EYNEK BLOG

Intérnét qamusi din gep bashlisaq, birinchi bolup kallingizgha kélidighini choqum Wikipedia. U dunya boyiche eng chong tor üsti énsiklopédiye. Uzun yillardin buyan Wikipedia köp qétim hem uzun muddet hökümet tereptin tosulup keldi, turup-turup échilidu, yene turup-turup échilmaydu. Yéqinda Google özining tor üsti qamusini chiqardi, yeni Knol. Knol bilen Wiki ning perqi nede dep sorisanglar, addi qilip jawab bergende: Wiki ilim-penlerni közde tutup kelmekte, Knol bolsa ademni, yeni yazghuchini közde tutup, shular arqiliq uchur tarqatmaqchi. 

1. Knol bilen Wiki ning perqliri:

(1) Namsiz we namliq

1) Wiki ning merkizi yazma mezmunigha qoyghan. Shunglashqa meyli siz kespi yaki kesiptin sirtqi adem bolung, sizning tehringiz bahalanmaydu, teng waqitta adilliq hemde obyéktipliq idiyingizni otturgha qoyushingiz kérek, özingizning shexsen köz qarishingiz qubul qilinmaydu, we yaki 《shexsen idiyisi küchlük》digendek chüshendürüsh bérilidu. Wiki da élan bolmaydu we qoyulushqa bolmaydu.

2) Knol ademni yeni yazghuchini asas qilghan. Herbir tarmaq yazmida yazghuchining kimlikini bileleysiz, shundaqla ularning arxibini köreleysiz. 

Xulasilanghanda, Wiki ning üstidiki yazmilar namsiz bolidu, yazghuchisini uqalmaysiz. Knol da bolsa yazghuchilar éniq.

(2) Yalghuz tehrirlesh we köp adem hemkarlishish

1) Wiki ning üsti mezmularni hemme adem tehrir qilishqa bolidu (bezibir qoghdalghan mezmular namliq bolushtin bashqa), tehrirdin burun hergizmu alahide hoquq testiqlesh ketmeydu. 

2) Knol bolsa, yazma bashlighan adem mezmun tehrirleshke hoquq bérish kérek, tehrirleshke bolidu yaki bolmaydu. Bu pütünley birinchi yazghuchining rayigha baghliq:

Bir mezmunni yalghuz birla adem yazsa, uning mukemmeliki ajiz, obyéktipliqi küchlük bolmaydu. Köp adem hemkerlashsa mezmun tuluq, yaxshiraq bolidu. Lékin köp adem hemkarlashsa til bir yerge kelmeslik, qestendin özgertish digendek awarchiliqqa uchrishi momkin.

(3) Inkas qilish we baha bérish

1) Wiki da mezmunning adilliqini qoghdash üchün, yazmigha baha bérish digendek yéri yoq. 

2) Knol bashqa ademler yazma mezmunigha baha we inkas béreleydu

Baha we inkas yazghuchigha nisbeten bir xil bésim. Heqiqeten adilliq bilen chüshendürüp nerse yazghan bolsingizghu yaxshi. Bolmisa til ahenetke qalisiz.

(4) Élan

1) Wiki da asasliq jehettin élan digen nersini körmeysiz. 

2) Knol da yazghuchi özining yazmisgha élan qoyushqa yol qoyghan:

(5) Kimlik ispatlash

1) Wiki da addi tizimlatsingizla boldi, kimlikingizni ispatlash ketmeydu.

2) Knol da eger siz abroyluq yazghuchi bolmaqchi bolsingiz, yanfon yaki kéredit kart arqiliq özingizni ispatlaysiz (bu peqet bir tallanma basquch).  

(6) Nopuz we abroy mesilisi

1) Wiki ning hazirqi nopuzi we abroyi yuquri, Knol uninggha yetmeydu.

2) Wiki diki mezmun köp ademler teripidin yézilghachqa, adilliqi yuquri, mezmuni mukemmel bolidu.

3) Siz bir dangliq yaki tunulghan kishi bolung, bolmisa sizning yazmingiz Knol diki ishenchisi anche yuquri bolmaydu.

Nimini asas qilghan?

1) Wiki mezmuni, témilarni asas qilghan. 

2) Knol yazghuchini asas qilghan.

Buni ulinishtinla köreleysiz, mesilen: http://knol.google.com/k/uyghur-online/uyghur-online/14ijo4ursnblg/1# ,

Yuqurqi ulanmida méning namimni köreleysiz: uyghur-online. Knol buni alahide közde tutqan.

2. Google Knol ning asasliq alahidiliki

1. Baha we inkas qilishqa bolidu.

2. Élan quyushqa bolidu.

3. Yazghuchini asasliq orungha qoyghan.

4. Mezmun tehrirleshke hoquq bérish-bermesliq roli bar.

Yuqurqi töt alahidiliki bilen nimn kallingizge keldi?

Blog!

Google Knol hésabta bir blog séstimisidur. Hemme adem ilghar bolghan obyéktipliq mezmuni knol gha chiqiralaydu, élan qoyalaydu, inkas qilalaydu... Mana bu bir kespi bilim yighilghan blog séstimisi de! Buni Blogger ning bir özgertmisi dep qarashqa bolidu.

Eng axirda yene tekitleydighinim, bizge nisbeten, yene uyghur torchilirimizge nisbeten, Knol dimu pul tapimiz dep, kelse-kelmes mezmunni yollap, qalaymiqan élan qoyup qilmang. Knol ning tüpki meqsidi yene ilim-pen tarqitish, uchur yetküzüsh, buni éniq biling. Rehmet!