شۇ چاغدىكى چەتئەللىككە  رەخمەت دىسەك بولغۇدەك .100 يىل بۇرۇنقى ئاتا -بوۋلىرمىزنىڭ  ئاۋازنى بىزگە يەتكۇزۇپتۇ

بىزنىڭ ھەر ھالدا  مۇشىنچىلىك بولسىمۇ ئەسلىمىمىزنىڭ قالغانلىقىنى كۈرۈپ ناھايتى پەخىرلەندىم ھەم شۇنداقلا تېما ئىگىسىگە ئاللاھىدە رەخمەت ئېيتىمەن . ئۇلۇغ ئاللاھ تىنىڭىزنى سالامەت قىلسۇن.     

ئەسسلامۇ ئەلەيكۇم...
مەن بۇ ناخشىنى ئاڭلاپ كوڭلۇم ھەجەپ خوشال تاپتى...ئاتا بوۋىمىزنىڭ  مۇڭلۇق يىقىملىق ئاۋازىنى ئاڭلىغىنىمىزگە تەشەككۇر..
ھەم ئاشۇ چەتئەللىككە تەشەككۇر ئىيتىمەن!
رەخمەت

بۇ قانداقمۇ 100  بۇرۇنقى ئادەملەر  ۋە ئۇلارنىڭ  ناخشىسى بوپ  قالدى؟؟
   بۇ ئاقسۇ ئاۋات  ناھىيسىدىكى يەرلىك دېھقانلار ئۇرۇندىغان  دولان  مۇقامىنىڭ  «  بوم باياۋان  مۇقامى»  بۇ ئادەملەر  ھەرگىزمۇ 100  بۇرۇنقى  كىشىلەر  ئەمەس......100 يىل بۇرۇن  سىن ئېلىش  ئاپىراتىمۇ تېخى  كەشىپ  قىلىنمىغان....پەقەت سىملىق  تېلگىرامما  ئاپىراتىنىڭ ئەڭ ئىپتىدائى شەكلى كەشىپ  قىلىنغان...سىن ئېلىش  ئاپىراتى  دىگەن 30-يىللاردىكى  گەپ..........
    بۇ بوم  باياۋان  مۇقامى  تېخى  قايسى كۈنىلا  مۇشۇ ئۆز ئەينى  ئورۇندالدى....تىكىسىت  ۋە  مۇزىكا  ئۇدار  ...ھىچقانداق  پەرق  يوق....
چىكىتمىىسى "
-----يار  دەپ  مەن  ئادا  بولدۇم ..
            ئا  غەمگە  مۇپتلا  بولدۇم
            بىر كۇرۇپ  جامالىڭنى
            ئاشىق بىقارار  بولدۇم........
 سەنىمى" 
   ئەل  مېنى يامان  دەيدۇ 
بىلمەيمەن يامانلىقىنى   يەي
ئا كەچ  ياتىپ سەھەر  قۇپۇۋەي
تىلەيمەن ئامانلىقنى  يەي........
       ۋاي-ۋاي  مەستان  يارەي............
   بارساڭلار  سالام  دەڭلار يەي...
   بىزنى  سورىغان  يارغا  يەي...
يار  بىزنى  سوراپ  قالسا  يەي
شەھرىدە ئامان  دەڭلەر  يەي...
    مانا  بۇ  بۈگۈنكى ئاۋات  دولان  مۇقامچىلىرى  ئورۇندىغان بوم  باياۋان  تىكىستى....بۇنى  100  بۇرۇنقى  ئۇيغۇرنىڭ  ئاۋازى  دىيىشكە  قانداق  ئاساس  بار ؟؟    تىما  ئىگىسىنىڭ چۈشەنچە  بىرىشىنى سورايمەن.....ئىلىم ئىشى  چاقچاق  قىلىدىغان ئىش  ئەمەس....

يۇقۇردىكى يېڭى ئەزاغا مەنلە جاۋابىنى بىرەي:
  ئۈن ئالغۇ 1898-يىلى دانىيەلىك بوئېر دىگەن كەشپىياتچى تەرىپىدىن كەشىپ قىلىنىپ، ئاۋاز ئۈنگە ئىلىپ سىناق قىلىنغان.
1907-يىلىغا كەلگەندە بۇ كەشپىياتچى ئۈن -ئالغۇنى رەسمى يۇسۇندا ئىشلىتىش باسقۇچىغا ئېلىپ كەلگەن.
ناخشا تېكىستىنىڭ ھازىرقىغا ئوخشاش بولىشى ئەجەپلىنەرلىك ئەمەسقۇ دەيمەن؟
ئەسكەرتىش:سىن ئالغۇ بىلەن ئۈن ئالغۇنىڭ ناھايىتى چوڭ پەرقى بار.
خەنزۇچە بىلسەڭلار بۇ ئادرىسنى قالدۇراي:
http://baike.baidu.com/view/29010.htm

بۇ  قاراش يەنىلا  يىتەرسىز................ھەقىقى ئىسپات بۇلىشى كىرەك
    مەن بۇنىڭ سىنئالغۇسىنى كۆرمىدىم، ئەمما  ئىنكاسلارغا  قارىغاندا باشقىلار  كۆرگەندەك...........سىنئالغۇغا ئېلىنىشى ھەقىقەتەن مۇمكىن ئەمەس....ئەمما  ئۈن نۇسخسىسى  قالدۇرۇلغانمۇ  دەيلى ..ئەمما بۇ  يەردە  يەنە ئېنىق  بولمىغان  بىر  قانچە مەسلە  بار..
  1- مەسلە ئۈن نۇسخسىنىڭ ئاۋازىنىڭ ئېنىقلىق  دەرىجىسى.....ئادەتتە  100 يىل  بۇرۇن  قالدۇرۇلغان ئۈن نۇسخىسىنى بۇگۇنكى  كۇندە  قايتا ئاڭلىغاندا  ، ھەرقانچە تېخنىكىلىق  ۋاستىلەر  بىلەن ئاڭلىغاندىمۇ  بۇ  دەرىجىدە  ئېنىق  سۈزگىلى  بولمايدۇ..
  2-مەسلە. تىل جەھەتتىكى پەرق.100 يىل  بۇرۇنقى ئۇيغۇرلار  تىل  جەھەتتە  يەنىلا چاغاتاي ئۇيغۇرتىلىغا كۆپ  يېقىنلىشىدۇ، بۇ  تارىخى كىتاپلاردا  ناھايتى  ئېنىق.مەزكۇر ئۈن نۇسخىسىدىكى  ئۇيغۇر  تىلى نەق  چاغداش  ئۇيغۇرتىلى.............
3-مەسلە . بۇ ئىنتايىن مۇھىم بىر  مەسلە---- دولان  مۇقامىنىڭ  ئاۋات ۋارىيانتى   بىلەن مەكىت مارالبېشى  مارالبېشى  ۋارىيانتى ئۇدارجەھەتتىن  پەرقلىنىدۇ.....ئەمما  بۇنداق  پەرقنىڭ  پەيدا  بولغىنىغا  تېخى  100 يىل  بولغىنى  يوق...پەقەت30-يىللاردا ئاۋات رەسمىي يۇسۇندا يۇرت  بۇلۇپ شەكىللىنىشكە باشلىغاندىن  كىيىن ئاستا-ئاستا دولان مۇقامىنىڭ ئاۋات ۋارىيانتى شەكىللىنىشكە باشلىغان.  بۇ ئۈن نۇسخسىدىكى دولان  بوم  باياۋان  مۇقامى  دەل ھازىرقى ئۆزگەرگەن  دولان مۇقامىنىڭ  ئاۋات  ۋارىيانتى...........بۇنى  قانداق  چۈشىنىش  كىرەك ؟؟
  

ئەسسالامۇ ئەلەيكۇم:
يۇقۇردىكى قىرىندىشىمىز  ئىيتقاندەك بوپقالمىسۇن دەپ ،مەنبەگە كىرىپ قايتىدىن شۇ مەزمۇننى تەپسىلى كۆردۈم،.
ئۇ يەردىكى مەزمۇندىمۇ 1909-يىلى قەشقەردە ئۈنگە ئىلىنغان ئاۋاز دەپ يىزىلىپ ئاۋاز ھۆجىتى قويۇلۇپتۇ .لىكىن ئاقسۇدا ئىلىنغا ئاۋاز ھۆججىتىنىڭ يىلى يىزىلماپتۇ. پايدىلىنىش  بولۇپ قالسۇن دەپ شۇ مەزمۇننى سۆرەتكە تارتىپ چىقاردىم.

قەشقەردە ئۈنگە ئېلىنغان نۇسىخىنىڭ ئاۋاز  تۈسى  ۋە ناخشا ئاھاڭىدىن قارىغاندىمۇ 100 يىل  بۇرۇن ئۈنگە  ئېلىنغان  بۇلۇش  مۇمكىنچىلكى ھەقىقەتەن  يۇقىرى  ھەم شۇنداق بولسا كىرەك...................ئەمما  ئاقسۇدا ئېلىنغان دولان مۇقامىنىڭ  100  يىل بۇرۇن ئۈنگە ئېلىنغان  دىيىلگىنى  مېنىڭ گۇمانىمنى  قوزغاپ  قويغان  ئىىدى.....قارىغاندا بۇ  ھەقىقەتەن  يېقىنقى  يىللاردا ئۈنگە ئېلىغان نۇسخسى  ئىكەن....
   قانداقلا  بولمىسۇن  تىما  ئىگىسىگە  رەھمەت....بۇلار  ھەقىقەتەن قىممەتلىك  ماتىرياللار............

قويۇلمىدىغۇ....

دولان مەشرىپىكەن