سەپەر قىلىش ئەدەپلىرى توغرىسىدا قىسقىچە چۈشەنچە

ئەسسىلامۇ ئەلەيكۇم ۋەرەخمۇتۇللاھى ۋەبىركاتۇ ، ۋەل ھىدايەت ، ۋەل مەغپىرەت . 'rf='Y  
f7OfN#I  
سەپەر قىلىش ئىنسان ھاياتىنىڭ ئايرىلماس بىر قىسمى . ئىنسان بۇ ھاياتلىق ئالىمىدە مەۋجۇدلا بولۇپ تۇردىكەن سەپەر قىلىشتىن ئايرىلالمايدۇ . سەپەر ھاياتلىققا نىسبەتەن زۆرۈردۇر. ھەج ، ئۆمرە، بىلىم ئېلىش ، تىجارەت ، سودا-سېتىق ، ئىلىم - سېتىم ، قېرىنداشلار ئوتتۇرىسىدىكى ئۆزئارا يوقلىشىش ، ئۇرۇق-تۇققان ۋە دوست - بۇرادەرلەر ئوتتۇرىسىدىكى بېرىش - كېلىش سەپەر قىلىشنى تەقەززا قىلىدۇ . LnZz=  
قۇرئان كەرىمدە سەپەر ھەققىدە ئاللاھ تائالا پەيغەمبىرمىز مۇھەممەد ئەلەيھىسسالامغا  خىتاب قىلىپ مۇنداق دەيدۇ : &nPv%P,e  
«ئېيتقىنكى ، زېمىدا سەير قىلىڭلار ، ئاللاھنىڭ مەخلۇقاتنى قانداق قىلىپ (يوقتىن) بار قىلغانلىقىغا قاراڭلار ، ئاندىن ئاللاھ ئۇلارنى (قىيامەتتە) قايتا پەيدا قىلىدۇ ، ئاللاھ ھەقىقەتەن ھەممە نەېسىگە قادىردۇر » [ سۈرە «ئەنكە بۇت» (29-سۈرە) 20-ئايەت] :[(X!eP  
c 
دېمەك ، سەپەر قىلغاندا نۇرغۇن ئىبرەت ۋە ھېكمەتلەرگە ئېرىشكىلى ،ئاللاھنىڭ ھەر خىل مۆجىزىلىرنى كۆرگىلى بولىدۇ . بۇنىڭ ئىنساننىڭ ئىمانىنى ،ئېتىقادىنى ۋە ياخشى ئىشلارنى قىلىش ئۈچۈن ئىرادىسنى چىڭىتىشقا پايدىسى بار. پەيۈەمبەر ئەلەيھىسسالام سەپەر قىلىش ، قايسى كۈنى سەپەر قىلىش ،سەپەردە نېمىلەرگە دىققەت قىلىش ، سەپەرگە ماڭغاندا ، سەپەردىن قايتقاندا قانداق قىلىش قاتارلىق سەپەر قىلغۇچى رىئايە قىلىشقا تېگىشلىك ھەربىر ئىش ئۈستىدە قىممەتلىك ھەدىسلەرنى قالدۇرغان . F>A-+]X3o  
?Pmj}f  
ئىنسان ئۆزىنىڭ قەيەردە تۇغۇلۇپ قەيەردە ۋاپات بولىشىنى ، ئۆزىنىڭ بۈگۈنكى ھالى بىلەن ئەتىكى ھالى ئوتتۇرسىدا قانداق ئۆزگىرىشلەر بولدىغانلىقىنى بىلمەيدۇ . شۇنداق بولغان ئىكەن سەپەرگە مېڭىشتىن بۇرۇن پۇختا تەييارلىق قىلىشى ، ئىش - پالىيەتلىرنى ياخشى ئورۇنلاشتۇرۇشى لازىمدۇر . سەپىرى ھەققىدە ئويلىنىپ ، ئەگەر بۇ سەپىرىم ئاخىرقى سەپىرىم بولۇپ قالسىچۇ ؟ دېگەندەك كۆز قاراش بولىشى كېرەك ھەمدە تۆۋەندىكى ئەدەپلەرگە رىئايە قىلىش كېرەك . GLc+`,.  
3{CGYd]_u  
1- سەپەرگە مىڭىشتىن بۇرۇن ئىستىغپار نامىزى ئوقۇشى ، سەپىرىنىڭ مۇۋاپىقىيەتلىك خاتىرجەم بولىشى ئۈچۈن ئاللاھقا دۇئا قىلىشى كېرەك ؛ */\dH<  
oF V9t{~j  
2- ئۆز ئۈستىدە ئامانەت ياكى باشقىلارغا قەرزى بولسا ئادا قىلىپ ئىگىسىگە قايتۇرۇشى كېرەك ، چۈنكى سەپەردە ھەر خىل خەتەر ئېھتىماللىقى بار؛ Q'~;RE%T  
;5y4
v  
3- ئكز مەسئۇلىيەت دائىرسىدىكى ئايالى ، بالا- چاقىسى ،ئاتا- ئانىسىغا يېتەرلىك راسىۇد قالدۇرۇشى كېرەك ؛ `p1`Sxz?  
#3u8BLy$Q  
4- ئائىلە ، ئۇرۇق - تۇغقان ، دوست- بۇرادەرلىرى بىلەن خوشلىشىشى ۋە ئۇلارغا :« سىلەرنىڭ دىنىڭلارنى ، ئەمەل ئىبادىتىڭلارنى ۋە بارلىق ئىشلىرىڭلارنى ئاللاھقا تاپشۇردۇم » دەپ ياخشى دۇئالارنى قىلىشى ، ئۇلارمۇ (ئۇزاتقۇچىلارمۇ) : «ئاللاھ ساڭا تەقۋالىقنى ئوزۇق قىلىپ بەرسۇن ، گۇناھىڭنى كەچۈرسۇن ، بارغانلا يىرىڭدە ياخشىلىققا ئېرىشتۈرسۇن» دەپ ئىشلىرغا ئاسانلىق تىلەپ ئۇزۇتۇپ قويىشى كېرەك . پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام ئۇزاتقان كىشىگە  ؛« دىنىڭنى ، مال دۇنيايىڭنى ، ئەمىلىڭنىڭ خاتىمىسىنى ئاللاھقا تاپشۇردۇم » دەيتتى.(ئەبۇ داۋۇت ، تىرمىزى رىۋايەت قىلغان ). o}WbW }&  
JpS:}yyJ>N  
5- ئىمكان بولسا سەپەرگە ھەمراھ ئېلۋىلىش كېرەك . چۈنكى ئىككى -ئۈچ ئادەم بىللە سەپەر قىلسا بىر- بىرىنى ئاگاھلاندۇرۇپ ، كۈزىتىپ ،ئۆز ئارا ھەمكارلىشىپ ھەر خىل گۇناھ - مەئىسىيەتلەرنى ۋە خەتەرگە ئۇچراشنىڭ ئالدىنى ئالغىلى بولىدۇ . پەيغەمبەر ئەلەيھىسالام مۇنداق دېگەن :« بىر يولىچى بىر شەيتان ، ئىككى يولۇچى ئىككى شەيتان ، ئۈچ يولۇچى كارۋاندۇر (يولۇچىدۇر) » (ئەبۇ داۋۇد ، تىرمىزى رىۋايەت قىلغان ) Gq-U}r
  
uc7np]Z  
6- ئەگەر كۆپرەك ئادەم سەپەرەە چىققان بولسا ئۆز ئارا كىڭىشىش ئارقىلىق ، تەشكىللەش ئىقدىدارى بار قابىلىيەتلىك بىر كىشىنى تاللاپ ئۆزلىرگە باش قىلىپ سايلىۋىلىشى كېرەك . ئەبۇ ھۇرەيرە رەزىيەللاھۇ ئەنھۇ رىۋايەت قىلىدۇكى ،پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام مۇنداق دېگەن : « ئەگەر ئۆچ كىشى سەپەرگە چىقسا بىرنى ئۆز ئارا باشلىق سايلىۋالسۇن » (ئەبۇ داۋۇد رىۋايەت قىلغان ) ]]%C\Ryy}  
Vp5qul%  
7-ئويدىن ئايرىلغان ۋاقىتتا : « بىسمىللاھى تەۋەككەلتۇ ئەلەللاھى ،ۋەلا ھەۋلە ۋەلا قۇۋۋەتەئىللا بىللاھى ، ئاللاھۇممە ئىننى ئەئۇزۇبىكە ،ئەن ئەدىللە ئەۋ ئۇدەللە ، ئەۋ ئەزىللە ئەۋ ئۇزەللە ،ئەۋ ئەزلىمە ، ئەۋ ئۇزلەمە ، ئەۋئەجھەلە ئەۋ يۇجھەلە ئەلەييە » ( يەنى :ئاللاھنىڭ ئىسمى بىلەن ئاللاھقا تەۋەككۇل قىلدىم ، ئاللاھنىڭ ياردىمىسىز كۈچ- قۇۋۋەت يوق ، ئى ئاللاھ ساڭا سىغىنىپ ئېزىپ كىتىشتىن ياكى ئازدۇرلۇپ كېتىشتىن ، خاتالىشىشتىن ياكى خاتالاشتۇرۇشتىن ، بېلمەي قىلىش ياكى باشقىلارنىڭ ماڭا نادانلىق قىلىشىدىن پاناھ تىلەيمەن ) دېيىش كېرەك ؛ 8-8= \  
I[t)V*L9  
8- قاتناش قۇراللىرى ئايرۇپىلان، پويىز  ،ماشىنا ، پارخۇد دېگەندەك نەرسىلەر بىلەن سەپەر قىلماقچى بولسا ئۇلارغا چىقىش ئالدىدا ياكى چىقىپ بولغاندا ؛« بىسمىللاھى ۋاللاھۇ ئەكبەر ، تەۋەككەلتۇ ئەلەللاھى » دىيىش كېرەك . ئىبنى ئۆمەر رەزىيەللاھۇ ئەنھۇ رىۋايەت قىلىپ مۇنداق دېگەن : پەيغەمبەر ئەلەيھىسالام سەپەرگە چىقماقچى بولۇپ تۆگىسىگە مىنىپ بولۇپ ئۈچ قېتىم تەكبىر ئېيتىپ ،كەينىدىن ( بىسمىللاھى ۋاللاھۇ ئەكبەر ، تەۋەككەلتۇ ئەلەللاھى ،لاھەۋلە ۋەلا قۇۋۋەتە ئىللا بىللاھىل ئەلىييۇل ئەزىم ، ماشا ئەللاھۇ كانەۋەمالەم يەشەئلەم يەكۇن ، سۇبھانەللەزى سەخخەرەلەنا ھازا ، ۋەما كۇننا لەھۇ مۇقرىنىن ۋەئىننا ئىلە رەببىنا لەمۇنقەلىبۇن) « تەرجىسمىسى : ئاللاھنىڭ نامى بىلەن ئاللاھقا تەۋەككۇل قىلدىم . ئاللاھ بۈيۈكتۇر ، ئاللاھنىڭ ياردىمىسىز كۈچ- قۇۋۋەت يوق . ئاللاھ خالىغان ئىش بولىدۇ . خالىمىغان ئىش بولمايدۇ . ' بىزگە بۇنى بويسۇندۇرۇپ بەرگەن زات پاكتۇر ، بىز ئۇنىڭغا (مىنىشكە) قادىر ئەمەس ئىدۇق ، بىز ھەقىقەتەن پەرۋەردىگارىمىزنىڭ  دەرگاھىغا  قايتقۇچىلارمىز '  [ سۈرە«زۇخرۇف»(43-سۈرە» 31-14-ئايەتلەر] ol`]6"Sc  
;ejC:3yO  
9- سەپەرگە پەيشەنبە چۈشتىن بۇرۇن چىقىش ياخشى دەپ قارلىدۇ . پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام مۇنداق دېگەن ؛ « ئى ئاللاھ مېنىڭ ئۈممىتىمنىڭ  ئەتىگەندىكى ۋاقىتلىرغا بەرىكەت بەرگىن » (تىرمىزى ،ئەبۇ داۋۇد رىۋايەتى) پەيشەنبە بولماي باشقا كۈنلىرى بولسىمۇ ئەتىگەندە چىقىشنىڭ ئەۋزەل ئىكەنلىكىنىمۇ كۆرۋالالايمىز . ;yk@`<  
IHagRldG  
10- ئىگىزلىككە چىققاندا تەكبىر ئىيتىش ، ئويمانلىق چۇڭقۇرغا چۈشكەندە تەسبىھ ئىيتىش كېرەك . جابىر رەزىيەللاھۇ ئەنھۇ رىۋايەت قىلىپ :« ئەگەر بىز ئىگىزلىككە چىقساق ئاللاھۇ ئەكبەر (ئاللاھ ھەممىدىن ئۇلۇغ ) دەيتتۇق .پەسكە چۈشسەك سۇبھاناللاھ (ئاللاھ پاكتۇر) دەيتتۇق» دەيدۇ . (بۇخارى رىۋايەت قىلغان ) ~=c
^Oo:  
/Zv
}u  
11- سەپەردە كۆپ دۇئا قىلىش كېرەك . چۈنكى مۇساپىر ئادەمنىڭ دۇئاسى ناھايتى تېز ئىجابەت بولىدۇ . ئەبۇ ھۇرەيرە رەزىيەللاھۇ ئەنھۇ رىۋايەت قىلىدۇكى ،پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام مۇنداق دېگەن ؛ « ئۈچ تۈرلۈك دۇئانىڭ ئىقابەت بولۇشىدا شەك يوق ، ئۇلار زۇلۇمغا ئۇچرۇغۇچىلارنىڭ دۇئاسى ،مۇساپىرنىڭ دۇئاسى ، ئاتىنىڭ پەرزەنتىگە قىلغان دۇئاسى » (ئەبۇ داۋۇد ھەم مۇسلىم رىۋايەت قىلغان ) دۇئادا ئۆزىگىلام دۇئا قىلماي باشقىلارغا يۇرت خەلقىغىمۇ دۇئا قىلىپ قويۇش كېرەك . AH#e>kU^  
s_1]&0<  
12- يولۇچى بىرەر مەنزىلگاھقا چۈشكەندە «نۇقسانسىز مۇكەممەل كالاموللاھقا سىغىنىپ ئاللاھنىڭ مەخلۇقاتلىرىنىڭ شەررىدىن پاناھ تىلەيمەن » دەپ دۇئا قىلىش كېرەك . (مۇسلىم رىۋايتى ) )UJ]IB-Q|1  
_bMs~%?~/  
مەنبە :  جۇڭگۇ مۇسۇلمانلىرى ژورنىلدىن قىسقارتىپ ئېلىندى . \*_a#4a  

[ بۇ يازما .tuz. تەرپىدىن 2011-09-21 02:46 PM دە قاي ]

ئەسسىلامۇ ئەلەيكۇم : a!>AhOk.  
كىشى سەپىرىنى تاماملاپ قايتىشقا تەييارلانغاندا تۆۋەندىكى ئەدەپ- قائىدىلەرگە رىئايە قىلسا ياخشى : 8} S|iM  
1- ئىشلىرى تۈگىگەندىن كېيىن ئائىلىسىگە قايىشقا ئالدىرىشى لازىم . ئەبۇ ھۆرەيرە رەزىيەلاھۇ ئەنھۇدىن رىۋايەت قىلىندۇكى ،پەيغەمبەر ئەلەيھىسالام مۇنداق دېگەن ؛« سەپەر دېگەن بىر تۈرلۈك ئازاپتۇر ، ئۇ يېيىش ئىچىشىڭلارغا ۋە ئۇخلىشىڭلارغا كاشىلا بولىدۇ . سەپەرگە چىققان ئادەم مەقسىدى ھاسىل بولغاندىن كېيىن ئائىلسىىگە قايتىشقا ئالدىرسۇن » (بۇىارى ،مۇسلىم رىۋايەت قىلغان ) e1'_]   
4Q!*h8O  
2- ئات ئۇلاغ ۋە قاتناش قۇراللىرى بىلەن قايتىشنى مەقسەت قىلسا سەپەرنىڭ ئەدەپلىرى قاتارىدا ساناپ ئۆتۈلگەن دۇئانى ئوقۇش كېرەك . L:%h]-  
I/'jRM  
3- قايتىپ ماڭغاندا ئۈچ قېتىم تەكبىر ئېيتىش ۋە تۆۋەندىكى دۇئانى ئوقۇشى لازىم . (ئايىبۇنە ، تائىبۇنە ، ئابىدۇنە ، لىرەببىنە ھمىدۇن ) «تەرجىمىسى؛ بىز قايتقۇچىلارمىز ، تەۋبە قىلغۇچىلارمىز ، ئىبادەت قىلغۇچىلارمىز ، پەرۋەردىگارىمىزغا  ھەمدۇسانا ئېيىتقۇچىلارمىز » . پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام مۇشۇنداق قىلغان ئىدى (مۇسلىم رىۋايەت قىلغان ) 2 K` hH  
Q
04N  
4- سەپەردىن قايتىپ كەلگەن كىشى ئائىلىسىگە كۈندۈزدە كىرسە ياخشى . ئائىلىسىدىكىلەرنى جىددىلەشتۈرۋەتمەسلىك ئۇلارغا ئالدىن  خەۋەر قىلىپ قويىشى كېرەك . خەۋەر قىلىپ قويسا كېچىسى كىرىۋەرسە بولىدۇ . p_mP'
  
1g|H8CA  
5- قايتىش جەريانىدا ئۆزىگە ئىھتىياجلىق ئوزۇق- تۈلۈك ، كىيىم - كېچەك  ۋە ئۆز ئەھۋالىغا يارىشا ئائىلىسىدىكىلەرگە بەزى سوۋغاتلارنى ئىلۋالسا ياخشى ؛ &0 N 3 p  
i*F^;-q)  
6- سەپەردىن قايتىپ كەلگەن كىشىنىڭ ئۆيىگە كىرىشتىن بۇرۇن ئۆيىگە ئەڭ يىقىن مەسچىتتە ئەڭ ئاز دېگەندىمۇ ئىككى رەكىئەت ناماز ئوقۇشى ياخشىدۇر . بۇنىڭدىكى ھېكمەت شۇكى ، سەپەردىن سالامەت قايتىپ كىلىشكە نېسىپ قىلغان ئاللاھقا شۈكۈر ئىيتىدۇ ھەمدە ئۆز يىرىدە مۇقىم تۇرۇپ ئىبادەتنى باشلىغان بولىدۇ . كەئىب ئىبنى مالىك رەزىيەللاھۇ ئەنھۇ رىۋايەت قىلىپ :« رەسۇلۇللاھ سەپەردىن قايتىپ كەلگەندە ئالدى بىلەن مەسچىتكە كىرىپ ئىككى رەكىئەت ناماز ئوقۇيتى» دەيدۇ . (نۇسلىم رىۋايەت قىلغان ) EJN}$|*Av  
"S6d^  
پايدىلانغان مەنبە : جوڭگۇ مۇسۇلمانلار ژورنىلى . |qZ4h
7wL  

ئەپەندىم خاپا بولماي ئىملاغا دىققەت قىلغان بولسىڭىز؟

ئىشلىتىش

ئاپتور جاۋابىنى بويلاپ 2قەۋەت  sardar525 كە 2011-09-21 03:07 PMئەۋەتىلدى  : d|?Xo\+  
ئەپەندىم خاپا بولماي ئىملاغا دىققەت قىلغان بولسىڭىز؟   NNt n  

*4/FN TC  
بولىدۇ ! چوقۇم دىققەت قىلىمەن ~~~~~~~~~~~

بۇنداق كۆپ خەتلىك تىمىنى يازغاندا خاتالىقتىن خالى بولغىلى بولغىلى بولمايدۇ } vmRm*8z  
r/2= nE  
بۇنى توغرا چۈشۈنۈش كىرەك ....

پەيۈەمبەر ئەلەيھىسسالام .ئەمەس پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام دەپ يېزىڭ

7>FXsUt_  
ئىنتايىن ئەھمىيەتلىك تېما توللاپسىز. رەھمەت. r
bZbj#  
'5e,@t%y  
نۇرغۇن بىلىملەرگە ئىگە بولدۇق. 'nmA!s  
"mlQ z4D)5  
ئاللاھ ئەجرىڭىزنى بەرگەي.... oBzl=N3<  
jvzioFCt  

مەن بۇلارنىڭ بەزىلىرىنى ئاڭلىغان، لېكىن بەزىلىرىنى بىلمەيدىكەنمەن. ئۈگىنىۋالدىم رەخمەت سىزگە. Epzg|
L1)  

رەھمەت  سىزگە  كۆپ نەرسىلەرنى بىلىۋالدىم ، ئاللا  سىزگە رەھمەت قىلسۇن

ئاللاھ ئەجرىڭىزنى بەرسۇن ،

ئاللاھ ئەجرىڭىزنى بەرگەي....  

ئەتە ئۆيگە قايتاتتىم  بىلۋالدىم   تىما ئىگىسىگە رەھمەت