يۈسۈپ خاس ھاجىپ قەبرىگاھىغا زىيارەت

1kurdax

	ئىسىل سۇرەتلىرىڭىز ۋە ،مۇكەممەل بولغان چۇشەدۇرۇشلىرىڭىز ئارقىلىق بىزنى ئۇلۇغ ئالىم يۇسۇپ خاس ھاجىپ مەقبەرىسى بىلەن تۇنۇشتۇرغانلقىڭىزغارەھمەت.  مەنمۇ بىر ساياھەت ھەۋەسكارى بىراق خىزمەت ئالدىرراشچىلىقىدا بۇجايلارنى ساياھەت قىلىشقا ۋاقىت چىقىرالمىغان ئىدىم، مانا بۇگۇن مۇنبەردە سىزنىڭ بۇ ئىسىل ساياھەت خاتىرىڭىز ئارلىق بۇ ئارزۇيۇمغا ۋاقتىنچە يەتتتىم، يەنىمۇ تىرىشىڭ، مۇشۇنداق ياخشى ئەسەرلىرىڭىز مۇنبەردىن ئۇزۇلمىگەي.

جاھان

	ئاپتور جاۋابىنى بويلاپ 36قەۋەت  suzuk-ay كە 2011-08-18 03:04 PMئەۋەتىلدى  : كىچىكىپ كۆرگەن بولساممۇ بۇ تېمىڭىزنىدىن شۇنچە خۇرسەن بولدۇم ! قازاق ساۋاقداشلىرىمدىن ئاڭلىشىمچە مەھمۇد كاشغەرىي، يۈسۈف خاس ھاجىپ، ئەلشىر نەۋائىيلارنى قازاق دەرسىلىكىدە قازاق دەپ ئاتايدىكەن. تولۇق ئوتتۇرا مەكتەپتە ئەدەبىيات مۇئەللىمىز بىزگە ئوتتۇرا ئاسىيادىكى بىر قىسىم دۆلەتلەردە يەنى قازاقسىتان ،قىرغىستان قاتارلىق جايلاردا مەھمۇد كاشغەرىي، يۈسۈف خاس ھاجىپ، ئەلشىر نەۋائىيلارنىڭ رەسىمىنى ئۆيىگە ئېسىپ قۇيۇپ بۇ سېنىڭ ئۇلۇغ بوۋاڭ دەپ ئۇلارغا كىچىكىدىن بوۋا دەپ ئاتىشىدىكەن. بۇنى ئاڭلاپ ئىچىمدە بىز خەقنىڭ ئۆيىدە قاچا -قۇچا ياكى گۈللۈك سائەتلەرنى كۆز-كۆز قىلىپ جازىلارغا قۇيۇپ قۇيىمىزكى مېنىڭچە 80 پىرسەنت ئۇيغۇرنىڭ ئۆيىدە ئەشۇلاردەك مەھمۇد كاشغەرىي، يۈسۈف خاس ھاجىپ، ئەلشىر نەۋائىيلارنىڭ رەسىمىنى ئېسىپ قۇيىدىغانلار يوق.... شۇ چاغدا مەن ئىسىت دەپ لىۋىمنى چىشلىگەن ئىدىم ،كەلگۈسىدە بارمىقىمىزنى چىشلەپ قالمىساقلار بۇلاتتىغۇ؟!!! ئۇلارنىڭ سىزمىسىدىكى مەھمۇت قەشقەرى ، يۈسۈپ خاس ھاجىپلارنىڭ ئوبرازىنى كۆرگۈم كېلىۋاتىدۇ ...كىيىم -كېچەك ،تەقى -تۇرقىنى قانداق ئىپادىلىگەندۇ ؟ مەكتەپتىكى ۋاقتىمدا قىرغىز ،قازاق ياتاقداشلىرىم بىلەن بۇلارنى تالىشىپ قېلىپ كۆڭۈل ئاغرىقى بولۇپ كەتكەن شۇنداق ، قىرغىزلار يۈسۈپ خاس ھاجىپنى بىزنىڭ دەپ قاتتىق ئىشىنىدىكەن،چۈنكى قىرغىزىستان تەۋەسىدە تۇغۇلۇپتىكەنمىش ،قازاقلارنىڭ نېمە ئاساسى بارلىقىنى بىلمىدىم ...

tewelgha

	يۈسۈپ خاس ھاجىپ بوۋىمىزنى ھوقۇق ،ئىمتىياز ياكى زورلوق كۈچىگە تايىنىپلا ئۆزىنىڭ قىلىۋىلىش مۇتلەق مۈمكىن ئەمەس .كىمىكى ،«قۇتاتقۇ بىلىگ»دە ئىيتىلغان دۇردانىلارنى ئۆزىنىڭ تۇرمۇش پەلەسەپەسىنىڭ جەۋھىرىگە ،ئۆز ھەركىتىنىڭ ئۆلچىمىگە ئايلاندۇرالىسا ،يۈسۈپ خاس ھاجىپ بۇۋىمىز شۇنىڭكى .

Я!У♬ㄒ

	نادىر تېمىكەن ،قەشقەرگە بېرىش نىسىپ بولسا چوقۇم كىرىمەن ،

nawabad

	رەھمەت! ئوغۇل بالا!!! تىمىڭىزدىن شۇنداق ھاياجانلاندىم. دىمىسىمۇ كۆپ ئەجىر سىڭدۈرۈپسىز. بىلەلمگەن جايلارنى چۈشىنىۋالدىم.

babur99

	ئىشقىلىپ ئۇيغۇرنىڭ گېپىنى قىلىدىغان ئادەمنىڭ تايىنى بولمىغاندىكىن ،قازاق،قىرغىز،ئۆزبىك دىگەندەك تۈركىي تىللىق قېرىنداشلار بىزنىڭ بارلىق مەشھۇرلىرىمىزنى ئۆزىنىڭ قىلىۋالغۇسى بار. مەھمۇت كاشغەرىي، يۈسۈپ خاس ھاجىپ ،ئەلشىر نەۋائىي كەبى مەشھۇرلار  پۈتۈن تۈركىي خەلىقلىرىنىڭ  پەخرى، ئۇلار ياشىغان زامانلاردا تۈركىي خەلىقلەر پەقەت ئۆز قەبىلىلىرىنىڭ نامى بىلەنلا ئاتالغان ،ھازىرقى مىللەت ناملىرىنى 20-ئەسردە سوۋىت ھاكىمىيىتى تۈركىي مىللەتلەرنىڭ بىرلىكىنى بۇزۇش ئارقىلىق ئۇلارنى كونتىرۇل قىلىش مەقسىتىدە ياساپ چىققان. مەھمۇت قەشقىرىمۇ دىۋانى لۇغەتىت تۈرىكتە ئۆزىنى مەن شۇ تۈرىكلەرنىڭ ئەڭ ئەقىللىق ،ئەڭ سۆزمەنلىرىدىن دەپ تونۇشتۇرغان . مەن ئۇيغۇر دېمىگەن ،قازاق ،ئۆزبىك دىيىشى تىخىمۇ مۇمكىن ئەمەس ،چۈنكى قازاق ،ئۆزبىكلەر 15-16ئەسىردە باش كۆتۈرگەن خەلىق ئىكەنلىكىنى پۈتۈن جاھان بىلىدۇ. قىرغىزلار بولسا بۇدەۋىردە تېخى شىمالىي ئاسىيادىن مەركىزىي ئاسىياغا كەلمىگەن تۇرسا، مەھمۇت كاشغەرىي ،يۈسۈپ خاس ھاجىپلارنىڭ قازاق،ئۆزبىك، قىرغىز بولىشى مۇمكىنمۇ؟  قاراخانىيلارنى تەشكىل قىلغان تۈركىي قەبىلىلەر كۆپ بولۇپ ، ئاساسلىقى ئۇرخۇن بويلىرىدىن كەلگەن ئۇيغۇرياغما قەبىلىسى بىلەن بۇرۇندىن مەركىزىي ئاسىيادا ياشاپ كەلگەن ئۇيغۇر قارلۇق قەبىلىسى ئىدى. قاراخانىيلار ئىسلامنى قوبۇل قىلغاندىن كېيىن ئۆزلىرىنى تۈرك مۇسۇلمانلار دەپ تونىغان.  دىنىي ئىتقاتتىكى كەسكىن پەرق تۈپەيلى ئۇلارپەقەت  مىللىي قېرىندىشى بولغان ئىدىقۇت ئۇيغۇرلىرىنىلا كاپىر ئۇيغۇرلار، تات ئۇيغۇرلىرى دەپ ئاتىغان. بۇدەۋردە پۈتۈن ئۇيغۇر قەبىلىلەر ئىتتىپاقىنىڭ نامى بولغان ئۇيغۇر نامى پەقەت مۇسۇلمان بولمىغان ئىدىقۇت ئۇيغۇرلىرى، كەڭسۇ ئۇيغۇرلىرى ۋە ئىلى-مىڭلاق يايلاقلىرىدىكى شامان ئۇيغۇرلارنىلا كۆرسىتىدىغان بولغان. بىراق مەيلى قاراخانىيلار ياكى ئىدىقۇتلار بولسۇن ھەممىسى 840-يىلى ئۇرخۇن ئۇيغۇر خانلقى يىمىرىلگەندىن كېيىن غەرىبكەكۆچكەن شەرقىي ئۇيغۇرلار بىلەن تارىم ۋادىسى ۋە ئۇتتۇرا ئاسىيادا قەدىمدىن ياشاپ كېلىۋاتقان غەربىي ئۇيغۇرلارۋە باشقاتۈركىي تىللىق قەبىلىلەر ئورتاق قۇرغان ھاكىمىيەتلەر ئىدى. بۇ ھاكىمىيەتلەرنىڭ ھۆكۈمرانلار گورۇھى ئۇيغۇرلار ئىكەنلىكى جۇڭگۇ چەتئەل تارىخچىلىرى تەرىپىدىن ئىسپاتلىنىپ بولغان ھەقىقەت. نەۋائىي بولسا 15-ئەسىردە تېمۈرىيلەرنىڭ ئەۋلاتلىرى ھۆكۈمرانلىق قىلۋاتقان ھىرات ئۇيغۇرلىرىدىن چىققان . چۈنكى نەۋائىينىڭ ئاتىسى نىزامىدىن كىچىكنىڭ ئۇيغۇر باقشى دەپ ئاتالغانلىقىلا ئۇنىڭ ئۇيغۇر قەۋمىدىن ئىكەنلىكىنى چۈشەندۈرۈشكە يېتەرلىك. ئۆزبىكلەر ئەمىر تىمۇر ، بابۇرخانلارنىمۇ ئۆزبىك دەيدۇ. بىراق بابۇر ئۆزىنىڭ بۈيۈك ئەسىرى بولغان «بابۇرنامە»دە ئۆزىنى تۈرك دەپ ئاتاپ، ئۆزىنىڭ شەيبانىخان (مۇھەممەت شاھىبەگخان)باشچىلىقىدىكى ئۆزبىكلەرگە تاقابىل تۇرالماي تۆمۈرىيلەرنىڭ ئاتامىراس زىمىنى بولغان ماۋارەئۇننەھرىدىن ۋاز كېچىپ ھىندىستاننى فەتھى قىلىش يولىغا ماڭغانلىقىنى يازغان . ئەمىسەئەمىر تېمۇرۋە بابۇرلار قايسى مىللەتكە تەۋە ؟  ھىچقاچان بىز ئۇلارنى ئۇيغۇر دەپ دەۋا قىلمىدۇققۇ؟ چۈنكى ھەرقانداق بىرمىللەتنىڭ شەكللىنشىگە نەچچە ئەسىر كىتىدۇ.  بۈگۈنكى ئۆزبىكلەرمۇ ئۆزبىك خاننىڭ ئۇلۇسى، تىمۇرىيلەرنىڭ ئەۋلاتلىرى ۋە ئۇتتۇرا ئاسىيادا ياشىغۇچى باشقا تۈركىي خەلىقلەرنىڭ ، چاغىتاي ئەۋلاتلىرىنىڭ ئۇزۇن مەزگىللىك قوشۇلىشى بىلەن  ئۇتتۇرا ئاسىيادا نوپۇسى ئەڭ كۆپ تۈركى مىللەت بولۇپ شەكىللەنگەن. ھېلىمۇ ئۆزبىكىستاندىكى ئۇيغۇرلار  سىياسىي سەۋەپ ۋە تىل ،مەدەنىيەتتكى ئورتاقلىق تۈپەيلى ئۆزبىكلەرگە ئاسمىلياتسىيە بولۇپ كىتىۋاتىدىغۇ؟ ئۇيغۇر، قازاق قاتارلىق باشقا تۈركىي خەلىقلەرنىڭ شەكىللىنىش تارىخىمۇ بىر-بىرىگە چەمبەرچەس باغلانغان. گەپنىڭ قىسقىسى تۈركىي خەلىقلەردىن چىققان نۇرغۇن مەشھۇرلار ھازىر بۇ خەلىقلەرنىڭ شان-شۆھرەت ئۈچۈن تالىشىش ئوبىكتى بولۇپ قالدى. مېنىڭچە بۇ مەشھۇرلار مەنىۋى جەھەتتىن پۈتۈن تۈركىي خەلىقلەرنىڭ ئورتاق پەخرى. لىكىن ئۇنىڭ زادى قايسى مىللەت تۈركىمىگە تەۋە ئىكەنلىكىنى تالاشقاندا تارىخقا ھۆرمەت قىلىش كىرەك، شۆھرەت تالىشىپ ھەممىنى قازاق، ئۇيغۇر ياكى قىرغىز ،ئۆزبىك دەپ بىرلا مىللەتكە تەۋە قىلۋالساق بولمايدۇ.شۇنداقلا كىم نىمەدىسە خوش دەپ ئۆزىمىزنىڭ مەشھۇرلىرىنى باشقىلار بىزنىڭ دىۋالسا قاراپ تۇرساقمۇ بولمايدۇ . مىنىڭكسى مىنىڭ بولسۇن ،سېنىڭكىسى سېنىڭكى! مەسىلەن : مەشھۇر تىبابەت ئالىمى ئىبىن سىنا بولسا سامانىيلار دەۋردە ياشىغان تاجىك ئالىمى. مەھمۇت قەشقىرى، يۈسۈپ خاس ھاجىپ ،ئەبۇنەسىر فارابى ،ئەھمەت يۈكنەكى،ئەلشىر ناۋائىيلار بولسا ئۇيغۇر ئالىم ۋە ئەدىپ،مۇتەپەككۇرلىرى. مەشھۇر ئىستىلاچى ئەمىر تېمۇر، ئالىم ۋە پادىشاھ مىرزا ئۇلۇغبىك، بۈيۈك پادىشاھ ۋە ئەدىپ زەھىرىدىن مۇھەممەت بابۇرلار بولسا ئۆزبىكلەرگە مەنسۇپ.

yaprak137

	ھەقىقەتەن ياخشى   تىما يۇللاپسىز  ،بۇنڭىدىن كىيىنمۇ  مۇشۇنداق ياىشى ، تىمىلانى يوللىشىڭىز ئۇمۇت قىلىمەن  .شۇنىڭ بىلەن  بىرگەئاللا ئىشلىرىڭىز  ئاسانىلىق  بەرسۇن.

karwan21

	قېرىندىشىم،قەشقەرلىك تۇرۇپ دېمەي،قەشقەردىن تۇرۇپ دېسىڭىز سەل ياخشى ئاڭلىنامدۇ قانداق؟

karwan21

	قازاق ،قىرغىز،ئۆزبىك تالاشسا مەيلى،ئاڭلىشىمچە،دۇنياغا مەشھۇر يازغۇچى چىڭغىز ئايتماتوف نەسەب شەجەرىسى ئۇيغۇردىن ئىكەن،بۇنىڭغا دائىر دەلىل -ئسپاتلار مەندە بار،مەن بۇرۇنقى سەلكىن تورىدىن كۆچۈرۋالغان ئىدىم،بىز تالىشىپ ئولتۇرمايمىز،مۇھىمى،ئۇيغۇر ئىكەنلىكى دەر ھەقىقەت،بۇنىڭدا زىيالىي،دېھقانلار،جەمىيەتتە ھەر ساھەدە ئىشلەۋاتقان كىشىلەرنىڭ تارىخ ئۆگىنىشى،تەتقىق قىلىشى كېرەك،يۈسۈپ خاس ھاجىپ ئۇيغۇر ئىكەنلىكى توغۇرسىدا ‹‹كالامنامە››دېگەن كىتابتا قەيت قىلىنغان ۋە ئىمىر ھۈسەيىن قازى ھاجىم مۇئەييەنلەشتۈرگەن،بۇ يەردىكى قەبرىنى مەنمۇ ئالدىنقى يىلى 10ئايدا زىيارەت قىلغان،ئۇ يەردىكى خادىملار بەك بوشاڭ،بىپەرۋا،مەن يۈسۈپ خاس ھاجىپ مازىرىغا بارغاندا،2خانىم ئولتۇرۇپتۇ بېلەت سېتىپ،30يۈەنلىك بېلەتنى تۆلىگەنگەن چۇشلۇق چۈشەندۈرۈش دەيدىغاندىن ئەسەرمۇ يوق،ئورۇندۇقتا ئولتۇرۇپ،ئىچىگە ساياھەت قىلدىغانلارنىمۇ باشلاپ كىرمەيدىكەن،مەن : -بىللە كىرىپ،چۈشەنچە بەرمەمسىلەر؟-دېدىم. -كىرىپ كۆرۈپ چىقىڭ،ئاندىن چۈشەندۈرلى -دېدى. ئۇلار گىرىم دېگەننى كارامەت قىلىۋاپتۇ،ئۇ خانىملار يوقۇرنىڭ بۇيرۇقى بىلەن قىلغان ئىش دەپ ئويلىدىم،چەتئەلدىن ساياھەتچىلەر كەلگەندىمۇ،چۈشەندۈرگىچى بولمىغانكىن،باشقا مىللەتنىڭ تالاشقىنى ئېنىق.....