 | باشقۇرۇش ئەسكەرتمىسى: بۇ يازما arman تەرىپىدىن ئىلگىرى سۈرۈلدى(2011-05-22) سەبىھە ئاتەش ئالپات )Jv[xY~
K+6e?5t
$2%f 8&
l(3bW1{n
ئازغۇن ھېسلار u~)`&1{%
رومان WlYs~(=9
(@#M!'
Sc7U|s
[NFNzwUB
تەرجىمە قىلغۇچى: دىلدار ",)Qc!^P$
*:O.97q@h
mR;qMX)0h
Avrasya Araştırma Eğitim ve Sosyal Hizmet Vakfı +78CvjG
Nuri paşa Mh 10. Sok No: 11 /1 XO <y+
Zeytinburnu/İstanbul-Türkiye ,TRTRb;
Tel: )0090212 (6642639 8t=(,^c
r 6eb}z!i
Mayıs 2009 @/&b;s73
Eq:2k)BE
Baskı-Cilt ss3t
Bayrak Matbaası ^h&I H|
Davutpaşa cad. No:14/2 )~jqW=d2
Topkapi-İstanbul ~L7:2weV[
Tel:0(212)-493 11 06 -6sW6;Q
Fax:0(212)-4931107 _7a'r</@
-RJE6~>'\
%]p6Kn/>
@6o]chJo
مۇئەللىپتىن %~*jae!f
j;K#]
z 2/!m[U
ئۇيغۇر قېرىنداشلىرىمغا چىن قەلبىمدىن ئاللاھنىڭ سالامى بىلەن سالام يوللايمەن: #f'DEo<b |)_-Bi;MW` ئەسسالامۇ ئەلەيكۇم! m(sXk}e;1 MmU%%2QG سىلەرگە سالام يوللاش پۇرسىتى بەرگەن ئاللاھقا ھەمدۇ سانا ئېيتىش بىلەن بىرگە، بۇنىڭغا ۋەسىلە بولغان، كىتابنى تەرجىمە قىلغان ۋە نەشر قىلدۇرۇشقا ئەجىر سىڭدۈرگەن كىشىلەرگە رەھمەت ئېيتىمەن. $R{8z-,Q xQt 3[(Z قىممەتلىك ئوقۇرمەنلەر! _py2kjA6 p4/$EPt)lY «ئوقۇ» ئاللاھنىڭ ئىنسانلارغا نازىل قىلغان تۇنجى پەرمانىدۇر. ئوقۇماق ــ بىر ئەسەرنى شۇنداقلا ئوقۇپ قويۇش ئەمەس، بەلكى ئۇنىڭ مەنىسىنى چۈشىنىش ۋە ئەمەلىيەتكەتبىقلاش دېمەكتۇر. ھاياتنى توغرا تونۇشنىڭ بىردىنبىر يولى قۇرئان كەرىمنى ئوقۇشتىن ئىبارەتتۇر. سىز ئوقۇغان ھەرقانداق بىر كىتاب ئاللاھنىڭ كىتابى قۇرئان كەرىمنى چۈشىنىشىڭىزگە ۋەسىلە بولۇشى كېرەك. قولىڭىزدىكى كىتابىمنىڭ بۇ ھەقتە سىزگە پايدىلىق بولۇشىنى ئۈمىد قىلىش بىلەن بىرگە، ئاللاھتىن سىلەرگە سالامەتلىك ۋە خاتىرجەملىك تىلەيمەن. fU*C/ d3 <lFY7'aY ھۆرمەت بىلەن: سەبىھە MguL$W&l
dl/X."iv!
]O@"\_} -Z?Ck!00 2lz{_9 3h JH(ToO غەزەپتىن قۇيقا چاچلىرى تىك تۇرۇپ كەتكەن ئارىف ئەپەندى ئۆينىڭ ئىچىدە ئۇياقتىن - بۇياققا مېڭىپ يۈرەتتى، تاماكا تۇتقان قوللىرى ئاچچىقتىن تىترەيتتى. ئۇ دەردىنى ئايالى مەريەم خانىمدىن ئالماقچى بولغاندەك تۇيۇقسىزلا ۋارقىرىدى: R@ QQNYU.D — ماڭا بىر چىنە سۇ بەر! (n=Aa; j#o3 مەريەم خانىم دەرھال ئاشخانىغا ماڭدى. ئاشخانىنىڭ بىر بۇلۇڭىدا قىزى ئايشەن شۈمشىيىپ ئولتۇراتتى. ئۇ قىزىغا دوق قىلىپ: Hd*Fc=>"Y 8|vld3; — داداڭ بىلىپ قالسا ئىشىڭ چاتاق دېسەم پەرۋا قىلمىغان ئىدىڭ، مانا دېگىنىمدەك بولدىمۇ؟ %L cH>sV uri*lC — نېمە بوپتۇ... aL 8Gnqf2 () <`t}FQ ئانا قىزىنىڭ سۆزىنى بۆلدى: yI:r7=KO qlEFJ5; — بولدى، بولدى، داداڭ ئۈنۈڭنى ئاڭلىمىسۇن! +>u>`| >6k}HrS1V مەريەم سۇنى ئېرىگە سۇنۇۋېتىپ: x!`b'U\ PqVW'FYe — ئال بېگىم، ئۆتۈنۈپ قالاي، ئاچچىقىڭنى بېسىۋال، — دېدى. k)|'JDm })KJ60B — قىزىڭنىڭ قىلغان ئىشىنى كۆردۈڭمۇ، قانداقمۇ ئاچچىقلانماي تۇرالايمەن؟! z;[gEA+I G l_\Vy — قىزىمىز تېخى ياش، نادان، بەلكىم ياشلىق قىلغاندۇ، ئەمما ئۇ خەقنىڭ قىزلىرىدەك... AfUZO^< lxo.,n) ئارىف ۋارقىرىدى: qZXyi'(d G4O,^ v;Q — ئاغزىڭنى يۇم! ئۇنى ئاقلايمەن دېمە، قىزىڭغا دە، ئۇنداق ئادەملەرگە بېرىدىغان قىزىم يوق. مەن كۆيدۈم - پىشتىم دېگەنلەرنى بىلمەيمەن، ئۇقتۇڭمۇ؟ مەن تېخى خەقنىڭ قىزلىرىنى ئەيىبلەپ يۈرسەم، قىزىمنىڭ مەندىن يوشۇرۇنچە مۇھەببەتلىشىپ يۈرگىنىنى قارا! HmhUc,EC ^I@ey*$ — گۆدەكلىك قىلغاندۇ بېگىم. 3aEt>x ~^^!"- — گۆدەكلىك؟ مەن ئۇنى نېمە ئۈمىدلەر بىلەن ئوقۇتتۇم، ھە؟ ئۇنىڭغا شۇنچىلىك ئىشەنگەن ئىدىم، ئىسىت!قوشنىمىز نۇرىددىن ئەپەندى ماڭا: «قوشنام، قىزىڭغا ئىشەنسەڭمۇ ئەمما ئەتراپ يامان، قىزىڭ بۆرىلەرگە يەم بولۇپ كەتمىسۇن يەنە» دېسە پەرۋا قىلماپتىمەن، — دەپ ئۆزىنى ئەيىبلەشكە باشلىدى. 6 lN?) <uQ issT{&T ئەسلىدە ئىشنىڭ جەريانى مۇنداق ئىدى: بىر ئىش ئۈچۈن رايونلۇق ھۆكۈمەتكە ماڭغان ئارىف ئەپەندى باغچىدىن ئۆتۈپ كېتىۋېتىپ، قىزىنىڭ بىر يىگىت بىلەن قول تۇتۇشۇپ تۇرغانلىقىنى كۆرۈپ بېشىدىن بىر چېلەك سۇ قۇيۇۋەتكەندەك شۈركىنىپ كەتتى. ئېنىقكى، قىزى مەكتەپكە بارمىغانىدى. دادىسىنىڭ خۇددى ئاسماندىن چۈشكەندەكلا يېنىدا پەيدا بولغانلىقىنى كۆرگەن ئايشەن ھودۇققىنىدىن نېمە قىلىشىنى بىلمەي قالدى. ئارىف ئەپەندى شۇ يەردىلا قىزىنى بىر كاچات سالدى ۋە ئۇدۇل ئۆيگە ياندۇرۇپ كەلدى. qRgK_/[] dD[v=Z_ بۇ ۋەقە مەريەم خانىمنى تولىمۇ ئەندىشىگە سالدى، چۈنكى ئېرى بۇ سەۋەپتىن ئايشەننى مەكتەپتىن چىقىرىۋېلىشى مۇمكىن ئىدى. ئەمما ئۇ قىزىنىڭ ئوقۇپ بىلىملىك ئادەم بولۇشىنى ئارزۇ قىلاتتى. ھەممىدىن مۇھىمى قىزى چوقۇم مەكتەپنى پۈتتۈرۈپ، دىپلومىنى ئېلىشى كېرەك ئىدى. b%=1"&JI: j%6|:o3G( بۇ چاغدا ئاچچىقى خېلىلا يېنىپ قالغان ئارىف، ئايالىغا: WpZy](, N2[, aU — توغرا، بىز بىر يەردە خاتالىشىپتىمىز، ئەمما قەيەردە؟ ھەممە گۇناھ مەندە. شۇڭا بۇ ئىشنى ھەل قىلىش يەنە ماڭا قالغان ئوخشايدۇ، مېنىڭچە قىزىمىز ئالدى بىلەن ئوقۇشىنى پۈتتۈرۈۋالسۇن، ئوقۇغان ئادەم يەردە قالمايدۇ. مەن ئۇنىڭ كەلگۈسىدە ئېرىنىڭ قولىغا قاراپ قېلىشىنى خالىمايمەن. B ]|5?QP- E&RoaY0 باياتىن بېرى بىر بۇلۇڭدا ئۈن - تىنسىز تەسۋى سېرىپ ئولتۇرغان ئارىفنىڭ ئانىسى جەمىلە موماي گەپكە ئارىلاشتى: 5pNvzw 9b{g+lMZo — ئوغلۇم، مەن ساڭا شۇنچە دېدىم بولمىسا. قارىغىنە، مۇشۇ كۈنلەردە خوتۇنلار كوچا - كويلاردا ئەركىن - ئازادە يۈرۈشكە باشلىۋېدى، ۋاقتىنى قەھۋەخانىلاردا ئۆتكۈزىدىغان ئەرلەر تېخىمۇ كۆپىيىپ كەتتى. ئىشلەيمەن دەپ خەقنىڭ خىزمىتىنى قىلىپ يۈرگەن خوتۇن - قىزلار، ئۆزىنىڭ ئەرلىرىنى، دادىلىرىنى كۈتۈشتىن باش تارتىدىغان بولۇۋالدى، بۇ ئىشنىڭ ئاقىۋىتى ئەنە شۇ. &%_y6}xIw ,g<>`={kK+ ئوغلى قوپاللىق بىلەن: SdEb[ PuUon6bZ — كوتۇلدىمىغىنە ئاپا، — دەپ ئانىسىنى جىمىلىدى. n@yd{Rc `9G$p|6 — مەنمۇ سىلەرنى يامان بولسۇن دەمدىم؟ كۆيۈنگەنلىكىمدىن بۇ گەپلەرنى قىلىۋاتىمەن، - دەپ جاۋاپ بەردى ئانىسى. 5sffDEU]A 5\.TZMB — بىلىمەن ئاپا، بىلىمەن، كەچۈرگىن، شۇ تاپتا كەيپىياتىم پەقەت ياخشى ئەمەس، — دېدى ئارىف. OFPd6,(E _UbR8 — ئوغلۇم، مەنغۇ تازا بىلىپ كەتمەيمەن، شۇنداقتىمۇ مەنچە... X\^3,k." }@Ll!, ئۇ تېخى گېپىنى تۈگەتمەي تۇرۇپلا، مەريەم خانىم قېينىئانىسىنىڭ سۆزىنى بۆلۈۋەتتى: sO f)/19 }M"'K2_Z — مەنچە نېمە؟ ئاپا، سىزمۇ پۇرسەت تاپسىڭىزلا ئارىغا كىرىدىكەنسىز. ,~68~_) oR%E_g?mI~ موماي جىمىپ قالدى. بۇنى كۆرگەن ئارىف خوتۇنىغا: oCru 5F w `9GygS — ئاۋۋال گېپىنى بىر ئاڭلاپ باقمامسەن، — دېدى ۋە ئانىسىغا قاراپ: 0i1?S6]d- xVmUmftD — قېنى سۆزلە ئاپا، قۇلىقىم سەندە، - دېۋىدى، جەمىلە موماي باشقىدىن جانلىنىپ: 3 mMdq*X5 &[\arwe) — ئوغلۇم، بايىقى نىيىتىڭدىن يانغىن، ئەڭ ياخشىسى بۇ ئىشنى ۋاقتىدا بىر تەرەپ قىلىۋېتەيلى، — دېدى. {>qrf: tbt9V2U:"n ئاشخانىدا مومىسىنىڭ سۆزلىرىگە قۇلاق سېلىپ ئولتۇرغان ئايشەن ئۆز - ئۆزىگە: $7ME a"a wZolg~dg — گرانىت كاللا. يەنە ئالجىغىلى تۇردى، - دەپ غودۇڭشىدى. ?q8g<-? x~I1(l7r دەل شۇ چاغدا يەنە مەريەمنىڭ ئاۋازى ئاڭلاندى، ئۇ سىپايىلىق بىلەن: &~6O;}\ tg4&j$ — ئۇنداق دېمە ئاپا. قىزىم ئوقۇپ ئۆز جېنىنى جان ئېتەلەيدىغان بولسۇن، كېيىنچە خەققە موھتاج بولۇپ قالمىسۇن، — دېدى. F>nrV |iThgq_\z — ئوقۇشنىغۇ ئوقۇسۇن، ئەمما بۇنىڭ بىلەنلا ياراملىق ئادەم بولۇپ چىقىشىغا بىر نېمە دېمەك تەس. بۇرۇن مەدرىسلەردە ھەم ئىلىم ھەم ئەخلاق ئۆگىتەتتى. لېكىن ھازىرقى بالىلار مەكتەپتە ئوقۇغانسېرى بۇزۇلۇپ كېتىۋاتىدۇ.قارا، ئاۋۇ ئوغلۇڭ يۇنۇسنىڭ ئەھۋالىمۇ ئايشەندىن قېلىشمايدۇ. بۇ بالىلار ئوقۇپ دىپلوم ئالسىلا كۇپايە قىلمايدۇ، ئەڭ مۇھىمى ئادەم بولماق، - دېدى جەمىلە موماي. [aUT # |#,W3Ik(l مەريەم قايىل بولماي: +OP' / G-> @ — ئادەم بولىدىغان بولمايدىغانلىقىنى سىز نەدىن بىلىسىز؟ - دەپ سورىدى. ~UFsi VpL !y0O['7 — نەدىن بىلىسەن دېگەن قانداق گەپ؟ ئوپئوچۇق تۇرمامدۇ، بالىلارنىڭ قەلبىگە ئاللاھ سۆيگۈسىنى سىڭدۈرمىگەن بۇنداق مائارىپ قانداق ئادەم يېتىشتۈرمەكچىدى؟ دىپلومىنى كۆتۈرۈۋېلىپ خەلقنى قاقتى - سوقتى قىلىپ يۈرگەن ئادەملەر ئازمۇ؟ - دېدى. 1z!Lk*C) g*9>z) — ئانام توغرا دەيدۇ، - دېدى ئارىف. Q4 S8NqE Wb$bCR#?< ئايشەن بۇ سۆزلەرنى ئاڭلىغانسېرى ئەندىشىگە چۈشتى، بۇندىن كېيىن مەكتەپكە بارالماسلىق قورقۇنچى قەلبىنى چىرمىۋالدى. "[,XS` =0|evC مەريەم خانىم: m5*RB1 Vy VC#AK, — سەن ئاپامنىڭ گەپلىرىگە قۇلاق سالما بېگىم، ئۇنداقمۇ بولۇپ كەتمەس. تەربىيە بېرىپ، بۇندىن كېيىن قاتتىق تۇتىدىغانلىقىمىزنى بىلدۈرۈپ قويايلى. X88ZdM' N:.bnF( جەمىلە موماي بۇلارنىڭ نېمە ئويلايدىغانلىقىنى پەقەت چۈشىنەلمىدى. سۆزلىرىنىڭ قىلچە تەسىر قىلمىغانلىقىنى بىلىپ تۇرسىمۇ، يەنە ئاخىرقى قېتىم نەسىھەت قىلىپ باقماقچى بولدى: 9#7zjrB z m%\L/BF — ئاھ ، قىزىم، ئاھ! بىزگە زادى نېمە بولدى؟ بىلمىدىم، ھېچ بىلمىدىم. ھەممە نەرسىمىزنى يوقاتتۇق، قېنى بىزدىكى ئېتىقاد؟ قېنى بىزدىكى ئىپپەت، ئار - نومۇس تۇيغۇسى؟ بۇرۇنلاردا بۇنداق ئەدەپسىزلىكلەر ئۇياقتا تۇرسۇن، ھەتتا بىرەرسى يولدىن ئۆتۈپ كېتىۋاتقان خوتۇن ياكى قىزىمىزغا قىيا بېقىپ قويسىمۇ، بۇنى ئىپپىتىمىزگە قىلىنغان ھاقارەت دەپ بىلەتتۇق. ئەمدىچۇ؟ بىزنىڭ ئەقلىمىز نەگە كەتتى؟ "Y+`U jn'8F$GU ئاڭلاۋېرىشكە تاقىتى قالمىغان مەريەم خانىم زەردە بىلەن: p#w,+)1!d //(c 1/s — ھە، ئەمدى بىز نومۇسسىز بولۇپ قالدۇقمۇ؟! — دېدى. u|C9[( S/4kfsN ئايشەن بولسا ئاشخانىدا ئولتۇرۇپ، ئۆزىچە مومىسىنىڭ سۆزلىرىگە رەددىيە بېرىۋاتاتتى: RK,~mXA B0:O]Ax6.^ — ئالجىغان قېرى، ئۆزۈڭنى كىم چاغلاپ قالدىڭ؟ بۇ سۆزلىرىڭ بىلەن دادامنى قايمۇقتۇرۇپ باق قېنى، كۆرگۈلۈكۈڭنى كۆرسىتىمەن! pd|s7 ("{'],> شۇ ئەسنادا يەنە مومىسىنىڭ ئاۋازى ئاڭلاندى: }*%%GPJ <X: 9y — توۋا دە قىزىم، سىلەرنى نومۇسسىز دېسەم ئۆزۈمنى ھاقارەتلىگەن بولمامدىم؟ مەن سىلەردىن ئەمەس، بۇلغانغان ئېتىقادتىن ئاغرىنىۋاتىمەن. بىز بولساقمۇ بۇ پاتقاققا چۈشمەيلى دەۋاتىمەن. رەھمەتلىك قېينىئاتاڭ ھەردائىم: «خانىم، بۇ ئىشلار ھەرگىز ياخشىلىقتىن بىشارەت بەرمەيدۇ. قارىغىنە، چەكلەنمىگەن نەرسە قالمىدى، بۇنداق كېتىۋەرسە بارا - بارا بۇ مىللەتنىڭ سەزگۈلىرى ئۆلۈپ، بىخۇتلىشىپ كېتەرمىكىن دەپ قورقىمەن»، دەيتتى، مانا ئەمدى ئۇنىڭ ئېيتقانلىرى كېلىۋاتىدۇ، — ئۇ بىردەم توختىۋېلىپ سۆزىنى داۋام قىلدى: *ce h]v $+tkBM — نېمىلا قىلسا ئۈنىمىزنى چىقارمىدۇق، ھەمىشە بېشىمىزنى ئىچىگە تىقىپ، قورقۇپلا يۈردۇق. مەردانىلىك بىلەن كۆكرەك كېرىپ ئوتتۇرىغا چۈشىدىغان بىرسى چىقمىدى. pvX\kX3} !a/ ئارىف ئانىسىنىڭ سۆزىنى بۆلدى: FsD}Nk=m~ U:_&aY_ — ئاپا، سەن مۇشۇ تۈزۈملەر بىلەن چىقىشالمايلا ئۆتۈپ كەتتىڭ. نېمە بوپتۇ؟ ئەنە، مەسجىدمۇ، چېركاۋمۇ تۇرۇپتۇغۇ، خەق خالىسا مەسجىدكە كىرىدۇ، خالىسا چېركاۋغا. سەن بولساڭ ئەتىدىن كەچكىچە دۆلەتتىن ئاغرىنىپلا يۈرىسەن. g4Tc (k# CYz]tv}g: — ئاھ ، ئوغلۇم! راست دەيسەن، راستىنلا ھېچ ئىش بولغىنى يوق، ھەممە ئىش ئۆز يولىدا، گۈلدەك كېتىپ بارىدۇ. قىمارخانىلار، پاھىشىخانىلار ئېچىلمايۋاتىدۇ، قىزلىرىمىز، ئوغۇللىرىمىز ئازمايۋاتىدۇ، شۇنداقمۇ؟ ئۆز ۋەتىنىمىزدە ھېچبىر قىزىمىز ياغلىق چىگكەن گۇناھى ئۈچۈن ئوقۇشتىن قالمايۋاتىدۇ، چەتكە قېقىلمايۋاتىدۇ، ئاللاھنىڭ ھۆكۈملىرىگە شەرتسىز ئەمەل قىلىنىۋاتىدۇ، شۇنداقمۇ؟ — دېدى موماي. [N{Rd[{QTL s@0#w*N مەريەم تاقەت قىلالماي، ئۇنىڭ سۆزىنىڭ بېلىگە تەپتى: oveW )~4 `*N2x\+X — ھەم قىزلار ئوقۇمىسۇن دەيسىز ھەم مەكتەپكە كىرەلمىگەن قىزلارنى ئاقلايسىز. سىزنىڭ قەستىڭىز مېنىڭ قىزىمدىمۇ؟ p,U.5bX 8"|')f# موماي: ob-y {x,R o^biO!4, — ياق بالام. مېنى نېمانداق چۈشەنمەيدىغانسەن، مەن قىزلار ئوقۇمىسۇن دېدىممۇ؟ ياخشى شارائىتى بولسا نېمىشقا ئوقۇمىسۇن؟ بىر ئىنساننىڭ، ئەڭ مۇھىمى بىر مۇسۇلماننىڭ مەقسىتى، ھەر ئىشتا ئاللاھنىڭ رازىلىقىنى كۆزلەش ئەمەسمۇ؟ ئەمما سىلەر پۈتۈنلەي باشقا نىيەتتە، «قىزىم ئوقۇپ دىپلوم ئېلىۋالسىلا بولدى» دەۋاتىسىلەر، — دەپ جاۋاپ بەردى. u9_ Fjm}& y.HE3tH ئارىف ئەپەندى تېرىكىپ: 5fjmr 9Y3_.qa(. — بولدى بەس، - دېدى ۋە داۋام قىلدى: "l"zbW WOH P|Dw+lQj — بۇلارنى قويۇپ تۇرۇپ، ئاۋۋال نېمە قىلىش كېرەكلىكىگە كېلەيلى. قىزىمىزنىڭ ئىستىقبالى بىلەن ئويناشمايلى، بۇ دەۋردە ئوقۇمىسا بولمايدۇ، — ئارقىدىنلا ئايالىغا: @2na r< .Ks%ar — خانىم، ئاۋۇ قىزىڭغا ئېيتىپ قوي! بۇندىن كېيىن پېيىگە چۈشكىنىم چۈشكەن. كىچىككىنە بىر خاتالىقىنى تۇتۇۋالسام، ئۇنى بوش قويۇۋەتمەيمەن. 2v\,sHw+- D2z" Z@ ئاشخانىدا قۇلاقلىرىنى دىڭ تۇتۇپ، دادىسىنىڭ سۆزلىرىنى تىڭشاپ ئولتۇرغان ئايشەن توۋلىۋەتكىلى تاس قالدى.ئەمدى تېخىمۇ ئېھتىيات قىلمىسا بولمايدىغانلىقىنى ھېس قىلدى. ئەمدى ئۇ سۆيگىنى بىلەن قانداق كۆرۈشەر؟ ھەرقانچە پىنھان جايدا ئۇچراشقان بىلەنمۇ يەنىلا دادىسىنىڭ كۆزىدىن قېچىپ قۇتۇلۇشى مۇمكىن ئەمەس ئىدى.ئايشەن كۆڭلىدە دادىسىدىن ئاغرىندى، چۈنكى ئەگەر ئۇنىڭ ئورنىدا ئاكىسى بولغان بولسا، دادىسى جەزمەن: «ئوغۇل بالا بولغاندىن كېيىن بوپتۇ، ھېچقىسى يوق» دېگەن بولاتتى. ئايشەن بۇ تەڭسىزلىككە غەزەپلىنەتتى. hd0dgc O9?t,1 جەمىلە موماي يەنە دەردىنى ئىچىگە يۇتۇشقا مەجبۇر بولدى. بالىلىرىنىڭ ئاللاھتىن بۇ قەدەر يىراقلىشىپ كېتىشى ئۇنى تولىمۇ ئازاپلايتتى، كېچە - كۈندۈز بالىلىرىنىڭ كۆڭلىگە ئىنساب تىلەپ دۇئا قىلاتتى ۋە دۇئالىرىنىڭ ھامان بىر كۈنى ئىجابەت بولىدىغانلىقىغا ئىشىنەتتى. ,<Zu4bww -!V+>.Oh بۇ ۋەقە بولۇپ ئارىدىن بىر نەچچە كۈن ئۆتتى. بىر كۈنى ئارىف ئەپەندى كەچتە ئۆيگە كېلىپ ئوغلى يۇنۇسنىڭ تېخى قايتىپ كەلمىگەنلىكىنى كۆردى. كەچلىك تاماقتىن كېيىن چاي ئىچىپ ئولتۇرۇپ ئايالىغا: HEh,Cf7`' l Oxz&m — خانىم، بۈگۈن بىزنىڭ ئوغۇلنى بىر قىز بىلەن كۆردۈم. قارىسام بىر - بىرسىگە تازا ماس كەپتۇ جۇمۇ! — دېدى زوق بىلەن. } V * 7 6 nrDE — نېمە دېگىنىڭ ئۇ بېگىم، خۇدا ساقلىسۇن ئۇنىڭ ئۆزىگە ئوخشاش بىرىنى تېپىشىدىن، — دېدى مەريەم. zP554Gr ? ''D\E6c\ — ھېچقىسى يوق، ئۇ دېگەن ئەر كىشى، - پەرۋاسىز جاۋاپ بەردى ئارىف. k65V5lb Cj/J&PDQ — ئۇنداق دېمە، بەختسىزلىكنىڭ ئەركەك - چىشىسى بولمايدۇ، - دېدى مەريەم. r ,czyE/ yV.E+~y جەمىلە موماي: EN2H[i+, rd_!'pG — ئوغلۇم، ئەركەكنىڭ ئىپپىتى يوقمۇ؟ ئىپپەت دېگەن سۆز يالغۇز ئاياللارغىلا قارىتىلغانمۇ؟ ئايشەننى توسىسىلەر، يۇنۇسقا كەلگەندە ئاپىرىن دەيسىلەر. بۇ قانداق گەپ بولۇپ كەتتى ئەمدى؟ 1ze\ U> ZbAg^2 ئايشەن ئاشخانىدىن تىۋىشسىز چىقىپ كەلدى ۋە ئاستاغىنە ئىشىكنىڭ ئارقىسىغا ئۆتۈپ گەپ تىڭشاشقا باشلىدى. ئىچىدە بولسا تۇنجى قېتىم مومىسىغا: «يارايسەن موما، داۋام قىل» دەۋاتاتتى. xfzGixA P->.eo#VG — نېمە بولاتتى، — دېگەچ داۋام قىلدى ئارىف: F1A7l"X] $S'~UbmYU — ئەركىشى دېگەن شۇ، يارىمىسا تاشلايدۇ. %AJTU3=0 ozOvpi:k3% جەمىلە موماينىڭ ئاچچىقى كەلدى: i_{b*o_an 1m4Xl%KS> — ئىسىت ساڭا ئارىف ئىسمىنى قويغىنىم، پەقەت ئىسمىڭغا لايىق ئاقىللارچە پىكىر قىلمايدىكەنسەن. سەن تېخى نېمە بولىدىغىنىنى بىلمەمسەن؟ نېمە بولاتتى، ئاللاھتىن يىراقلىشىدۇ، پەيغەمبەردىن يىراقلىشىدۇ! بۇنىڭدىنمۇ ئېغىر ئاقىۋەت بولامدۇ؟ mx=2lL` lS96sjJp@ — شۇنى ئۇنتۇپ قالما ئانا، بۇلار تېخى ياش. كېيىنچە ئىبادىتىنىمۇ، توۋىسىنىمۇ قىلىۋالىدۇ. ]t)#,'$^[W |PxTm — پەيغەمبىرىمىز ھەزرىتى ئەلىنى: «دىققەت قىل! نامەھرەمگە ئىككىنچى قېتىم باقساڭ، جاۋابكارلىققا تارتىلىسەن»دەپ ئاگاھلاندۇرغان ۋاقتىدا، ئەلى تېخى ياش ئىدى. ياشلىق ئاللاھ تەرىپىدىن بىزگە ئاتا قىلىنغان بىر نېمەتتۇر، ئۇنى خالىغانچە ئىسراپ قىلىۋېتىشكە بولمايدۇ. سەن دەپ باققىنە، سەن بىر ئۆينىڭ تۈۋرۈكى بولۇش سالاھىيىتىڭ بىلەن بالا - چاقاڭغا قاچان ئىگە بولىسەن؟ r7Zx<c ,GUOq!z — چېچىلما ئانا، ئۇلارغا ھېچنېمە بولمايدۇ. -$sVqR>_ ><wYk)0E — ئوغلۇم، بۇ بىغەملىكىڭگە ھەقىقەتەن ھەيران قېلىۋاتىمەن. ]$&N"&q uD4j.% ئارىف ئانىسىنىڭ مۈرىسىگە قولىنى قويدى ۋە: `e4gneQY N;S1s0FN — ئۇنچىۋالا قىلىپ كەتمە ئانا، ھازىر دەۋر ئۆزگەردى، زامانغا ماسلاشماي بولمايدۇ، — دېدى. 'h87A-\!F "'74GY8, بۇ گەپنى پۇرسەت بىلگەن مەريەم دەرھال ئېرىگە: -dS@l'$ vYg>^!Q — بېگىم، يېڭى يىل كېلىپ قالدى، ئۇ كۈنى ئۆتكۈزۈلىدىغان كېچىلىككە ئايشەننىڭ ھەممە دوستلىرى بارماقچىكەن. شۇڭا ئۇنىڭغىمۇ ياخشىراق بىر قۇر كىيىم ئالايلىمىكىن دېۋىدىم، تەڭتۇشلىرىنىڭ ئالدىدا بوينىنى قىسىپ قالمىسۇن دەيمىنا، - دېدى. .'PS L 2ElZ&(RZJF — نەدە ئۆتكۈزۈلىدىكەن؟ — دەپ سورىدى ئارىف. )&j@ ={0 _<KUa\ — رايوننىڭ توي سالونىدا، — جاۋاپ بەردى مەريەم. h [@}}6 c~+KrWbZ~ — كىيىمنى ئەلۋەتتە ئالىمىز، ئەمما بىر شەرتىم بار، سەن ئۇ كۈنى قىزىڭ بىلەن بىللە بارىسەن. ( 8X^pL Y/sZPG}4 — بولماسمىكىن بېگىم، ھېچكىمنىڭ ئاتا - ئانىسى بارمايدۇ ئۇ يەرگە، - دەرھال قارشى چىقتى مەريەم. cn Ohj m(D+!I9 — ئۇنداق بولسا ئاكىسى بىلەن بارسۇن، — دېدى ئارىف. _u]%K-_ %>$Puy\U — بولىدۇ. ئەمىسە سەن پۇل قويۇپ قويغىن، ئەتە كىيىم ئالغىلى چىقىمىز. %DA&txX}w rzs-c ? جەمىلە موماي يەنە سەبىر قىلالمىدى، ئىچىدە: «باياتىن بېرى شۇنچە گەپ قىلىۋەتسەممۇ يەنە ئۆزلىرىنىڭ بىلگىنىنى قىلىۋاتىدۇ. ئاللاھنىڭ: ‹ئۇلارنىڭ قۇلاقلىرى بار، ئەمما ئۇلار گاستۇر؛ كۆزلىرى بار، لېكىن ئۇلار ئەمادۇر» دېگىنى بەلكىم مۇشۇ بولسا كېرەك» دەپ ئويلىدى ۋە ئوغلىنىڭ كۆزلىرىگە قاراپ تۇرۇپ سورىدى: S@g(kIo] 050,S`%<g8 — توۋا قىلدىم، بىر مۇشۇ قالغان ئىدى. بۇ قىلىۋاتقانلىرىڭلار سىلەرنىڭ ئېتىقادىڭلارغا توغرا كېلەمدۇ زادى؟ QZtQogNy# NSBcYObX ئارىف جاۋاپ بەرمەي چىقىپ كەتتى، ئۇنىڭ ئاپىسىنىڭ پەندى - نەسىھەتلىرىنى ئاڭلىغۇسى كەلمىگەنىدى. zgH(/@P ?^M,Mt مەريەم قېينىئانىسىنى سىلكىدى: l#`G4Vf b>Y{,`E3 ـ سەن ئولتۇرۇشۇڭنى بىلگىنە، نېمە دەپ ھەممە ئىشىمىزغا چات كېرىۋالىسەن؟ 3+15yEeA |1RVm?~i — بالام، قىلىۋاتقان ئىشىڭلار خاتا. بالىلىرىڭلارنى قاراپ تۇرۇپ ئوتقا ئىتتىرىۋاتىسىلەر، — دېدى جەمىلە ئانا. TI8r/P?]V ;Mup@)!j — نېمىنى خاتا قىپتۇق؟ دۇنياغا ئىككى قېتىم كېلەمتى؟ — دېدى مەريەم. w y|^=#k ^>?=L\[ — دۇرۇست، ئەگەر دۇنياغا يەنە بىر قېتىم كېلىش پۇرسىتى بولغان بولسا، ئۇ ھالدا ئۆلتۈرۈۋەتسىمۇ ئاللاھنىڭ سىزغان سىزىقىدىن چىقمايتتى. >%k6k1CZ r<ucHRO# — ھېچنېمە بولمايدۇ، ئاللاھ كەچۈرۈۋېتىدۇ. سەنچە بولغاندا كېچىلىككە بارماي دوستلىرىنىڭ ئالدىدا يەرگە قاراپ قالسۇنمۇ؟ Zd6ik&S q(6.VU@ — ئاللاھ كەچۈرۈۋېتىدۇ دەيدىغانغا نېمە ئاساسىڭ بار؟ ئەگەر كەچۈرمىسىچۇ؟ ئۇ دۇنيادا ئاللاھنىڭ ئالدىدا يەرگە قاراپ قالسا مەيلىمۇ؟ d+jX49Vt h0'*)`;z مەريەم جەمىلە ئانىنىڭ سۆزىنى قېتىغىمۇ ئېلىپ قويماي، يەنە ئۆز گېپىنى يورغىلاتقىلى تۇردى: zuV%`n *an Ng<@ — ئاپا، سەنمۇ ھە دېسىلا ئارىفنىڭ قۇلاق مېڭىسىنى يېمە، مېنىڭ ئاچچىقىم كېلىدۇ. tk&AZb,sP xB*b7-a — قىزىم، ئۇلار مېنىڭ نەۋرىلىرىم. ئۇلارغا ئىچ ئاغرىتقانلىقىمدىن سۆزلەيمەن شۇ، — دەپ ئۆزىنى ئاقلاشقا ئۇرۇندى جەمىلە ئانا. =AIFu\9#a` srVWN:uuH — سەن ئالدى بىلەن ئۆزەڭگە ئىچ ئاغرىتىۋال، — مەريەم شۇنداق دەپلا موماينىڭ ئاغزىنى تۇۋاقلاپ قويدى. k=]e7~! B\J[O5}, جەمىلە ئانا ئاغزىنى يۇمۇشقا مەجبۇر بولدى، بۇرۇن ھېچكىم ئۆزىدىن چوڭلارغا بۇنداق تەلەپپۇزدا گەپ قىلمايتتى، ھەر دائىم ئەدەپلىك، ھايالىق بولۇشقا تىرىشاتتى. شۇ كىشىلەرنىڭمۇ ھېچقايسىسى ئۇنىۋېرستىتنى پۈتتۈرمىگەن. ھازىرقىلار بولسا ئوقۇغانسېرى بەتتەرلىشىپ كېتىپ بارىدۇ، ئەسلىدە ئوقۇغان كىشى دېگەن تېخىمۇ مەدەنىيەتلىك بولسا توغرا بولاتتى. بۇلار مەكتەپتە نېمە ئۆگىنىۋاتىدىكىن - تاڭ؟! ئۇ شۇ خىياللارنى قىلغاچ، ئاستا قوپۇپ ھۇجرىسىغا كىرىپ كەتتى. جەمىلە ئانا دەردىنى، ئىستەكلىرىنى يەنىلا ھەممىگە قادىر ئىگىسىگە ئېيتاتتى. kL'4m Bhv;l/K]) ئۇ ھەممىدىن مېھرىبان ئىدى؛ ھىدايەت قىلغۇچى، توۋا قىلغۇچىنىڭ گۇناھلىرىنى كەچۈرگۈچى ئىدى؛ ئۇ دۇنيا ۋە ئاخىرەتنىڭ يېگانە ئىلاھى ئىدى. :3D8rqi: +^AdD8U * * * * * ]Jswxw
بىر نەچچە كۈندىن كېيىن... $_<[kci% MT{1/A;`) مەريەم خانىم ۋە قىزى ئايشەن دۇكانمۇ دۇكان باش تىقىپ يېڭى يىللىق كىيىم تاللاۋاتاتتى. ئايشەننىڭ تاللىغىنى ئاپىسىغا يارىمايتتى، ئاپىسى ياقتۇرغاننى بولسا ئايشەن ياراتمايتتى. ئايشەن، «دوستلىرىمنىڭ ئالدىدا كۈلكىگە قالىمەن» دەپ ئاپىسى تاللاپ بەرگەن ھەممە يېرىنى چۈمكەيدىغان كىيىملەرنى ئېلىشنى خالىمىغانسېرى، مەريەم خانىمنىڭ جاھىللىق بىلەن ئايشەن ياخشى كۆرىدىغان ئوچۇق، مودا كىيىملەرگە قارشى چىقىشى ئۇنى تېرىكتۈرۈپ، ئۆلتۈرەي دەۋاتاتتى. +Z"Wa0wA b'O/u."O ئۇلار شۇنداق تالاش - تارتىش قىلىپ يۈرۈپ، يەنە بىر دۇكانغا كىردى. دۇكاننىڭ ئاياللار كىيىملىرىنى ساتىدىغان تەرىپىدە خېرىدارلار تولۇپ كەتكەنىدى، ھېرىپ ھالى قالمىغان مەريەم خانىم بىر بوش يەر تېپىپ ئولتۇرۇۋېلىشقا ئالدىرىدى. بۇ چاغدا دۇكاننىڭ مال ساتقۇچىسى يېتىپ كېلىپ : t ]BG)] R*6TS"aL — سىلەرگە قانداق ياردىمىم كېرەك؟ — دەپ سورىدى. >:.c?{%g* Da<`|l — يېڭى يىل كېچىلىكىدە كىيىدىغان كىيىم لازىم ئىدى، — دەپ جاۋاپ بەردى ئايشەن. p4uzw ;Qt%>Uo8 مال ساتقۇچى: «بولىدۇ» دېدى - دە، بىر نەچچە قۇر كىيىمنى كۆرسەتكەندىن كېيىن، قىسقا يوپكىلارنى تونۇشتۇرۇشقا باشلىدى... SEnr"} [m! P(o بۇنى كۆرگەن مەريەم خانىم دەرھال: MHp:".1 g\B ?|% — بولمايدۇ، بۇلار بەك قىسقىكەن. داداڭ كۆرسە ئاچچىقى كېلىدۇ، — دېدى. #HP-ne; # 07=I&Pum مال ساتقۇچى ئۇنىڭ گېپىگە قارشى چىقتى: ZG +FX:v -F(luRBS(W — بۇنىڭ نەرى قىسقا؟ كەلگەنلەرنىڭ ھەممىسى مۇشۇ خىلىدىن ئېلىۋاتىدۇ. كىيگەن چاغدا دادىسىغا كۆرسەتمىسىلا بولدىغۇ! p5"pQeS Aua}.Fl, بۇ سۆزلەر بىر چەتتە كىيىم تاللاۋاتقان ياش قىزنىڭ دىققىتىنى تارتتى ۋە يېنىدىكى دوستى ئەسلەمگە: z&c} "\vQVZd-E — ئەسلەم، سەن تاللىغاچ تۇر، مەن ئاۋۇ تەرەپكە بېرىپ كېلەي، — دېدى - دە، ئايشەنلەر تۇرغان تەرەپكە قاراپ ماڭدى. ئەسلەم بولسا ئۆز ئۆزىگە: a;Pn.@NVq __+8wC — ھەلىمە يەنە ئۆزىنى تۇتۇۋالالمىدى، - دەپ پىچىرلاپ قويدى. [+l6x1Am 9Nna-}e?W ھەلىمە مال ساتقۇچىنىڭ قولىدىكى ئۇزۇنلۇقى 40 سانتىمېتىرمۇ كەلمەيدىغان يوپكىنى كۆرسىتىپ تۇرۇپ: \b6{u6?+ ]t&^o** — مۇشۇنى قىسقا ئەمەس دەۋاتامسىز؟ — دەپ سورىدى. k'Fu&r 5`:d$rv مال ساتقۇچى: SYf1dbc..u dKD:mU",M — نېمە، ئۇزۇنمىكەن؟ — دېدى ھەيرانلىق بىلەن. n53c}^ 9iM%kY#)W ھەلىمە جاۋاپ بەرمەي، مەريەم خانىمغا بۇرۇلدى ۋە: S-Bx`e9 ' q{B?j%.o — كەچۈرۈڭ ھەدە، مەنچە سىز قىزىڭىزنى بىلىپ تۇرۇپ ئوتقا ئىتتىرىۋاتىسىز، — دېدى. FINHO058^Y gVR]z9 ئايشەن بۇ گەپكە چىداپ تۇرالماي دەرھال جاۋاپ بەردى: t#t[cgI ,5ZQPICF — ھەركىم ئۆزىنى بىلىۋالسۇن، ھەركىمنىڭ ئۆز گۇناھى ئۆزىگە. NsM`kZM4H (1GU — ئۇغۇ شۇنداق سىڭلىم، لېكىن بىرنىڭ كاساپىتى مىڭغا دېگەن گەپ بار، — دېدى ھەلىمە. xz5A[)N CPRVSN0b{4 ئايشەن ئاغزىنى پۈرۈشتۈرۈپ : pe+h8 b"N!#&O |