قانداق قىلغاندا ئوقۇغۇچىلارغا خەنزۇ تىلى دەرسىنى ياخشى ..

Tursunniyaz

قانداق قىلغاندا ئوقۇغۇچىلارغا خەنزۇ تىلى دەرسىنى ياخشى ئۆزلەشتۈرگىلى بولىدۇ؟
4 O$ U0 ?# {* N# |2011– يىل7– ئاينىڭ11-كۈنى  شىنجاڭ گېزىتى
ئاينۇر ئوبۇلقاسىم ، لى تيەنخۇي
    ئوقۇتقۇچىنىڭ بىر سائەتلىك دەرسىنىڭ مۇۋەپپەقىيەتلىك بولغان – بولمىغانلىقى ئوقۇغۇچىلارنىڭ شۇ سائەتلىك دەرسنى قانچىلىك ئۆزلەشتۈرگەنلىكى بىلەن مۇناسىۋەتلىك. ھەر قانداق بىر ئوقۇتقۇچى ئەڭ زور تىرىشچانلىق كۆرسىتىپ، شۇ بىر سائەتلىك دەرسنى ئوقۇغۇچىلارغا تولۇق بىلدۈرۈش ئۈچۈن تىرىشىدۇ ۋە ئىزدىنىدۇ. ئۇنداقتا قانداق قىلغاندا ئوقۇغۇچىلارغا خەنزۇ تىلى دەرسىنى ياخشى ئۆزلەشتۈرگىلى بولىدۇ؟
    خەنزۇ تىلى ئوقۇتقۇچىلىرى ئوقۇغۇچىلارغا خەنزۇ تىلى دەرسىنى ياخشى ئۆزلەشتۈرۈش ئۈچۈن، تۆۋەندىكى نۇقتىلارغا ئەھمىيەت بېرىشى كېرەك.
    خەنزۇ تىلى ئوقۇتقۇچىلىرى دەرسكە كىرىشتىن ئاۋۋال پۇختا تەييارلىق قىلىشى، يەنى دەرس كونسپىكىنى پۇختا تەييارلاپ، شۇ بىر سائەتلىك دەرسنىڭ مۇھىم نۇقتىسى بىلەن قىيىن نۇقتىسىنى ئايدىڭلاشتۇرۇپ، مۇھىم نۇقتىنى قايسى جەھەتتىن چۈشەندۈرۈش، قىيىن نۇقتىنى قانداق ئايدىڭلاشتۇرۇش، ئوقۇغۇچىلارغا قايسى مەزمۇندىن قانداق تاپشۇرۇق بېرىش دېگەندەك مەسىلىلەر ئۈستىدە باش قاتۇرۇشى كېرەك. قانداق قىلغاندا شۇ سائەتلىك دەرسنى ئەڭ چۈشىنىشلىك قىلىپ ئۆتكىلى بولىدۇ، دېگەننى چىقىش قىلىپ، پۇختا تەييارلىق قىلىشى كېرەك.
    ئىككىنچىدىن، ئوقۇتقۇچى خەنزۇ تىلى گىرامماتىكىسىنى ياخشى ئوقۇتۇشى لازىم. ھەر قانداق بىر تىلنىڭ ئۆزىگە خاس گىرامماتىكىسى، قانۇنىيىتى بولىدۇ. شۇڭا، خەنزۇ تىلى ئوقۇتقۇچىلىرى ئوقۇغۇچىلارغا خەنزۇ تىلىنىڭ گىرامماتىكىلىق قائىدە – قانۇنىيەتلىرىنى ياخشى چۈشەندۈرۈپ، خەنزۇچە خەتنىڭ ئاھاڭى، خەت شەكلىگە قاراپ مەنا ئىپادىلەش رولىنى تولۇق چۈشەندۈرۈشى لازىم.
    تىل ئۆگەنگەندە شۇ تىلنىڭ گىرامماتىكىسىنى ياخشى ئۆگەنگەندىلا، ئۇ تىلنى توغرا ئۆگىنىپ ئىگىلەپ، توغرا قوللىنىش مەقسىتىگە يەتكىلى بولىدۇ. دېمەك، ئوقۇتقۇچى ئوقۇغۇچىلارغا خەنزۇ تىلى دەرسىنى ياخشى ئۆزلەشتۈرۈش ئۈچۈن چوقۇم خەنزۇ تىلىنىڭ گىرامماتىكىلىق قائىدىلىرىنى ياخشى ئۆگىتىشى كېرەك.
    ئۈچىنچىدىن، ئوقۇتقۇچى ئوقۇغۇچىلارنى خەنزۇچە خەتنى توغرا، چىرايلىق يېزىشقا، توغرا تەلەپپۇز قىلىپ ئوقۇشقا يېتەكلەش لازىم. خەنزۇ تىلىنى ياخشى ئۆگىنىشنىڭ ئالدىنقى شەرتى خەتنى كۆپ يېزىپ بېرىش ھەم چىرايلىق يېزىشتۇر. كۆپ يېزىپ تۇرمىغاندا، خەنزۇ تىلىنى ياخشى ئۆگەنگىلى بولمايدۇ. شۇنىڭ ئۈچۈن ئوقۇتقۇچى ئوقۇغۇچىلارنى خەنزۇچە خەتنى كۆپ يېزىپ مەشىق قىلىپ تۇرۇشقا يېتەكلەش لازىم. ئوقۇغۇچىلارغا ھەر كۈنى كۆچۈرۈپ يېزىش، يادقا يېزىش، ماقالە يېزىش تاپشۇرۇقى بېرىش، دەرس ۋاقتىدا ئوقۇغۇچىلار ئالدىدا ئوقۇتۇش لازىم. بۇنداق قىلغاندا، ئوقۇغۇچىلارنىڭ خەنزۇ تىلى يېزىق ئىقتىدارى ۋە سۆزلەش قابىلىيىتى ئاشىدۇ.
    تۆتىنچىدىن، ئوقۇتقۇچى خەتنى دوسكىغا خەنزۇچە خەتنىڭ يېزىلىش قائىدىسى (سىزىق تەرتىبى) بويىچە توغرا، چىرايلىق، ئېنىق يېزىشى ۋە خەتنى توغرا تەلەپپۇز قىلىپ ئوقۇغۇچىلارنى ئۆزىگە ئەگەشتۈرۈپ ئوقۇتۇشى لازىم. مۇشۇنداق قىلغاندا، ئوقۇغۇچى ئوقۇتقۇچىنىڭ دوسكىغا خەتنى يېزىۋاتقىنىغا دىققەت قىلىپ ئولتۇرۇپ خەتنى توغرا يازالايدىغان، ئوقۇتقۇچىغا ئەگىشىپ ئوقۇپ توغرا تەلەپپۇز قىلالايدىغان بولىدۇ.
3 s3 |+ F4 }" I3 d2 p7 H  q; u    يۇقىرىقىلاردىن باشقا ئوقۇتقۇچى ئوقۇغۇچىلارنى لۇغەتتىن ئۈنۈملۈك پايدىلىنىشقا يېتەكلەش كېرەك. يەنى خەنزۇچە – ئۇيغۇرچە سېلىشتۇرما لۇغەت، ئىزاھلىق لۇغەت، مەنىداش سۆزلەر، قارشى مەنىلىك سۆزلەر لۇغىتى قاتارلىق لۇغەتلەرنى سېتىۋېلىپ سېلىشتۇرۇپ ئوقۇپ ئۆگىنىشكە، لۇغەتنى كۆپ كۆرۈشكە يېتەكلىشى لازىم. بۇنىڭ ئۈنۈمى ناھايىتى ياخشى بولىدۇ.
. J) W# o; N$ N" e1 d    ( ئاپتورلار: ئىلى نۇرتاي ھاجى مەكتىپىدىن)

5 H) a7 H, ]! n( Y9 N- M' z- ]