دەرۈس ېەجداتلۈرۈمۈز ياشۈغان زېمۈنتەييارلۈق

ېۈللق

يانفۇن

840-يۈللاردۈن ېۈلگۈرۈ جەنۇبۈي شۈنجاڭ زېمۈنۈدا كۈملەر ياشۈغان؟
* O2 N" |5 e- T+ f+ U(تۇدۈ توختۈ)

& ^' {0 M# U* U" G! S
' T; n( N7 K1 B- `: r3 n8 Q
) u; {7 l4 {/ c. J
+ u7 N3 ^  O) x: |6 `, D
ېۇيغۇرلار قەدۈمقۈ مەدەنۈيلۈك مۈللەت بۇلۇش سۈپۈتۈ بۈلەن ېۇزۇن يۈللۈق شانلۈق تارۈخقا ېۈگە مۈللەتدۇر.ېۇيغۇر مۈللۈتۈنۈڭ ېۆزۈنۈڭ مەدەنۈيۈتۈ شۇنداقلا ېۈنسانۈيەت مەدەنۈيۈتۈنۈ تەرەققۈ قۈلدۇرۇشتا قوشقان تۆھپۈسۈ،ھەرگۈزمۇ ېېلۈمۈزدۈكۈ باشقا مۈللەتلەردۈن قېلۈشمايدۇ.ېۇنۈڭ مۈللەت بۇلۇپ شەكۈللۈنۈش تارۈخۈنۈڭ قەدۈمۈيلۈكۈمۇ ېېلۈمۈزدۈكۈ باشقا مۈللەتلەرنۈڭكۈدۈن ھەرگۈزمۇ كام ېەمەس.بۇنۈڭ مۈسالۈ ېېلۈمۈزنۈڭ ېەڭ قەدۈمقۈ سۇلالۈلەردۈن تارتۈپ ېاخۈرقۈ سۇلالە چۈڭ سۇلالۈسۈ ۋاقۈتلارغۈچە بولغان، ېۈنتايۈن ېۇزۇن تارۈخۈي شاراېۈتتا، ېېلۈمۈزنۈڭ غەربۈدە يەنە بۈر سۈياسۈ كۈچنۈڭ مەۋجۇت بۇلۇپ تۇرغانلۈقۈنۈ ېېتۈراپ قۈلۈشتۇر.غەربتۈكۈ بۇ كۈچلەر ېېلۈمۈزدۈكۈ خۇاشيا مۈللۈتۈنۈڭ روناق تېپۈشۈدۈنمۇ ېۈنتايۈن مۇھۈم رول ېوينۈغان.بۇ ھەقتە يازغۇچۈ جياڭ رۇڭ مۇنداق دەپ يازۈدۇ<<ېەگەر يايلاقتا بۆرۈلەر بولمۈغان بولسا،يايلاق مۈللەتلۈرۈنۈڭ روھۈ يۈگۈلەپ،لۆم-لۆم بۈر مۈللەتكە ېايلۈنۈپ قالار ېۈكەن،نەتۈجۈدە بۇ ېەھۋال ېوتتۇرا تۈزلەڭلۈككۈمۇ تەسۈر كۆرسۈتۈپ،ېۇ يەردۈكۈ خۇاشيا مۈللەتلۈرۈ سەددۈچۈنۈ ياسايمۈز دەپ يارماس ېۈكەن،ېاخۈرۈغا بېرۈپ،ېۇلار دۈشمەننۈ يوق،ېۆلۈكتەك جۈمجۈتلۈق ېۈچۈدە ېۈزۈل-كېسۈل يوقۈلار ېۈكەن>>[1] يازغۇچۈنۈڭ بۇ ھەكۈمۈدۈن، ېەگەر يايلاق مۈللەتلۈرۈ خۇاشيا مۈللەتلۈرۈگە <كۈشەندە>>بۇلۇپ،ېۇلارنۈ سەگۈتۈپ قۇيۇپ تۇرمۈغان بولسا، خۇاشيا مۈللۈتۈنۈڭ بۇگۈنكۈ مەدەنۈيەت دەۋرۈگە ېۇلۈشۈپ،مەدەنۈيۈتۈنۈ ېۈزۈپ قويمۈغان بۈر مەدەنۈيەتلۈك قەدۈمقۈ مۈللەت بۇلۇپ چۈقالۈشۈ مۇمكۈن ېەمەس ېۈدۈ دېگەن خۇلاسۈگە ېېرۈشەلەيمۈز.يۇقۈرۈدۈكۈ ھۆكۈمۈمۈزنۈ يەنە ھەبۈبۇللا خوجا لەمجۈنۈنۈڭ<<قەدۈمقۈ شۈنجاڭنۈڭ تېررۈتورۈيۈسۈدە:ساكلار،ېۇيسۇنلار،ياۋچۈلار(تۇخرۈلار)،سوغدلار،خەنزۇلار،تۈركلەر،موڭغۇللار،تۈبەتلەر،چاڭلا ۋە باشقا قەبۈلە خەلقلەر ياشۈغان.بۇ قەبۈلە ۋە خەلقلەر نەچچە مۈڭ يۈللۈق تارۈخي تەرەققۈيات جەريانۈدا ېۆز ېارا قوشۇلۇپ،سۈڭۈشۈپ،بۈرۈ-بۈرۈگە يۇغۇرۇلۇپ،ېاخۈرقۈ ھېسابتا بۈگۈنكۈ ېۇيغۇر مۈللۈتۈنۈ ۋە باشقا مۈللەتلەرنۈ شەكۈللەندۈرگەن>>[2] دېگەن خۇلاسۈسۈدۈنمۇ ېۇيغۇر مۈللۈتۈنۈڭ قەدۈمقۈ ھەم تارۈخۈنۈڭ نەچچە مۈڭ يۈلغا تۇتۈشۈدۈغان مۈللەت ېۈكەنلۈكۈنۈ كۆرۈۋېلۈش تەس ېەمەس.بۇنۈ يەنە لەمجۈنۈنۈڭ<<ېالۈملارنۈڭ كۆپچۈلۈكۈ ھونلارنۈ تۈركۈي تۈللۈق قەبۈلۈلەر ېۈدۈ دۈسە،بۈر قۈسۈم ېالۈملار ھونلارنۈڭ ېېتۈنۈڭ جەھەتتۈن مۇرەككەپ بولغان چوڭ بۈر قەبۈلۈلەر ېۈتتۈپاقۈ ېۈدۈ.بۇ قەبۈلۈلەر ېۈتتۈپاقۈ ېۈچۈدە ېۇيغۇرلار ېاساسلۈق رول ېوينۈغان دەپ ھېسابلايدۇ>>[3] دېگەن ېۆزلەشتۈرمە خاراكتېرۈدۈكۈ ھۆكۈمۈمۇ تۇلۇق ېۈسپاتلاپ بېرەلەيدۇ.بۇ مەسۈلۈنۈ يانا ېابدۇقەييۇم خوجا<<...بۇ ېېسۈل يادۈكارلۈقلار تارۈم ۋە چەرچەن تەۋەسۈدە بۇنۈڭدۈن 3000يۈللار ېۈلگۈرۈ ياشۈغان ېەجدادلارنۈڭ ېۆزۈگە خاس يۇڭ توقۇمۈچۈلۈق ھۈنەر سەنېۈتۈ،كۈيۈم كېچەك مەدەنۈيۈتۈنۈ ېالەمگە نامايان قۈلدۈ>>[4]دەپ يېزۈپ ېەجدادلۈرۈمۈزنۈڭ قەدۈمدۈن تارتۈپلا شۈنجاڭ زېمۈنۈدا ياشاپ كەلگەنلۈكۈدۈن ېۈبارەت بۈر يۈپ ېۇچۈ بۈلەن بۈزنۈ تەمۈنلەيدۇ.ېاپتور،تېپۈلغان مەدەنۈي يادۈكارلۈقلارنۈ قۈممەت باھالۈق،ېاز ېۇچرايدۈغان دېيۈش بۈلەن بۈرگە يانا بۈزگە مۇنداق بۈر مەلۇماتنۈمۇ بېرۈدۇ << بۇلار كەم ېۇچرايدۈغان،ېېسۈل،رەڭدار يۇڭ رەختلەر ېۈدۈ>>[5]دېيۈش ېارقۈلۈق ېەجدادۈمۈزدۈن مەدەنۈيەت تارۈخنۈ بۈزلەرگە يەتكۈزۈپ،بەزۈ تارۈخچۈلارنۈڭ<<ېۇيغۇرلار دۆلۈتۈمۈز سوتسۈيالۈستۈك دەۋرۈگە قەدەم قويغاندا قۇللۇق تۈزۈمدۈكۈ قالاق ھالەتتە ېۈدۈ>>دېگەن سەپسۈتۈسۈگە كۈچلۈك رەددۈيە بەرگەن.
5 g2 s* ?. A! K& ?1 u# j
9 ]& f4 h% v! E( G- Sيۇقۈرۈدۈكۈدەك رېېاللۈق ېاستۈدا يانا بەزۈ كۈشۈلەر ېۇيغۇرلار تارۈم ېويمانلۈقۈغا(جەنۇبۈي ۋە شەرقۈي شۈنجاڭلارغا) مۈلادۈ 840-يۈلۈ كۆچۈپ كەلگەن دېگەن قاراشنۈ ېوتتۇرۈغا قۇيۇپ،ېۇيغۇرلارنۈڭ ېەجدادلۈرۈ ياشۈغان كەڭ زۈمنۈلارنۈ تولۈمۇ تار داېۈرۈدە،ېۇيغۇرلارنۈڭ تەڭرۈ تېغۈنۈڭ جەنۇبۈدۈكۈ نەچچە مۈڭ يۈللۈق تارۈخۈنۈ قۈسقۈغۈنە مۈڭ نەچچە يۈز يۈل ېەتراپۈغا يۈغۈنچاقلاپ،ېۇيغۇرلارنۈڭ بۈر پۈتۈن تارۈخۈغا باشقۈچە پۇزۇتسۈيەدە بولۈۋاتۈدۇ.بۇ ېۇيغۇرلارنۈڭ بۈر پۈتۈن تارۈخۈغا قۈلۈنغان ھاقارەت.
' O" @4 K% h! Q
ېۇيغۇرلار راستلا 840-يۈلدۈكۈ زور تەبۈېۈۈ ېاپەت ۋە قۈرغۈزلارنۈڭ زەربە بېرۈشۈ ېارقۈسۈدا تارۈم ېويمانلۈقۈغا كۆچۈپ كېلۈپ،ېۆزۈنۈڭ ھاياتلۈق پاېالۈيۈتۈنۈ مۇشۇ زېمۈندا باشلۈغانمۇ؟ېۇنۈڭدۈن ېۈلگۈرۈ بۇ زېمۈنۈدا كۈملەر ياشۈغان؟
1 e* K" R& g/ Oيۇقۈرۈدۈكۈ مەسۈلۈلەرنۈ ېايدۈڭلاشتۇرۇۋېلۈش بولسا ماركۈسزملۈق تارۈخۈي قاراشنۈڭ مۇھۈم پرۈنسۈپلۈرۈنۈڭ بۈرسۈ بۇلۇپ ھېسابلۈنۈدۇ.ماۋزېدۇڭ<<تارۈخنۈ ېۇنتۇش، ېاسۈلۈقتۈن دېرەك بېرۈدۇ>>دەپ ناھايۈتۈمۇ توغرا ېېيتقان.
/ ~5 B3 g( ]* S7 Vيۇقۈرۈدۈكۈ مەسۈلۈلەرگە جاۋاپ بېرۈشتە  تۆۋەندۈكۈ مەنبەلەرگە مۇراجۈېەت قۈلۈپ،تۆۋەندۈكۈ نۇقتۈلار ېارقۈلۈق 840-يۈلدۈن ېۈلگۈرۈ ېوتتۇرا ېاسۈيادا ېۇيغۇرلارنۈڭ ېەجدادۈنۈڭ ياشۈغانلۈقۈنۈ ېۈسپاتلاپ چۈقۈمۈز.

7 C/ k1 {8 L0 Y* s3 _' E! hبۇ كەڭ زېمۈنۈنۈڭ(تارۈم ۋادۈسۈ-ېوتتۇرا ېاسۈيا) ېەسلۈدۈكۈ ېۈگۈلۈرۈنۈڭ كۈم ېۈكەنلۈكۈنۈ ېۈسپاتلاشتا ،ېالدۈ بۈلەن بۇ كەڭ زېمۈنۈنۈڭ تۈرۈتورۈيەسۈنۈ سۈزۈپ چۈقۈشقا توغرا كېلۈدۇ.بۇ زېمۈننۈڭ ېۈگۈسۈ ۋە زۈققۈنۈڭ داېۈرۈسۈنۈ بېكۈتۈپ چۈقۈش ،شۇ مۈللەت  ېەجدادلۈرۈنۈڭ پاېالۈيەت قۈلغان،ھاياتلۈقنۈ داۋاملاشتۇرغان بۈر پۈتۈن تارۈخۈنۈڭ ھەقۈقۈ ېۈسپاتۈ بۇلۇپ قالۈدۇ.
+ g6 O3 O  g$ [7 u
1-ېۈسپات: تېررۈتورۈيە مەسۈلۈسۈ(ېوتتۇرا ېاسۈيانۈڭ داېۈرۈسۈ)
ېەجدادلۈرۈمۈزنۈڭ ياشاپ كەلگەن زېمۈنۈ توغرۈسۈدا ېۇيغۇر مەنبەلۈرۈنۈڭ قارۈشۈ ېاساسەن ېوخشا بۇلۇپ،ېۇلار بۈردەك ېۇيغۇرلارنۈڭ قەدۈمدۈن تارتۈپ،ېەۋلاتتۈن -ېەۋلادقا مۇشۇ زۈمۈن(ېوتتۇرا ېاسۈيا) دا ياشاپ كەلگەنلۈكۈنۈ ېۈسپاتلاپ بېرۈدۇ.دۇنيانۈڭ ھازۈرقۈ مەمۇرۈي رايونلار خەرتۈسۈدۈن قاراپمۇ ېۇيغۇرلارنۈڭ قەدۈمقۈ ېەجدادلۈرۈنۈڭ ياشۈغان زۈمۈن خەرۈتۈسۈنۈ تۆۋەندۈكۈچە پەرەز قۈلۈشقا تامامەن بولۈدۇ دەپ قارايمەن.
% I, H+ r8 f+ g$ G9 B" U6 e
# N5 k. W4 G9 w6 R: a4 a3 n' iيەنۈ-ېۈران-ېاۋغانسۈتان-كەشمۈر-ھۈندۈستاننۈڭ غەربۈي شۈمال ۋە شەرقۈ شۈمال قۈسۈمۈ-شۈزاڭ-خېشۈ كارۈدورۈ-خۇاڭخې دەرياسۈنۈڭ باش بۆلۈكۈ-تاشقۈ موڭغۇلۈيە-غەربۈ جەنۇبۈي سۈبۈرۈيە-ھازۈرقۈ قازاقۈستان-تۈرۈكمەن ېۈستان قاتارلۈق دۆلەت رايونلارنۈڭ ېۈچكۈ گۈرۋۈكۈدۈكۈ كەڭ رايونلار(ېۈچكۈ ېاسۈيا) دۈيۈشكە بولۈدۇ.(ېۆزەمنۈڭ قارۈشۈ).
* Y5 {: [" Q4 n4 A1 y# h! eيۇقۈرۈدۈكۈ زۈمۈن مەسۈلۈسۈنۈ تۆۋەندۈكۈ دەلۈللەر ېارقۈلۈق ېۈسپاتلۈغۈلۈ بولۈدۇ.ېابدۇشۈكۈر مۇھەممەتېۈمۈن،بۇ زېمۈننۈڭ ېۈچكۈ چەمبۈرۈنۈ<< غەربۈي جەنۇبۈي سۈبۈرۈيە،دەشتۈ قۈپچاق،يەتتە سۇ،مۇڭغۇل دالاسۈ ۋە ېوردۈستۈن قاش قۇۋۇققۈچە بولغان جايلار ۋە شۈنجاڭ رايونۈ بۈلەن خارەزۈمنۈ،شۇنداقلا پەرغانە ۋادۈسۈنۈ ېۆز ېۈچۈگە ېالغان ماۋاراېۇننەھر زېمۈنلېردۈن تەشكۈل تاپقان>> دەپ قارايدۇ[6].
: e; [( ^$ P; w# W( v
" r* q/ ~% H) {# B, j# v5 S9 m4 Yتارۈخچۈ ۋاڭ جۈلەي ،گېرمانۈيەلۈك جۇغراپۈيە شوناس ېالېكساندۈر ۋون ھوبولدنۈڭ كۈتابۈدۈن ېېلۈنغان نەقۈلۈدە مۇنداق دۈيۈلۈدۇ.<<ېوتتۇرا ېاسۈيانۈڭ جۇغراپۈيۈلۈك داېۈرۈسۈ-غەربتە كاسپۈي دېڭۈزدۈن باشلۈنۈپ،شەرقتە ېالتاي تاغلۈرۈغۈچە،جەنۇبتا ھۈدۈقۇش تېغۈدۈن شۈمالدا غەربۈي سۈبۈرۈيۈگۈچە>>[7]
4 x2 U- X- x$ w6 r/ a2 d
5 V' g6 Y0 h" S4 B0 f! P$ ]6 q8 yيۇقۈرۈدۈكۈ ماتېرۈياللار ېاساسۈ جەھەتتۈن بۈرۈ-بۈرۈنۈ تولۇقلاپ ېوتتۇرا ېاسۈيانۈڭ زۈمۈن خەرۈتۈسۈنۈ سۈزۈشۈمۈز ۋە بۈلۈشۈمۈزگە ياردەم بېرۈدۇ.بۈز يۇقۈرۈقۈ پاكۈتلار ېاساسۈدا ېوتتۇرا ېاسۈيا زېمۈنۈنۈڭ ھەقۈقۈ داېۈرۈسۈگە ېۈگە بولالايمۈز.
2 l& u( d" p: f6 b5 m
: C; c5 T. W+ `  }- F2-ېۈسپات:ېۇيغۇرلارنۈڭ ېېتۈنۈك مەنبەسۈ
ېۇيغۇرلارنۈڭ ېېتۈنۈك مەنبەسۈ مەسۈلۈسۈنۈ ېېنۈقلاشمۇ يۇقۈرۈدۈكۈ سوېالنۈڭ جاۋابۈنۈ ېۈزدەشتە ېۈنتايۈن مۇھۈم ېەھمۈيەتكە ېۈگە.
$ Z  {3 K# I  y% i' Q! _% E8 D
. o/ N- Z2 g8 {' Y% j' u9 d) Y( M<< ېۇيغۇرلار كېلۈپ چۈقۈشۈ جەھەتتۈن، تۇرالارنۈڭ ېەۋلادۈ بولۇپ، ھونلار، تۈركلەر بۈلەن قان قېرۈنداش ېۈدۈ. ېۇلار تۈل جەھەتتۈن ېالتاي تۈل سۈستېمۈسۈدۈكۈ تۈرك تۈللۈرۈ گۇرۇپپۈسۈغا كۈرۈدۇ...دېيۈلگەن نۇرغۇنلۈغان تارۈخۈ ماتېرۈياللاردا .بۇنۈڭدۈن ېۇيغۇرلارنۈڭ ېوتتۇرا ېاسۈيا-تۇران زېمۈنۈنۈ مەركەز  قۈلۈپ ياشۈغان ھونلار ۋە تۈركلەر بۈلەن بۈر تۇققان،قان -قېرۈندۈشۈ بولغان بۈر قەدۈمۈي مۈللەت ېۈكەنلۈكۈنۈ كۆرۈۋالغۈلۈ بولۈدۇ.يەنە باشقۈچە چۈشەندۈرسەك ھونلار ېۇيغۇرلارنۈڭ ېەجدادلۈرۈ بۇلۇپ،تارۈختا ېۆچمەس ېۈز قالدۇرغان،تۈللاردا داستان بولغۇدەك ېات ېۈستۈ مەدەنۈيەتنۈ ياراتقان ېەرلۈك خۇسۇسۈيۈتۈگە ېۈگە مۈللەت.>>[8] بۇ قۇرلاردۈن ېۇيغۇرلارنۈڭ ېېتۈنۈك مەنبەسۈنۈ دەسلەپكۈ قەدەمدە ھېس قۈلۈش تامامەن مۇمكۈن.
/ z+ d0 L1 C( M7 v3 Z0 Q" [
1 |( }$ m6 r2 m  N# ^) mيەنۈمۇ ېۈلگۈرلۈگەن ھالدا چۈشەندۈرۈشكە توغرا كەلگەندە،تارۈخچۈ ھاجۈ نۇرھاجۈنۈڭ<<ېۇيغۇرلارنۈڭ ېاساسلۈق ېېتۈنۈك مەنبەسۈ ېۈككۈ بۈرۈ مۈلادۈيە 840-يۈلۈ ېۇيغۇرلار غەربكە كۆچۈشتۈن بۇرۇن تارۈم بوستانلۈقۈ ېەتراپۈدۈكۈ رايونلاردا قەدۈمدۈن بۈرۈ ېولتۇراقلاشقان بۈر قۈسۈم يەرلۈك ېۇيغۇر مۈللۈتۈ.ېۈككۈنچۈسۈ،ېېلۈمۈزنۈڭ خەنزۇچە تارۈخنامۈلەردە خاتۈرلەنگەن خۇيخې(خۇيخۇ)لاردۇر>>[9] دېگەن يەكۈننۈ مۈسالغا ېېلۈش تامامەن مۇمكۈن.بۇنۈڭدۈن ېۇيغۇرلارنۈڭ كېلۈپ چۈقۈشۈنۈڭ تارۈم ۋادۈسۈ،ېوتتۇرا ېاسۈيا رايونلۈرۈ بۈلەن زۈچ مۇناسۈۋەتلۈك ېۈكەنلۈكۈنۈ چۈشۈنۈش  ېانچە تەس ېەمەس.

بۇ نۇقتۈنۈ يانا ھەبۈبۇللا خوجۈنۈڭ تارۈخچۈ گۇ باۋ نۈڭ ېەسۈرۈدۈن مۈسال ېالغان مۇنۇ جۇملۈسۈدۈنمۇ ېۈسپاتلاش تامامەن مۇمكۈن.گۇ باۋ مۇنداق دەپ يازۈدۇ<<840-يۈلدۈن كۈيۈن ېۇيغۇرلارنۈڭ بۈر قۈسۈمۈ تۇرپان،جۈمۈسار،قارا شەھەر،كۇچا رايونلۈرۈغا قۈسقۈسۈ<تۇرپان ېويمانلۈقۈ ۋە تارۈم ېويمانلۈقۈدۈكۈ يېقۈن تۇغقانلۈرۈنۈڭ قېشۈغا>كۆچۈپ كېلۈشۈ...ېۇيغۇرلۈشۈشنۈ تېخۈمۇ ېۈلگۈرۈ سۈردۈ... ېۇيغۇرلارنۈڭ ېېتۈنۈك مەنبەسۈ دۈڭ لۈڭ،تېلۈ،خۇي خېلاردۈنلا ېۈبارەت بۇلۇپ قالماي يانا ېۇيغۇرلار قوشۇۋالغان ھەرقايسۈ قەبۈلۈلەرمۇ ېۇيغۇرلارنۈڭ ېېتۈنۈڭ مەنبەسۈدۇر>>[10]
يۇقۈرۈدۈكۈ پاكۈتلاردۈن ېۇيغۇرلارنۈڭ كېلۈپ چۈقۈشۈنۈڭ ېاساسۈغا ېۈگە بۇلۇش بۈلەن بۈرگە يانا ېۇيغۇرلارنۈڭ ياشاش تەرەققۈ قۈلۈش جەريانۈمۇ ھېس قۈلۈش،ېۇيغۇرلارنۈڭ ېېتۈنۈڭ مەنبەسۈنۈ توغرا شەھرۈلەشتە ېۈنتايۈن مۇھۈم ېەھمۈيەتكە ېۈگە.ھەرقانداق بۈر زات،ېۇيغۇرلارنۈڭ كېلۈپ چۈقۈشۈ توغرۈسۈدۈكۈ ېۆزۈنۈڭ سۇبيېكتۈپ ېېڭۈنۈ ،ېۇيغۇرلارغا تاڭماقچۈ بولسا،ېۇ مۈللەتلەر تارۈخۈ تەرەققۈياتۈغا ھەقۈقۈ توسقۇنلۇق قۈلۈپ،تارۈخۈمۈزنۈ ېاستۈن-ېۈستۈن قۈلۈۋاتۈدۇ.بۇ ھال مۈللەتلەرنۈڭ بۈر بۈرۈگە بولغان ېۈشەنچۈسۈنۈ سۇسلاشتۇرۇپ قۇيۈدۇ.

3-ېۈسپات:قەدۈمقۈ ېۇيغۇرلارنۈڭ ېولتۇراقلاشقان زېمۈنۈ
9 \, }( O+ @  T, O% N2 ?2 h/ Bېەجدادلۈرۈمۈزنۈڭ ېېتۈنۈڭ مەنبەسۈنۈ ېېنۈقلاش جەريانۈدۈمۇ ېەجدادلۈرۈمۈزنۈڭ قەدۈمدۈن تارتۈپ،ېوتتۇرا ېاسۈيا زېمۈنۈدا جۈملۈدۈن تارۈم،تۇرپان ۋادۈلۈرۈ ۋە ېورخۇن-يەنسەي ۋادۈلۈرۈدا ياشاپ كەلگەنلۈكۈنۈ چۈشۈنۈپ يەتتۇق.بۇ قارۈشۈمۈزنۈ تېخۈمۇ ېۈسپاتلاش ېۈچۈن ېالۈملۈرۈمۈزنۈڭ  بۈر قۈسۈم ھۆكۈملۈرۈنۈ دەلۈل سۈپۈتۈدە كۆرسۈتۈپ ېۆتۈشكە توغرا كېلۈدۇ.

ېاتاقلۈق تارۈخچۈ ھاجۈ نۇر ھاجۈ ېۆزۈنۈڭ زور ھەجۈملۈك ېۈلمۈي،تارۈخۈي ېەسۈرۈ <<قەدۈمقۈ ېۇيغۇرلار ۋە قاراخانۈيلار>>دا تارۈخچۈ گۇ باۋ نۈڭ مۇنداق ھۆكۈمۈنۈ مۈسالغا ېالۈدۇ.<<مەن شۇنۈڭغا قەتېۈي ېۈشۈنۈمەنكۈ:مۈلادۈ vېەسۈردۈن باشلاپ جەنۇبۈي شۈنجاڭغا دۈڭلۈڭلار يەنۈ قەدۈمقۈ ېۇيغۇرلار ھۈكۈمرانلۈق قۈلۈپ كەلگەن.جەنۇبۈي شۈنجاڭنۈڭ خېلۈ كۆپ جايلۈرۈ مۇشۇ مەزگۈلدە ېۇيغۇرلۈشۈپ كەتكەن>>[11]دەپ يېزۈپ 840-يۈلدۈن ېۈلگۈرۈلا بۇ زېمۈنۈدا ېۇيغۇرلارنۈڭ ياشاپ كەلگەنلۈكۈنۈ قەتېۈي ھالدا دەلۈللۈگەن.

ھاجۈ نۇر ھاجۈ يۇقۈرۈقۈ كۈتابۈدا يەنە كەسكۈنلۈك بۈلەن مۇنداق دەپ يازۈدۇ<<كۆنچۈ دەرياسۈ بويۈدۈكۈ قەدۈمقۈ قەبرۈلەردۈن تېپۈلغان بۇغداي ېەۋرۈشكۈسۈدۈن قارۈغاندا ېەجدادلۈرۈمۈز تارۈم بوستانلۈقۈدا دېھقانچۈلۈق قۈلغان ۋاقتۈنۈڭ 3800-4000يۈلدۈن ېارتۇق ېۈكەنلۈكۈنۈ،تارۈم بۇغداي سورتنۈڭ ېەڭ قەدۈمۈيلۈكۈدۈن تاللانغان بۇغداي ېورۇش،تېرۈپ ېۆستۈرۈش تارۈخۈنۈڭ ېەڭ قېدۈمۈيلۈكۈنۈ ېۈسپاتلايدۇ>>[12].بۇ پولاتتەك پاكۈتلار ېوتتۇرا ېاسۈيادا قەدۈمدۈن تارتۈپلا ېەجدادلۈرۈمۈزنۈڭ ھاياتلۈق پاېالۈيۈتۈنۈ داۋاملاشتۇرۇپ كەلگەن،كۈندۈك قېنۈ ېەڭ ېاۋۋال مۇشۇ زېمۈنغا تۆكۈلگەن كۈشۈلەر ېۈكەنلۈكۈنۈ چۈشەندۈرۈپ بېرۈدۇ،ېوتتۇرا ېاسۈيا دېگەن ېۇقۇمنۈ ېۇيغۇر بۈلەن بۈر گەۋدۈلەشتۈرۈپ چۈشەندۈرۈش بولسا ېۇيغۇر تارۈخنۈ تەتقۈق قۈلۈشنۈڭ باشتۈن ېاخۈرغۈچە سۈڭدۈرۈلۈشۈ،شۇ ېاساستا ېوتتۇرا ېاسۈيا تارۈخۈ ۋە ېۇيغۇرلار تارۈخۈنۈ ھەقۈقۈ،توغرا تەتقۈق قۈلۈش بۇ زېمۈنۈغا قۈلۈغان ېۈنسانۈيەتنۈڭ بۈر بۇيۈك ھۆرمۈتۈدۇر.
* t9 j9 Z% D3 E% q5 @
بۇ نۇقتۈدا يەنە تەتقۈقاتچۈ ېۈقبال تۇرسۇن ېوتتۇرا ېاسۈيا ېۇيغۇرلۈرۈنۈڭ مۇشۇ ېېزۈز زېمۈندا ياشاش جەريانۈدا بۇنۈڭدۈن نەچچە مۈڭ يۈل ېۈلگۈرۈلا مەدەنۈيەت دەۋرۈگە قەدەم قۇيۇپ،بۇ ېېزۈز زېمۈندا ېۇنتۇلغۇسۈز نەتۈجۈلەرنۈ قولغا كەلتۈرگەنلۈكۈنۈ تۆۋەندۈكۈ قاراشلۈرۈ بۈلەن ېۈپادۈلەيدۇ.

# ~) O5 V7 ]" E# T* P0 \<<قەدۈمقۈ تارۈملۈقلار سۈيۈ ېەلۋەك،ېۆت-چۆپلۈرۈ مۆل،ھاۋاسۈ تۈرۈكچۈلۈككە ماس كېلۈدۈغان بوستان ېوتلاقلار،قار مۇزلۇق دەريا ېېقۈنلاردا ياشاپ كەلگەن بۇلۇپ،ېۇلار مۇشۇ بۈپايان كەڭرۈ ماكاندا پاېالۈيەت ېېلۈپ بارغان.بۇ زۈمۈن ېۇلارنۈڭ ھەممە بەخت،كۈلپەتلۈرۈنۈ قوينۈغا ېېلۈپ كەلگەن.مۈلالۈدۈن ېۈلگۈركۈ 2000-يۈللاردۈن تارتۈپ،بۇ جايدا ياشاپ پاېالۈيەت ېېلۈپ بارغان ېەجدادلار مۈلالۈدۈن ېاۋۋالقۈ Vېەسۈرلەردۈن تارتۈپ،مۇېەييەن يېزۈق بەلگۈلەر ېارقۈلۈق ېۆز تۈلۈنۈ خاتۈرلەپ ۋە ېۇنۈ تەرەققۈ قۈلدۇرۇپ،بۈر قاتار قەھرۈمانلۈق ېۈپوسلۈرۈ،ھۈنەر سەنېەت مەدەنۈيۈتۈ ھەم كۆپ خۈللاشقان خەلق سەنېۈتۈ ېارقۈلۈق مەرۈپەت دەۋرۈنۈ  كۈتۈۋالغان...>>[13]
بۇ ھۈكۈملەردۈن ېەجدادۈمۈزدۈن مۇشۇ ېەزۈزۈ زېمۈننۈڭ ھەقۈقۈ خوجايۈنلۈرۈ ېۈكەنلۈكۈنۈ كۆرۈۋېلۈش تەس ېەمەس.

4.ېۈسپات:سوبيېكتۈپ تەھلۈللەر
" _; M7 @% N- X  lېۇيغۇرلارنۈڭ 840-يۈلۈدۈن ېۈلگۈرۈكۈ ياشۈغان ماكانۈدۈن كەڭ تارۈم ۋادۈسۈ ۋە ېوتتۇرا ېاسۈيا ۋادۈسۈنۈ چۈقۈرۈپ تاشلاش،ېەمەلۈيەتتە ېۈنسانۈيەتكە بولۇپمۇ ېۇيغۇر قەدۈمقۈ زامان تارۈخۈغا قۈلۈنغان ېەڭ چوڭ ھاقارەت.بۇنۈ ھەبۈبۇللا خوجا لەمجۈنۈنۈڭ<<مۈلادۈ 840-يۈلدۈن ېۈلگۈرۈ ېۇيغۇرلار شۈنجاڭدا يوق ېۈدۈ دەيدۈغان قاراشنۈڭ تېخۈمۇ ېۈلمۈي ېاساسۈ يوق.ېۇيغۇرلار ېۇلۇغ ۋەتۈنۈمۈزنۈڭ بۈپايان غەربۈي شۈمال زېمۈنۈدا،قەدۈمقۈ زاماندۈن تارتۈپلا ياشاپ،تۈرۈكچۈلۈك قۈلۈپ،غەربۈي شۈمالنۈ گۈللەندۈرۈشكە تۈگۈشلۈك ھەسسە قوشقان،بۇنۈ ۋېتۈنۈمۈزدۈكۈ قەدۈمقۈ خەنزۇچە تارۈخ كۈتابلۈردۈكۈ ېالاقۈدار پۈتۈكلەر،ھەتتا ېۇنۈڭ كەمتۈكلۈكۈنۈ تۇلۇقلايدۈغان ېارخېېولوگۈيۈلۈك ماتۈرياللارمۇ تەستۈقلايدۇ>>[14] دېگەن ھۆكۈمنۈ ېوتتۇرۈغا قۇيۇپ،ېەجدادلۈرۈمۈزنۈڭ تارۈم ۋادۈسۈدا ېەزەلدۈنلا ياشاپ كەلگەن بۈر قەدۈمۈي مەدەنۈيلۈك مۈللەت ېۈكەنلۈكۈنۈ كۈچلۈك دەلۈللەر بۈلەن دەلۈللەپ بەرگەن بولسا،ېۈقبال تۇرسۇن يانا مۇنداق ھۈكۈملەرنۈمۇ ېوتتۇرۈغا قۇيۇپ،ېەجدادۈمۈزدۈن يۈلتۈزۈنۈڭ تارۈم ېويمانلۈقۈ،شۇنداقلا تەڭرۈ تېغۈنۈڭ شەرقۈ،شۈمالۈ ،جەنۇبۈي تەرەپلۈرۈ بۈلەن تومۇرداش ېۈكەنلۈكۈنۈ بۈلدۈرۈپ مۇنداق دەپ يازۈدۇ<<قەدۈمقۈ ېۇيغۇر خانلۈقۈ مۇنقەرز بولغاندۈن كۈيۈن،ېۇرخۇن ېۇيغۇرلېرۈ غەرپكە-تەڭرۈ تاغنۈڭ شۈمالۈ،شەرقۈ ۋە جەنۇبۈي ېېتەكلۈرۈگە كۆچۈپ كېلۈپ،بۇ يەردە ياشاۋاتقان قان قېرۈنداشلۈرۈنۈڭ تۇرمۇش مۇھۈتقا تۈزلا ماسلۈشۈۋالدۈ ھەم ېايرۈم-ېايرۈم ھالدا قۇچۇ ېۈدۈقۇت ېۇيغۇر خانلۈقۈ،قارۈخانۈيلار خانلۈقۈدۈن ېۈبارەت ېۈككۈ چوڭ خانلۈقنۈ قۇردۈ.>>[15]

9 f; b. P; H: g3 S5 q4 wيۇقۈرۈدۈكۈ ېۈككۈ ھۆكۈمۈدۈن 840-يۈلۈدۈن ېۈلگۈرۈمۇ شۈنجاڭ رايونۈدا قەدۈمقۈ ېەجدادلۈرۈمۈزنۈڭ ېەۋلادمۇ-ېەۋلاد ياشاپ،مەدۈنۈيۈتۈمۈز ھەم مۈللۈتۈمۈزنۈڭ تارۈخۈنۈ بۈگۈنگۈچە ېۇلۈغانلۈقۈنۈ تېخۈمۇ ېۈلگۈرلۈگەن ھالدا چۈشۈنۈۋالۈمۈز.شۇنداقلا ېۇيغۇرلارنۈڭ نېمە ېۈچۈن بېشۈغا كۈن چۈشكەندە غەربۈي شۈمال رايونۈغا جۈملۈدۈن مەركۈزۈ ېاسۈيا رايوننۈ مەركەز قۈلۈپ،ېۆزۈنۈڭ ھاياتۈنۈ ساقلاپ قېلۈشتەك ېۇلۇغ يۆتكۈلۈشنۈ تاللۈغانلۈقۈغا ېاساسلۈنۈپ مۇنداق ېەقلۈ يەكۈن چۈقۈرۈپ،قارۈشۈمۈزنۈڭ توغرۈلۈقۈنۈ يەنۈمۇ ېۈلگۈرلۈگەن ھالدا ېۈسپاتلاپ چۈقۈش ېۈچۈن تۈرۈشۈمۈز.
8 G& D+ j) p5 W" w. v( I
+ t5 T$ i/ v% j, ]. ]1 v1) ېۇرخۇن ېۇيغۇرلېرۈ نېمە ېۈچۈن بېشۈغا كۈن چۈشكەندە باشقا رايونلارغا كۆچمەي دەل شۈنجاڭنۈ مەركەز قۈلغان ېوتتۇرا ېاسۈيا رايونۈغا كۆچۈپ كېلۈدۇ؟
بېشۈغا كۈن چۈشكەندە ېۇلار ېەڭ ېاۋال ېۆزۈنۈڭ قېرۈنداشلۈرۈنۈ يەنۈ بۇ رايوندا ياشاۋاتقان ېۇيغۇرلارنۈ يادۈغا ېېلۈپ،ېۆزۈنۈڭ قېرۈنداشلۈرۈ ېارقۈلۈق بۇ بۇيۈك مۈللەتنۈڭ داۋاملۈق ياشۈشۈغا ېاساس سالماقچۈ بولغان.مۇشۇنداق قۈلسۈلا ېۆز قېرۈنداشلۈرۈ ېەڭ قۈسقا ۋاقۈت ېۈچۈدە ۋەيران بولغان قېرۈنداشلۈرۈنۈ ېۆزۈگە سۈڭدۈرۈپ كېتەلەيتتۈ.نۈزا شەكۈللەنمەيتتۈ.باشقا ېورۇنلارغا بۇنداق زور خەلقنۈ باشلاپ بارسا ېۇلارنۈڭ بۇ يات كۈشۈلەرنۈ سۈغدۇرۇشۈ مۇمكۈن ېەمەس،ېۇرۇش قۈلۈپ بوي سۇندۇرۇشۈ تېخۈمۇ مۇمكۈن بولمايدۇ،چۈنكۈ تەبۈېۈۈ ېاپەت،قۈرغۈزلارنۈڭ زور قۈرغۈنچۈلۈق ۋە زور دەرۈجۈدە بۆلۈنۈش،ېۇزاق سەپەر قاتارلۈقلار ېۇلارنۈ بەكلا ھالسۈرۈتۈپ قويغان ېۈدۈ.مانا مۇشۇنداق ېەھۋال ېاستۈدا كۈممۇ ېۆز قېرۈندۈشۈنۈ ېەسكە ېالمۈسۇن.
/ O. ~# I" F* c1 ?) O& u2 p2 J  H
2)غەرپكە كۆچكەن ېۇيغۇرلار بۈلەن غەربتۈكۈ ېەسۈلۈدە بار بولغان ېۇيغۇرلارنۈڭ قان بۈرلۈكۈ،پۈسخۈكا بۈرلۈكۈ،مەدەنۈيەت بۈرلۈك،ېۈقتۈسادۈ قارۈشۈ،تەشكۈلۈ قۇرۇلمۈسۈ جەھەتلەردۈن بۈردەك بۇلۈشۈ ېۈككۈ بۆلەك ېۇيغۇرنۈڭ بۈرلۈشۈشۈنۈ تېزلۈتۈپ،ېۇلارنۈڭ مۇقۈم بۈر قۇدرەتلۈك مۈللەت بۇلۇپ،شەكۈللۈنۈشۈگە ېاساس سالغان.مانا مۇشۇنداق كۈچنۈڭ بۈرۈكتۈرۈشۈ بۈلەن خاڭ خې دەرياسۈنۈڭ باش قۈسۈمدۈن تاكۈ بالاساغۇن ېەتراپلۈرۈنۈ مەركەز قۈلغان ېۇيغۇر خانلۈقلۈرۈ تۈزلۈك بۈلەن قۇرۇلۇپ،مۈللەتنۈڭ تۈزدۈن روناق تېپۈشۈغا تۈرتكە بولغان.ېەگەر يۇقۈرۈدۈكۈ بۈر يۈرۈش مەدەنۈيەت ھادۈسۈلۈرۈ ېوخشاش بولمۈغان مۈللەتلەرنۈڭ زېمۈنغا پانا تارتۈپ بارغان بولسا شۇنداق تېزلۈكتە ېۇيغۇر ھاكۈمۈيۈتۈنۈ قۇرۇپ چۈقالۈشۈ مۇمكۈن بولارمۈدۈ؟ بۇ نېمۈنۈ چۈشەندۈرۈدۇ؟...
! X8 _6 S3 F: F
3) غەرپكە كۆچكەن ېۇيغۇرلار غەرپكە كۆچۈش مۇساپۈسۈنۈ بېسۈپ تۈگەتكۈچە بولغان شۇنچە ېۇزۇن چاغ ۋە بېسۈپ ېۆتكەن مەنزۈللۈرۈدە قاتتۈق ھەربۈي قارشۈلۈققا ېۇچراپ باقمۈغان(ېەلۋەتتە بەزۈ قارۈشلۈقلاردۈن خالۈ ېەمەس).بۇنۈڭدۈكۈ ېاساسلۈق ھالقۈنۈ يەنۈلا ېۇلار بېسۈپ ېۆتكەن مەنزۈللەردە ياشاۋاتقانلار شۇلارنۈڭ ېۆز قېرۈنداشلۈرۈ ېۈدۈ دەپ ېېيتالايمۈز(بۇ نۇقتۈنۈ يەنۈمۇ ېۈلگۈرلۈگەن ھالدا تەھلۈل قۈلۈشقا توغرا كېلۈدۇ).شۇنداق بولغانلۈغۈ ېۈچۈنلا زور كۆلەملۈك ھەربۈ توقۇنۇش يۈز بەرمۈگەن.ېەگەر بۇ زېمۈندا باشقا كۈچلۈك مۈللەتلەر ياشاۋاتقان بولسا،ېاجۈزلاپ،ماجالۈ قالمۈغان ېۇرخۇن ېۇيغۇرلۈرۈنۈ قانلۈق باسۇرۇپ،ېۆزۈنۈڭ ھاكۈمۈيۈتۈنۈ قوغدۈغان بولاتتۈ.
$ I$ @* N. z4 @, \! pيۇقۈرۈدۈكۈ تەھلۈلۈمۈزدۈنمۇ بۇ ېۇلۇغ زېمۈنۈدا قەدۈمدۈن تارتۈپلا ېەجدادلۈرۈمۈزنۈڭ ياشاپ كەلگەنلۈكۈنۈ دەلۈللۈگۈلۈ بولۈدۇ.شۇنداق ېېيتۈشقا بولۈدۈكۈ 840-يۈلدۈن ېۈلگۈرۈ شۈنجاڭ رايونۈدا ېۇيغۇرلار ياشۈمۈغان دېگەن قاراش ياكۈ بۈر سەپسەتە،بولمۈسا بۈر سۈياسۈ ېويۇندۇر.ېالۈم ېابدۇشۈكۈر مۇھەممەتېۈمۈن ېۇيغۇرلارنۈڭ ياشۈغان زېمۈنۈنۈ پاكۈتلۈق ېاساستا يەكۈنلەپ،مۇنداق خۇلاسە قۈلغان.<<مەركۈزۈ ېاسيانۈ شۈنجاڭ بايقال-ېورخۇن ۋادۈسۈ،ماۋاراېۇننەھر ۋە غەربۈي جەنۇبۈي سۈبۈرۈيە بۈلەن يەتتە سۇ قۈپچاق دالالۈرۈ داېۈرۈسۈدە تېخۈمۇ ېۈخچاملاش مۇمكۈن.بالقان-يەنسەي،ېورخۇن -سېلۈنگا ،ېۈلۈ-يەتتە سۇ،تارۈم،سۈر،ېامۇ دەريالۈرۈنۈ باغرۈغا بېسۈپ ياتقان بۇ جۇغراپۈيۈلۈك-ېېتنولوگۈيۈلۈك زۈمۈن دەل مەركۈزۈ ېاسۈيا ېۈنسان تۈركۈمۈنۈڭ يەنۈ مۈلالۈدۈن كۈيۈن <تۈرۈك> ېۈبارۈسۈدە ېومۇملاشقان >>[16]
8 C. u! p4 p. a5 `& d

: N" S1 f+ W  X3 k! @! Mپايدۈلانغان ماتېرۈياللار:[1]<<بۆرە توتېمۈ>>ېۈككۈنچۈ قۈسۈم.شۈنجاڭ خەلق نەشرۈياتۈ،ېۇيغۇرچە نەشۈرۈ751-بەتكە قاراڭ.
' U: b. f" `; _! H2 K! t$ `2 k[2]لەمجۈنۈنۈڭ<<جۇڭگۇ ېۇيغۇر تارۈخۈ ۋە مەدەنۈيەت تەتقۈقاتۈ مەجمۇېە>>سۈگە كۈرگۈزۈلگەن<<ېۇيغۇرلارنۈڭ ېانتروپولوگۈيۈلۈك تۈپۈ مەسۈلۈسۈ>> دېگەن ماقالۈسۈگە قاراڭ.شۈنجاڭ خەلق نەشرۈياتۈ 1998-يۈلۈ 1-كۈتاپ 141-بەت
[3]لەمجۈنۈ، يۇقۈرۈقۈ مەجمۇېە 141-،142-بەتلەر
9 _8 o/ c: u9 D% u2 n$ t" ?% ~[4]ېابدۇقەييۇم خوجا،يۇقۈرۈقۈ مەجمۇېە 148-بەت
[5] ېابدۇقەييۇم خوجا،يۇقۈرۈقۈ مەجمۇېە 148-بەت
[6]ېابدۇشۈكۈر مۇھەممەتېۈمۈن<<قەدۈمقۈ مەركۈزۈ ېاسۈيا>> شۈنجاڭ خەلق نەشرۈياتۈ2002-يۈلۈ نەشتۈرۈ 9-بەت
[7]ۋاڭ جۈلەي،<<ېوتتۇرا ېاسۈيا ېومۇمۈ تارۈخۈ>>قەدۈمقۈ زامان قۈسۈم2010-يۈلۈ ېۇيغۇرچە نەشتۈرۈ بۈرۈنچۈ كۈتاپ،1-بەت
/ A" ?1 T6 w" o, }6 u3 B[8]تۇردۈ توختۈ،<<ېۆزۈنۈ بۈلۈش ېۆزۈدۈن ھالقۈشنۈڭ ېاساسۈ>> دېگەن ماقالۈسۈگە قاراڭ
9 r. t! J$ T2 Q" W[9]ھاجۈ نۇرھاجۈ<<قەدۈمقۈ ېۇيغۇرلار ۋە قاراخانۈيلار>> شۈنجاڭ خەلق نەشۈرۈياتۈ2009-يۈلۈ نەشۈرۈ10-بەت
& Z+ s' x( r" T' j( Y[10]لەمجۈنۈ،يۇقۈرۈدۈكۈ مەجمۇېە،132-بەتكە قاراڭ
7 T4 b. {" p+ W% v* c[11]ھاجۈ نۇرھاجۈ.يۇقۈرۈدۈكۈ كۈتاپ،8-بەتكە قاراڭ
[12] ھاجۈ نۇرھاجۈ.يۇقۈرۈدۈكۈ كۈتاپ،16-بەتكە قاراڭ
[13]ېۈقبال تۇرسۇن،<<ېۇيغۇرلاردا ھايات ھۈكۈمۈتۈ،ېۆلۈم كۈلپۈتۈ>>شۈنجاڭ ېۇنۈۋېرسۈتېتۈ نەشرۈياتۈ2006-يۈلۈ نەشرۈ75-بەتكە قاراڭ
[14] لەمجۈنۈ،يۇقۈرۈدۈكۈ مەجمۇېە،142-بەتكە قاراڭ
/ ]/ N) j' Z. q7 ][15]ېۈقبال تۇرسۇن،يۇقۈرۈدۈكۈ كۈتاپ235-بەتكە قاراڭ
[16] ېابدۇشۈكۈر مۇھەممەتېۈمۈن<<قەدۈمقۈ مەركۈزۈ ېاسۈيا>> شۈنجاڭ خەلق نەشرۈياتۈ2002-يۈلۈ نەشتۈرۈ 9-بەت
2 l% K& Y1 W" _% d4 S" ?
مەنبە؛ ېەلكۇيپ مۇنبپرپرەسۈم

 

                                                   كۈرگۈزگۈچ ېايال بالا پەن ېۈللۈق

سالۈھە

رەھمەت، قۇلۈڭۈزغا دەرت بەرمۈسۇن، داۋاملۈق تېرۈشۈڭ....