ئاسرىشى ،تەنتەكلىك تۈگۈلمىللىرىنىڭ قارغىشىغا ئۇچراپ كەتمەسلىكى ئۈچۈن ئۇلارغا ئەخلاق تەربىيىسى ئىلىپ بىرىشى كىرەك. ئابدىشۇكۈر مۇھەممەت ئىمن  :(ئاياللارنى سۆيگەنلىك مىللەتنى سۆيگەنلىك)دەپ توغرا ئىتقانىدى.مىللى گەۋدىنىڭ تاجى ،كەلگۈسى مىللەتنىڭ تەغدىرى ئۇلاردىكى  غورۇر ۋە ھايا تەرپىدىن بەلگىلىنىدۇ. . (2قەدىناسلارچە مۇھەببەت ۋە خوتۇنلۇق مەجبۇرىيەت. مۇھەببەت دولقۇنلاپ تۇرغان ھىسيات دىڭىزى ئۇ خامۇشلۇق ۋە ئاتا قىلىشنىڭ ئىجابىي مەھسۇلاتى.مۇھەببەت چىن ئىنسانىيلىقنىڭ نامايەندىسى .ھىسسى  تۇرمۇشنىڭ يارقىنى. پىداكىرانە ئاتا قىلىش ۋە بەخىت تىلەش ئاستىدىكى مۇھەببەت ھەقىقى چىن مۇھەببەت.ئۇ ئاياللىق خۇسۇسىيەتنىڭ  ئالاھىدىلىكى.ئاياللار ئۆزى ھەقىقى سۆيگەن كىشى ئۈچۈن بارلىقىنى ئاتا قىلالايدۇ.ئۇلاردا شۇنچىلىك ھىسيات چوڭقۇرلىقى بار.ساداقەت ئاياللىقنى مۇشۇ بۈيۈكلۇككە كۆتۇرىدىغان ۋاستە.مۇھەببەتكە ساختىلىق ئارلاشمىسا ساداقەت گۇلخانلىرى ئۆز ھارارىتى بىلەن مۇھەببەت رىشتىسىنى تاۋلاپ چىقىدۇ.ساختا مەدەنىيەت تەرەققىيات ئەخلاقسىزلىقى ئاياللىقتىكى پىداكىرانىلىق ۋە ساداقەت قۇياشىنى ئۆز توزانلىرى بىلەن ئۆچۇرۇپ تاشلاش  غەرزىدە بولىۋاتىدۇ.بۇگۈنكى  قىسمەن ئۇيغۇر قىزلىرىنىڭ جىسمىدا ئاياللىق قوغدۇغۇچىسى بولغان ساداقەت ئۆچۇپ بولدى.ئۇلارنىڭ نەزىرىدە كۆپ خوتۇنلۇق بولۇش بىلەن كۆپ ئەرلىك بولۇش ئەر ئاياللار بارەۋەرلىكىنىڭ ئىپىدىسى.ئۇلار ئۆزلىرىنىڭ نىمە قىلۋاتقانلىقىنى بىلمەيدۇ.ئاللاھ تائاللاھ ئىتقاندەك ئۇلارنىڭ دىللىرىغا قۇلۇپ سىلىنىپ بولدى،ئۇلارنىڭ كۆزلىرى كۆرمەيدۇ،قۇلاقلىرى ئاڭلىمايدۇ.ئۇلار ئەر ئاياللار بارەۋەرلىكىنى خۇددى ئابدىقادىر جالالدىننىڭ خوتۇنى جەمىلە ئىتقاندەك ئەر ئاياللار ئوخشاشلىقى دەپ چۇشىنىدۇ.ئۇلار ئەرلىك جەسۇرلۇق ۋە ئاياللىق نازاكەتنى ھىس قىلىپ يىتەلمەيدۇ. ساداقەت مۇھەببەت چىچىكىدىن كۆكلىگەن رەڭدارلىق،ئۇ ئاياللىقنىڭ قوغدۇغۇچىسى.ساداقەتتىن يىراق ئاياللىق مۇھەببەتتىن يىرىق ئاياللىق.دىمەك ساداقەت ئاياللىق مۇھەببەتنىڭ ئاساسى. خوتۇنلۇق بۇرۇچ. دىننىي ساماۋى كىتاپلا ئەنئەنىۋىي ئەخلاق قاراشلىرى ئائىلىدە ئەرلىك مەسئۇلىيەت ۋە ئەرلىك ھوقۇقنىڭ بۇيۈكلىكىنى مۇئەييەنلەشتۇرىدۇ.ئاياللىق ئەرلىك بىلەن باغلانغاندا تەسۋىرلىگۇسىز گۇزەللىكنى ،مۇقەددەسلىكنى ئاپىرىدە قىلىدۇ.ئەرلىك بۈگۈنكى كۈندە دىكتاتورىنىڭ سىموۋلى سۇپىتىدە قانۇنلارنىڭ تەنقىدىگە ئۇچراپ كەلدى.ئەر-ئاياللار بارەۋەرلىكى ئەمەلىيەتتە ئىسلام ئەقىدىسىنىڭ تەركىبى.ئۇ باراۋەرلىك ھەرگىزمۇ ئوخشاشلىقتىن دىرەك بەرمەيدۇ.ئۇ باراۋەرلىك ھۆرمەت ۋە ئەر-ئاياللىق مۇھەببەتنىڭ شاھىدى سۇپىتىدە بارلىققا كىلىدۇ.ئايال ئەرنىڭ گىپىنى ئاڭلىشى ئەرنىڭ رۇخسىتىسىز ئاتا ئانىسىنىڭ ياكى قىرىنداشلىرىنىڭ ئۆيىدە قونۇپ قالماسلىقى بارەۋەرلىكسىزلىكنىڭ ئىپادىسى ئەمەس بەلكى بىر بىرىگە كۆيىنىش ئاياللىقنى ئاسراش قارىشىنىڭ ئىپادىسى.  ئائىلە زوراۋانلىقى قاتارلىق ئىجدىمايى مەسىلىلەر ئۇنى ئەر ئاياللار بارەۋەرسىزلىكى دەپ خاتا چۇشەنچە بەرگەن.ئىسلام دىنىدا ئائىلە زوراۋانلىقى،ئاياللارنىڭ خورلىنىشى قەتئىي چەكلىنىدۇ.بۇنۇڭغا پەيغەمبىرلىرىمىزنىڭ بۇ ھەقتىكى مىساللىرى نۇرغۇن. ئاياللىقنىڭ ئەرلىك ئۈستىدىكى مەجبۇريىتى مۇقۇم ۋە مۇقەددەس.ئۇ ئەرگە ساداقەتمەن بولۇش بىلەن بىرگە بىر ئائىلىنى مۇھەببەت ۋە خۇشاللىققا چۆمدۇرىشى ،ئاياللىق مۇھەببەت ئانىلىق مىھىر بىلەن ئائىلىدىن ئىبارەت جەمىيەت ھۆجەيرىسىنى شاتلاندۇرىشى ۋاجىپ.قۇرۇق كوتۇلداش ۋە تۇرمۇشىدىن ۋايساشلار بىلەن سەھەرنى كۈتۇپ ناماششەمگە يول ئالىدىغان ئاياللارنىڭ ئەرلىرى ئائىلىدىن،خوتۇندىن،تۇرمۇشتىن تويغان بولىدۇ ئۇلارنىڭ خىزمىتىمۇ شەخسى ئالاقىسى ۋە جەمىيەتتىكى رولىمۇ تەھدىتكە ۋە ئوڭۇشسىزلىققا ئۇچراپ تۇرغان بولىدۇ.تەبەسسۇم بىلەن ئەر كۆڭلىنى مايىل قىلىپ پەرزەت قايىللىقىنى قولغا كەلتۇرىدىغان ئاياللارنىڭ ئەرلىرىمۇ مۇۋاپىقيەت ۋە خوشال تۇرمۇش ھوزۇرىدىن ھوزۇر ئىلىپ ھەقىقى بەخىت ئىچىدە ياشاۋاتقان ئەرلەر بولدۇ.ئۇنداق ئاياللاربىر ئۆمۈر ئەرلىرىنى باشقىلارغا تاتقۇزۇپ قويمايدۇ.قەدىناسلارچە تۇرمۇشتىن بەھىر ئالىدۇ.ھەقىقى بەخىت ئەنە شۇنداق ئاياللارنىڭ تاپىنى ئاستىدا.بۇنۇڭغا ئەجداتلىرىمىزنىڭ ئەرنى ئەر قىلىدىغانمۇ خوتۇن ئەرنى يەر قىلىدىغانمۇ خوتۇن دىگەن ھىكمىتىنى تەمسىل قىلىش مومكىن. خۇلاسە. ئاياللىق مۇھەببەت ساداقەتنى ئۆلچەم قىلىدۇ.ساداقەت بولمىغان مۇھەببەت مۇھەببەت ئەمەس جىنايەت بولىدۇ.خوتۇنلۇق مەجبۇرىيەت ئەر كۆڭلىنى ئۇتۇش ۋە تەبەسسۇمغا تويۇنغان ئائىلە موھىتىنى يارىتىش بىلەن ئىپادىلىنىدۇ.ئائىلە كەلگۇسىنى بەلگىلەيدىغان ئامىل بولىشى مومكىن . ئائىلىنىڭ تەسىرى كۆپلىگەن كىشىلەرنىڭ تەغدىرىنى،تۇرمۇش ۋە خىزمىتىنى بەلگىلەپ قويىدۇ.شۇڭا ئائىلدىن ئىبارەت بۇ مۇقەددەس ئورۇنغا مەجبۇرىيىتىنى تولۇق ئادا قىلىدىغان ئايال دوختۇر بولىشى شەرىتتۇر. (3ئانىلىق مىھىر ۋە مىللى بۇرۇچ ئانىلىق-مۇھەببەتنىڭ تۇنجىسى ۋە ئەڭ بۈيىكى.ئۇ ئۆز مۇقەددەسلىكى بىلەن مەڭگۈلۈكتۇر.ئۇنۇڭ چاڭ توزانلىرى تەكلىماكان قۇملىقىنىڭ ھەيۋىتىدىن ئارتۇق،ئۇنۇڭ تامچىسى تىنىچ ئوكياننىڭ دەھشىتىدىن ئۇلۇغ،ئۇنۇڭ كىچچىككىنە زەررىسى قۇياش تەپتىدىن كۈچلۈك .ئۇنۇڭ ھارارىتى يالقۇنتاغ باغرىدىن ئىسسىق.ئۇ ئاياللىق سۆلكىتى.خۇتۇنلۇق ھۆرمىتى .ئۇ ئىنسانىي بۇرۇچ تىگىدىكى مەسئۇلىيەت،ئاتىلىق ئۇرۇقتاشلىققا قىلىنغان سوۋغا.ئۇ ئاياللىقنىڭ كۆكرىكىدىن ئىتىلىپ چىققان لاتاپەت. بۇرۇچ ئانىلىق شامىغا يىقىلغان ئوت.ئانىلىق-ھەربىر ئايالغا نىسىپ بولمايدۇ.تۇغۇش ئىقتىدارىنى ھازىرلىغانلا ئايال ئانىلىق تونىنىڭ لايىقى بولىشى ناتايىن.ئۇنداق تۇغۇش ئىقتىدارى ھايۋاندىمۇ بار.ئىنسانىي ئانىلىق پەرزەنىت تۇغۇش ئىقتىدارى تەرىپىدىن بەلگىلەنمەيدۇ بەلكى كەلگۈسى ئەۋلاتلارنى ئىدراكلىق قىلىپ تەربىيلەش تەرىپىدىن بەلگىلىنىدۇ .ھورۇن ئىشەكتەك يەپلا ياتىدىغان بالىنىڭ ئانىسىمۇ ئىشەك،چۈنكى ئۇ ئايال ئىدراكلىق قىلىپ تەربىيلەش ئىقتىدارىنى ھازىرلىمىغان بەلكى ئىشەكتەك تۇغۇشلا ئىقتىدارىنى يىتىشتۇرگەن.تۇغماس خوتۇننىڭ  بىقىۋالغان ئىلىملىك ئوغلى تۇغماس خوتۇننى ھەقىقى ئانىلىققا ئىرىشتۇرىدۇ .ئۇ ئىشەك ئانىدەك تۇغالمىسىمۇلىكىن ئىنسانىي ئانىدەك تەربىيەلەيدۇ،شۇڭا تاللاش كىلىپ قالسا تۇغماس خوتۇن ھەقىقى ئانا. خۇلاسە: ئانىلىق، تۇغۇش ئىقتىدارىنى ھازىرلىغان ئايالغا ئاتالغان سۆز ئەمەس بەلكى ئىدراكلىق قىلىپ تەربىيلەشنى بىلىدىغان ئايالغا ئاتالغان سۆز. چۈنكى تەربىيىلەش ئىنسان تەرەققىياتىنىڭ ئاچقۇچى.مىللى مەۋجۇتلۇق ۋە مىللىي مەدەنىيەتنىڭ مىراس كۆۋرىكى. تەربىيلەش -مائارىپتۇر.قانداقتۇر مەكتەپتىلا ئوقۇتۇش مائارىپ ئەمەس بەلكى ئەمەلىي قوللۇنۇشلۇق نەزىريىنى ۋە ئەمەلىيەتنى سىڭدۇرگەن بىلدۇرۇش ھەقىقى مائارىپ.ئانا دەل بۇ مائارىپنىڭ ئۇلى.شۇڭا ھەقىقىي ئانىلىق دەل تەربىيەلەشتە. مەنبەسى:https://uyghur-archive.com/misranim/thread-90353-1-1.html تىمىڭىزغا تەشەككۈر قىرىندىشىم.

abaytarim

	ھەقىقەتەن قىزلىرىمىزغا ئىنساب تىلەيلى ، قىزلارنىڭ كەلگۈسى مىللىتىمىزنىڭ كەلگۈسى . بىر قىز بالىنى تەربىيلەش بىر ئائىلىنى ، بىر مەھەللىنى تەربىيلىگەنگە باراۋەر . مىللەتنىڭ ساپاسىنى يوقۇرى كۆتۈرۈشتە قىزلار تەربىيىسى ئەڭ مۇھىمدۇر . تارىختىكى تالاي مەشھۇر كىشىلەرنىڭ ، دۆلەت ئەربابلىرىنىڭ ، گېنىرال - زۇڭتۇڭلارنىڭ ئاتىسىنىڭ ئانچە تايىنى يوق . ( بۇ ھەممىسىنى ئۆز ئىچىگە ئالمايدۇ ) ئەمما ئانىلىرى ئاجايىب پەزىلەتكە ئىگە . ئانىدىكى ئېسىل پەزىلەت ئەرلەرنىڭ بەختىدۇر ، تەختىدۇر . ( ھەقىقىي ۋەقەنى يېزىپ ياخشى قىپسىز .)

kukhelal

	يەنە بىر گەپ قىلغۇم كىلىپ قالدى: ھەربىر بۇزۇقنىڭ بىر ئىچىنىشلىق بۇزۇلۇش كەچۈرمىشى بولىدۇ.ئۇلار ئاغرىنىۋاتقان كىشىلەر ئۇلارغا مەسئۇل بولمايدۇ.ئۇلار پەقەت ئۆزىگە -ئۆزى مەسئول بولىدۇ.جىمىي گۇناھنىڭ ھەممىسى شۇلاردا،ئۆزلىرىدە. ۋاقتىڭلار بولسا بۇنى ئوقۇپ،قويۇڭلار :گۇناھ كىمدە ؟(https://uyghur-archive.com/misranim/thread-97744-1-1.html)

MsliMa8

	ئۇلۇغ اللە شۇلانىڭ كۆڭلىگە ئىنساپ ،ئىمان،غۇرۇر ھەمدە ساپ ۋىجدان ئاتا قىلغاي !!!!

ramu

	ھەممە گۇناھ مەزكۇر مىللەتنىڭ خالاغا كىرگەندە ئۆرە تۇرۇپ سىيىدىغان ۋە ئەر -يىگىت دەپ ئاتلىدىغان  مەخلۇقاتلىرىدا. ئاشۇ بىگۇناھ قىزلىرىمىز بىز ئەرلەرنىڭ مەسئۇلىيەتسىزلىگىدىن ئاشۇنداق يوللارغا كىرىپ قالغان.ئۇلارنىڭ ھەر قېتىم بىتاھارەت يەر دەسسىگەنىدىكى گۇناھلىرى ئۇلارنى شۇ يوللارغا قىستىغان،مەجبۇر قىلغان،قېيىنچىلىقىنى بىلىپ-كۆرۇپ تۇرۇپمۇ يارىدەم قىلمىغان،پۇللا تېپىپ خوشنىلىرىغا كۆڭۇل بۆلمىگەن ئەرلەرگە يېزىلىدۇ!!!!!! يەنە   ھۆكىمەت ئەخلاق قۇرلۇشىنى شۇنچە كۇچەپ مەكتەپلەردە ياخشى ئېلىپ بېرىشنى شۇنچە ئۇرۇنلاشتۇرسىمۇ ،ئەۋلاتلارنى قايىل قىلىپ چۇڭقۇر روھ تەربىيەسى ئېلىپ بېرىپ ئەخلاقلىق تەربىلىيەلمىگەن گەلدەمە مۇئەللىملەردىمۇ گۇناھ بار. يەنە شىنجاڭ تېلىۋۇزۇريە ئىستاننىسىمۇ غەرىپنىڭ بۇزۇقچىلىقنى تەسۋېرلەيدىغان فىلىملەرنى كۆپلەپ تەرجىمە قىلىپ قۇيۇپ ئاتالمىش ھايادىن پەدىشەپنى كۆتۇرۇپ مىڭە يۇيۇشتا بىر قىسىم ناشايان فىلىملەرنى قۇيۇش  بىلەن تىزەك مىدال بىلەن مۇكاپاتلانغاي! ھېلىقى بىر ئەسەر بارتى:قەشقەرگە زىيارەتكە كەلگەن بىر ئىسلام ئولىماسى يۇرت كاتتىللىرى بىلەن خاقانىيەنى ئارىلاپ كىتىۋېتىپ پاھىشەخانىغا كىرىپ شۇ يەردە تىجارەت قىلىۋاتقان ھەمشىرىلەرنىڭ داد ھەسرىتىنى ئاڭلاپ ،ئىشنى قىلىپ بۇلۇپلا تاھارەت ئىلىۋەتسەڭلار قالغان گۇناھ مۇشۇ يەردىكى بايلارغا بولىدۇ،كىمىكى ئەتىراپىدىكى قىز -خاتۇنلارنىڭ مۇھتاجلىق تۇپەيلى ناشايان يوللارغا كىرىپ كىتىشلىرىگە يارىدەم قىلماي قاراپ تۇرسا ئۇ ئەر شۇ مىنۇتتىن باشلاپ جالاپ !دەپ پەتىۋا بەرگەن. ئىنكاسىمنى توختىتۋالايما تورداشلار.

Aytugh

	سىڭلىمغا سائادەت ساتتار ئايتۇغ شەرمىي-ھايا زىننىتىڭ مەڭگۈ، ئۆز-ئۆزۈڭنى قەدىرلە سىڭلىم. ئالتۇن قىممەت سىرلىق بولغاچقا. لىباسىڭنى ئەزىزلە سىڭلىم. مىللىتىمنىڭ سىمۋولى مەن دەپ، ئەل ئالدىدا ۋەدە بەر سىڭلىم. گۈللەر ئۈنسۇن باسقان ئىزىڭدىن، ھالاللىققا ئەھدە بەر سىڭلىم. زەر چېچىلسۇن ھەر-بىر سۆزۈڭدىن، ئىپپىتىڭنى ساقلىغىن سىڭلىم، شۇ جاپاكەش ئاتا-ئاناڭنىڭ، ئۈمىدىنى ئاقلىغىن سىڭلىم. بارچە دىللار سۈيۈنسۇن سەندىن، بۇ ھەقىقى ئۇيغۇر قىزى دەپ. ئاڭا-ھەدەڭ قۇتۇلسۇن غەمدىن، كۆزلىرىنى قويمىغىن نەمدەپ. اللاھ بەرسە ھەقىقى بەخت، ھاجىتى يوق يۈرۈشنىڭ ئىزدەپ.

ramu

	سەن بىر قىزنى ھەقىقى سۇيۇپ باققانمۇ؟، ئىشقىدا كۈل بۇلۇپ كۇيۇپ باققانمۇ؟. ئالدىدا قىزىرىپ تەمتىرەپ تۇرۇپ، مۇھەببەت قەسىمى بىرىپ باققانمۇ؟. نىم ئۇچۇن ئالدىدىڭ شۇگۇزەل قىزنى؟، كۆزىدىن ئاقتۇرۇپ ھەسىرەت يېشىنى. ئاناڭمۇ شۇ قىزغا ئوخشاش ئىدىغۇ؟، ئويلا شۇ قىزنىڭ ئانا بولىشىنى!. يەنە بەزى ياشلارنىڭ قىزلارنى بۇزۇۋىتىشلىرىمۇ ۋە كىيىن ئىگە بولماسلىقلىرىمۇ جەمىيەتتە يۇقارقىدەك بىر تۇركۇم ئاجىزەلەرنى پەيدا قىلماقتا...