ئىراندا چەكلىنىدىغان نەرسىلەر
ئەگەر ئىرانغا سودا ياكى ئوقۇش بىلەن بارىدىغان دوستلار بولسا بىلىپ قويساڭلار پايدىسى تىگىپ قالىدۇ.
batman فىلىمىنى كۆرۈش
كالتا ئىتان
Google mail نى ئىشلىتىش
خارى پوتىرنى كۆرۈش
ئۆي ھايۋىنى بىقىش
ئاشىق-مەشۇقلار بايرىمى
ئوخشاش جىنىسلىقلار مۇناسىۋىتى
چاچنى ئىگىز بۇغۇش
گالىستۇك
300 ئىسپارتا فىلىمى
ھەدىدىدىن تاشقىرى رەڭلىك كىيىنىش
قونچاق باربى
ھەرخىل ساغلاملىق ئوزۇقلۇقلىرى
بەدەنگە رەسىم چەكتۈرۈش
ئەرلەر چىچىنى تىك قاتۇرۇش
داۋىنچىنىڭ كودى دىگەن كىتاپ
تار ئىشتان
youtube
George Michael Kenny G
Facebook
سىياسەتكە ئائىت بىلىم ئۈگىنىش
رەپ مۇزىكىسى
ھاراق
چوشقا گۈشى
يالغان مودېللار
ئىران ئىسلام جۇمھۇرىيىتى Islamic Republic of Iran پايتەخت: تېھران، نوپۇسى 14مىلىيۇن
زىمىنى : 1 مىليۇن 645 مىڭ كىۋادىرات كىلومېتىر
ئاھالىسى: ئىراننىڭ2009-يىلى يەتتىنچى ئايدىكى نوپۇسى 66مىلىيۇن 429مىڭ244. پارسىلار %51 ، ئەزەربەيجانلىقلار %25 (شەرقى ئەزەربەيجان، غەربى ئازەربەيجان، ئەردەبىل، زەنجانى ئۆلكىلىرىگە ئولتۇراقلاشقان)، كۇرد %8 (كۇردىستان، كېرمانشاھ ۋە شەرقى شىمالدىكى شىمالى خۇراسان ئۆلكىلىرىگە ئولتۇراقلاشقان)، گىلان ۋە مازاندىران %7، ئەرەپ %3(خۇزىستان ۋە بەندەرئابباس ئۆلكىلىرىدە ئولتۇراقلاشقان)، لۇر %2(ئىلام ۋە لۇرىستان)، بەلۇجى %2(شىستان بەلۇجىستان ۋە كېرمان ئۆلكىلىرىدە ئولتۇراقلاشقان)، تۈركمەن%2(تۈركمەنىستان بىلەن چېگرىداش گۈلىستان ئۆلكىسىدە) باشقىلار %1 نى ئىگەللەيدۇ. دۆلەت تىلى پارس تىلى .
دىنى: . ئىران ئاھالىسىنىڭ %89 ى(ئاساسەن پارىسلار، ئازەربەيجانلار، ئەرەبلەر) شىئە مەزھىبىگە ، 9.8%ى سۈنئي مەزھىبىگە(كۇرد، تۈركمەن، بەلۇجى) ئىشىنىدۇ. ئۇندىن باشقا يەنە 50مىڭ ئوتپەرەست(ئىرانلىق)، 150مىڭ يەھۇدى ، 200مىڭ ئەرمەن پروۋىسلاۋ بار. ئىسلام دىنى شىئە مەزھىبى ئونئىككى ئىمام ئەقىدىسى ئىراننىڭ دۆلەت دىنى .
پۇلى: رىيال. 2006-يىلى 9227رىيال= بىر دوللار، 2004-يىلى 8614رىيال = بىر دوللار، 2002-يىلى6907رىيال = بىر دوللار. ئىقتىسادى: ئىران ئوتتۇرا شەرقتىكى ئەنئەنىۋى نېفىت دۆلىتى بولۇپ نېفىت ۋە تەبىئى گاز ئىكىسپورتى دۇنيادا سەئۇدىدىن قالسىلا ئىككىنچى ئورۇندا تۇرىدۇ. نېفىت بايلىقى يەر شارى زاپاس نېفىت بايلىقىنىڭ10%نى ئىگەللەپ بەشىنچى ئورۇندا، تەبىئى گاز بايلىقى يەر شارى زاپاس تەبىئە گاز بايلىقىنىڭ16%نى ئىگەللەپ روسىيىدىنلا قالسا ئىككىنچى ئورۇننى ئىگەللەيدۇ. نېفىت ۋە تەبىئى گاز كىرىمى دۆلەت كىرىمىنىڭ 90% دىن كۆپرەگىنى ئىگەللەيدۇ. ئىراننىڭ خەلقارا بازاردىكى پىستە ئىكىسپورتى دۇنيادا بىرىنچى ئورۇندا بولۇپ، ئەنئەنىۋى دورا ئۆسۈملۈكى زەپە ۋە خورما ئىكىسپورتى پۈتۈن دۇنيانىڭ يېرىمىنى ئىگەللەيدۇ. 2009 -يىلى ئىراننىڭ ئۇمۇمىي مىللى ئىشلەپچىقىرىش دارامىتى 382مىليارت 300مىليون دوللار بولۇپ كىشى بېشىغا 13مىڭ100 دوللار توغرا كەلگەن. ئىراننىڭ2000-يىلىدىن بۇيانقى يىللىق ئىقتىسادى ئېشىش سۈرئىتى 3%دىن يۇقىرى بولۇۋاتىدۇ.
دۆلەت بايرىمى : (1979- يىلى )4 - ئاينىڭ 1- كۈنى( ئىسلام جۇمھۇرىيىتى قۇرۇلغان كۈنى ) دۆلەت رەھبەرلىرى: ئەڭ يۇقىرى رەھبەر - ئاياتوللاھ سەيىدىن ئەلى ھامانەيى (1989- يىلى 6- ئايدا ھۈمەينى ۋاپات بولغاندىن كىيىن چىققان ) پرېزىدېنت _ مەھمۇد ئەھمەدى نىجات (2005- يىلى 6- ئايدا سايلانغان . 8- ئايدا ۋەزپىسىگە ئولتۇرغان (تاشقى ئىشلار مۇدىرى _ كامال قاھارزىي .1997- يىلى 8- ئايدا چىققان . 2001- يىلى 8- ئايدا ئۇدا ۋەزىپىگە ئولتۇرغان.
قىسقىچە تارىخى : ئىران زىمىنى ئەسلى تۈركلەرنىڭ ماكانى بولۇپ، مىلادىدىن بۇرۇنقى 15-ئەسىر ئەتراپىدا شىمالدىن كۆچۈپ كەلگەن. پارىسلارنىڭ ئىراندا ئولتۇراقلىشىشى ھەققىدە ئاراش ئىسىملىك باتۇرنىڭ تۈركلەردىن ئولتۇراقلىششقا زىمىن سوراپ گېلەم توقۇپ ئەۋەتكەنلىكى، تۈركلەر خاقانىنىڭ گېلەمنى ياخشى كۆرۈپ ئاراشقا ئوقيا ئېتىپ ، ئوق نەگە چۈشسە شۇ يەرنى ئىككى مىللەتنىڭ چېگرىسى قىلىش ئىلتىمدسىغا قوشۇلىدۇ. ئاراش ئوقنى ئېتىپ ئامۇ دەرياسىغا يەتكۈزىدۇ، شۇندىن بۇيان ئامۇ دەرياسى ئىران بىلەن تۇراننىڭ چېگرىسى بولۇپ قالغانلىقى ھەققىدىكى رىۋايىتى بار. ئىران يازما تارىخي مىلادىدىن بۇرۇنقى 2700- يىلدىن باشلانغان قەدىمى مەدەنىيەتلىك دۆلەت بولۇپ تارىختا پېرسىيە دەپ ئاتالغان . مىلادىدىن بۇرۇنقى559- ئەسىردە پارس ئىمپىرىيسى قۇرۇلۇپ شىمالى كاسپى دېڭىزىغا، غەربى ئوتتۇرا دېڭىز-گىرىتسىيەگە قەدەر، شەرقى ھازىرقى تاجىكىستانغا تۇتاشقان ئۈچ قىتئەنى تۇتاشتۇرغان چوڭ ئىمپىرىيەگە ئايلانغان، ۋىلايەت ۋە چوڭ يوللار تەسىس قىلىنىپ دۆلەت قاتنىشى تەرەققى قىلدۇرۇلغان. دارا1 ھۆكۈمرانلىق ۋاقتى ( بۇرۇنقى 485___521) . ئىمپىرىينىڭ كارتىسى شەرقى ئامو دەرياسى بىلەن ھىندى دەرياسىنىڭ ئىككى قىرغىقى ، غەربى نىل دەرياسىنىڭ ئوتتۇرا تۆۋەن قىسمى ، شىمالى قارا دېڭىزغا ، كاسپى دېڭىز ئەتراپىغا ، جەنۇبى پارس قولتۇقىغا تۇتاشقان . مىلادىدىن بۇرۇنقى 330- يىلى پارس ئىمپىرىيسى ئالېكساندىر ماكىدونىسكى تەرىپىدىن يوقىتىلغان. مىلادى 226-يىلى ئوتپەرەستلىك ئەۋج ئېلىپ ساسانىلار خاندانلىقى قۇرۇلغان . 651-يىلىدىن 820-يىلىغىچە ئەرەب ئىسلام ئىمپىرىيىسى ھۆكۈمرانلىق قىلىپ ئىسلام دىنى ئىرانغا سىڭىپ كىرگەن. 875-يىلى سامانىلار خانلىقى قۇرۇلۇپ 1005-يىلى سالجۇق ئىمپىرىيىسى تەرىپىدىن يوقىتىلغان. 15- ئەسىرگىچە تۈركلەر ۋە مۇڭغۇللارنىڭ ھۆكۈمرانلىقىدا بولغان. 1502-يىلى قىزىلباش ئىسمائىلخان تەرىپىدىن قۇرۇلغان سەفەۋى پادىشاھلىقى ئونئىككى ئىمام ئەقىدىسىنى پۈتۈن ئىران دائىرىسىگە دىگۈدەك تارقاتقان . 1795-يىلى ئازەربەيجانلار قاجار پادىشاھلىقنى قۇرۇپ، ھازىرقى ئىران چېگرىسىنى شەكىللەندۈرگەن. 1925-يىلى ھاكىمىيەت پەھلەۋى جەمەتىگە ئۆتكەن ۋە 1935- يىلى 3- ئاينىڭ 21- كۈنى دۆلەت نامىنى ئىرانغا ئۆزگەرتكەن. 1979- يىلى پادىشاھقا قارشى ئاممىۋى قوزغىلاڭ پارتىلاپ، پادىشاھ مۇھەممەد رىزا پەھلەۋى ئامېرىكىغا سەرگەردان بولۇپ چىقىپ كەتكەن. شۇ يىلى 2- ئايدا دىنى رەھبەر ھۈمەينى 14 يىللىق سەرگەردان ھاياتىنى ئاخىرلاشتۇرۇپ ، پارىژدىن قايتىپ كېلىپ ئالى رەھبەرلىك ھوقۇقىنى قولغا ئالغان، 4- ئاينىڭ 2- كۈنى ئىران ئىسلام جۇمھۇرىيىتى قۇرۇلغانلىقى جاكارلانغان. 1981- يىلى 10- ئايدا ھۈمەينىي ئىراننىڭ پىرىزدىنتىلىكىگە تەيىنلىنىپ مۇساۋىي زۇڭلى بولغان. ئىراننىڭ سىياسى ۋە دىن بىرلەشكەن ئىسلام قۇرۇلمىسىنى شەكىللەنگەن.
ئىراننىڭ كۆپ قىسىم زىمىنى تاغلىق ، ئىگىزلىك، چۆللۈك بولۇپ، شىمالىدا ئىلبۇرۇس تاغ تىزمىسى(ئەڭ ئىگىز داماۋەند چوققىسى) 5671مېتىر ئېگىز . غەربىي ۋە غەربىي جەنۇبىدا زاگىروس تاغ تىزمىسى بار ، شەرقىي قۇرغاق ئويمانلىق بولۇپ ، پار چە -پارچە دەشت قۇملۇقىنى شەكىللەندۈرگەن . كاسپى دېڭىز قىرغاقلىرى ۋە ئىراق بىلەن چېگرىلىشىدىغان ئەرەپ دەرياسى ۋادىسى، غەربى شىمالدىكى ئاراس ۋە قىزىل دەريا ۋادىلىرىدىلا مۇنبەت تۈزلەڭلىكلەر بار . ئىراننىڭ شىمالى مۆتىدىل بەلباغ چۆل ئىقلىمىغا تەۋە بولۇپ قىش ياز پەرقى چوڭ ، جەنۇبى قىسمى تىروپىك بەلباغچۆل ئىقلىمىگە تەۋە بولۇپ ، قۇرغاق، يامغۇر ئاز، يىل بويى يۇقىرى تېمپىراتۇرىلىق.
2008-يىلى ئىراننىڭ ئىقتىسادىدا يېزا ئىگىلىك كىرىمى 11%،سانائەت42%، مۇلازىمەت 47%نى ئىگەللىگەن بولۇپ 2008-يىلى مۇقىم تېلپون ئابونتى23مىلىيۇن 835مىڭ ، يانپون ئابونتى 29مىلىيۇن 700مىڭ ، ئىنتېرنېت ئابونتى23مىلىيۇن بولغان.
مەنبە:نۇر تورى[ بۇ يازمىنىsamanyoli 2011-12-19 13:15قايتا تەھرىرلى ]
