ئۈرۈمچىدىكى قەبرە زىيارىتى
{_-kwg{
"( ئەسسالامۇ ئەلەيكۇم،تورداشلار!مەن بۇ زىيارەت خاتىرسىنى يېزىشتىن بۇرۇن،بۇنى يېزىش-يازماسلىق توغرىسىدا كۆپ ئويلاندىم،
>|E]??v ئۆزەم تەكلىماكان قىرغىقىنى بويلاپ،يېڭىدىن بىنا بولغان كورلا شەھىرىنىڭ بىر يېزىسىدا زېمىنغا چوڭقۇر مۇھەببەت باغلاپ،گۈزەل
d8wVhZKI" كۆنچى دەرياسىنىڭ ئابىھايات سۈيىنى ھاياتلىق ئاپىرىدە قىلىپ،بۇ زېمىندا ئاددىي دېھقان بوپ ياشاۋاتىمەن.بەلكىم،مەن بىر ئۆمۈر
30! DraW8 دېھقان بوپ ئۆتۈپ كېتىشىم مۇمكىن،تۇرمۇشتىكى ھەرخىل توسالغۇلار مېنىڭ گۈزەل ئالىي مەكتەپ ئوقۇش ھاياتىدىن مەھرۇم قىلدى،
-A
dDPWn كىچىكىمدىن تارتىپلا،تارىخقا بەك قىزىققاچقا،نۇرغۇن كىتابلارنى ئوقۇيتۇم،ئاشۇ ئۇيغۇر تارىخىنى يۇرۇتقان،بىزنى ئويغاتقان،جاھالەت
>u&D@7~c سەمەرىسىگە پاتقاندا،كىتاب نۇرى بىلەن بىزنىڭ كۆزىمىزنى ئاچقان ئۇيغۇر ئالىملىرى،يازغۇچى-ئەدىب،شائىرلار كۆز ئالدىمغا
oAQQ OtpZN كېلەتتى،مەن بۇ ئۇلۇغ زاتلارنى مەكتەپتە ئوقۇپ يۈرگەندە،كىتابخانىدىن،ئەدەبىيات-تارىخ ئوقۇتقىچىلاردىن ئاڭلايتىم،20-ئەسىرنىڭ
%^I Q< باشلىرىدىن 50-يىللارغا كەلگۈچە ئازادلىق،ئەركىنلىك ئۈچۈن كۆرەش قىلغان ،ئۇرۇشتا ئۆلۈم شارابى ئالدىغا كەلسىمۇ،ھېچ ئىشتىن
mH& 7{2r قورقماي،بۈگۈنكى بەختىيار،تەرەقىي قىلغان،ھەممە نەرسە تەل بولغان بۇ شىر يۈرەك ئەزىمەتلەر كىتاب سەھىپىسى ئارقىلىق كۆز ئالدىمغا
x#D%3v"l_* زاھىر بولاتتى.ئۇلار بىزنى مۇشۇ كۈنگە ئەكىلىپ،ئاللانىڭ دەرگاھىغا سەپەر قىلدى،80-يىللارغىچە ياشىغان قىسمەن كىشىلەر مەدەنىيەت
uL`#@nI زور ئىنقىلابىنىڭ زەھەرلىشىگە ئۇچراپ،زەيكەش،قاراڭغۇ تۈرمە كامىرىدا بىھۇدە ئۆلۈپ كەتتى،ۋىجدان ئازابى تارتتى،بۇغۇ ئۆتمۈش...
Fv pU] ھازىر پارتىيىمىزنىڭ سىياسىتى ئىنتايىن ياخشى،بىز بۇنىڭدىن تولىمۇ رازى،ئەمما،ئۈرۈمچى شەھىرىنىڭ يېقىنقى تۇرمۇش مەدەنىيەت
#'_#
t/u سەۋىيسى ئادەمنى ھەقىقەتەن چۆچىتىدۇ،بۇ توغۇرسىدا،ھەرخىل ژۇرنال،مەتبۇئات،مۇنبەرلەردە كۆپ ئېلان قىلىنغان،مەن بۇ توغۇرسىدا
,a?)O6?/ توختالمايمەن،ئەمما،مېنىڭ 5-ئايدىكى ئۈرۈمچىگە بارغان سەپىرىم مېنى بەكلا چۆچۈتۋەتتى،بۇ توغۇرسىدا قەلەم تەۋىرتىش توغۇرسىدا
eiKY az ئىككىلىنىپ قالدىم،ئەمما،بۇ كۈنگە كەلگەندە،ئىچىمدىكى بۇ سۈكۈتلۈك ئويلىنىش،غەزەپلىنىش مېنىڭ ئىلگىركى تېڭىرقاشلىرىمنى يوققا
|nefg0`rk چىقاردى،ئاخىرى،تىلىم ئاددىي،سۆزۈم جانسىز بولسىمۇ،مۇنبەردىكى ئۇيغۇر قېرىنداشلار بىلەن ئورتاق پىكىرلىشىش نىيىتىگە كەلدىم.
:y-;V ‹‹ئۈرۈمچىدىكى ئادەملەر قەبرە ياساشتا،ئافاق غوجىنى بېسىپ چۈشۈپتۇ››(خاتىرەمدىن)
IA2V esHb مەن ئۈرۈمچىدە ئوقۇۋاتقان ساۋاقداشلار بىلەن 5-ئاينىڭ مەلۇم بىر كۈنى ئۈرۈمچىدىكى گۈلساي قەبرىستانلىقىغا بېرىپ كەلدىم،
^wIB; !W بۇ يەردە نۇرغۇن ئادەملەرنىڭ قەبرىسى بار ئىدى،ئالىملار،ئەدىبلەر،زىيالىيلار،بۇرۇن جەمىيەتتە ھەرخىل سەۋەبلەر بىلەن ھەرخىل
41X`. ئىشلار بىلەن شۇغۇللىنىپ،ئۇلۇغ ئاللانىڭ دەرگاھىغا سەپەر قىلغانلار بۇ يەردە ياتماقتا ئىدى،بىز قەبرىنى ئايلىنىپ،كىتابتا نۇرغۇن
5whW>T تىلغا ئېلىنغان شەخسلەر بۇ يەردە بار ئىدى،ئابدىرھىم ئۆتكۈر،تۇردى سامساق،ئىبراھىم مۇتئى،ئابدۇلئەزىز مەخسۇم(ئابدۇقادىر
\sNgs#{7E7 داموللامنىڭ پەرەنتى)،زوردۇن سابىر،ئابدۇكېرەم غوجا....لارغا ئوخشاش نۇرغۇن-نۇرغۇن ،ئۇيغۇر مىللىي مەدەنىيەت،ئويغىنىش
$6rm;UH ھەركىتىگە ئاۋاز قوشقان،بىر ئۆمۈر خەلقى ئۈچۈن خىزمەت قىلىپ،بۇ ئانا زېمىنغا تۆھپىسىنى قوشقان مەرىپەت ئىگىلىرى بۇ يەردە
jJ#D`iog5 ياتماقتا ئىدى،مەن ئۇلۇغ ئاللادىن بۇ شىر يۈرەك ئەزىمەتلەرگە جەننەت ئىنئامى تىلەيمەن.مېنىڭ بۇ يەردىكى گۈلساي قەبرىستانلىقىدا
ip-X r|
Bq ئۆز كۆزۈم بىلەن كۆرگەن ئۈچ ئىشنى ئوتتۇرغا قۇيۇش كېرەكلىكىنى ،بۇنى چوقۇم بىلىپ قېلىشىمىز كېرەكلىكىنى لايىق تاپتىم:
;ElCWs->\ 1.ئابدۇشۈكۈر مۇھەممەتئىمىن قەبرىسى
Bb/if:XS ھەممىمىزگە مەلۇم،بۇ ئۇلۇغ ئالىم ۋاپات بولغاندىن كېيىن بىز ئاندىن قەدرىگە يەتتۇق،ئىلمىي ئەسەرلىرى ئالىم ۋاپات بولغاندىن
; 'S,JGpvT كېيىن،بىر-بىرلەپ نەشىر قىلىندى،ئالىم ۋاپات بولغاندا،ئەختەم ئۆمەر،ھاجى نۇرھاجى،يالقۇن رۇزى،ئازاد رەھمىتۇللا سۇلتان،
`K{} غەيرەتجان ئوسمان قاتارلىق كىشىلەر ھەرخىل ماقالىلەرنى ئېلان قىلىپ،بۇ ئۇلۇغ ئالىمىنى قايتا تۇنۇشقا ئۈندىدى،بىز 21-ئەسىرگە
2;v:Z^& قەدەم قويغاندىلا ،بۇ ئالىمنى ھەقىقىي تۈردە چۈشەندۇق،تېخى تۇلۇق چۈشەنمىگەن ئادەملىرىمىزمۇ ھېلىھەم بار،ئەمما،مېنى بىر ئىش
.LDZqWr- بەكلا ھەيران قالدۇردى،مەن ساۋاقداشلىرىم بىلەن گۈلساي قەبرىستانلىقىنى ئايلىنىپ،ئۆزىمىز بىلگەن ئۇيغۇر تارىخىدا مۇھىم ئورۇن
S_P&Fv تۇتقان ئادەملەرنىڭ قەبرىسىنى ئاساسەن كۆرۈپ چىقتۇق،ئاخىردا،ئابدۇشۈكۈر مۇھەممتئىمىن قەبرىستانلىقىنى تاپالماي،بۇ يەردە قەبرە
6Z_V,LD9L يوقلاپ كەلگەن ،ئۈرۈمچىدە مۇھىم خىزمەت بىلەن شۇغۇللانغان ئادەملەرنىڭ ئالدىغا بېرىپ ،ئۇ ئادەمنى سورىدىم:
h#YO;m2wd -ئاكا،ئابدۈشۈكۈر مۇھەممەتئىمىن قەبرىسىنى ئۇقامسىز؟بىز قەتئىيلا تاپالمايۋاتىمىز...
%~Yo{4mHs ئۇ ئادەمنىڭ كادىر ئىكەنلىكى ئېنىق ئىدى،چۈنكى،تېلفۇندا‹‹ ئىشخانىغا 2سائەتتىن كېيىن بارىمەن ››دېگەن گەپلىرىنى باشتا
jEBn"]\D ئاڭلىغان ئىدىم،ئۇ ئادەم بىلەن 10نەچچەيلەن بىللە ئىكەن،ئۇلار ماڭا:
|5~Oh`w -كىم ئادەم ئۇ؟بىز ئاڭلاپمۇ باقمىغان،تۇنۇمايدىكەنمىز....
5M5Bm[X ھەيرانلىق خىياللار مېنى تېخىمۇ سۈكۈتكە چۆمدۈرۋەتتى،توۋا....دەپ كەتتىم،ئىسىت،ئۇيغۇر بوپ قالغىنىڭ،قالغىنىغا ئاللا ئىگەم بار...
hz:7 W8 -شىنجاڭ ئۇنۋىرسىتىنىڭ پىررفىسىرى،1995-يىلى ۋاپات بولغان....-دېدىم مەن.
1M`E.Ztw* ئۇلار بېشىنى چايقاشتى،مەن ئايلىنىپ يۈرۈپ،ئادەم توپلاشقان يەرلەرگە بېرىپ سورىدىم،ئۇلارمۇ بېشىنى لىڭشىتتى،بىر كىشىدىن مەن:
S^%3Vf} -نېمە خىزمەت قىلىسىز ؟-دەپ سورىدىم،
l[E^nh > -باشلانغۇچقا ئوقۇتقۇچى،ئەدەبىيات دەرسى بېرىمەن-دەيدۇ.
Jqxd92 bI ئۇنىڭ ئاغزىغا ئۇيغۇرچە گەپ ئاران كېلەتتى،مەن خەنزۇ مەكتەپنى پۈتتۈرگەن زىيالىيكەن،ئارتۇق گەپ قىلىشنى لايىق كۆرمىدىم،
-6 4l f-< ئۆز ئالىمىنى ئۇنتۇغان مىللەت ،غەپلەتتە ياتقان مىللەتتۇر،ئەپسۇس،ئاشۇ ئالىمنىڭ نۇرلۇق سىماسىنى ھەيكەل قىلىپ،شىنجاڭ
AS;S z/YP ئۇنۋىرسىنتىنىڭ ھەيۋەتلىك دەرۋازىسى ئالدىغا قويغان بولسا،ئۇ ئەپەندىملەر يۈزەكى بولسىمۇ ئەسلىيالاكەنتۇق،ئەمما،بۇ
}c8nn ئىش مېنى تا ھازىرغا كەلگۈچە ئويلاندۇرۇپ قويدى،ئاشۇ ئەدەبىيات دەرسى بېرىدىغان بۇ زىيالىي ئۆز ئالىمىنى ئۇقماي،
xT> 9ZZcE مىللىتىگە قانداق دەرس بەرگەندۇ؟باشقا ئادەملەر ياش يۇمران نوتا بولغان نوتىلىرىنى قانداق پەرۋىش قىلغاندۇ؟......
Q/|.=:~FO 2.تاماكا چېكىپ تۇرۇپ،قەبرىسىنى داڭلاش.
i]Mem M- بۇ يەردىكى قەبرىلەر ئاجايىپ ھەشەمەت بېزەلگەن،ئادەمنى چۆچۈتۈپ قويىدۇ،بەزەن بىر قەبرىگە ياساتقان پۇلنى جەنۇبىي
N:lE{IvRJ شىنجاڭدا 5-6دېھقاننىڭ بىر ئۆمۈر تاپقان پۇلىنى بېسىپ چۈشىشى مۇقەررەر،مەن زوردۇن سابىر قەبرىسىنى يوقلاپ،ئالدى
b+~_/;Y9 تەرەپكە ماڭدىم،تۇيۇقسىز،ئالدىمدا،10نەچچەيلەننىڭ سۆزىگە قۇلاق سېلىشقا مەجبۇر بولدۇم،ئۇلار ھەيدەپ بۇ يەرگە كەلگەن
sK#) k\w> ماشىنلىرى شۇنداق ئېسىل،كىيىنىشلىرى شۇنداق مودا ،ئۇلار يېڭىدىن پۈتكەن قەبرىنىڭ ئالدىدا،كۆزىگە تاقىۋالغان كۆزەينەكلىرىنى
.=e EuH سالماي تۇرۇپ،قىممەت باھالىق تاماكىنى چېكىشكىلى تۇردى،ئۇلارنىڭ گەپلىرى قۇلىقىمغا كىرىپ قالدى،بىرەيلەن:
Mxl;Im]!`. -200مىڭ يۈەن خەجلەپ،بۇ قەبرىنى ياساتتىم،8ئادەم پاتىدۇ،2قەۋەتلىك گۆر،ئەمدى،خاتىرجەم ئۇيۇنىمىزنى ئوينايمىز....
HO<|EH~lu يەنە بىرەيلەن گەپ قىستۇرۇپ:
T`e`nQ0nn -بەك كاتتا ياسىتىپسەن،بۇنى كۆرگەن ئادەملەر كىمنىڭ قەبرىسىدۇ دەپ،دۇئا قىپ ئۆتمەي قالمايدۇ-دېدى تاماكىسىنى چىشلەپ
V0 ^{Ss1M ئۇ ئەپەندىم،ئۇلار ئارىسىدا كۈلۈشمەك بوپ كەتتى،ئۇلارنىڭ بۇ لاۋۇزا،تېتىقسىز گەپلىرىنى ئاڭلىغىم كەلمەي،كېتىپ قالدىم،
(7qlp*8.s ھەي،ئازغۇن بەندە،گۇناھ پاتقىقىنى ئۆتكۈزۈپ،يەنە تەۋبە قىلماي،قەبرىستانلىقتا تاماكا چېكىشى،قەبرىسىنى داڭلىشى،تېتىقسىز
AFi_P\X گەپلىرى مېنى غەزەپلەندۈردى.....
P^OmJ;""D 3.قەبرە ياساشتىكى خاتا ئۇسۇللار
:6Z2@9.}w بۇ يەردىكى قەبرىلەر ئۈرۈمچىدىكى بىنا مەدەنىيىتىنى گىرەلەشتۈرۈپتۇ،قەبرىنىڭ ئۈستىگە ئاق تاختاي ياتقۇزۇلغان،ھەربىر قەبرىلەرنىڭ
/xUF@%rT ئايرىم ئىشىكى،ئىشىكنىڭ قۇلپىسى بار ئىكەن،ئىچىگە قارىسا،ئاجايىپ ھەيۋەت كۆرۈندىكەن،ئوتتا قىزدۇرۇلۇپ ياسالغان خىش،
br
mS J7 سېمىنۇت،ئاق تاختايلار بۇ قەبرىلەرنى كۆركەم قىلدۇرۋىتىپتۇ،بۇنداق قەبرە ئاتۇشتىمۇ بار،ئەمما،ئۇ يەر ئۈرۈمچىدەك ھەيۋەت ئەمەس،
YC1Bgz ئاتۇش،قەشقەردىكى سۇلتان سۇتۇق بۇغراخان،يۈسۈپ خاس ھاجىپ،مەھمۇت قەشقىرى مازارلىرى پۈتۈن دۇنيانىڭ دېھقىتىنى تارتقان،
) p>
Cf_[. ئۇ قەبرىلەر مىللىي ئۇسلۇبتا ياسالغان،ئۇ قەبرىلەرنى ئاشۇنداق ياساشنى زامان،ماكان تەلەپ قىلغان،ئەمما،ئۈرۈمچىدىكى بۇ
yP7b))AW9 ئادەملەرگە نېمە دو كەتكەندۇ؟بۇنداق نەچچە يۈزمىڭ يۈەنگە قەبرە ياسىتىپ نېمە كەپتۇ؟تېخى ئادەمنىڭ كۈلكىسىنى كەلتۈرۈپ،
'1D $ ; ئىشىك سېلىپ،قۇلۇپلاپ قويىشى،بىرسى ئوغۇرلاپ ئەكىتىتىغاندەك؟
X| \`\[ مەن بۇ تېما ئارقىلىق يالغۇز ئۈرۈمچىنىلا ئەمەس،پۈتۈن شىنجاڭدا بۇ مەسىللەرنىڭ ھەقىقەتەن ئېغىرلىقىنى ئېتىراپ قىلىمەن،بىز بۇ
81E EYf دۇنياغا نېمە ئۈچۈن تۆرەلگەن،نېمە ئىش قىلىش ئۈچۈن كەلگەن؟قالغان مەسىللەرنى تورداشلار بىلەن ئايدىڭلاشتۇرۇشنى لايىق تاپتىم،
(kR
NqfX بۇ كۆرگەن ھەقىقىي ۋەقە،كىشىلەرنىڭ ئىبرەت ئېلىشىنى ئۈمىد قىلىمەن.
مەنبە:ئۆز قەلىمىم CzG[S\{+
{_b2
!!p
/wEl\Kx
[ بۇ يازما karwan21 تەرپىدىن 2011-07-12 12:52 AM دە ]
