تۇز: ماختاشنىڭ ئاقىۋىتى

yadikar

ماختاشنىڭ ئاقىۋىتى

ئابدۇرېھىم ئۆتكۈر ئاكا ، مۇساجان ئەزىزى ئاكا ، قادىر ئەكبەر ئاكىلار بىلەن بىر قېتىملىق سۆھبەتتە بولغان چېغىمىزدا ئۆتكۈر ئاكا مەرھۇم ئەھمەد زىيائى ئاكىنىڭ بىر كەچۈرمىشىنى سۆزلەپ بەردى . كۈنلەرنىڭ بىرىدە ئۆتكۈر ئاكا ئەھمەد زىيائى ئاكىدىن سوراپتىكەن :
____ ئەپەندىم ، سىلى ئۆمۈرلىرىدە بىر كىمنى ماختاپ باققانمۇ ؟ مېنىڭ بىلىشىمچە ، بۇ پوقنى يېمىگەن بولغىيتتىلە .
ئەھمەد زىيائى ئاكا كۈلۈپ كېتىپ :
____ بىزدە ئۇنداقلارنى تاپماق دېڭىزدىن يىڭنە ئىزدىگەندەك بىر ئىش ئوخشايدۇ . ئون ئالتە يېشىمدا بىر رەسۋا بولمىغان بولسام ، كېيىن ماختانچاق ھەم يالغانچى بولۇپ قالاركەنمەن .
شۇ چاغلاردا ئاكام مۇھەممەد فەيزى قەشقەرى رەھمىتى مەھمۇد مۇھىتىنىڭ ھوزۇرىدا كاتىپ ئىكەنتۇق . ئاكامنىڭ ۋاستىسى بىلەن مەنمۇ كاتىپ كاتىپ بولۇپ كىردىم . تۇرۇپ كۆڭلۈمگە شەيتان كىرىپ ، مەن ئاكامدىن يۇقۇرى ئورۇنغا ئېرشىۋالمايمۇ ، دېگەن تەمە بىلەن ، مەھمۇد مۇھىتىنىڭ مېنى كاتىپلىققا ئالغىنىغا رەھمەد ئېيتىشنى باھانا قىلىپ ئۇ ئادەمنى مەدھىيلەپ ماختاپ 30 نەچچە كۈبلېت قەسىدە يازدىم . ئۇنى سۈت بىلەن پەتلىگەن ئالاھىدە قەغەزگە راسا چىرايلىق خۈشخەتچىلەپ كۆچۈرۈپ ، چىرايلىق قاتلاپ تۇتۇپ تۇرسام ، مەھمۇد مۇھىتى تورۇسقا تېگەي ، دەپ قالغان ئېگىز بويىنى سەل ئىگىپ گۆرسۈلدەپ دەسسەپ كىرىپ كەلدى . ئۇ ھەر قېتىم ئىشىكتىن كىرسە تۇرپان پەدىسىدە :
__ ھوي باللا ، ئىشلەۋاتامسىلە ؟ ____ دەپلا ئىچكىرى ئىشخانىسىغا كىرىپ كېتىدىغان . بۇ قېتىم مېنىڭ ئىشىك ئالدىدا قول باغلاپ تۇرغىنىمنى كۆرۈپ :
____ ھە ، ئەھمەد بالام ، گېپىڭ بارما ؟ _____ دېدى بوم ئاۋازى بىلەن .
_____ خوش تەقسىر ، ______ دېدىم بېشىمنى ئېگىپ .
__ خوش تەقسىرىڭنى قويۇپ ، گىپىڭ بولسا ئۇدۇللا دەۋەر ، ئوغۇل بالا دېگەن مەزلۇم سۈپەت بولۋالسا قاملاشمايدۇ .
تىترەپ ، تەرلەپ تۇرۇپ ئۇنىڭغا قاتلاقلىق قەسىدەمنى بەردىم . ئۇ گۇرسۇلدەپ دەسسەپ كىرىپ كەتتى . پەم بىلەن جايىمغا كەلدىم-دە ، باش كۆتۈرمەي مۈكچىيىپ ئىشلەۋاتقان ئاكامغا يەر تېگىدىن قاراپ ، ئىچىمدە : « بىچچارە ، مېنى مەھمۇد سىجاڭغا سەن تونۇشتۇرغانتىڭ . ئەمدى سىجاڭ مېنى سەندىن ياخشى كۆرۈپ ، ئەتىۋارلاپ ئۆستۈردىغان بولدى . مەن زادى سەندىن ئۈستۈن تۇرمىسام بولمايدۇ » دەپ خۇشاللىقىمدىن ئىچىمگە سىغماي ئولتۇردۇم . بىر كەمدە ئىچكىرىكى ئىشخاندىن جوزىغا «گۇم » قىلىپ ئۇرۇلغان مۇشتنىڭ ، ئاندىن سىجاڭنىڭ قاتتىق ھۆركىرىگەن ئاۋازى ئاڭلاندى . كاتىپلار ، مۇھاپىزەتچىلەر تىك تۇرۇپ كېتىشتۇق . مۇھاپىزەتچىلەر ئىچكىرگە ئوقتەك كىرىپ كەتتى . مەھمۇد سىجاڭ :
____ قىنى ھېلىقى يېڭى كەلگەن ھارامزادە مىرزا ، _ دەپ قاتتىق ۋاقىردى .
قوققنىمدىن ھۇشۇمنى يوقاتقىلى تاس قالدىم . مۇھاپىزەتچى يىگىتمۇ تاتىرىپ ، مېنى ئىچكىرگە كىرىشكە ئىشارەت قىلىپ ، ئۆزىنى دالدىغا ئالدى . پۇت قولۇمدا جان يوق ، تەستە ئىچكىرى ئىشخانىغا كىردىم . سىجاڭنىڭ قويۇق قاشلىرى ئارىسىدىكى قاپىقىدىن مۇز يېغىپ تۇرىدۇ . بۇنى كۆرۈپ بېشىم قېيىپ ، تىزىم پۈكلىشىپ يىقىلىپ چۈشكىلى تاس قالدىم .
___ بۇنى سەن يازدىڭمۇ ؟
__ خوش ..... تەقسىر .
_______ ھۇ ، تەقسىرىڭنىڭ يەتمىش پۇشتىنى ...... مۇشتەك تۇرۇپ ھارامزادىلىكنى نەدىن  ئۈگەندىڭ ؟
بىر تال تۈكۈمدىن مىڭ تامچە تەر قۇيۇلۇپ ، قورققىنىمدىن يىقىلىپ چۈشكىلى تاس قالدىم . بۇ ئەھۋالنى كۆرۈپ سىجاڭ سەل يۇمشاپ ، يىلپىز تېرىسى سىلىنغان ياڭاق ياغاچى ئۈستىلىدە ئولتۇردى .
_____ دەپ باقە ، نېمە مەقسەتتە مېنى مۇنچە ماختاپ قەسىدە يېزىپ ئۇچۇرۋەتتىڭ ؟ سەن دىندا ئوقۇپسەن ، ھازىرغىچە ياراتقان رەببىمىز ئاللاھنى مەھدىلەپ شۇنچىلىك قەسىدە يېزىپ باقتىڭمۇ ؟
زۇۋانىم تۇتۇلۇپ قالغانلىقتىن ئۈندىمەي تۇردۇ .
____ ئىلمى بار ، دەپ سېنى ئاكاڭ تونۇشتۇردى . بالا بولساڭمۇ ئىشلىسۇن ، دېدىم . يەنى مەندىن نېمىنى تەمە قىلىپ مېنى بەك ماختاپ مەھدىيلىدىڭ ؟ نېمە تەمە قىلغان بولساڭ ئوچۇق دە ، مۇرادىڭغا يەتكۈزەي .
ئىت ياڭقىدەك ئاچچىق تىكەنلىك نەرسە بوغۇزۇمغا قاپلىشىپ گەپ قىلالمىدىم . گۆشۈيۈپ تۇرغىنىمنى كۆرۈپ سىجاڭ قاتتىق ھۆركۈردى :
____ پۇل تەمە قىلدىڭمۇ ؟ ئالتۇنمۇ ، تىللامۇ ؟ ياكى ئەسكەر باشلىقى بولغۇڭ بارمۇ ؟ مېنىڭ مەنسىپىمنى تەمە قىلغان بولساڭمۇ مانا ھازىرلا بېرەي ......
___ ياق .... تەقسىر .... _______دېگىنىمچە يىقىلىپ چۈشتۈم . مۇھاپىزەتچى يۆلىۋالدى . ھۆڭرەپ ، ئېسەدەپ يىغلاپ ، زادىلا ئۆزۈمنى تۇتالمىدىم . سىجاڭ بىردەم تۇرغاندىن كېيىن :
____ پەيغەمبىرمىز مۇھەممەد ئەلەيھىسالام ، سېنى يۈزۈڭدىن يۈزۈڭگە ماختىغان ئادەمنى قانداق قىل دېگەن ؟! ___ دەپ سورىدى .
____ يۈ .... يۈزىگەتوپا چاچ ، ئۇنداق كىشىلەردىن قاتتىق ھېزى بول ، نېرى قاچ ، دېگەن .
____ بالام ، سەن تېخى گۈدەك ئىكەنسەن ، يۈزۈڭگە توپا چاچسام بولماس . ئەمما بالا تۇرۇپ مۇنداق مەرەز كېسەلنى يۇقتۇرۋالساڭ ، سەن ئادەم بولماي ،تاپان يالايدىغان لالما ئىت قاتارىدىن قوپىسەن . بىر ئادەمنى يۈز تۇرانە ماختىغان ئادەمدە چوقۇم ئىنتايىن رەزىل قار نىيەت ، پەس غەرەز بولىدۇ . ئۆزىنى ماختىغان ئىنسانمۇ يۈزىگە پەرداز قىلىپ سەتەڭ سۈرتىگە كىرۋالغان پەسەندى خوتۇنلاردەك داپشاق داپ يۈز كىلىدۇ . ئۇياتلىق ئەدەپلىك ، بىلىملىك ، ئىلىملىك ، ئىنسان تەبئەتلىك ئادەم ماختىمايدۇ ، ماختانمايدۇ . ماختىساڭ ، ماختاشقا تېگىشلىك ئەڭ كاتتا ئۇلۇغ زات رەببىمىز ئاللاھنى ماختا . بۇ گەپنى ئىسىڭدە چىڭ تۇت ، ئىشتىن بوشتىۋىتەي ، دېگەن ، بالا بولغىنىڭ ئۈچۈن ئاتىدارچىلىق قىلاي ، ماڭ چىقىپ ئىشىڭنى قىل ! .....
شۇ چىققانچە ئۈچ كۈن دۈم يىتىپ يىغلىدىم . ئىشخانىغىمۇ ھەرگىز يولىمىدىم . شۇ ئىزا - ئاھانەتلىك ، نۇمۇسلۇق كۆرنىش يۈرۈكىمگە ئورناپ كېتىپ ، شۇندىن ئىتىبارەن  ماختىنىش ۋە ماختاشتىن خالى بولۇپ ياشاپ ئۆتتۈم .
ئۆتكۈر ئاكىنىڭ بۇ ئىبرەتلىك ھېكايىسى ھازىرغىچە قۇلاق تۈۋىمدە جاراڭلاپ تۇرۇپتۇ . خوش ، بۇگۇنكى كۈندىچۇ ؟
خوشامەتچىلىك ئازىييىشنىڭ ئورنىغا شاخلاپ ، زورىيىپ شۇ دەرجىگە يەتتىكى ، مەلۇم مەنپەتنى كۆزلەپ ، مەنسەپ _ ئىمتىياز ئىگىلىرىنى ماختاش ، ئۇلارغا ئولتۇرسا- قوپسا خوشامەت قىلىش ،جەمئىيەت خاراكتېرلىك رەزىل ئىللەتكە ئايلىنىش بىلەن بىر ۋاقىتتا ، ئەلنىڭ ھكرمەت تەختىدىكى مۆتىرەملىرمىزدىن تارتىپ ئاۋام پۇجراغىچە ئۆزىنى ماختاش خاراكتېرىنى ئېلىپ يامراشقا باشلىدى . ماختاش _ ماختىنىشلارنىڭ تېتىقسىزلىقدىن ئادەمنىڭ قۇسقىسى كىلىدۇ . بەزەن كىشىلىرمىز بارغانچە نۇمۇس سەزگۈسىدىن مەھرۇم بولۇپ ، ماختانغانسىرى ئۆلىگىدىن سېسىپ ، بىر پۇلغا قىممەتلىشىپ ، ، باشقىلار كۆزگە ئىلمۇغانچە چۈشكىنلىشىپ ، تىرىككەك ، سەپرا ، چىدىماس ، جىلىخور ، جېدەلخور ، تەمەخور ، دادخور ، ھەسەتخور بولۇپ ئادىمىلىكتىن يىراقلىشىپ كىتىۋاتىدۇ .
قېنى ، پىشانىمىزنى سىلىۋىتىپ ئوبدانراق ئويلاپ باقايلى . قايسىمىز قايسى تاغنى يۆتكەپ بەرگەنگە ، قايسىمىز ۋەتەن خەلىق ئۈچۈن قانداق ئۇلۇغ ئىشلارنى قىلۋەتكەنگە شۇنچە ماختىنىمىز ؟ ئەگەر بىز «نۇمۇس » دېگەن ئالى ئىنسان ئىڭىنى ئۇنتۇپ كەتمىەەن بولساق ، ئۆزىمىزنى تولا ماختىمايلى . ئاگاھ ۋە دانا بولايلىكى ، ماختاش ماختىنىش كېسىلى دۇنيانى ۋەھىمىگە سىلىپ ، ئىنسانىيەتتكى ئىنسانلارنى يەپ كەتمەكچى بولغان ئەيدىزدەك ، مىللىتىمىزگە تەرقىلىۋاتىدۇ . «خوشامەتچى - ماختانچاق كۆپەيسە تۈگەشكەننىڭ بەلگىسى ھەم سىگنالى » دېگەندەك ، بۇ رەزىل ئىللەت ئەمىلىيەتتە بىزنى تۇيدۇرماي غەپلەتكە ۋە زاۋاللىققا باشلاۋاتىدۇ .
خۇلاسە كالام ، ھېچقايسىمىز تېخى ئۆزىمىزنى داڭلۇغۇدەك ماختانغۇدەك ئىش قىلمۇدۇق ، شۇڭلاشقا ماختىنىشتىن سەل خىجىل بولايلى . شۇنى يەنى ئۇنۇتمايلىكى ، ئىلىم ئىگىسى ، پەزىلەت ئىگىسى ماختىمايدۇ ، ماختانمايدۇ . لېكىن ، ئەتراپىدىكى ئادەملەرنى ئۈنسىز ياخشى خۇي پەيلى ھەركىتى  بىلەن قايىل قىلىپ ، ئۇلارنىڭ ھۆرمىتىگە ، دۇئاسىغا ، ھەقىقى چىن يۈركىدىن ياخشى كۆرشىگە ئېرشىدۇ . « ئوڭ قولنىڭ ياخشى ئىشىنى سول قول كۆرۈپ قالمىسۇن » دىگەن روھ بىلەن ياشايدۇ .
مەنبە : ئۆزىمىزنى ئىتىراپ قىلايلى
ئەزىز بۇرادەر قېرىدىشىم ، ھەرگىزمۇ- ھەرگىز  ئالا كىملەرنىڭ گەجگىسىگە دەسسەپ ھاقارەت قىلىپ بىسىپ، بىر كىملەرنىڭ تاپىننى يالاپ كۆتۈرۈپ  خوشامەت قىلىپ ماختايدىغان نامەرتلەردىن بولماڭ .
مەنبە: مىسرانىم. تورغا يوللىغۇچى: تۇز