بالا مىھرى (دەرىس لاھىيەسى)

بۇلغۇن

بالا مېھرى
7 Z9 W8 g. S( w' h/ s(2 سائەتلىك دەرس)
' g! t! ?+ Y& d& Eكاۋاباتا ياسۇنارى
9 N  A6 M6 M3 Y3 m7 zيېڭى دەرىسكە باشلاپ كىرىش
* ~* x' c: `7 L9 u& x) m1-ئاتا- ئانىلارنىڭ پەرزەنتلىرىگە بولغان مېھرى- مۇھەببىتى ئەكىس ئەتتۇرۇلگەن ماقال تەمسىل، ئەقىلىيە سۆزلەر، شېئىر قوشاقلارنى بىلەمسىز؟
2-«چېلىقىپ» دېگەن سۆزنىڭ مەنىسى نېمە؟»
3-سىزنىڭ ئاتا- ئانىڭىز، قېرىنداشلىرىڭىزغا بولغان ھېسىياتىڭىز قانداق؟
ئوقۇتۇش نىشانى:
4 K2 U' \, n1 N( |0 L$ I- sچۈشىنىش: بۇ  تېكىستنى ئوقۇپ قانداق مەزمۇن ئەكىس ئەتتۇرۇلگەنلىكىنى،چوڭلارنىڭ پەرزەنتلىرىگە بولغان كۆيۈنۈشنىڭ قانداقلىقىنى،ئاتا-  ئانىنى قەدىرلەش لازىملىقىنى چۈشىنىش.
" y, D* Y. [* ^) t- Z& A3 z6 r1 ^ئەستە ساقلاش: ئەسەرنىڭ ئاپتۇرى،ژانىرىنىڭ نېمە ئىكەنلىكىنى ئەستە ساقلاش.
" n% M5 S! B1 k' P- \. ]قوللىنىش: تېكىستنى ئابزاسلارغا ئايرىيالايدىغان بولۇش،ھەر بىر ئابزاسلاردا قانداق مەزمۇن ئەكىس ئەتتۇرۇلگەنلىكى چۈشەندۇرەلەيدىغان بولۇش.
ئوقۇتۇش قوراللىرى:دەرسلىك كىتاب، ئاتا- ئانا مېھرى تەسۋىرلەنگەن VCD پىلاستىنكىسى.يانداشما مەشىق.
2 r9 Z8 J- s$ ?+ iئۆگىنىش ئۇسۇلى:ئوقۇش، تەشكللەش، شەخسلەر ئارا مۇزاكىرىگە تەشكىللەش، گورۇپپىلار ئارا مۇزاكىرىگە تەشكىللەش، يېتەكچىلىك قىلىش،قوزغىتىش، ئىلھاملاندۇرۇش.
مۇھىم نوقتا: تېكىستنىڭ مەزمۇنىنىڭ نېمە ئىكەنلىكىنى بىلىش،ئاتا-ئانىنىڭ ئەجىرى ئۈچۈن بىز ياش ئۆسمۈرلەرنىڭ قانداق قىلىشنىڭ لازىملىقىنى بىلىش.
# x" A: _2 c) Vقىيىن نوقتا:باياننىڭ ئالتە ئامىلىنى بىلىش ، ئاتا- ئانىنىڭ بىزگە قىلغان ئەجىرى ئۈچۈن بىزنىڭ قانداق قىلىشىمىزنىڭ لازىملىقىنى بىلىش.
3 S2 k1 W" |3 l  Eئىددىيىۋى تەربىيە نىشانى:
0 w, l% ^. Y" C1 Qبۇ تېكىستىنى ئوقۇپ، مەزمۇننى ئۆگىنىش ئارقىلىق ئاتا- ئانىنى قەدىرلەش لازىملىقىنى،ئاتا- ئانىنىڭ  پەرزەنتكە نىسبەتەن قىلغان- ئەتكەنلىرىنىڭ ھەددى- ھىسابسىز ئىكەنلىكىنى،ئاتا- ئانىغا جاۋاپ قايتۇرۇش ئۈچۈن ھەر قانداق ئىش قىلسا ئەرزىيدىغانلىقىنى،ئاتا- ئانىنىڭ ئاچ قالغان تەقدىردىمۇ باللىرىنى ھەرگىزمۇ تاشلىۋەتمەيدىغانلىقى،  ۋەتەنمۇ بىزنىڭ ئانىمىز شۇڭا بىزمۇ «ئىككىگە قارشى تۇرۇپ، ئۈچنى قوغداش» تەربىيىسىنى كۆچايتىپ، ۋەتەن، خەلق ئۈچۈن ياخشى ئىش قىلىشىمىزنىڭ لازىملىقى ھەققىدە تەربىيە بىرىلىدۇ.
ئاپتۇر ھەققىدە چۈشەنچە:
1 o$ u% m8 q5 I5 m4 mكاۋاباتا ياسۇنارى( 1899- 1972)- ياپونىيە يازغۇچىسى. ياپونىيە قەلەمكەشلەر جەمئىيىتىنىڭ باشلىقى بولغان. 1968- يىلى نوبېل ئەدەبىيات مۇكاپاتىغا ئېرىشكەن.
تېكىست تەھلىلى:
3 G2 x$ I4 T/ s( h+ Dبۇ ئەسەرنىڭ ژانىرى ھېكايە بولۇپ، ھېكايىدە بىر نامرات ئائىلدىكى ئاتا- ئانىنىڭ تۆت بالىسىنى باققۇچىلىكى يوق بولسىمۇ، لېكىن ئۇلارنى ھەرگىزمۇ تاشلىۋەتكۈسىنىڭ يوقلىقى، ئاچ- يالىڭاچ قالغان تەقدىردىمۇ ئۆز بالىلىرىنى ئۆزىنىڭ باقىدىغانلىقىدەك مەزمۇننى تەسۋىرلەش ئارقىلىق ھەر قانداق بىر ئاتا- ئانىنىڭ ئۆز بالىلىرىغا كۆيۈنىدىغانلىقى، ئۆز بالىلىرىنىڭ كەلگۈسىدە ياراملىق ئادەم بولۇپ، ئاتا- ئانىسى، ۋەتەن، خەلق ئۈچۈن خىزمەت قىلىشىمىزنىڭ لازىملىقىنى ئوتتۇرىغا قويغان.
& R* j1 I- a9 l6 e0 w& Pھېكايە دېگەن نېمە؟
جاۋاپ: تىپىك ئەھمىيەتكە ئىگە بولغان تۇرمۇش ھادىسىلىرى ئارقىلىق جەمئىيەتتىكى بىرەر مەسىلە ياكى ئۆز ھەجىمىگە قارغاندا كەڭ ۋە مۇرەككەپ مەزمۇننى ئەكس ئەتتۇرۇپ بېرەلەيدىغان ئېپىك ئەسەرلەر ھېكايە دەپ ئاتىلىدۇ.
4 t# }$ _: Q6 N9 Z* @" V5 i« بالا مېھرى» ناملىق ئەسەردىكى ئاتا- ئانا ئوبرازىنى تەھلىل قىلىڭ.
جاۋاپ: ئەسەردىكى ئاتا- ئانا ناھايىتى نامرات، ئەمما پەرزەنتلىرىگە ناھايىتى كۆيۈمچان، مېھرىبان، گەرچە ئۇلار نامراتچىلىقنىڭ قىستىشى بىلەن بالىسىنى ئېسىلزادە خانىمغا بېرىۋەتكەن بولسىمۇ، لېكىن چىن كۆڭلىدىن خالىمايدۇ، شۇڭا ئېسىلزادە خانىمغا ئۆزرىخالىق ئېيتىپ بالىسىنى قايتۇرىۋالىدۇ. بۇ ئائىلە ئەھۋالى ناھايىتى ياخشى تۇرۇپ، پەرزەنتلىرىگە تېگىشلىك ئاتا- ئانىلىق مۇھەببىتى ئاتا قىلالمايدىغان بەزى ئاتا- ئانىلار ئۈچۈن ناھايىتى ياخشى مىسال ، دېگەن مەزمۇنلارنى يازسا بولىدۇ.
0 A  i2 J! S9 {* W4 p« ئىزدىنىش ۋە مەشىق»
1-تېكىستتە ھە دېگەندىلا نامرات ئاتا- ئانا ھېچقايسى بالىسىنى بېرىشكە ئۇنىمىغان بولسا، بالىلىرىغا بولغان مېھرىنى تېخىمۇ ئوبدان ئىپادىلەپ بەرگىلى بولاتتىمۇ؟ تېكىستىتىكىدەك يېزىشنىڭ قانداق ئارتۇقچىلىقى بار؟
& ]5 P" C$ k' t! c0 yجاۋاپ: بالىلىرىغا بولغان مېھرىنى تېخىمۇ ياخشى ئىپادىلەپ بەرگىلى بولمايتتى. ئاپتۇر تېكىستىتىكدەك يېزىش ئارقىلىق ئاتا- بالىلىق مېھرى- مۇھەببەتتىن ئۇنداق ئاسان كەچكىلى بولمايدىغانلىقىنى ،ئاتا- ئانىنىڭ بالىغا بولغان مېھرىنىڭ چوڭقۇر بولدىغانلىقىنى ھېس قىلدۇرۇش ئۈچۈن شۇنداق يازغان.
2-تېكسىتتە يېزىلغان « ئاتا- ئانا بولغۇچىنىڭ كۆڭلى» نى چوڭقۇر ھېس قىلىپ، تۆۋەندە بېرىلگەن كۆرۈنۈشلەر بويىچە دادا بىلەن ئانىنىڭ پىسخىكىسىنى بىر- ئىككى جۈملە تەسۋىرلەپ يېزىڭ.
1- غوجىدار خانىم بىرەر بالىسىنى بالا قىلۋالماقچى بولغاندا:
جاۋاپ:ئاتا- ئانىسىنىڭ چىرايىدىن مۇڭ- زار چىقىپ تۇراتتى.
2- چوڭ ئوغلىنى بەرگەن چاغدا :
; Z$ \5 K; d2 W+ I/ Zجاۋاپ:بالىنىڭ ئاتا- ئانىسى قىيالمىغىنىدىن كۆزلىرىگە ياش ئېلىشقىنىچە چىقىپ كەتتى.
3- ئوتتۇرانچى ئوغلىنى بېرىپ، چوڭ ئوغلىنى قايتۇرۋالغاندا:
جاۋاپ:كۆڭلى يېرىم ھالدا قايتىپ چىقىشتى.
4-قىزىنى بېرىپ، ئوتتۇرانچى ئوغلىنى قايتۇرۋالغاندا:
. ?2 w0 l" t* j, C# X0 a5 hجاۋاپ:بىزنىڭ قىلغىنىمىزنى ئۇ ھەرگىزمۇ ئۇنتۇيالمىغۇدەك،شۇنى ئويلاپ ئۇنىڭغا بەكمۇ ئىچىم ئاغرىپ قالدى.
5- قىزىنى قايتۇرۋالغاندا:
7 b7 s- e% ?+ S/ h" Q6 f, V2 x; g( iجاۋاپ:نېمە دېيىشىنى بىلەلمەي، ئۈن سېلىپ يىغلاپ كېتىشىتى .
ئىستىلىستىكىنىڭ سېلىشتۇرۇش تۈرىگە مىسال كەلتۈرۈڭ.
جاۋاپ:« ئىشچان ئېشىنى يەر، ھۇرۇن بېشىنى يەر.»
«ياخشىغا كۈن يوق، يامانغا ئۆلۈم.»
+ m% n# d2 i1 J0 f+ t* w  _. X«كەمتەرلىك كىشىنى ئالغا باستۇرىدۇ، مەغرۇرلۇق كىشىنى ئارقىدا قالدۇرىدۇ.»
9 ^4 @+ j4 W, _6 ]/ i" nشەكللەندۇرۇش سىنىقى:
1-توغرا جاۋاپنى تاللاڭ:
« بالا مېھرى» ناملىق ھېكايىدە: (        )
. N1 i! ^5 }- n% e+ B2 QA. خەيرلىك ئىشلارنى كۆپرەك قىلىش باش تېما قىلىنغان؛
B. مېھر- مۇھەببەت باش تېما قىلىنغان؛
C.ۋاپادارلىق باش تېما قىلىنغان؛
* Y% `% X7 Q7 f0 x# `D. بايلىق ۋە نامراتلىق باش تېما قىلىنغان؛
2 S, E% ]; c# v: ?/ E/ Z- aبوش ئورۇننى تولدۇرۇڭ:
4 y# y3 f! w- T% B* ~8 m3 i, N1-« مەن چۈش كۆردۈم، سەن تۆۋەنگە چۈش» دېگەن جۈملىلەردىكى « چۈش» سۆزلىرى (            ) سۆزلەردۇر.
0 d2 d' y4 t, s0 k2- ئەسەردىكى كىشىنىڭ تۇرمۇشى ناھايتى (           ).
3-مەن كۆيەرمەن بالامغا، (              )
تاپشۇرۇق:
* ?4 u2 Y4 D1 l% Y+ X- ~$ z«ساۋاقداشلىق مېھرى» دېگەن تېمىدا ئەسەر يېزىڭ.
  I& q, [4 s* C' {5 R7 r(1)        ئەسەردە بىر ئىددىيە گەۋدىلەنسۇن.
(2)        ئىستىلىستىكلىق ۋاستىلەر، ھېكىمەتلىك سۆزلەر، ماقال- تەمسىللەردىن مۇۋاپىق پايدىلىنىڭ.
(3)        ئىملا قائىدىسى ، تىنىش بەلگىللىرى ۋە قۇرۇلمىغا ئەھمىيەت بېرىلسۇن.
تەستىقلىغۇچى:
* C) W. ~- m5 j+ v* M: m    - يىل  - ئاينىڭ – كۈنى
7 B0 F. m3 e3 w: v0 T

بۈركۈت11

مۇشۇ يۇسۇندا يازىدىغان گەپمۇ ..

abit

مەن چۈشۈرۋالدىم،رەھمەت سىزگە.