ئوقۇتۇش ماھارىتى مەسشىقى (ئۆزلۈكسىز تەربىيە دەرىسى)

xam65

- Z# w- ]) `/ L

ئوقۇتۇش ماھارىتى مەسشىقى   教学 技 能 训 练

# X# v+ O! f" Z6 D! B1 B

«پۈتۈن كۈنلۈك مەجبۇرىيەت مائارىپى ئەخلاق ۋە جەمىيەت دەرس ئۆلچىمى» گە ئالاقىدار مەزمۇنلار

دەرسنىڭ خارەكتېرى:

   ئوقۇتۇش ماھارىتى مەسشىقى

3 f9 k- R% K. L6 S0 K( }

ئۆزلۈكسىز تەربىيە ئەخلاق ئوقۇتقۇچىلىرىغا سۆزلەنگەن 1-دەرس ئوقۇتۇش ئىقتىدار مەشىقى

  
0 a  e9 a' @1 S# q/ _) W
     ئەخلاق ۋە جەمىيەت دەرىسى باشلانغۇچ مەكتەپنىڭ ئوتتۇرا ۋە يوقۇرى يىللىقلىرىدا تەسىس قىلىنغان بالىلارنىڭ جەمىيەت تۇرمۇشىنى ئاساس قىلغان، ئوقۇغۇچىلارنىڭ ياخشى ئەخلاقىنى شەكىللەندۈرىدىغان ۋە ئىجتىمائىيلىقىنى تەرەققى قىلدۇرۇشنى ئىلگىرى سۈرىدىغان ئونۋېرسال دەرس.
     بۇ دەرس باشلانغۇچ مەكتەپنىڭ ئوتتۇرا ۋە يوقۇرى يىللىق ئوقۇغۇچىلىرىنىڭ جەمىيەت تۇرمۇشى دائىرىسىنىڭ ئۆزلۈكسىز كېڭەيتىلگەنلىكىدىن ئىبارەت ئەمەلىيىتىنى جەمىيەتنى چۈشىنىش ۋە ئەخلاق شەكىللىنىشىتىكى زۆرۈرىيەتكە ئاساسەن، بالىلارنىڭ جەمىيەت تۇرمۇشىنى ئاساسىي لېنىيە قىلىپ، ئەخلاق، ھەركەت ئۆلچىمى ۋە قانۇن- تۈزۈم تەربىيىسى، ۋەتەنپەرۋەرلىك، كوللىكتىۋىزىملىق ۋە سوتسىيالىزىم تەربىيىسى دۆلەت ئەھۋالى، تارىخ ۋە مەدەنىيەت تەربىيىسى، جۇغراپىيە ۋە مۇھىت تەربىيىسى قاتارلىقلار ئورەانىك بىرلەشتۈرۈلۈپ، ئوقۇغۇچىلارنى ئۆزلىرىنىڭ تۇرمۇشى بىلەن زىچ مۇناسىۋەتلىك بولغان ئىجتىمائىي مۇھىت، ئىجتىمائىي پائالىيەت ۋە ئىجتىمائىي مۇناسىۋەتنىڭ ئۆز- ئارا رولىدىن پايدىلىنىپ، ئۆزلىرىنىڭ تەجىربىسى، تۇيغۇسى، ئىقتىدارى، بىلىمىنى ئۆزلىكسىز بېيىتىپ ۋە تەرەققى قىلدۇرۇپ، ئۆز-ئۆزىنى، باشقىلارنى، جەمىيەتنى بىلىش ۋە چۈشىنىشنى چوڭقۇرلاشتۇرۇپ ھەمدە مۇشۇ ئاساستا ياخشى ھەركەت ئادىتىنى يېتىلدۈرۈپ، ئاساسىي ئەخلاق قارىشى، قىممەت قارىشى ۋە ئەخلاققا ھۆكۈم قىلىش ئىقتىدارىنى دەسلەپكى قەدەمدە شەكىللەندۈرۈشكە يېتەكلەپ، ئۈلارنىڭ ئۆسۈپ يېتىلىشى ئۈچۈن ھازىرقى زامان جەمىيەت تۇرمۇشىغا قاتنىشىش ئىقتىدارىنى ھازىرلىغان سوتسىيالىستىك لاياقەتلىك پۇقرا بۇلۇش ئۈچۈن ئاساس سالىدۇ.
1 v! c, O9 t1 U0 A) {9 k% o4 h5 E     ئاساسىي ئىدىيىسى:
* p3 ]8 M) U+ I0 l     1. دەرسنىڭ يادروسى ئوقۇغۇچىلارنىڭ جەمىيەتكە قاتنىشىش ۋە ئادەم بۇلۇشنى ئۆگىنىۋېلىشىغا ياردەم بېرىش.
     بۇ دەرس ھەر بىر بالىنىڭ ئۆسۈپ يېتىلىشى، بالىلارنىڭ مول ئىچكى دۇنياسى ۋە خاسلىق پەزىلىتىنى تەرەققى قىلدۇرۇش، ئادەمنى تەربىيلەشنى ئاساس قىلىدىغان ھازىرقى زامان تەلىم- تەربىيە قىممەت يۆنىلىشىنى گەۋدىلەندۈرۈش، ئۇلارنىڭ تۇرمۇشىغا بولغان ئاكتىپ پوزىتسىيىسى ۋە جەمىيەتكە قاتنىشىش ئىقتىدارىنى يېتىلدۈرۈش، كۆيۈمچان، مەسئولىيەتچان، ياخشى ھەركەت ئادىتىگە ۋە پەزىلەتكە ئىگە ئادەم بۇلۇشقا ئەھمىيەت بېرىشتىن ئىبارەت.
  e! p$ L6 k6 P8 D+ u7 J     2. بالىلارنىڭ تۇرمۇشى دەرسنىڭ ئاساسى
     بالىلارنىڭ ئەخلاقى ۋە ئىجتىمائىيلىقى ئۇلارنىڭ تۇرمۇشنى بىلىشى، تەجىربىسىدىن ئۆتكۈزۈش ۋە ئۇنىڭدىن تەسىرات ئېلىشىدىن كېلىدۇ، بالىلارنىڭ رىئال تۇرمۇشى ئۇلارنىڭ ئەخلاقىنىڭ شەكىللىنىشى ۋە ئىجتىمائىيلىشىشنىڭ تەرەققى قىلىشىغا نىسبەتەن ئالاھىدە قىممەتكە ئىگە. تەربىيلەشنىڭ مەزمۇنى ۋە شەكلى بالىلارنىڭ تۇرمۇشىغا يېقىنلىشىشى، بالىلارنىڭ ئېھتىياجىنى ئەكىس ئەتتۈرۈشى، ئۇلار ئۆز دۇنياسىنى چىقىش قىلىپ، ئۆز كۆزى بىلەن جەمىيەتنى كۈزىتىشى، ئۆز كۆڭلى بىلەن جەمىيەتتىن تەسىرلىنىشى، ئۆزىنىڭ ئۇسۇلى بىلەن جەمىيەتنى تەتقىق قىلىشى كېرەك. دەرس بالىلارنىڭ تۇرمۇشىنى ئاساس قىلغان، لېكىن ھەرگىزمۇ بالىلار تۇرمۇشىنىڭ ئاددىي كۆچۈرۈلمىسى ئەمەس، دەرسنىڭ تەربىيىۋى ئەھمىيىتى بالىلارنىڭ تۇرمۇشىغا يېتەكچىلىك قىلىشتا بۇلۇپ، تۇرمۇشتا چېنىقتۇرۇش ئەھمىيىتى بولغان تەربىيلەش مەزمۇنى ئارقىلىق بالىلارنى تەربىيلەيدۇ.
* n+ `6 q. I& U/ J7 s: C0 r     3. دەرسنىڭ مەقسىدى تەربىيلەشنىڭ ئاساسىيلىقىدا ۋە ئۈنۈمدارلىقىدا
     بالىلىق دەۋىر ئەخلاق ۋە ئىجتىمائىيلىقتەرەققىياتىنىڭ ئويغۇنۇش باسقۇچى بۇلۇپ، تەربىيە چوقۇم ئۇلارنىڭ تەرەققىيات رىئاللىقى ۋە ئىمكانىيىتىنى چىقىش قىلىشى كېرەك. شۇنىڭ بىلەن بىر ۋاقىتتا، ئۈنۈملۈك تەربىيلەشتە بالىلار خوشال بولىدىغان ھەم قوبۇل قىلىشقا مۇۋاپىق بولغان جانلىق ۋە تېتىك ئۇسۇلنى قوللىنىشى، ئۇلارنىڭ رىئال تۇرمۇشتىكى مەسىلىلەرنى ھەل قىلىشىغا ياردەم بېرىشى، ئۇلارنىڭ بۇنىڭدىن كېيىنكى پەزىلىتىنىڭ ماس تەرەققى قىلىشى ۋە مۇكەممەللىشىشى ئۈچۈن ئاساس سېلىشى كېرەك.
لايىھىلەش پىكرى  
      ئەخلەق ۋە جەمىيەت دەرىسى بالىلارنىڭ جەمىيەت تۇرمۇشىنى ئاساس قىلىدۇ. ئائىلە، مەكتەپ، يۇرت(مەھەللە)، ۋەتەن، دۇنيا ئۇلارنىڭ تۇرمۇشىدىكى ئوخشاش بولمىغان ساھە ھېسابلىنىدۇ؛ ئىجتىمائىي مۇھىت، ئىجتىمائىي پائالىيەت ۋە ئىجتىمائىي مۇناسىۋەت قاتارلىقلار بۇ ساھەلەردە مەۋجۇت بۇلۇپ تۇرىدىغان بىر نەچچە ئاساسى ئامىل ھېسابلىنىدۇ. بالىلارنىڭ ئەخلاقى ۋە ئىجتىمائىيلىقىنىڭ تەرەققىياتى تەدرىجى كېڭىيىۋاتقان تۇرمۇش ساھەسىدە، ھەرخىل ئىجتىمائىي ئامىللارنىڭ ئۆز- ئارا رولى ئارقىلىق ئەمەلگە ئاشىدۇ.
; ?  m0 r9 ^0 C% j/ o* L' |     ئەخلاق ۋە جەمىيەت دەرىسىنى لايىھەلەشتىكى پىكىر يولى بىر ئاساسىي لېنىيە بۇيىچە، نوقتا بىلەن دائىرىنى بىرلەشتۈرۈش، ئونۋېرسال تۇتاشتۇرۇش، بۇرمىسىمان ئۆرلەشتىن ئىبارەت. «ئاساسىي لېنىيە» بالىلارنىڭ ئىجتىمائىي تۇرمۇشىنى ئاساسىي لېنىيە قىلىشنى كۆرسىتىدۇ؛ «نوقتا بىلەن دائىرىنى بىرلەشتۈرۈش» تىكى «دائىرە» بالىلارنىڭ تەدرىجىي كېڭىيىۋاتقان تۇرمۇش ساھەسى بۇلۇپ، «نوقتا» ئىجتىمائىي تۇرمۇشنىڭ بىرنەچچە مۇھىم ئامىلى بولغان دائىرىدىن نوقتىنى تاللاپ، ئوقۇتۇش مەزمۇنىنى تەشكىللەشنى كۆرسىتىدۇ؛ «ئونۋېرسال تۇتاشتۇرۇش» مەلۇم بىر ئوقۇتۇش مەزمۇنى ئۆز ئىچىگە ئالغان ئىجتىمائىي ئامىل ئونۋېرسال بۇلۇپ، بۇنىڭغا چېتىشلىق بولغان ئىجتىمائىي ساھەمۇ يەككە- يىگانە بولماستىن، بەلكى تۇتىشىدىغانلىقىنى بىلدۈرىدۇ؛ «بۇرمىسىمان ئۆرلەش» ئوخشاش بولغان مەزمۇنلار ئۈزۈلۈپ قالماي كەينىدىن ئۇلىنىپ تەكرار پەيدا بولالايدىغانلىقىنى كۆرسىتىدۇ، ئەمما ئۇ بۇرمىسىمان ئۆرلەشنى، يوقۇرى كۆتىرىشنى تەلەپ قىلىدۇ.
/ d' ?  e- I" P' z  c& b      دەرس قورۇلمىسى
      بالىلارنىڭ جەمىيەت تۇرمۇشى – شەخس- ئائىلە- مەكتەپ- مەھەللە(يۇرت)- ۋەتەن- دۇنيا.
      ئىجتىمائىي مۇھىت:- زامان، ماكان، ئىجتىمائىي مۇھىت، تەبىئىي مۇھىت.
0 a  C4 ?8 K) F: f6 B      ئىجتىمائىي پائالىيەت:- كۈندۈلۈك تۇرمۇش، مەدەنىيەت، ئىقتىساد، سىياسى قاتارلىق پائالىيەتلەر.
      ئىجتىمائىي مۇناسىۋەت:- ئادەم بىلەن ئادەمنىڭ مۇناسىۋېتى، جەمىيەت ئۆلچىمى، قائىدە، قانۇن- تۈزۈم قاتارلىقلار.
      دەرس نىشانى:
      باش نىشان
      ئەخلاق ۋە جەمىيەت دەرىسى ئوقۇغۇچىلارنىڭ ياخشى ئەخلاقىنى شەكىللەندۈرۈپ ۋە ئىجتىمائىيلىقىنىڭ تەرەققىياتىنى ئىلگىرى سۈرۈپ، ئوقۇغۇچىلارنىڭ جەمىيەتنى بىلىپ، جەمىيەتكە قاتنىشىپ، جەمىيەتكە ماسلىشىپ، كۆيۈمچان، مەسئولىيەتچان، ياخشى ھەركەت ئادىتىگە ۋە پەزىلەتكە ئىگە سوتسىيالىستىك لاياقەتلىك پۇقرا بۇلۇش ئۈچۈن ئاساس سېلىشنى مەقسەت قىلىدۇ.
) V) Q% \7 k$ x% S' }+ J      تارماق نىشان
5 |5 B2 r7 h; r6 e. `) j     1. ھېسىيات . پوزىتسىيە. قىممەت قارىشى
9 E. t6 D4 ~* W6 X& C( w0 n8 m- ?$ `     (1) ھاياتنى قەدىرلەش، تۇرمۇشنى قىزغىن سۆيۈش. ئۆز ئىززەت-ھۆرمىتىنى ساقلاش ۋە ئۆز- ئۆزىگە خوجا بۇلۇش، ئۈمىدۋارلىق بىلەن يوقۇرى ئۆرلەش، ئىلىم پەننى قىزغىن سۆيۈش، ئەمگەكنى قىزغىن سۆيۈش، تىرىشچان ۋە ئىقتىسادچىل بۇلۇش پوزىتسىيىسىنى يېتىلدۈرۈش.
% {, n9 e) m2 S+ g+ i( D      (2) تۇرمۇشتا مەدەنىيەتلىك- ئەخلاقلىق بۇلۇش، سەمىمىي بۇلۇش، لەۋزىدە تۇرۇش، دوستانە ۋە كەڭ قۇرساق بۇلۇش، ئادىل ۋە خالىس بۇلۇش، كوللىكتىپنى قىزغىن سۆيۈش، ئىتىپاقلىشىپ ھەمكارلىشىش، مەسئولىيەتچان بۇلۇش پەزىلىتىنى يېتىلدۈرۈش.
      (3) دېموكىراتىيە، قانۇن- تۈزۈم قارىشىنى ۋە قائىدە ئېڭىنى دەسلەپكى قەدەمدە شەكىللەندۈرۈش.
      2. ئىقتىدار
      (1) دەسلەپكى قەدەمدە ئۆز- ئۆزىنى تونۇش، ئۆز كەيپىياتى ۋە ھەركىتىنى كونتىرول قىلالايدىغان ۋە تەرتىپكە سالالايدىغان بۇلۇش. ئۆزىنى قوغداش ۋە قۇتقۇزۇشنىڭ ئاساسىي ماھارىتىنى دەسلەپكى قەدەمدە ئىگەللىۋېلىش. ياخشى تۇرمۇش ۋە ھەركەت ئادىتىنى يېتىلدۈرۈش.
& x& S4 M: t' X, j      (2) ئۆزىنىڭ تەسىراتىنى ۋە چۈشەنچىسىنى ئېنىق ئىپادىليەلەيدىغان بۇلۇش، باشقىلارنىڭ پىكرىنى كۆڭۈل قويۇپ ئاڭلايدىغان، باشقىلار بىلەن باراۋەر پىكىر ئالماشتۇرالايدىغان ۋە ھەمكارلىشالايدىغان بۇلۇش، كوللىكتىپ تۇرمۇشقا دىموكىراىك قاتنىشىشنى ئۆگىنىش.
7 v7 X2 O  b+ A: C; O$ k4 B      (3) ئوخشاش بولمىغان نوقتىدىن ئىجتىمائىي شەيئى ۋە ھادىسىلەرنى كۈزىتىش، بىلىش، تەھلىل قىلىشنى ئۆگىنىش، تۇرمۇشتىكى مەسلىلەرنى مۇۋاپىق، ئىجادچانلىق بىلەن ئىزدىنىش ۋە ھەل قىلىشنى سىناپ كۈرۈش. تۇرمۇشتا يولۇققان ئەخلاق مەسلىلىرىگە قارىتا توغرا ھۆكۈم چىقىرىش ۋە تاللاشنى ئۆگىنىش.
& \% Y5 |9 ]4 f$ d+ L      (4) جەمىيەت ئۇچۇرىنى توپاش، رەتلەش، تەھلىل قىلىش ۋە ئىشلىتىشنى ئۆگىنىۋېلىش، ئاددىي ئۆگىنىش قورال –سايمانلىرىنى ئىشلىتىپ، مەسلىلەر ئۈستىدە ئىزدىنىش ۋە چۈشەندۈرۈش.
     3. بىلىم
     (1) بالىلارنىڭ ئاساسىي ھوقۇقى ۋە مەجبۇرىيىتىنى دەسلەپكى قەدەمدە ئىگەللەش، شەخس بىلەن توپنىڭ ئۆز- ئارا مۇناسىۋېتىنى دەسلەپكى قەدەمدە چۈشىنىش. بىر قىسىم ئىجتىمائىي تەشكىلىي ئاپاراتلار ۋە جەمىيەت قائىدىلىرىنى ئىگەللەش، قائىدە ۋە قانۇنلارنىڭ ئىجتىمائىي جامائەت تۇرمۇشىغا بولغان مۇھىم ئەھمىيىتىنى دەسلەپكى قەدەمدە بىلىش.
     (2) ئىشلەپچىقىرىش ۋە ئىستىمال پائالىيىتىنىڭ كىشىلەر تۇرمۇشى بىلەن بولغان مۇناسىۋېتىنى دەسلەپكى قەدەمدە ئىگەللەش. پەن- تېخنىكىنىڭ ئىنسانلارنىڭ مەۋجۇت بۇلۇپ تۇرىشى ۋە تەرەققى قىلىشىدىكى مۇھىم تەسىرىنى بىلىش.
: b8 O7 W  L) L7 J: c; |. ^) l      (3) بىر قىسىم ئاساسىي جۇغراپىيە بىلىملىرىنى ئىگەللەش، ئادەم بىلەن تەبىئەت ۋە مۇھىتنىڭ ئۆز-ئارا بېقىندىلىق مۇناسىۋېتىنى چۈشىنىش، ھازىر ئىنسانلار جەمىيىتى دۇچ كېلىۋاتقان بىر قىسىم ئورتاق مەسلىلەرنى ئاددىي ھالدا بىلىش.
) {, E+ T& V3 x1 M7 P6 M* T     يولغا قويۇش تەكلىپى ئوقۇتۇش ھەققىدە تەكلىپ)
( p" z! _% B" H* F) O1. دەرس نىشانىنى ئەتراپلىق ئىگەللەش
ئەخلاق ۋە جەمىيەت دەرىس نىشانىدىكى ئۈچ تەرەپ ئورگانىك ھالدا بىرلەشتۈرۈلگەن بىر پۈتۈن گەۋدە. ئوقۇتقۇچى ئوقۇتۇش داۋامىدا نىشاننى ئەتراپلىق ئىگەللەپ، ئىلەىرىكى بىلىم ئۆگىنىشكە ئەھمىيەت بېرىپ، ئىقتىدار ۋە ھېسىيات، پوزىتسىيە، قىممەت قارىشى يېتىلدۈرۈشكە سەل قارايدىغان ئوقۇتۇش ئىدىيىسىنى ئۆزگەرتىپ، كۆپ خىل ئوقۇتۇش پائالىيىتى ئارقىلىق ئوقۇغۇچىلارنىڭ مول ھىسسىي چۈشىنىشكە ئىگە بۇلىشىغا، ئاكتىپ تۇرمۇش پوزىتسىيىسىنى شەكىللەندۈرۈشىگە، ياخشى ھەركەت ئادىتىنى يېتىلدۈرۈشكە، جەمىيەتكە ماسلىشىش ۋە قاتنىشىش ئىقتىدارىنى ئۆستۈرۈشكە، زۆرۈر بولغان ئاساس بىلىملەرنى ئىگەللىشىگە ياردەم بېرىپ، شۇ ئارقىلىق دەرس نىشانىنى ئومومىيۈزلۈك ئىشقا ئاشۇرۇش لازىم.
" \$ E: X& ^; `' Q/ |! I2. ئوقۇغۇچىلارنىڭ تۇرمۇش تەجىربىسىنى بېيىتىش
ئوقۇغۇچىلار ئەخلاقىنىڭ شەكىللىشى ۋە ئىجتىمائىيلىقىنىڭ تەرەققىياتى بىر ئۆزلىكسىز جەريان بۇلۇپ، رىئال تۇرمۇشتا، ئوقۇغۇچىلار مۇئەييەن ئەخلاق ۋە ھەركەت ئادىتىنى يېتىلدۈرۈپ، بىر قىسىم ئىجتىمائىي تۇرمۇش تەجىربىسىنى توپلاپ، مۇناسىپ پوزىتسىيە ۋە ئىقتىدارىنى شەكىللەندۈرگەن بۇلىدۇ. شۇنىڭ ئۈچۈن، ئوقۇتۇش جەريانىدا ئوقۇغۇچىلاردا بار بولغان تەجىربىنى ئۇستىلىق بىلەن قوزغاش ۋە ئۇنىڭدىن پايدىلىنىشقا ماھىر بۇلۇش، ئوقۇغۇچىلارنىڭ رىئال تۇرمۇشىدىكى ئەمەلىي مەۋجۇت مەسىلىلەر بىلەن بىرلەشتۈرۈپ، ئۆگىنىش تېمىسى ئۈستىدە ئورتاق ئىزدىنىپ، ئوقۇغۇچىلارنىڭ تۇرمۇش تەجىربىسىنى ئۆزلىكسىز بېيىتىپ ۋە تەرەققىي قىلدۇرۇپ، ئوقۇغۇچىلارنى ئىچكى چۈشەنچىگە ئىگە قىلشى جەريانىدا، ئىجتىمائىي قائىدىگە ئۇيغۇن بولغان قىممەت قارىشىنى شەكىللەندۈرۈشى كېرەك.
; c1 \* @. b6 Y9 o& d7 [5 @9 K% A3. ئوقۇغۇچىلارنى ئۆزلىكىدىن ئۆگىنىشكە يېتەكلەش
: |5 a' j0 d- C1 S8 ]1 Hبالىلار ئۆگىنىشنىڭ سوبىكتى، ئوقۇغۇچىلاردىكى ئەخلاقنىڭ شەكىللىنىشى ۋە ئىجتىمائىيلىشىشنىڭ تەرەققىيات جەريانى ھەرخىل پائالىيەتلەر جەريانىدا ئۆزى بىلەن تاشقى دۇنيانىڭ ئۆز- ئارا رولى ئارقىلىق ئەمەلگە ئاشىدۇ.شۇنىڭ ئۈچۈن، ئوقۇتقۇچى نوقۇل بىلىم ئۆگەتكۈچىدىنئوقۇغۇچىلارغا ئۆگىنىش پائالىيىتىدىكى يېتەكچى ۋە تەشكىللىگۈچى بۇلۇپ، ئوقۇغۇچىلار خوشاللىق بىلەن قۇبۇل قىلىدىغان ئۆگىنىش مۇھىتىنى، جانلىق ۋە خىلمۇ- خىل بولغان ئوقۇتۇشنى تەشكىللەش شەكلىنى تاللاپ ئىشلىتىشى، ئوقۇغۇچىلارنىڭ ئۆزلىگىدىن ئۆگىنىشى ھەم جانلىق تېتىك تەرەققىي قىلىشى ئۈچۈن يېتەرلىك بوشلۇق يارىتىپ بېرىشى كېرەك. ئوقۇغۇچىلارنى ئۆز دۇنياسىنى چىقىش قىلىشقا كۆپ خىل سەزەۈ ئەزالىرى ئارقىلىق كۈزىتىشكە، چۈشىنىشكە ۋە جەمىيەتتىن تەسىرلىنىشكە، دۇنيادىن ھەقىقىي تەسىرات ئېلىشقا، ئۇلارنى پائالىيەت جەريانىدا ئىزدىنىشكە، ئىزدىنىش جەريانىدا مەسلىلەرنى بايقاش ۋە ھەل قىلىشقا يېتەكلەشكە دىققەت قىلىپ، ئوقۇغۇچىلارنىڭ ھەر خىل ئارتۇقچىلىق ۋە ئىجاتچانلىققا ئىگە مۇلاھىزىلىرىگە قارىتا ئۆز ۋاقتىدا رىغبەتلەندۈرۈپ، ئۇلارنى قىممىتى بولغان كۆز قاراش ۋە يەكۈن چىقىرىشقا يېتەكلەش كېرەك.
8 J6 @$ X4 H/ t9 J2 J8 N4. ئوقۇتۇش مەزمۇنىنى تولۇقلاش
بۇ دەرىسنڭ مەزمۇنىنى تىل- ئەدەبىيات قاتارلىق پەنلەرنىڭ ئوقۇتۇش مەزمۇنلىرى بىلەن زىچ بىرلەشتۈرۈشكە، ئوقۇغۇچىلارنىڭ تۇرمۇشى بىلەن جەمىيەتنىڭ باغلىنىشىغا، تېنىچ ھالەتتىكى ئوقۇتۇش مەزمۇنى بىلەن ئوقۇغۇچىلارنىڭ مول رەڭگارەڭ رىئال تۇرمۇشىنى بىرلەشتۈرۈشكە ئەھمىيەت بېرىش كېرەك. ئوقۇتۇش مەزمۇنىنى دەرسلىكتىن ئوقۇغۇچىلارنىڭ بارلىق تۇرمۇشىغا كېڭەيتىش، ئىجتىمائىي تۇرمۇشتا بالىلارنىڭ تەرەققىي قىلىشىغا نىسبەتەن ئەھمىيىتى بولغان ۋەقەلىكلەرنى ئۆز ئىچىگە ئېلىش، ئوقۇتۇش مەزمۇنى بىلەن ئۆز يېرىنىڭ ئەمەلىيىتىنى ئورگانىك بىرلەشتۈرۈش ھەمدە جەمىيەتنىڭ يېڭى تەرەققىياتى ۋە ئۆزگىرىشىگە دىققەت قىلىپ، ئۆز ۋاقتىدا دەرىسنىڭ مەزمۇنىنى بېيىتىش ۋە تولۇقلاش، دەرس مەزمۇنىنىڭ رىئاللىقى ۋە يېقىن بۇلىشىنى ئىلگىرى سۈرۈش كېرەك.
- m3 R: ?6 @5 G- Z) T5 W+ j      5. ئوقۇتۇش بوشلىقىنى كېڭەيتىش
8 y- S& L9 {8 s, a      ئوقۇتۇش ئوقۇغۇچىلارنىڭ تۇرمۇش ئەمەلىيىتىگە يۈزلىنىشى، دەرس مەزمۇنى بىلەن ئوقۇغۇچىلارنىڭ تۇرمۇش ئەمەلىيىتىنى زىچ بىرلەشتۈرۈشنى كۈچەيتىشى، ئوقۇتۇش ماكانى مەكتەپ ۋە دەرسخانا بىلەنلا چەكلىنىپ قالماسلىقى، مۇمكىنقەدەر جەمىيەتكە يۈزلىنىشى ئۈچۈن شەرت- شارائىت يارىتىشى كېرەك. شۇنىڭ ئۈچۈن، ئوقۇتقۇچىلارنى يەرلىكتىكى ۋە ئۆز مەكتىپىدىكى ھەر خىل دەرس مەنبەلىرىنى پائال ئېچىشقا ۋە پايدىلىنىشقا، ئوقۇغۇچىلارنىڭ ئوخشاش بولمىغان ئۆگىنىش ئۇسۇلىدىكى ئېھتىياجىنى قاندۇرۇشقا ئىلھاملاندۇرۇش كېرەك. ئوقۇغۇچىلارنى ئىجتىمائىي ئەمەلىيەتكە پائال قاتنىشىش، جەمىيەت تۇرمۇشىنى ئۆگىنىش، چۈشىنىش ۋە تەسىرلەندۈرۈش جەريانىدا تەربىيە ئېلىشقا، تەجىربىگە ئىگە بۇلۇشقا، جەمىيەتنى بىلىش، جەمىيەتكە قاتنىشىش ۋە جەمىيەتكە ماسلىشىش ئىقتىدارىنى تەدرىجى يوقۇرى كۆتىرىشكە شەرت- شارائىت يارىتىپ بېرىش كېرەك.
داۋامى مۇشۇ تېما ئاستىغا داۋاملىق ئىنكاس شەكلىدە يوللىنىدۇ
" G; v3 g1 ]9 ^) Q! I, z

xam65

ئوقۇتۇش ماھارىتى مەسشىقى   教学 技 能 训 练
( s' G* ~  W- J/ |«پۈتۈن كۈنلۈك مەجبۇرىيەت مائارىپى ئەخلاق ۋە جەمىيەت دەرس ئۆلچىمى» گە ئالاقىدار مەزمۇنلار
) k2 R+ W8 c, K# q# b. S. Jئۆزلۈكسىز تەربىيە ئەخلاق ئوقۇتقۇچىلىرىغا سۆزلەنگەن 1-دەرس ئوقۇتۇش ئىقتىدار مەشىقىنىڭ  داۋامى(2)

باھالاش ھەققىدە تەكلىپ

      1. باھالاش مەقسىدى ۋە رولى
      (1) مەقسىدى
8 r9 o. Y  ]5 t8 T2 M7 n4 \      بۇ دەرسنى باھالاشتىكى تۈپ مەقسەت قايتقان ئۇچۇرغا ئىگە بۇلۇش ئارقىلىق، ئوقۇتقۇچىلارنىڭ ئوقۇتۇشنى ياخشىلىشىغا ياردەم بېرىپ، بالىلارنىڭ تەرەققىياتىنى ئىلگىرى سۈرۈپ، دەرىس نىشانىنىڭ ئەمەلگە ئېشىشىغا ياردەم بېرىش بۇلۇپ، ھەرگىزمۇ ئوقۇغۇچىلارنىڭ ئەخلاق ۋە ئىجتىمائىيلىشىشنىڭ تەرەققىيات سەۋىيىسىگە نىسبەتەن خۇلاسە خارەكتىرلىك باھا بېرىش ئەمەس. ھەم باھالاش نەتىنجىسىدىن پايدىلىنىپ بالىلارنى سېلىشتۇرۇپ دەرىجىگە ئايرىشمۇ ئەمەس. شۇنىڭ ئۈچۈن، ھەر بىر ئوقۇغۇچىنىڭ ئەسلىدە بار بولغان ئاساسىنى چىقىش قىلىپ، ئوقۇغۇچىلارنىڭ خاس ئالاھىدىلىگىگە ھۆرمەت قىلىپ، رىغبەتلەندۈرۈش ئاساس قىلىنغان تەرەققىيات خارەكتىرلىك باھالاشنى تەكىتلەش لازىم.
     (2) رولى
3 @- [2 @! l0 b/ g5 ?. ~, `5 i* f      دىئاگىنوز قويۇش ۋە تەڭشەش رولى:- دەرىسنىڭ يولغا قويۇلۇش ئەھۋالىنى باھالاش ۋە ئىگەللەش ئارقىلىق، ئوقۇغۇچىلارنىڭ ئۆگىنىش سۈپىتى ۋە سەۋىيىسىگە ھۆكۈم قىلىش، ئۆگىنىش نەتىنجىسى، مەسلىلەر ۋە ئېھتىياجىنى چۈشىنىش ھەمدە دەرىسنىڭ كېيىنكى قەدەمدە يولغا قويۇلۇشقا نىسبەتەن قاراتمىلىقى بولغان ھالدا تەڭشەش ئېلىپ بېرىش.
     كۈچەيتىش ۋە تەلىم- تەربىيە رولى:- باھالاش ئەسلىدىلا تەلىم- تەربىيە خارەكتىرىگە ئىگە بۇلۇپ، ئادەم بىلەن ئادەمنىڭ ئۆز- ئارا پائالىيەت ئېلىپ بېرىش ۋە پىكىر ئالماشتۇرۇش جەريانى، باھالاشتىن پايدىلىنىپ ئوقۇغۇچىلارنىڭ ئۆگىنىش نەتىنجىسىگە قارىتا ئىلھاملاندۇرۇش ئېلىپ بېرىش، يېتەرسىزلىكلىرىگە قارىتا تۈزىتىش تەكلىپىنى ئوتتۇرىغا قويۇش، دەرس نىشانىنىڭ ئەمەلگە ئېشىشىغا كاپالەتلىك قىلىش لازىم.
     2. باھالاش مەزمۇنى
( p- N+ Q5 [$ p3 i3 J, Y' k* b4 d     بۇ دەرس ئاساسلىقى ئوقۇغۇچىلارنىڭ ئۆگىنىش جەريانىدىكى ھەرقايسى تەرەپلەردىكى ئىپادىسىگە قارىتا ئونۋېرسال باھالاش ئېلىپ بارىدۇ. كونكىرتنى مەزمۇنى تۆۋەندىكىچە:
" w: J8 d( u! \7 o" H) D     (1) ئۆگىنىش پوزىتسىيىسى. بۇ، ئوقۇغۇچىلارنىڭ ئۆگىنىش جەريانىدا تەشەببۇسكارلىق بىلەن ئۆگىنىش ۋەزىپىسىنى ئورۇنداش ھەم قاتنىشىش پوزىتسىيىسىنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ.
     (2) ئۆگىنىش ئىقتىدارى ۋە ئۇسۇلى. بۇ، ئۆگىنىش جەريانىدا كۈزىتىش، ئىزدىنىش، مۇلاھىزە قىلىش ۋە ئىپادىلەش ئىقتىدارى؛ ماتىرياللارنى توپلاش، رەتلەش، تەھلىل قىلىش ئىقتىدارى؛ كىشىلەر بىلەن ھەمكارلىشىپ ئۆگىنىش ، ۋەزىپىسىنى ئورۇنداش ئىقتىدارى قاتارلىقلارنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ.
      (3) ئۆگىنىش نەتىنجىسى. ئۆگىنىش ۋەزىپىسىنى ئورۇنداش سۈپىتى ۋە ئىلگىرلەش دەرىجىسى.
      3. باھالاشنىڭ شەكلى ۋە ئۇسۇلى
! v/ r: r- q& h7 l% B" W      (1) باھالاش شەكلى
      بۇ دەرس كۆپ سوبىيىكىتلىق ۋە ئېچىۋېتىش خارەكتېرىدىكى باھالاشنى قوللىنىدۇ، ئوقۇتقۇچى كونكېرىت ئەھۋالغا ئاساسەن، ئوقۇتقۇچى باھالاش، ئوقۇغۇچى ئۆز- ئۆزىنى باھالاش، ئوقۇغۇچىلار ئۆزئارا باھالاش ۋە ئائىلە باشلىقى، جەمىيەت باھالاشقا قاتنىشىش قاتارلىق شەكىللەرنى تاللاپ ۋە ئونۋېرسال قوللىنىپ باھالاش ئېلىپ بارىدۇ.
     (2) باھالاش ئۇسۇلى
4 p) A* a9 k' E: q& \9 b9 W. a7 b     بۇ دەرس تەشەببۇس قىلىدىغان باھالاش ئۇسۇلى:
6 Z! v2 f! B' D% `" z     ئوقۇتقۇچى كۈزىتىپ خاتىرىلەش
     ئوقۇتقۇچى ئوقۇغۇچىلارنىڭ كۈندىلىك تۇرمۇشىدا ئىپادىلەنگەن ھېسىياتى، پوزىتسىيىسى، ئىقتىدارى ۋە ھەركىتىنى كۈزىتىش ھەمدە خاتىرە قالدۇرۇش.
0 @. T+ D: r9 x     تەسۋېرى باھا
     ئوقۇتقۇچى ئوقۇغۇچىلار بىلەن تولۇق پىكىر ئالماشتۇرۇش ئاساسىدا، ئوقۇغۇچىلارنىڭ بىر مەزگىل ئىچىدە بۇ دەرسنى ئۆگىنىشتىكى ئۆگىنىش پوزىتسىيىسى ۋە ئىپادىسى قاتارلىقلارغا تەسۋېرىي خارەكتېردىكى تىل ئارقىلىق باھا بېرىپ، ئوقۇغۇچىلارنى پۇختا ئىلگىرلەش، يېتەرسىزلىكلىرىنى تۈزىتىش ۋە ئۆزلىكسىز تىرىشىشقا ئىلھاملاندۇرۇش.
ئوقۇغۇچى ئۆزى باھالاش
  ئوقۇتقۇچى ئوقۇغۇچىلارنى ئۆزلىرىنىڭ ئۆگىنىشتىكى ئىپادىسى ۋە نەتىنجىسىگە قارىتا ئۆز- ئۆزىنى باھالاش ئېلىپ بېرىپ، ئۆز- ئۆزىنى تونۇش ۋە ئۆز- ئۆزىنى تەڭشەپ تىزگىنلەش ئىقتىدارىنى ئۆستۈرۈشكە يېتەكلەيدۇ ۋە ياردەم بېرىدۇ.
% U8 P. u, k# M' _. @
ئەسەرنى باھالاش
  ئوقۇغۇچىلارنىڭ تەكشۈرۈش، زىيارەت قىلىش، ماتىريال توپلاش قاتارلىق پائالىيەتلەر ئارقىلىق ئىشلەپچىقارغان ئەسەرلىرىنى كۆرگەزمە قىلىپ ۋە ئالماشتۇرۇپ، ئوقۇتقۇچى- ئوقۇغۇچىلار بىرلىكتە باھالاش ئېلىپ بارىدۇ.
  ئايرىم ئەھۋالنى تەھلىل قىلىش
  ئوقۇتقۇچى مەلۇم بىر ئوقۇغۇچىنىڭ ئۆگىنىشتكى ئالاھىدە ئەھۋالىغا قارىتا ئىز قوغلاپ باھالاش ئېلىپ بارىدۇ، ئۇنىڭ ئوقۇغۇچىلارنىڭ ئايرىم قابىلىيىتىگە قاراپ تەربىيلەش ۋە ئايرىم ئوقۇتۇشقا ياردىمى بار.
  ئوقۇتۇشنى باھالاش شەكلى ۋە ئۇسۇلى تۇراقلىق ئەمەس، ھەر بىر باھالاش ئۇسۇلىنىڭ ھەممىسىنىڭ ئۆزىگە خاس قوللىنىدىغان دائىرىسى بار. ئوقۇتقۇچى كونكىرىت ئەھۋالغا ئاساسەن يوقۇرى شەكىل ۋە ئۇسۇللارنى جانلىق قوللىنىشى ھەمدە ئوقۇتۇش ئىسلاھاتى داۋامىدا يېڭىلىق يارىتىپ، ئۇنى ئۆزلىكسىز مۇكەممەللەشتۈرۈش كېرەك.
  دەرس مەنبەسىنى ئېچىش ۋە ئىشلىتىش
* D# F, O( N% w  S0 u5 s  Q2 }  ئەخلاق ۋە جەمىيەت دەرىسى ئوقۇغۇچىلار ئەخلاقىنىڭ شەكىللىنىشى ۋە ئىجتىمائىيلىشىش تەرەققىياتىدىكى مۇھىم ۋەزىپىلەرنى ئۈستىگە ئالىدۇ. دەرس مەنبەسى ئەنئەنىۋى ئەھمىيەتكە ئىگە ئوقۇتۇش ماتىريالى بىلەنلا چەكلەنمەيدۇ. ئەگەر ئوقۇغۇچىلار جەمىيەت بىلەن كەڭ دائىرىدە ئۇچراشماقچى ۋە تونۇشماقچى بولىدىكەن، چوقۇم مەكتەپ ئىچى- سىرتىدىكى ھەرخىل دەرس مەنبەلىرىنى تولۇق ئېچىپ ئىشلىتىپ، دەرس نىشانىنىڭ ئەمەلگە ئېشىشىغا شارائىت يارىتىشى لازىم.
1 A5 X" Z& u: R# x. x4 ?3 d& w1.  خىلمۇ- خىل دەرس مەنبەلىرىنى ئېچىش
        ئوقۇغۇچى، ئوقۇتقۇچى، ئائىلە باشلىقى ۋە جەمىيەت ئەربابلىرى بۇ دەرسنىڭ مۇھىم مەنبەسى، بۇنىڭدىن باشقا بۇ دەرىسنىڭ مەنبەسى يەنە:
       كىتاب (ئوقۇتۇش ماتىريالى ۋە پايدىلىنىش ماتىريالىنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ)، گېزىت- ژورنال، رەسىم، خەرىتە ۋە جەدىۋەل قاتارلىق ھۆججەت مەنبەلىرى.
       كىنو- تېلىۋېزىيە نومۇرى، ئۈنئالغۇ، VCD ، تور ۋە يۇمشاق دېتال قاتارلىق ئۈن- سىن مەنبەلىرى.
% u' x/ z: \1 B3 {8 g      موزىي، تەلىمتەربىيە بازىسى، كۈتۈپخانا، تەجىربىخانا، خاتىرە سارىيى، مەدەنىيەت سارىيى، تەبىئىي ۋە ئىجتىمائىي مەنزىرىلەر، ھەرخىل ئىجتىمائىي تەشكىلاتلار ۋە ھۆكۈمەت ئاپاراتلىرى قاتارلىقلارنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ.
& F, X' A3 \& g. C' s      دەرس مەنبەسى جەزمەن ئوقۇتۇش ئۈچۈن مۇلازىمەت قىلىشتا قوللىنىلىش تۈرىنىڭ كۆپ بۇلىشىنى ئەمەس، ئەمەلىيەتكە ئۇيغۇن بۇلىشىنى قوغلىشىشى كېرەك.
2. زامانىۋىلاشقان مائارىپ تېخنىكا ۋاستىسىنى ئىشلىتىش
& z# |3 N% r) Z        ئوقۇتقۇچىلار ئىمكانىيەتنىڭ بارىچە زامانىۋىلاشقان مائارىپ تېخنىكىسى بىلەن بۇ دەرسنى ئوقۇتۇشنى ئورگانىك بىرلەشتۈرۈشى، دەرس مەنبەسىنى موللاشتۇرىشى، شەرت- شارائىتى بار جايلار مۇمكىنقەدەر كومپىيوتېر تورى مەنبەسىدىن پايدىلىنىشى لازىم.
5 B# E# E( A9 d5 i: N# t5 t                                     ئاخىرى داۋاملىق يوللىنىدۇ
9 Q, z3 J) \4 V) F/ {( m