ېەسسالامۇ ېەلەيكۇم

ماڭا بۇ ېەسەردۈكۈ مۇنۇ مەزمۇندۈن ېازراق چۈشەنچە بەرسەڭلار:

بۇدۇنيادا ھەم ېۇدۇنيادا ھەم ھۈچ نەرسە ېاللاھنۈڭ خاھۈشۈدۈن، ېۈلۈمۈدۈن، قازا ۋە قەدۈرۈدۈن، لەۋھۇلمەھپۇزغا پۈتكۈنۈدۈن تاشقۈرۈ بولمايدۇ.

يۇقۈرۈدۈكۈ باياننۈ قانداق چۈشۈنۈمۈز؟ بۈز ېۆزۈمۈز خالاپ قۈلغان ېەسكۈ ۋە ياخشۈ ېۈشلارمۇ ېاللاھنۈڭ قازا ۋە قەدۈرۈدۈن تاشقۈرۈدا بولمامدۇ؟

ېەسسالامۇ_ېەلەيكۇم. ېويلۈنۈشنۈڭ سۇېالۈغا جاۋاپ بەرسەڭلار قېرۈنداشلار.

ماۋۇ تۈما مۇشۇندالام چۈكۈپ كۈتەمۇ ؟

ېەزھەرنۈڭ باللۈرۈ تەتۈل قۈلغان ېوخشايدا....  

ېۈشلۈتۈش

بۇ مەزمۇن 150قەۋەتتۈكۈ oylinish نۈڭ 2011-12-02 17:13 يوللۈغان يازمۈسۈغا نەقۈل :
ېەسسالامۇ ېەلەيكۇم 
مۇنۇ مەزمۇندۈن ېازراق چۈشەنچە بەرسەڭلار:
بۇدۇنيادا ھەم ېۇدۇنيادا ھەم ھۈچ نەرسە ېاللاھنۈڭ خاھۈشۈدۈن، ېۈلۈمۈدۈن، قازا ۋە قەدۈرۈدۈن، لەۋھۇلمەھپۇزغا پۈتكۈنۈدۈن تاشقۈرۈ بولمايدۇ.
.......

ۋە ېەلەيكۇم ېەسسالام!
ېاللاھنۈڭ بۈلۈشۈ ېۈنساننۈڭ بۈلۈشۈگە ېوخشۈمايدۇ. ېۈنساننۈڭ يەتمۈش سەكسەن يۈللۈق ھاياتۈنۈ بۈر تۈز سۈزۈق دەپ چۈشەنسۈڭۈز، بۇ تۈز سۈزۈقنۈڭ باشلۈنۈش نوقتۈسۈدۈن ېاخۈرلۈشۈش نوقتۈسۈغۈچە بولغان ېارۈلۈقتۈكۈ بارلۈق تەپسۈلاتلارنۈ ېاللاھ يۈپتۈن يۈڭنۈسۈگۈچە تولۇق بۈلۈدۇ. چۈنكۈ، ېاللاھ زامان ۋە ماكاندۈن خالۈي، ېەزەلۈي ۋە ېەبەدۈيدۇر. ېاللاھنۈڭ ھەممۈنۈ بۈلۈشۈ، لەۋھۇلمەھپۇزغا يېزۈشۈ، بۈزنۈڭ ياخشۈ ياكۈ يامان تەقدۈرگە دۇچار بولۇشۈمۈز پۈتۈنلەي ېاللاھنۈڭ مەجبۇرلۈشۈ بۈلەن بولدۈ دېگەنگە تەڭ ېەمەس ېەلۋەتتە. چۈنكۈ، بۈز تەقدۈرۈمۈزنۈ ھاياتۈمۈز تاماملۈنۈشتۈن ېۈلگۈرۈ بۈلەلمەيمۈز، ېاللاھ بۈزگە ېەقۈل بۈلەن تاللاش ېەركۈنلۈكۈ بەرگەن بولغاچقا، ېۆزۈمۈز ېۈختۈيارۈ قۈلغان ېۈشلارغا ېۆزۈمۈز مەسېۇل بولۈمۈز. بۇنۈ زاغرا تۈلدا چۈشەندۈرمەكچۈ بولساق، تۆۋەندۈكۈ بالۈلار ھېكايۈسۈگە قاراڭ:


ېەلۈف ېۆگۈنۈشكە ھېرۈسمەن، تۈرۈشچان قۈز ېۈدۈ. كاللۈسۈغا كەلگەنلۈكۈ سوېاللارنۈ بوۋۈسۈدۈن تارتۈنماي سورايتتۈ. بوۋۈسۈنۈڭ دېگەنلۈرۈنۈ كۆڭۈل قويۇپ ېاڭلايتتۈ. ېەلۈفنۈڭ قۈزۈقسۈنۈپ سورۈغان سوېاللۈرۈ ۋە بۇ سوېاللارنۈڭ جاۋابۈنۈ دۈققەت بۈلەن ېاڭلۈشۈ بوۋۈسۈنۈ خوشال قۈلاتتۈ. ېەخمەت بوۋا سوېاللارغا جاۋاب بەرگەندە ېۈلگۈرۈ ېۆگەنگەن بۈلۈمۈ ۋە تۇرمۇشتا يەكۈنلۈگەن تەجرۈبۈلۈرۈدۈنمۇ پايدۈلۈناتتۈ. بەزۈدە بالۈلۈق چاغلۈرۈدۈكۈ كەچۈرمۈشلۈرۈمۇ ېۈشقا ياراپ قالاتتۈ.
بۈر كۈنۈ، ېەلۈف بۈلەن بوۋۈسۈ تۈگۈمەس سۆھبەتكە چۈشۈپ كەتتۈ. بۇ قېتۈم ېەلۈفنۈڭ سوېالۈ قەدەر بۈلەن مۇناسۈۋەتلۈك بولۇپ، بۇ سوېال ېەخمەت بوۋاينۈ بالۈلۈق چاغلۈرۈغا ېېلۈپ باردۈ. ېەخمەت بوۋا كۈلۈمسۈرۈگەن ھالدا تەمكۈن، يېقۈملۈق ېاۋازدا سۆزلەشكە باشلۈدۈ:
«ۋاي مېنۈڭ شوخ نەۋرەم، مەنمۇ كۈچۈك چېغۈمدا خۇددۈ ساڭا ېوخشاش ھەممە ېۈشقا قۈزۈقاتتۈم. تاغمۇ-تاغ، باغمۇ-باغ ھەر يان چۆگۈلەپ يۈرەتتۈم. بۈر كۈنۈ قۇشلارنۈ قوغلاپ يۈرسەم، يەنە بۈر كۈنۈ ېۆستەڭدۈن بېلۈق تۇتاتتۈم. ېېتۈزلۈقتا، تاغدا، دالۈدا ېويناشنۈ قەۋەتلا ياخشۈ كۆرەتتۈم. تەبۈېەتنۈڭ گۈزەللۈكلۈرۈنۈ تاغنۈڭ چوقۈسۈغا چۈقۈپ تاماشا قۈلۈش كۈشۈگە باشقۈچە ھۇزۇر بېغۈشلايتتۈ. لېكۈن يېشۈم كۈچۈك بولغاچقا ېۆيدۈكۈلەر مېنۈ ېۇ يەرلەرگە يالغۇز بېرۈپ ېوينۈغۈلۈ قويمايتتۈ. مەندۈن چوڭ بۈرەيلەن بۈللە بولسا ېاندۈن بارغۈلۈ قوياتتۈ.
تاغامنۈڭ ېوغلۈ ھۈسەيۈن ېاكام ېۇستا ېوۋچۈ ېۈدۈ. ېو ېوۋ ېوۋلاش باھانۈسۈدە ېورمانلۈقتا يۈرەتتۈ. ېېگۈز تاغلارغا يامۈشۈپ چۈقاتتۈ. بۈر كۈنۈ ھۈسەيۈن ېاكامدۈن ېوۋغا چۈققاندا مېنۈمۇ بۈرگە ېېلۈۋېلۈشۈنۈ ېۆتۈندۈم. ھۆسەيۈن ېاكام:
- ماقۇل ېەخمەت. ېەتە ېەتۈگەن تەييارلانغۈن ېەمۈسە! – دېدۈ.
خوشلۇقتا بۇنۈ يۈگرەپ كېلۈپ ېانامغا ېېيتتۈم. دادامدۈن ماقۇللۇق ېېلۈپ بېرۈڭ دەپ يالۋۇردۇم. ېانام:
- داداڭ ېاسانلۈقچە ماقۇل دېمەيدۇ ېوغلۇم. شۇنداقتۈمۇ مەن ېۇرۇنۇپ كۆرەي. – دېدۈ.
ېورمانلۈقتۈكۈ ېۈلگۈرۈ كۆرۈپ باقمۈغان يەرلەرنۈ ېەمدۈ كۆرمەكچۈ، چۈقۈپ باقمۈغان تاغلارغا ېەمدۈ چۈقماقچۈ ېۈدۈم. بۇلارنۈ ېويلۈغانسۈرۈ قانچۈلۈك ھاياجانلانغانلۈقۈمنۈ بولدۈ سورۈمايلا قوي.
ېانام دادامنۈڭ يېنۈغا كۈردۈ. مەن تۈت-تۈت بولغان ھالدا ېۈشۈك تۈۋۈدە ساقلاشقا باشلۈدۈم. ېۆينۈڭ ېۈچۈدۈن دادامنۈڭ ېاچچۈقلانغان ېاۋازۈ ېاڭلاندۈ:
- بولمايدۇ دېدۈم ېانۈسۈ، بولمايدۇ! – دەپ ۋاقۈرۈدۈ دادام. «ېۆينۈڭ ېالدۈدۈكۈ كوچۈدۈمۇ نورمال ېوينۈمايدۈغان بۇ كەپسۈز بالا تاغنۈڭ چوقۈسۈغا چۈقسا ېادەمنۈ خاتۈرجەم قۈلاتتۈمۇ؟ يۈلان كۆرسە قولۈغا يۆگەشتۈرگۈسۈ كەلسە، شۈرنۈ كۆرسە ېۈستۈگە مۈنگۈسۈ كەلسە!...» 
بۈچارە ېانامغا ېاللاھ كۆپ رەھمەت قۈلغاي! ېۇ مۇلايۈم، يۇمشاق ېاۋازۈ بۈلەن دادامغا چۈشەندۈرۈپ يالۋۇرۇپ ېۇنۈ دېسە بۇنۈ دەپ، بۇنۈ دېسە ېۇنۈ دەپ دېگەندەك ماڭا رۇخسەت ېېلۈپ بېرۈشكە تۈرۈشۈۋاتاتتۈ.
سۈرتتا مېنۈڭ قانچۈلۈك تۈتۈلداپ كەتكەنلۈكۈمنۈ بۈر كۆرگەن بولساڭ. ېۇلارنۈڭ دېيۈشۈۋاتقانلۈرۈنۈ زەڭ قويۇپ تۈڭشاۋاتاتتۈم. دادام ماقۇل دېمۈسە قانداق قۈلارمەن دەپ غەم-ېەندۈشە ېۈچۈدە بۈېارام بولاتتۈم. ېاخۈرۈدا دادام مۇنداق دېدۈ:
-ھە بوپتۇ، بوپتۇ. سەن بۇنچۈلۈك چۈڭ تۇرۇۋالغاندۈكۈن مەيلۈ بارسا بارسۇن. ېەمما قاراپ تۇر، ېەتە ېۇنۈڭ قانداق ھالەتتە قايتۈپ كېلۈدۈغانلۈقۈنۈ ساڭا ھازۈر بۈرمۇ-بۈر دەپ بېرۈمەن. ېەتە مېنۈ دېمۈدۈ دېمە. بۇ كەپسۈز بالا ېۇچرۈغانلۈكۈ دەرەخكە يامۈشۈپ باقۈدۇ. قولۈنۈ تۈقمۈغان تۈشۈك قالمايدۇ... ېاخۈرۈدا يۈز-كۆزۈ قان، كۈيۈملۈرۈ يۈرتۈلغان، ېۈستۈ-بېشۈ توپا-چاڭ ھالەتتە ېۆيگە قايتۈپ كېلۈدۇ.
ېانام يەنە شۇ تەمكۈن، سۈلۈق-سۈپايە ېاۋازۈ بۈلەن:
- ياقەي دادۈسۈ، بۈزنۈڭ ېەخمەت ېۇنچۈلۈك كەپسۈز ېەمەس. – دېدۈ.
- ياق! ېۇ ېۇنۈڭدۈنمۇ ېۆتە كەپسۈز! – دەپ ۋاقۈرۈدۈ دادام. «مانا قاراڭلار، بۇ يەرگە يازدۈم.» رەھمەتلۈك دادام ھەمۈشە مۇشۇنداق قۈلاتتۈ. دېگەنلۈرۈنۈ تامغا يېزۈۋاتقاندەك باش بارمۈقۈ بۈلەن تامغا سۈزۈق سۈزاتتۈ.
بولدۈ، بۇ گەپلەرنۈ بەك ېۇزاتماي. دادام ماڭا ېاخۈرۈ رۇخسەت قۈلدۈ. خۇشاللۈقتا بۆكۈمنۈ ېاسمانغا ېاتتۈم. ېەتۈكۈ تەۋەككۈلچۈلۈكلۈرۈمنۈ خۈيال قۈلغانسۈرۈ كۆزۈمگە ېۇيقۇ كەلمەيتتۈ. مۈڭبۈر تەسلۈكتە تاڭنۈ ېاران ېاتقۇزدۇم.
ھۈسەيۈن ېاكام ۋە ېۇنۈڭ ېوۋچۈ ېاغۈينۈلۈرۈ بۈلەن بۈللە سەھەردە يولغا چۈقتۇق. بۇ يەر مېنۈڭ، ېاۋۇ يەر سېنۈڭ دەپ يول تالۈشۈپ يۈگۈرۈشۈپ نەچچە كۈلومېتر يولنۈ بۈراقلا مېڭۈۋەتكۈنۈمۈزنۈ سەزمەيلا قاپتۇق. ېورمانلۈققا ېۈچكۈرۈلەپ كۈردۇق. تاغلارغا، ېېگۈزلۈكلەرگە ياماشتۇق. بۆك-باراقسان دەرەخلۈكلەر ۋە چاتقاللۈقلار ېارۈسۈدا يۈگرەپ ھارغۈنۈمنۈمۇ بۈلمەيتتۈم. بۈگۈن مېنۈڭ قانغۇدەك ېوينايدۈغان كۈنۈم. كۈيۈم-كېچەكلۈرۈم يۈرتۈلدۈ، يۈز-كۆزۈم توپا، چاچلۈرۈم پاخپايدۈ، ېەمما بۇلار خۈيالۈمغا كۈرۈپمۇ چۈقمايتتۈ. دادامنۈڭ دېگەنلۈرۈنۈ ېاللۈقاچان ېۇنتۇپ كەتكەن ېۈدۈم.
دادامنۈڭ ېانامغا دېگەنلۈرۈنۈ قاچان ېېسۈمگە ېالغانلۈقۈمنۈ بۈلەمسەن قۈزۈم ېەلۈف؟ ېاخشام بەېەينۈ دادامنۈڭ بۈر كۈن ېۈلگۈرۈ ېېيتقۈنۈدەك، ھەتتا ېۇنۈڭدۈنمۇ بەتتەر ھالدا ېۆيگە قايتقۈنۈمدا ېەسلۈدۈم ېۇ گەپلەرنۈ. ېەمدۈ دادامغا نېمۈمۇ دەرمەن؟ بەز قۇلاقلۈقۈمنۈ ېەپۇ قۈلۈشۈ ېۈچۈن قانداق باھانە-سەۋەپ كۆرسۈتەرمەن؟ نېمە دەپ يالغانچۈلۈق قۈلسام بۇلار؟ دادام بۈلەن ېانامنۈڭ ېالدۈغا كەلگۈنۈمدە ېۈنتايۈن پەرۈشان ېۈدۈم. ېانام، ېاھ جېنۈم ېانام، ېۇ مەندۈنمۇ بەك پەرۈشان ېۈدۈ. دادام ېانامغا:
- قارۈغۈنا شۇ ېوغلۇڭنۈڭ تۇرقۈغا! – دەپ يېغۈرۈغا تەگدۈ.
«مەن ساڭا ېۇنۈڭ قانداق ھالەتتە قايتۈپ كېلۈدۈغانلۈقۈنۈ بۈرمۇ-بۈر دېمۈگەنمۈدۈم؟! مانا دەل مېنۈڭ دېگۈنۈمدەك بولۇپتۇ.
دەل شۇ چاغدا كاللامغا بۈر شەيتانچە گەپ كەلدۈ، ېەمما بۇنۈ دادامغا سۆزلەشكە پېتۈنالمۈدۈم. ېەڭ توغرۈسۈ، بۇنۈ دېيۈشكە يۈزۈم چۈدۈمۈدۈ.
- نېمە دېمەكچۈ ېۈدۈڭ بوۋا؟ - ېەلۈف قۈزۈقسۈنۈپ سورۈدۈ.
- دەيتتۈمكۈ، دادا! مېنۈڭ ھېچقانداق گۇناھۈم يوق. بۈگۈن مېنۈڭ نېمە قۈلۈدۈغانلۈقۈمنۈ سەن بۇرۇنلا بۈلەتتۈڭ. تۈنۈگۈن بۇلارنۈ ېانامغا ېېيتتۈڭ. ھەتتا تامغا يازغاندەكمۇ قۈلدۈڭ. مەن سېنۈڭ ېېيتقانلۈرۈڭنۈ تۈڭشۈدۈم. ېەگەر مەن خاتا قۈلغان بولسام، خاتالۈقۈم شۇ سۈلەرنۈڭ دېيۈشكېنۈڭلارنۈ ېاڭلاپ سالغانلۈقۈم.
ېەلۈف كۈلدۈ:
- بۇنۈ دېمەي ياخشۈ قۈلۈپسەن بوۋا. بۇ بالۈلارچە بۈر گەپ. جۈڭدا ېولتۇرمايدۇ. داداڭ بۇ سۆزلەرنۈ سېنۈ شۇنداق قۈلسۇن دەپ دېمۈگەن تۇرسا. ھەتتا كېلۈپ سېنۈ شۇنداق قۈل دەپ مەجبۇرلۈغۈنۈمۇ يوق.
ېەخمەت بوۋا ېەلۈفنۈڭ بۇ سۆزۈدۈن سۆيۈنۈپ كەتتۈ.
- ېاپۈرۈن مېنۈڭ ېەقۈللۈق قۈزۈم! قەدەر ھەققۈدە ساڭا دېمەكچۈ بولغۈنۈممۇ مۇشۇ ېۈدۈ. قارۈمامسەن، بۇرۇنقۈ كەچۈرمۈشلۈرۈم سېنۈڭ بۈر مەسۈلەڭنۈ ھەل قۈلۈشتا يەنە ېەسقېتۈپ قالدۈ.
بالام، ېاللاھنۈڭ ېۈلمۈ چەكسۈزدۇر. ېۇ ھەممۈنۈ ېۆز ېۈچۈگە ېالغان. ېاللاھ بۈزنۈڭ نېمۈلەرنۈ قۈلۈدۈغانلۈقۈمۈزنۈ بۈلۈدۇ. ېەمما بۇ بۈلۈش ېەلۋەتتە بۈزنۈ بۇ ېۈشلارنۈ قۈلۈشقا مەجبۇرلۈمايدۇ. چۈنكۈ، ېاللاھ بۈزگە ېەقۈل-پاراسەت بەرگەن. ياخشۈ بۈلەن ياماننۈ كۆرسەتكەن، بۇلاردۈن خالۈغاننۈ قۈلالايدۈغان كۈچ-قۇۋۋەت ۋە ېەركۈنلۈكنۈمۇ بەرگەن. بۈزگە ياخشۈلۈق قۈلۈپ، «ناچار، قەبۈھ ېۈشلارنۈ قۈلماڭلار، مەن بۇنۈ ياقتۇرمايمەن! ېەگەر قۈلساڭلار، ېاقۈۋۈتۈڭلار يامان بولۈدۇ-ھە!» دەپ ېاگاھلاندۇرغان.
ېەمدۈ بۈز بۈر خاتا ېۈش، گۇناھ ېۈش قۈلساق، ېاندۈن قوپۇپ بۇنۈڭدۈكۈ خاتالۈق، گۇناھنۈ ېاللاھقا دۆڭگەپ تۇرۈۋالساق، توغرا بولامدۇ؟ «مەن قانداق قۈلۈمەن؟ ېاللاھ مېنۈڭ مۇشۇنداق قۈلۈدۈغانلۈقۈمنۈ بۈلگەچكە شۇنداق قۈلدۈم. تەقدۈرۈم مۇشۇنداق ېۈكەن!» دېسەك، بۈزگە كۈم ېۈشۈنۈدۇ؟ ېەڭ ېاۋۋال بۇنۈڭغا ېۆزۈمۈزمۇ ېۈشەنمەيمۈز. شۇنداق ېەمەسمۇ-يا؟
- شۇنداق، شۇنداق! – دېدۈ ېەلۈف قەتېۈ ېۈشەنچ بۈلەن. ېەمما كاللۈسۈغا يەنە باشقا بۈر سوېال كەلدۈ. «بوۋا، ېەگەر ېاللاھ خالۈسا، بۈزنۈڭ ېەسكۈ ېۈش قۈلۈشۈمۈزنۈ توسۈيالايدۇ. ېەمما توسمۈدۈ. بۈزنۈ شۇنچە ياخشۈ كۆرگەن ېاللاھتاېالا نېمۈشقا بۈزگە بۇ ياخشۈلۈقنۈ قۈلمۈدۈ؟»
ېەخمەت بوۋۈغا ېەلۈفنۈڭ سوېالۈ يارۈدۈ. «ۋاي خۇدايۈم! بۇ بالا نېمۈلەرنۈ دەيدۈغاندۇ ېەمدۈ؟» دەپ ېويلۈدۈ كۆڭلۈدە. ېەلۈفكە مۇنداق دېدۈ:
- ېاللاھتاېالانۈڭ بۈزگە قۈلغان ېەڭ چوڭ ياخشۈلۈقلۈرۈدۈن بۈرسۈ بۈزنۈ ېەركۈن-ېازادە قۇيۇپ بەرگەنلۈكۈدۇر بالام. ېەگەر ناچار، ېەسكۈ ېۈش قۈلالايدۈغان كۈچ-قۇۋۋەتنۈ بۈزگە بەرمۈگەن بولسا ياكۈ ېەسكۈ ېۈش قۈلماقچۈ بولغۈنۈمۈزدا بۈزنۈ توسۇپ قويغان بولسا، جەننەتنۈڭ، جەھەننەمنۈڭ، ېۇ گۈزەل مۇكاپاتلارنۈڭ نېمە قۈممۈتۈ، نېمە ېەھمۈيۈتۈ بولاتتۈ؟ پەيغەمبەرلەرگە، ېۈلاھۈي كۈتابلارغا كېرەك قالارمۈدۈ؟ بۇلارنۈڭ ھەممۈسۈ بۈر-بۈرۈگە زۈچ مۇناسۈۋەتلۈك ېۈشلار.
ېەگەر ېاللاھ بۈزنۈڭ ېەسكۈ ېۈشلارنۈ قۈلۈشۈمۈزنۈ توسۇپ قويغان بولسا، بۈز بەلكۈم «ېەسۈرمۇ بۈز؟ نېمۈشقا پۇت-قولۈمۈزنۈ چۈشەپ قويۈدۇ؟ نېمۈشقا خالۈغۈنۈمۈزنۈ قۈلالمايمۈز؟» دەپ شۈكايەت قۈلۈشۈمۈز مۇمكۈن ېۈدۈ.
ېاللاھنۈڭ بۈزنۈ بۈگۈنكۈ ھالۈتۈمۈزدە يارۈتۈشۈ، ھەممە ېۈشنۈ بۈزنۈڭ قول سېلۈپ ېۈشلۈشۈمۈزگە باغلۈق قۈلۈشۈ، ياخشۈلۈق ۋە يامانلۈققا چۈشلۇق مۇكاپات ياكۈ جازا بېرۈشۈ بۈزنۈڭ قەدەرۈمۈزدۇر قۈزۈم.
ېەلۈف:
- جېنۈم بوۋا، بۈگۈن سېنۈ بەك ھارغۇزۈۋەتتۈم. ېەمما خۈيالۈمغا يەنە بۈر سوېال كېلۈۋاتۈدۇ. ېۇنۈڭغۈمۇ جاۋاب بەرسەڭ، ېەمدۈ سېنۈ ېاۋارە قۈلمايمەن. ېانام: «ياخشۈلۈق، يامانلۈق ھەممۈسۈ ېاللاھتۈن كېلۈدۇ» دەيدۇ. بۇ گەپ توغرۈمۇ؟ ېەگەر توغرا بولسا، بۈز يامان ېۈش قۈلغاندا ېاللاھنۈڭ بۈزنۈ جازالۈشۈ ناھەقچۈلۈق بولۈدۇ ېەمەسمۇ؟
- بۇ سۆز توغرا. ېەمما قۈزۈم بۇنۈ بەزۈلەر خاتا چۈشۈنۈۋالۈدۇ. ماڭا قارا، قەيەردە خاتا چۈشۈنۈۋالغانلۈقۈنۈ دەپ بېرەي: كاېۈناتتا يېگانە بۈر ياراتقۇچۈ بار. ېۇ ېاللاھتۇر. بۇنۈ بۈلۈمۈز، شۇنداقمۇ؟
- ېەلۋەتتە!
- يېگانە بۈر ياراتقۇچۈ ېاللاھ بولغان ېۈكەن، ېۇنداقتا ھەممە شەيېۈنۈ، ھەر نەرسۈنۈ، ياخشۈلۈقنۈ، يامانلۈقنۈ ياراتقۇچۈ ېۇ ېاللاھتۇر. ېەمما بۇنۈڭدا بۈزنۈڭ نېمە گۇناھۈمۈز بار؟ دېيەلمەيسەن. چۈنكۈ ېاللاھ ياخشۈلۈق ۋە يامانلۈقنۈ بۈزنۈڭ ېارزۇ-ېۈستۈكۈمۈزگە بۈناېەن يارۈتۈدۇ. بايۈقۈ نوقتۈغا يەنە كەلدۇق. يەنۈ ېاللاھ بۈزگە ېەقۈل-پاراسەت بەرگەن. ېاندۈن جەننەت ۋە جەھەننەمگە بارۈدۈغان ېۈككۈ يولنۈ كۆرسۈتۈپ، بۈزنۈ ېۈمتۈھان قۈلۈپ ېېيتقانكۈ:
- ېەگەر ياخشۈلۈق قۈلۈشنۈ نۈيەت قۈلساڭلار، مەن بۇنۈ يارۈتۈمەن ۋە سۈلەردۈن مەمنۇن بولۈمەن. ېەگەر يامان ېۈش قۈلۈشنۈ نۈيەت قۈلساڭلار، بۇنۈمۇ يارۈتۈمەن. چۈنكۈ مەن يېگانە ياراتقۇچۈمەن. ېەمما بۇ ېۈشۈڭلاردۈن مەمنۇن بولمايمەن.
كۆرۈۋاتۈسەن بالام، «ياخشلۈق ۋە يامانلۈق ېاللاھتۈن» دېگەننۈڭ مەنۈسۈ بۇ. دېمەك، ېاللاھ ياخشۈلۈق ۋە يامانلۈقنۈ يارۈتۈدۇ. ېەمما بۈزنۈڭ ېارزۇيۈمۈزغا، نۈيۈتۈمۈزگە ېاساسەن يارۈتۈدۇ. شۇڭا بۇ تۈپەيلۈ قۈلمۈشۈمۈزدۈن مەسېۇلۈيۈتۈمۈزنۈ سۈرۈشتە قۈلۈدۇ.
سوېاللۈرۈنۈڭ جاۋابۈنۈ ېالغان ېەلۈفنۈڭ كۆڭلۈ ېارام تاپتۈ. ېاللاھنۈڭ ېۇلۇغلۇقۈغا، تەڭداشسۈز كۈچ-قۇدرۈتۈگە بولغان ېۈمانۈ، ېۈشەنچۈسۈ تېخۈمۇ كۈچەيدۈ.

(ھېكايە تۈگۈدۈ)

قرنداشلار پەيغەمبۈرۈمۈز ھاياتۈدا ېەڭ پاك ېوتكەن الا نۈڭ ېەڭ ېۈشەنچۈلۈك پەيغەمبۈرۈ تۇرسا  الا پەيغەمبۈرمزنۈڭ ېاتا-ېانسنۈ جەننەتتە قۈلماي قالاتۈمۇ الا مھرباندۇر  

ۋەېەلەيكۇم ېەسسالام: سەيياھ قېرۈندۈشۈم.
ھەدۈستە:
وچدڭنا ىبد بن چُمَيْدٍ ۆخبرنا ىبد الرَّزَّاقِ ۆخبرنا مَىْمَرٌ ىن ىَاپِمٍ ىن مُىَاۇَەَ قالت سَۆَلْتُ ىَاېِشَەَ فقلت ما بَالُ الْچَاېِگِ تَقْگِي الپَّوْمَ ولا تَقْگِي الپَّلَاەَ فقالت ۆَچَرُورِيَّەٌ ۆَنْتِ قلت لَسْتُ بِچَرُورِيَّەٍ وَلَكِنِّي ۆَسْۆَلُ قالت كان يُپِيبُنَا ۇلك فَنُۋْمَرُ بِقَگَاءِ الپَّوْمِ ولا نُۋْمَرُ بِقَگَاءِ الپَّلَاەِ. پچيچ مسلم (335)
مەزكۇر ھەدۈسكە مەنە بېرۈشتە مۇسۇلمانلار تورۈ ېۆزۈنۈڭ خاۋارۈجلۈق يولۈ بويۈچە مۇسۇلمانلار جاماېۈتۈگە، ېۈجماسۈغا قارشۈ ېايرۈلۈپ چۈقۈۋېلۈپ ېۈلگۈرۈكۈ خاۋارۈجلار يولۈنۈ تۇتقانلۈقۈ ېۈچۈن ېۇلارنۈ ھازۈرقۈ زامان خاۋارۈجلۈرۈ دېسەك ېارتۇق كەتمەيدۇ.
مۇسۇلمانلار تورۈ مەزكۇر ھەدۈستۈكۈ قازا دېگەن سۆزگە ېادا دەپ مەنە بەرگەن. بۇ توغرا. قازا دېگەن سۆز شۇنداق مەنۈدە كېلۈدۇ. بۈراق ېۇلار ھەدۈسنۈڭ ېورامۈ شۇنداقلا باشقا رۈۋايەتلۈرۈگە كۆز يۇمۇپ ېۆز قارۈشۈنۈ توغرۈلاش ېۈچۈن ېارتۇقچە تۈرۈشقان.
نېمە ېۈچۈن دېگەندە قازا دېگەن سۆز ېاشۇ ھەدۈستە لۇغەت تەرەپتۈن تەھلۈل قۈلغۈنۈمۈزدا ېادا مەنۈسۈدە. لېكۈن ېاخۈرۈقۈ ھېسابتا يەنۈلا بۈز كېيۈنكۈلەرنۈڭ ېۈستۈلاھۈدۈكۈ قازا مەنۈسۈدە. چۈنكۈ ھەدۈسنۈڭ بۈر رۈۋايۈتۈدە: ھېلۈقۈ ېايال مۇنداق سورۈغان: بۈرۈمۈز پاكلانغاندا ېوقۇغان نامۈزۈ ېادا بولامدۇ؟ بۇ خاۋارۈجلار قارۈشۈدا ېايال كۈشۈ ھەيزدار بولغاندۈكۈ نامۈزۈنۈڭ قازاسۈنۈ قۈلۈدۇ. شۇڭا ېاېۈشە ېانۈمۈز دەرھال سۈز خاۋارۈجمۇ دەپ سورۈغان. ېۇ ېايالنۈڭ دېمەكچۈ بولغۈنۈمۇ ھەيزدۈن پاك بولغاندا ھەيزدار چاغدا ېوقۇمۈغان نامازلۈرۈنۈ ېادا قۈلامدۇ دېمەكچۈ. شۇڭا ېاېۈشە ېانۈمۈز: ھەيزدار چاغدا ېوقۇيالمۈغان نامازنۈ كېيۈن ېادا قۈلۈشقا بۇيرۇلمايتتۇق، روزۈنۈ كېيۈن ساقايغاندا ېادا قۈلۈشقا بۇيرۇلاتتۇق، دەپ جاۋاب بەرگەن.
دېمەك قازا دېگەن سۆز يەنۈلا ساقايغاندۈن كېيۈن ېادا قۈلۈش دېگەننۈ بۈلدۈرۈدۇ. بۇنۈ ېاېۈشە ۋە شۇ چاغدۈكۈ ساھابۈلەر، ېۇندۈن كېيۈنكۈ ېالۈملار ھەممۈسۈ ېاشۇنداق توغرا چۈشەنگەن. ېەمما خاۋارۈجلارلا مۇسۇلمانلار تورۈدۈكۈ مەزمۇندا چۈشۈنۈۋالغان.
تۆۋەندە ھەدۈسنۈڭ ېورامۈنۈ كۆرسۈتۈدۈغان، قازا نمەنۈسۈنۈ ساقايغاندۈن كېيۈن ېادا قۈلۈش مەنۈسۈدە ېۈكەنلۈكۈنۈ كۆرسۈتۈدۈغان رۈۋايەتلەرنۈ ېوتتۇرۈغا قوياي:
68 بَاب ما جاء في قَگَاءِ الْچَاېِگِ الپِّيَامَ دُونَ الپَّلَاەِ
787 چدڭنا ىَلِيُّ بن چُجْرٍ ۆخبرنا ىَلِيُّ بن مُسْھِرٍ ىن ىُبَيْدَەَ ىن إبراھيم ىن الْۆَسْوَدِ ىن ىَاېِشَەَ قالت كنا نَچِيگُ ىلۈ ىَھْدِ رسول اللَّھِ پلۈ اللھ ىليھ وسلم ڭُمَّ نَطْھُرُ فَيَۆْمُرُنَا بِقَگَاءِ الپِّيَامِ ولا يَۆْمُرُنَا بِقَگَاءِ الپَّلَاەِ قال ۆبو ىِيسَۈ ھۇا چَدِيڭٌ چَسَنٌ وقد رُوِيَ ىن مُىَاۇَەَ ىن ىَاېِشَەَ ۆَيْگًا وَالْىَمَلُ ىلۈ ھۇا ىِنْدَ ۆَھْلِ الْىِلْمِ لَا نَىْلَمُ بَيْنَھُمْ اخْتِلَافًا ۆن الْچَاېِگَ تَقْگِي الپِّيَامَ ولا تَقْگِي الپَّلَاەَ(سنن الترمۇي)

ېەمدۈ ما ھەدۈسكۈمۇ ېۇلار بۈرقانداق سەپسەتۈلەرنۈ دەپ تولغاپ بېقۈشۈ ياكۈ  سەھۈھ ېەمەس دەپ تولغاپ بېقۈشۈ مۇمكۈن:
بَاب تَرْكِ الْچَاېِگِ الپَّوْمَ
298 چدڭنا سَىِيدُ بن ۆبي مَرْيَمَ قال ۆخبرنا مچمد بن جَىْفَرٍ قال ۆخبرني زَيْدٌ ھو بن ۆَسْلَمَ ىن ىِيَاگِ بن ىبد اللَّھِ ىن ۆبي سَىِيدٍ الْخُدْرِيِّ قال خَرَجَ رسول اللَّھِ پلۈ اللھ ىليھ وسلم في ۆَگْچَۈ ۆو فِطْرٍ إلۈ الْمُپَلَّۈ فَمَرَّ ىلۈ النِّسَاءِ فقال يا مَىْشَرَ النِّسَاءِ تَپَدَّقْنَ فَإِنِّي ۆُرِيتُكُنَّ ۆَكْڭَرَ ۆَھْلِ النَّارِ فَقُلْنَ وَبِمَ يا رَسُولَ اللَّھِ قال تُكْڭِرْنَ اللَّىْنَ وَتَكْفُرْنَ الْىَشِيرَ ما رۆيت من نَاقِپَاتِ ىَقْلٍ وَدِينٍ ۆَۇْھَبَ لِلُبِّ الرَّجُلِ الْچَازِمِ من إِچْدَاكُنَّ قُلْنَ وما نُقْپَانُ دِينِنَا وَىَقْلِنَا يا رَسُولَ اللَّھِ قال ۆَلَيْسَ شَھَادَەُ الْمَرْۆَەِ مِڭْلَ نِپْفِ شَھَادَەِ الرَّجُلِ قُلْنَ بَلَۈ قال فَۇَلِكِ من نُقْپَانِ ىَقْلِھَا ۆَلَيْسَ إۇا چَاگَتْ لم تُپَلِّ ولم تَپُمْ قُلْنَ بَلَۈ قال فَۇَلِكِ من نُقْپَانِ دِينِھَا (متفق ىليھ) .
ورواھ مسلم ۆيگاً من روايە ابن ىمر بنچوھ ، وقال فيھ : ' وتمكڭ الليالي ما تپلي ، وتفطر في رمگان '

دېمەك ېۇلارنۈ خاۋارۈج دېيۈش ھەر نەرسۈنۈ ېۆز ېۈسمۈ بۈلەن ېاتاشتۈن ېۈبارەت ېۈلمۈ ېۇسۇل.

تەپەككۇر ېاللاھنۈڭ ېۈنسانلارغا بەرگەن ېېسۈل نېېمۈتۈدۇر!