مەخسۇس تېما : ئۇيغۇر يېزىقلىرى

تۈن

مەخسۇس تېما : ئۇيغۇر يېزىقلىرى

* y& d. ^( y7 V  X* s) z! C
' a! D6 I; D$ L

دەرىس تەييارلىغۇچى : لوپ ناھىيلىك 2-ئوتتۇرا مەكتەپتىن : ئوبۇلقاسىم كېرەم
, U8 h& e+ t' _$ D& Z& R& B
5 _$ N5 T: u. o  ~
$ r0 o* L* W+ [
- [2 x: m5 {# A
" d8 y" O/ D. t# Q" ?ئۆتىلىدىغان دەرىس دائىرىسى: تۇلۇقسىز ئوتتۇرا مەكتەپ تىل-ئەدەبىيات 8-يىللىق 1-ماۋسۇم دەرىسلىكتىكى «مەخسۇس تېما:‹ئۇيغۇر يېزىقلىرى›»نىڭ «مۇھاكىمە ۋە ئىزدىنىش » قىسمى
; v4 Y2 g! ?3 Y! r+ v6 ?دەرىس تىمىسى :
ئۇيغۇر يېزىقى ھەققىدە مۇھاكىمە
) G, D; I  N/ h4 Z2 ]& `مۇھاكىمە نوقتىسى:
ئۇيغۇر كونا يېزىقىنى قوللىنىش كېرەكمۇ ياكى لاتىن يېزىقى ئاساسىدىكى ئۇيغۇر يېزىقىنى قوللىنىش كېرەكمۇ
; _3 R7 p$ ]& G! {/ u: b1.دەرىسنى لاھىيەلەشتىكى پىكىر يولى :
" s; J, t3 u$ o* z$ d8 pتىل-ئەدەبىيات دەرىسىنىڭ ماھىيتىدىن قارىغاندا، ئوقۇتقۇچى دەرىسخانىدىكى تۈرلۈك پائالىيەتلەرنىڭ تەشكىللىگۈچىسى بولۇپلا قالماستىن،بەلكى ئوقۇغۇچىلار پائالىيتىى ئىلگىرى سۈرگۈچى،يەنى،ئوقۇغۇچىلارنىڭ «پىكىردىشى»ۋە «سىردىشى».دەرىسخانىدا ئوقۇتقۇچى نۇقۇل«ئۆگەتكۈچى»ئوقۇغۇچى نۇقۇل پاسسىپ ھالدىكى «ئۆگەنگۈچى»بولۇپ قېلىشتىن ساقلىنىش يېڭى دەرىس ئىدىيسىنىڭ ئەڭ تۈپ تەلىۋى.
3 J. e+ ~' l, c! g4 H( e1 Zمەزكۇر دەرىس مۇھاكىمە ۋە ئىزدىنىش خاراكتىرىدىكى دەرىس بولۇپ ،ئادەتتىكى دەرىسلەر بىلەن ئانچە ئوخشىشىپ كەتمەيدۇ .ئوقۇتۇش پائالىيتى ئوقۇغۇچىلار پائالىيتىنى ئاساس قىلغان بولۇپ،ئوقۇغۇچىلارنىڭ دەرىستىكى سۇبىكىتلىق رولى گەۋدىلەندۈرۈلدى .
0 k. M0 c1 ?. oشۇڭا بىر پۈتۈن دەرىس تەشكىللەش،قوزغىتىش،ئىلھاملاندۇرۇش ئاساسىدا،ئوقۇغۇچىلارنى توغرا پىكىر يۈلىنىشى بويىچە يىتەكلەپ ،ئۇلارنىڭ مۇستەقىل ئۆگىنىش،تەشەببۇسكارلىق بىلەن ئۆگىنىش ،ئىجادىيلىقنى جارى قىلدۇرغان ئۆگىنىش روھى گەۋدىلەندۈرىلىدۇ
& P5 @- Z5 @  \& ^# c2 Bئىككىنچى :تىما تەھلىلى :
0 _. U( t& I2 Y: t& Yمەزكۇر دەرىس « ئۇيغۇر يېزىقلىرى » دېگەن مەخسۇس تىمىنىڭ « مۇھاكىمە ۋە ئىزدىنىش» قىسمىغا كىرگۈزۈلگەن بولۇپ ،ئالدىنقى سائەتلىك قىسىملاردا « ئۇيغۇر يېزىقلىرى»دېگەن تىما ئاسىتىدا ئۇيغۇرلار تارىختا نۇرغۇن قېتىملىق يېزىق ئۆزگەرتىش تارىخىنى بېشىدىن كەچۈرگەنلىكى،بۇ ئۆزگەرتىشلەرنىڭ مەلۇم زۈرۈرىيەت ئاستىدا ئېلىپ بېرىلغانلىقى ۋە ھازىر قوللىنىۋاتقان ئەرەپ ئېلىببەسى ئاساسدىكى ئۇيغۇر يېزىقىنىڭ بارلىققا كېلىشى ۋە ئىشلىتىلىش جەريانلىرى تۇنۇشتۇرۇلغان .ھەمدە بۇ مەخسۇس تىمىغا بېرىلگەن « مۇھاكىمە ۋە ئىزدىنىش » قىسمىدا ،نۆۋەتتە جەمئىيەتتە غۇلغۇلا قىلىنىۋاتقان  ئۇيغۇر كونا يېزىقىنىڭ ئورنىغا لاتىن ئېلىببەسى ئاساسدىكى ئۇيغۇر يېزىقىنى قوللىنىشنى تەشەببۇس قىلىش مەسىلىسى  ھەققىدە ئۆزلىرىنىڭ مەيدان ۋە كۆز قارىشىنى  ئوتتۇرىغا قويۇپ ئەتراپلىق مۇھاكىمە ئېلىپ بېرىش ئارقىلىق بۇ ھەقتە ئوقۇغۇچىلاردا ئېنىق بىر  كۆز قاراش شەكىللەندۈرۈشنى مەقسەت قىلىپ
ھازىر قوللىنىۋاتقان ئۇيغۇر كونا يېزىقىدىن قەتئىي ۋاز كەچمەسلىكنى نۆۋەتتىكى ئىقتىساد ۋە ئۇچۇر ئالاقىسىنىڭ ئېھتىياجىغا ئاساسەن لاتىن ئېلىببەسى ئاساسىدىكى  ئۇيغۇر يېزىقىنى زۈرۈر تېپىلغاندا قۇشۇمچە ئىشلىتىشنىڭ زۈرۈرلىكىنى ھېس قىلدۇرۇش بىلەن ،ئۇيغۇر لاتىن يېزىقىنى توغرا ئىشلىتىشنى  ئىگەللىۋېلشنى ئاساسى مەقسەت قىلىپ لاھىيەلەندى .
2 N/ N, [2 m8 K7 ]ئۈچىنچى : ئوقۇغۇچى تەھلىلى
دەرىس ئۆتىلىدىغان ئوقۇغۇچىلارنىڭ  ناتۇنۇش بولىشى چوڭ بىر قىيىنچىلىق بولسىمۇ ،بىراق 8-يىللىقتىكى ئوقۇغۇچىلار بۇ تىمىغا مۇناسىۋەتلىك دەسلەپكى چۈشەنچىلەرنى ئۆگىنىپ ئۆتكەنلىكى ئىنىق ،ئۈنىڭ ئۈستىگە بۇ باسقۇچتىكى ئوقۇغۇچىلاردا مۇئەييەن پىكىر قىلىش ۋە مۇلاھىزە قىلىش قابىلىيتى يىتىلگەن دەپ قاراشقا بولىدۇ .شۇڭا دەرىس ئۆتۈش داۋامىدا ئۇلارنىڭ پىكىر قىلىش قىزغىنلىقىنى قوزغىتىش ئاساس قىلىنىدۇ  


9 O1 |9 e4 i2 }, e9 B5 c; @0 bتۆتىنچى : ئوقۇتۇش نىشانى :
( o4 O8 j+ U3 A" }/ z( gبىلىم نىشانى :
1.ھازىر قوللىنىۋاتقان ئۇيغۇر يېزىقىنىڭ مەۋجۇتلىقىمىزدا ئويناۋاتقان رولى ۋە ئەۋزەللىكى ھەققىدە ئەتراپلىق بىلىمگە ئىگە بولۇش .
2.لاتىن ئېلىببەسى ئاساسىدىكى ئۇيغۇر يېزىقىنىڭ تەشەببۇس قىلىنىش سەۋەبى ۋە ئاساسى ھەققىدە چۈشەنچىگە ئىگە بولۇش .
3.لاتىن ئېلىببەسى ئاساسىدىكى ئۇيغۇر يېزىقىنىڭ ئېلىببە تۈزىلىشى ۋە ئالاھىدىلىكىنى بىلىۋېلىش .
! n0 g; _# Z2 M, `$ k1 G1 @. Sئىقتىدار نىشانى:
1.ئوقۇغۇچىلارنىڭ ئەستايىدىللىق ۋە سەۋرىچانلىق بىلەن باشقىلارنىڭ پىكرىنى ئاڭلاشتىن ئىبارەت ياخشى پىكىرلىشىش ئادىتىنى يىتىلدۈرۈش.
$ E; @. e: Z8 m# C' c0 E2.مۇناسىپ ماتىرىياللاردىن شەكىللەندۈرگەن  ۋە توپلىغان چۈشەنچىلىرىنى ئىنىق ،چۈشىنىشلىك ئوتتۇرىغا قويۇش .ىقتىدارىنى يىتىلدۈرۈش.
3.مۇناسىپ بولغان مۇھاكىمە ۋە مۇنازىرە پائالىيتى ئارقىلىق ئوقۇغۇچىلار ئېغىزاكى ئالاقە ئىقتىدارى ۋە پىكىر قىلىش ئىقتىدارىنى ئۆستۈرۈش.
5 I& h7 l% u3 ?4.ئوبىكتىپ مەسىلىلەرگە باھا بىرىشتە سۇغۇققانلىق بىلەن ئويلىنىش ،پايدا-زىياننى ئوبدان دەڭسەپ ھۆكۈم چىقىرىشنى ئۆگىنىۋېلىش.
& g5 t! U. g# {; k' o6 ^4 U/ ~  _4. لاتىن ئېلىببەسى ئاساسىدىكى ئۇيغۇر يېزىقىنى ئۇيغۇرھازىرقى زامان  يېزىقىغا قۇشۇمچە قوللىنىشنىڭ ۋە ئۇنى ئىشلىتىشنى ئۆگىنىۋېلىشنىڭ زۈرۈرلىكىنى ھېس چۈشىنىش ۋە ئىشلىتىشنى ئىگەللىۋېلىش.
! I4 I; |' N& }مۇھىم نوقتا :
1.ئۇيغۇر كونا يېزىقىنىڭ ئەۋزەللىكىنى ۋە مۇھىملىقىنى مۇئەييەنلەشتۈرۈش ئاساسىدا ، لاتىن ئېلىببەسى ئاساسىدىكى ئۇيغۇر يېزىقىنى قۇشۇمچە قوللىنىشنىڭ دەۋىر ۋە تەرەققىياتنىڭ ئېھتىياجى ئىكەنلىكىنى ھېس قىلدۇرۇش .
1 Y4 F  o7 `0 M2.مۇئەييەن بىر تىمىنى چۆرىدەپ پىكىر قىلىش ۋە مۇھاكىمە قىلىش قابىلىيتىنى يىتىلدۈرۈش .
قىيىن نوقتا :
0 f4 |/ _- v9 Rمۇھاكىمە ۋە مۇنازىرە ئارقىلىق كۆز قاراشنى بىرلىككە كەلتۈرۈش .
ھەل قىلىش ئۇسۇلى:
يىتەكلەش، غۇلغۇلا قىلغۇزۇش،ھېس قىلدۇرۇش ۋە ۋاستىلىك كۆرسەتمە بىرىش .
ئوقۇتۇش ۋاستىلىرى :
; E$ s6 q: v9 ?& Y& I8 o/ \دەرىسلىك كىتاب،مۇناسىۋەتلىك پايدىلىنىش ماتىرىياللىرى ۋە دەرىسلىك دىتال
' ]# C2 P- u. U2 V  B* }ھېسسىيات نىشانى :
ئۆز يېزىقىمىزنى سۆيۈش ۋە قەدىرلەشنى ئۇنى توغرا ۋە لايىق قوللىنىشتىن باشلاش قارىشىنى تۇرغۇزۇش .
ئوقۇتۇش ئۇسۇلى :
1.دەرىسنىڭ ئالاھدىلىكى ئاساسىدا سوئال سوراش،يىتەكلەش ۋە ئومۇملاشتۇرۇپ چۈشەندۈرۈش ئاساس قىلىنىدۇ .
' G6 ~4 _# R5 w: p) T2.كۆپ ۋاستىلىك ئوقۇتۇشنىڭ رولىدىن ئۈنۈملۈك پايدىلىنىپ ،ئوقۇغۇچىلار مۇھاكىمە ۋە پىكىر ئاساسلىرى بىلەن تەمىنلىنىپ .كۆرۈش،ئاڭلاش ۋە ئويلاش تەڭ قوزغىتىلىدىغان ئوقۇتۇش ئۇسۇللىرى قوللىنىلىدۇ .
ئۆگىنىش ئۇسۇلى :
1.بۇ سائەتلىك دەرىس مۇھاكىمە ئىزدىنىشنى ئاساس قىلغاچقا ئىزدىنىپ ئۆگىنىش ۋە ھەمكارلىشىپ ئۆگىنىش ئۇسۇلى ئاساس قىلىنىدۇ .
2 e. b8 x" n' @9 J$ _( V, ~ئوقۇتۇش جەريانىنىڭ لاھىيەلىنىشى:
+ V, N3 o1 @% E, _  z   
) N1 a1 X! p% c7 r. u# rئوقۇتىشتىن ئىلگىرىكى تەييارلىق :
+ R1 |& J7 m8 i! Y* kئوقۇتقۇچى :
; y  t2 M/ R6 R6 Z5 f1.دەرىستىن ئىلگىرى ئوقۇغۇچىلارغا « ئۇيغۇر يېزىقلىرى» دېگەن تىمىنى ئوقۇپ «مۇھاكىمە ۋە ئىزدىنىش»تىكى مەسىلىگە قارىتا ئىمكانىيەتنىڭ بارىچە ئىزدىنىپ بېقىشقا ئورۇنلاشتۇرىدۇ.
( @1 Q+ u+ a0 l2.مۇھاكىمە قىلىنىدىغان مەسىلىلەر ۋە مۇھاكىمە جەريانىدا يۈز بىرىدىغان ھەرخىل ئېھتىماللىقلارغا قارىتا ئەتراپلىق تەييارلىق قىلىش
$ G' d8 C0 M0 A5 a1 ?ئوقۇغۇچىلار :
1.دەرىستىن ئىلگىرى « ئۇيغۇر يېزىقلىرى» دېگەن تىمىنى ئوقۇپ «مۇھاكىمە ۋە ئىزدىنىش»تىكى مەسىلىگە قارىتا ئىمكانىيەتنىڭ بارىچە ئىزدىنىپ كۆز قارىشىنى ئىنىق ئىپادىلەش ئۈچۈن ئاساس سېلىش .
2 _& @* x* J6 {3 q: a8 x2.دەرىسكە مۇناسىۋەتلىك ماتىرىياالارنى تولۇق ھازىرلاش.
ئوقۇتۇش جەريانى :
ئۆز-ئارا تۇنىشىشتەخمىينەن بىر مىنۇت ئەتراپىدا)
6 U3 [2 {" \; {(ئورتاق پائالىيەت)ساۋاقداشلار ،ياخشىمۇ سىلەر : بۈگۈن سىلەر بىلەن بۇ دەرىسخانىدا ئۇچراشقىنىمدىن تۇلىمۇ خۇشالمەن .بىز گەرچە ئىلگىرى تۇنۇشمىساقمۇ ،لېكىن
1 S4 D& |! b5 u  w# c+ i3 \ناھايىتى تىزلا ياخشى ھەمكارلاشقۇچىلاردىن بولۇپ قالىمىز شۇنداقمۇ ؟
3 u* l( U- L6 G0 o$ Aچۈنكى،بىز بۈگۈن سىلەر بىلەن دەل بىزنى يېقىنلاشتۇرىۋاتقان تىل-يېزىق ئۈستىدە سىلەر بىلەن بىرلىكتە بىز ئورتاق كۆڭۈل بۆلۈشكە تىگىشلىك مۇھىم بىر مەسىلىنى ھەل قىلماقچى .قانداق ھەل قىلىش ئەلۋەتتە سىلەرگە باغلىق .شۇڭا ئورتاق ماسلىشايلى
دەرىسكە كىرىش :
(ئوقۇتقۇچى پائالىيتى)ئالدىنقى سائەتتە بىز « ئۇيغۇر يېزىقلىرى » دېگەن مەخسۇس تىمىنى ئۆگىنىپ ئۆتكەن .ئۇنداقتا مۇشۇ تىمىغا دائىر مەسىلىلەرنى چۆرىدەپ تۆۋەندىكى مەسىلىلەر ھەققىدە مۇلاھىزە يۈرگۈزۈپ  كۆرەيلى:
1.ئۇيغۇرلار ھازىرغىچە قانچە خىل ئاساسلىق يېزىقلارنى ئىشلەتكەن ؟
2.بۇنداق كۆپ يېزىق ئالماشتۇرۇشنىڭ سەۋەبلىرىنى يىغىنچاقلاپ بىرەلەمسىز؟
3 y+ W  |7 g1 a; |, `0 \3.ھازىرقى تۇرمىشىمىزدا يېزىق ئالاقە دائىرىسىنىڭ چېتىلىش دائىرىسىنى دەپ بىرەلەمسىز ؟
4.يېزىق ئالاقە دائىرىسىنىڭ كەڭىيىشى نېمىنى چۈشەندۈرىدۇ ؟
( ~$ w6 `8 Q6 b: c9 X( U/ A4 j' x( ئوقۇغۇچى پائالىيتى) ئوقۇغۇچىلار ئۆزىنىڭ كۆز قاراش چۈشەنچىلىرى ئاساسىدا،ھازىر قانداق يېزىق شەكىللىرىنىڭ قوللىنىۋاتقانلىقىنى بايان قىلىدۇ .ئوقۇغۇچىلارنىڭ بايانلىرىغا قارىتا باھالاش ئېلىپ بېرىلىدۇ .
* `4 U: }3 ]5 A. B8 nمەسىلىنى ئوتتۇرىغا قويۇش :
. G! }0 y5 k! V0 r. v- R: _  o1.(ئوقۇتقۇچى پائالىيىتى) دېمەك،نۆۋەتتە ئۇچۇر ئالاقىسى ۋە جەمئىيەت تەرەققىياتىغا ئەگىشىپ بىز كۈندىلىك تۇرمۇشتا تۈرلۈك يېزىق شەكىللىرى بىلەن ئۇچرىشىۋاتىمىز.بولۇپمۇكومپيۇتېر مەدەنىيتىنىڭ شەكىللىنىشى ۋە ئىنگىلىز تىلىنىڭ دۇنيادىكى ئورنىنىڭ ئۆسىشىگە ئەگىشىپ يېقىنقى يىللاردىن بۇيان مەتبۇئاتلاردا، يىغىنلاردا، يىغىلىشلاردا بەزىلەر لاتىن ئېلىپبەسى ئاساسىدىكى يېزىققا كۈچۈشنى تەشەببۇس قىلىۋاتىدۇ. ئۇلار سان- سىفىرلارنى ۋە فورمۇلىلارنى يازغاندا ھازىر قوللىنىۋاتقان ئۇيغۇر يېزىقى تەتۈر يۆنىلىش ھاسىل قىلىپ، قۇلايسىزلىقنى كەلتۈرۈپ چىقىرىۋاتىدۇ، كومپيۇتېردىن ئۈنۈملۈك پايدىلىنىشىمىزمۇ زور چەكلىمىگە ئۇچراۋاتىدۇ... دەپ ئاساس كۆرسىتىشمەكتە. سىلەرچە قانداق قىلىش كېرەك؟ ئىككى گۇرۇپپىغا بۆلۈنۈپ مۇھاكىمە قىلىپ، ئاساسلىرىڭلارنى ئوتتۇرىغا قويۇپ بېقىڭلار.
4 P8 L; p% D6 ?9 \# q" K①سىزنىڭچە ،بۇ خىل تەشەببۇسنىڭ ئىلمىي ئاساسىي بارمۇ ؟سىز قانداق قارايسىز؟
②سىزنىڭچە ،ئۇيغۇر كونا يېزىقى قانداق ئارتۇقچىلىقلارغا ئىگە؟
③لاتىن يېزىقى ئاساسدىكى ئۇيغۇر يېزىقى قانداق ئارتۇقچىلىقلاغا ئىگە ؟
2.(ئوقۇغۇچى پائالىيتى)(1)ئوقۇغۇچىلار يېزىق ئۆزگەرتىشنى قوللىغۇچىلار ۋە قارشى تۇرغۇچىلارغا بۆلىنىپ ئۆز-ئارا غۇلغۇلا قىلىشىپ،ھەرتەرەپتىكىلەر ئۆزلىرىنىڭ پىكىر ئاساسلىرىنى تەييارلايدۇ.
  {6 B- O' v" d; k9 l (2) ئىككى تەرەپ ۋەكىللىرى ئۆزلىرىنىڭ كۆز-قاراشلىرىنى ئوتتۇرىغا قويىدۇ
2 R+ y5 g. t- y# h1 T3 [* a3. (ئوقۇتقۇچى پائالىيىتى) ئوقۇغۇچىلارنىڭ كۆز-قاراشلىرىغا قارىتا باھالاش ئېلىپ بارىدۇ .ھەمدە ئىككى تەرەپنىڭ مۇنازىرىسىنى قوزغىتىش ۋە ھەل قىلىش چارىسنى ھەرئىككى تەرەپنىڭ ئىدىيسىدىن ئۆتكۈزۈش ئۈچۈن جەمئىيەتتىكى ئىككى تەرەپنىڭ ئاساسلىرىنى يغىنچاقلاپ ئوتتۇرىغا قويىدۇ.
1 s# U# S8 _( qيېزىق ئۆزگەرتكۈچىلەرنىڭ ئاساسى
1)بىر فونېمىغا بىر ھەرپ بەلگىلەش پىرىنسىپىغا ئەمەل قىلغاچقا، ئۇ ل ي ئارقىلىق ئۇيغۇر ئەرەب يېزىقى (ئۇئەي، ياكى كونا يېزىق) دا يازغان ھەر قانداق سۆز ۋە ئىبارىلەرنى ئېنىق يېزىشقا بولىدۇ. ئۇ ل ي ئىملا قائىدىسىگە ئەمەل قىلغاندا، سۆزلەرنىڭ باشقا مەنە بېرىپ قويۇشىدىن ساقلىنىشقا بولىدۇ.
2) ئۇ ل ي نى ئىشلىتىش دۇنيانىڭ ھەر قايسى جايلىرىدىكى ئۇيغۇرلار ئارىسىدا ئۆز-ئارا ئۇچۇر ۋە مەدەنىيەت ئالماشتۇرۇشتا كۆۋرۈكلىك رول ئوينايدۇ.
7 J$ |8 i! v2 d+ N: ZUKIJ دىكى نەزەر دائىرىسى كەڭ تەتقىقاتچىلىرىمىز ئۇئەي نى، ئۇ ل ي غا ئايلاندۇرۇش قوراللىرىنى ياسىغاندا ئەنە شۇ مۇھىم نۇقتىلارمۇ كۆزدە تۇتقان.
3) تۈركىي مىللەتلەرنىڭ ئۆز-ئارا ئۇچۇر ئالماشتۇرۇشىغا پايدىلىق.
ئۇ ل ي ئېلىپبەسى بىلەن باشقا لاتىن يېزىقىنىمۇ ئىشلىتىدىغان تۈركىي قېرىنداشلىرىمىز (ئۆزبېك، ئازەربەيجان، تاتار، تۈركمەن، تۈركىيە تۈركلىرى) ئىشلىتىدىغان ئېلىپبەلەر ئارىسىدا ئوخشاشلىقلار كۆپ. بۇ ئارتۇقچىلىقنىڭ ئۆز-ئارا ئۇچۇر ئالاشتۇرۇشتا پايدىلىق رول ئوينايدۇ
كومپيۇتېر ساھەسى ۋە باشقا ساھەلەردە ئۇئەي نى ئىشلىتىشتە قىيىنچىلىق كۆرۈلگەندە ئۇ ل ي ياردەمچىلىك رول ئوينايدۇ.
  p7 L$ U' i* f) S* u, \: cكومپيۇتېر يۇمشاق دېتالى تەتقىقاتى بىلەن شۇغۇللىنىدىغانلارنىڭ بەزى يۇمشاق دېتاللارنىڭ بەزى ئورۇنلاردا ئۇئەي نى مۇكەممەل قوللىماسلىقى تۈپەيلىدىن ئۇ ل ي نى ئىشلىتىپ كېلىۋاتقانلىقى بىر ئەمەلىيەتتۇر.
6 h% W5 H5 i6 {7 M% L5) ئۇ ل ي ئۇيغۇرچە ئۆگەنگۈچىلەرگە قولايلىق ئېلىپ كېلىدۇ.
ئۇندىن باشقا، ئۇيغۇرچە سۆزلىيەلەيدىغان، بىراق ئۇئەي دا ئۇيغۇرچە يازالمايدىغان بەزى ئۇيغۇرلارغا ئۇ ل ي نى ئۆگىنىش ھەم ئىشلىتىش ئاسانراق بولىدۇ.
% g& P" `( y, ^( b4 Hئۆزگەرتمىگۈچىلەرنىڭ ئاساسى
& y  p  {5 \1 Q2 h4 r1).ئۇيغۇرلار ئىشلىتىۋاتقان ئەرەپ ئېلىپبەسى ئاساسىدىكى يېزىق ئىشلىتىلىۋاتقىنىغا ئاز دىگەندىمۇ 700 يىل بولىشى مۈمكىن، دىمەك بۇ يېزىققا بىزنىڭ روھىمىز سىڭگەن، بىزنىڭ نۇرغۇن مىللى پىسخىكا ، مىللى ئالاھىدىلىگىمىز مۇجەسسەملەنگەن . ئۇيغۇرلار تارىخ سەھنىسىدىن يوقاپ كەتمەي 21-ئەسىرگە ۋە ھازىرقى ئۇچۇر دەۋرىگە مەزمۇت قەدەم تاشلاپ كىرەلىشىمىزدىكى سەۋەپمۇ دەل بىزنىڭ مىللىي روھىمىزنىڭ ، مىللىي غورۇرىمىزنىڭ، مىللىي ئېتىقادىمىزنىڭ مۇشۇ يېزىققا باغلانغانلىقى بىلەن زىچ مۇناسىۋەتلىك.
0 y  L  o+ u9 }% I9 \  G7 @9 X2).ھەرقانداق جەمئىيەت ئۈچۈن ئېيىتقاندا مۇقىم بولغان يېزىق سىستىمىسىنىڭ بولۇشى ئىنتايىن زۈرۈر.يېزىق سىستىمىسىغا ئۆزگەرتىش كىرگۈزىشتىن بورۇن زىيالىيلار ۋە كەڭ خەلق ئاممىسىغا بولغان پايدا-زىيىنىنى دەڭسەپ بېقىش كېرەك .چۈنكىى يېزىق ئىسلاھاتى نۇقۇل ھالدىكى تېخنىكىلىق ئۆزگەرتىشلا بولۇپ قالماستىن بەلكى يەنە مەدەنىيەت جەھەتتىكى ئۆزگىرىش.بولۇپمۇ بىزگە ئوخشاش ئوزاق تارىخىي ۋەە مەدەنىي مىراسلىرى بار مىللەت ئۈچۈن بۇ تېخىمۇ مۇھىم .بۇنداق قارىغۇلارچە يېزىق ئۆزگەرتىشنىڭ نەتىجىسى مەدەنىيەت جەھەتتىكى زور يۇقىتىش ھېسابلىنىدۇ.ئەگەر بۇنداق ئۆزگەرتىش مۇۋەپپىقىيەتلىك بولسا ئۆتمۈش،بۈگۈن ۋە كەلگۈسى ئايرىلىپ كىتىدۇ.ئەگەر مەغلۇپ بولسا ئازدىگەندىمۇ بىر ئەۋلاد كىشىلىرى ئۆزلىرىنىڭ مەنىۋىي ۋە تارىخىي مىراسلىرىدىن ئايرىلىپ قالغاننىڭ ئۈستىگە جەمئىيەتتە ئۆزلىرىنىڭ رولىنى جارى قىلدۇرالمايدۇ .
& w1 H  f& G& F& r9 N/ K! s4 Z3).ئۇيغۇر كونا يېزىقى يەنە ئاپتۇنۇم رايۇنىمىز دائىرىسىدە ھاكىمىيەت يېزىقى .
3.(ئوقۇغۇچىلار پائالىيتى) يەنىمۇ ئىلگىرىلىگەن ھالدا مۇنازىرە ۋە مۇھاكىمىگە ئۇيۇشتۇرىلىدۇ .
8 i5 n  J8 e8 h①سىز جەمئىيەتتىكى بىرقىسىم شىركەت،كارخانا،ماگىزىنلارنىڭ ۋېۋىسكىلىرىنىڭ يېزىلىشىغا دىققەت قىلدىڭىزمۇ ؟ ۋېۋىسكىلاردا نەچچە خىل يېزىق قوللىنىلغان ؟ بۇنداق قوللىنىشنىڭ زۈرۈرىيتى نىمە؟
( j; Y/ K, o% l6 c②ھازىر ئۇيغۇرلارنىڭ نۇرغۇن مەھسۇلاتلىرى قوشنا دۆلەتلەرگە ئىكىسپورت قىلىماقتا.نۇرغۇن كىشىلەر چەتئەلگە چىقىش پۇرسىتىگە ئىگە بولدى .سىزنىڭچە مەھسۇلات ماركىلىرى ۋە كىشى ئىسىملىرىنى قانداق قىلغاندا  ھەممىگە توغرا ئىپادىلەش مەقسىتىگە يىتەلەيمىز ؟
9 L  c- o& f; K7 J7 v4. (ئوقۇتقۇچى پائالىيتى) ئوقۇغۇچىلارغا مۇنازىرە جەريانىدا ھەرئىككى خىل يېزىقنى ئورتاق قوللىنىشنىڭ زۈرۈرلىكى ھېس قىلدۇرىلىدۇ .ۋە تەپەككۇرىنى ئويغىتىش ئۈچۈن مۇناسىۋەتلىك فىلىم قويۇپ بىرىلىپ ،ئىككى خىل يېزىقنى تەڭ قوللىنىش مۇمكىنچىلىكى ۋە ئەزەللىكى چۈشەندۈرىلىدۇ.
/ C2 @, t$ L# e0 \7 d3 a5.( ئورتاق پائالىيەت ) ئۇيغۇر يېزىقىدىكى ھەرپلەرنى لاتىن ھەرپلىرى بىلەن ئىپادىلەش لايىھىسى ۋە قائىدىسى چۈشەندۈرىلىدۇ .ھەمدە ئوقۇغۇچىلار سىناق ئېلىپ بارىدۇ .
6.خۇلاسە : تىل بىر مىللەتنىڭ روھى،  بىز يەرشارىلىشىۋاتقان بۇ دۇنيادىكى ئوتتۇرھال نوپۇسلۇق مىللەت بولۇش سۈپىتىمىز بىلەن تارىخ سەھنىسىدىن يوقاپ كىتىشىمىز تېخى بۇرۇن. ئۇيغۇر كومپىيوتىر يېزىقىىڭ ئۇيغۇر كونا يېزىقىغا يانداش قوللىنىلىشى ئۇيغۇر بىرلىگى ،ئۇيغۇر تەرەققىياتى ئۈچۈن ھەسسە قوشىدۇ.

تاپشۇرۇق : ئۆزىڭىزنىڭ قىسقىچە تەرجىمىھالىڭىزنى ئۇيغۇر لاتىن يېزىقى بىلەن يېزىپ كېلىڭ .
دوسكا لاھىيەسى :

9 d5 Y2 b' N( r        ئۇيغۇر كونا يېزىقى: مىللىي روھىمىزنىڭ ، مىللىي غورۇرىمىزنىڭ، مىللىي ئېتىقادىمىز،مەۋجۇتلىقىمىزنىڭ
! C1 A% E! b$ s$ y' Q& rئۇيغۇر يېزىقى         تۈۋرىكى .
$ C( a$ r* ?- x# z3 ?4 K$ [$ M                   لاتىن يېزىقى ئاساسىسىدىكى ئۇيغۇر يېزىقى: مىللەتنى دۇنياغا ،زامانىۋىيلىققا يۈزلەندۈرۈشنىڭ，مەۋجۇتلىقىمىزنى ئىپادىلەشنىڭ  كۆۋرىكى .
  _  d) k7 b9 Bخۇلاسە:
  ?. q" p% ^% F0 S

bagrax

بۇ دەرس تەييارلىقلىرى جەھەتتىكى ياخشى بىر تولۇقلىما بولۇپتۇ . بۇرۇنمۇ لاتېن يېزىقى ئاساسىدىكى ئۇيغۇر يېزىقىنى ئومۇملاشتۇرۇش ئۈچۈن تىل - يېزىق ساھەسىدىكى مۇتەخەسسىسلەر كۆپ ئىزدەنگەن ...

مىھرىيە

6 l/ {7 p- U; u" S2 z' N
دىمەكچى بولغان لاتىن يىزىقى مۇشۇ شۇمۇ ؟

گۈلمىرە2

مېنڭىچە بۇ تەييارلىقنىڭ ئۇقۇتۇش نىشانىغا يەنە بىر ئاز ئىشلەشكە توغرا كېلىدىغاندك ھېس قىلدىم .
شۇنداقتىمۇ يوللىغۇچىغا رەھمەت !

گۈلمىرە2

بۇ دەرسنى ئۆتۈشتىكى تۈپ مەقسەت ۋە نىشان زادى نىمە ؟ بۇ تەييارلقتا ئانچەئايدىڭلاشمىغاندەك تۇرىدۇ ...