سەبىھە ئاتەش ئالپات {hNvCk
YVcO+~my
MS=zG53y
#+Pk_?
ئازغۇن ھېسلار
3=q,k<=L
رومان FG6bKvEQm^
}JWLm.e
"R!)"B==
HtN!Hgpwg
تەرجىمە قىلغۇچى: دىلدار m4r!Ck|
B(zcoWQ*B
'LyEdlC]
Avrasya Araştırma Eğitim ve Sosyal Hizmet Vakfı yPmo@aw]1
Nuri paşa Mh 10. Sok No: 11 /1 [2l2w[7Rid
Zeytinburnu/İstanbul-Türkiye N}/|B}
Tel: )0090212 (6642639 kgl7l?|O
nl\l7/}6
Mayıs 2009 qx;8Hq(E[
]E:K8E
Baskı-Cilt c(j|xQ\pE
Bayrak Matbaası ?B5934X
Davutpaşa cad. No:14/2 F3Y/Miw
Topkapi-İstanbul |RS(QU<QE
Tel:0(212)-493 11 06 ;iq58.
Fax:0(212)-4931107 ToXgl4:kd
5X1z^(
)/{zTg8$?/
%vZTD+i
مۇئەللىپتىن Q/2(qD; u
QO;OeMQv%
0g{`Qd
ئۇيغۇر قېرىنداشلىرىمغا چىن قەلبىمدىن ئاللاھنىڭ سالامى بىلەن سالام يوللايمەن: }9FAM@x1K&
m.g2>r`NU ئەسسالامۇ ئەلەيكۇم! M. o}?
xRp;y* سىلەرگە سالام يوللاش پۇرسىتى بەرگەن ئاللاھقا ھەمدۇ سانا ئېيتىش بىلەن بىرگە، بۇنىڭغا ۋەسىلە بولغان، كىتابنى تەرجىمە قىلغان ۋە نەشر قىلدۇرۇشقا ئەجىر سىڭدۈرگەن كىشىلەرگە رەھمەت ئېيتىمەن. R<eD)+
E/:mO~1< c قىممەتلىك ئوقۇرمەنلەر! n8RE
RO!em~{D* «ئوقۇ» ئاللاھنىڭ ئىنسانلارغا نازىل قىلغان تۇنجى پەرمانىدۇر. ئوقۇماق ــ بىر ئەسەرنى شۇنداقلا ئوقۇپ قويۇش ئەمەس، بەلكى ئۇنىڭ مەنىسىنى چۈشىنىش ۋە ئەمەلىيەتكەتبىقلاش دېمەكتۇر. ھاياتنى توغرا تونۇشنىڭ بىردىنبىر يولى قۇرئان كەرىمنى ئوقۇشتىن ئىبارەتتۇر. سىز ئوقۇغان ھەرقانداق بىر كىتاب ئاللاھنىڭ كىتابى قۇرئان كەرىمنى چۈشىنىشىڭىزگە ۋەسىلە بولۇشى كېرەك. قولىڭىزدىكى كىتابىمنىڭ بۇ ھەقتە سىزگە پايدىلىق بولۇشىنى ئۈمىد قىلىش بىلەن بىرگە، ئاللاھتىن سىلەرگە سالامەتلىك ۋە خاتىرجەملىك تىلەيمەن. ,l )7]p*X
nb|KIW ھۆرمەت بىلەن: سەبىھە BufXnMh.
ON-zhT?v
vjz 'y[D
;%`oS.69 AQU^7O
'L5ih|$> غەزەپتىن قۇيقا چاچلىرى تىك تۇرۇپ كەتكەن ئارىف ئەپەندى ئۆينىڭ ئىچىدە ئۇياقتىن - بۇياققا مېڭىپ يۈرەتتى، تاماكا تۇتقان قوللىرى ئاچچىقتىن تىترەيتتى. ئۇ دەردىنى ئايالى مەريەم خانىمدىن ئالماقچى بولغاندەك تۇيۇقسىزلا ۋارقىرىدى: 5==hyIy — ماڭا بىر چىنە سۇ بەر! /73ANQ"
[~Vj(H=KwI مەريەم خانىم دەرھال ئاشخانىغا ماڭدى. ئاشخانىنىڭ بىر بۇلۇڭىدا قىزى ئايشەن شۈمشىيىپ ئولتۇراتتى. ئۇ قىزىغا دوق قىلىپ: sBq6,Iu
!3;KC"o — داداڭ بىلىپ قالسا ئىشىڭ چاتاق دېسەم پەرۋا قىلمىغان ئىدىڭ، مانا دېگىنىمدەك بولدىمۇ؟ GC3WB4iY@U
1@<PcQBp — نېمە بوپتۇ... YW7Pimks
t#N@0kIX. ئانا قىزىنىڭ سۆزىنى بۆلدى: yLgv<%8f
h6;vOd~% — بولدى، بولدى، داداڭ ئۈنۈڭنى ئاڭلىمىسۇن! g5@P
!4vepa}Y مەريەم سۇنى ئېرىگە سۇنۇۋېتىپ: !L3\B_#
EGw;IFj) — ئال بېگىم، ئۆتۈنۈپ قالاي، ئاچچىقىڭنى بېسىۋال، — دېدى. 0?Bvzfb
*o}7&Hw#9f — قىزىڭنىڭ قىلغان ئىشىنى كۆردۈڭمۇ، قانداقمۇ ئاچچىقلانماي تۇرالايمەن؟! ep)O|_=
SSn{,H8/j — قىزىمىز تېخى ياش، نادان، بەلكىم ياشلىق قىلغاندۇ، ئەمما ئۇ خەقنىڭ قىزلىرىدەك... ! z6T_;s
P<C=9@`! ئارىف ۋارقىرىدى: .X\9vVJ
C0gO^A.d — ئاغزىڭنى يۇم! ئۇنى ئاقلايمەن دېمە، قىزىڭغا دە، ئۇنداق ئادەملەرگە بېرىدىغان قىزىم يوق. مەن كۆيدۈم - پىشتىم دېگەنلەرنى بىلمەيمەن، ئۇقتۇڭمۇ؟ مەن تېخى خەقنىڭ قىزلىرىنى ئەيىبلەپ يۈرسەم، قىزىمنىڭ مەندىن يوشۇرۇنچە مۇھەببەتلىشىپ يۈرگىنىنى قارا! 3,y zRb
xU;/LJ6 — گۆدەكلىك قىلغاندۇ بېگىم. t_kRYdW 9
BF/l#)$yK — گۆدەكلىك؟ مەن ئۇنى نېمە ئۈمىدلەر بىلەن ئوقۇتتۇم، ھە؟ ئۇنىڭغا شۇنچىلىك ئىشەنگەن ئىدىم، ئىسىت!قوشنىمىز نۇرىددىن ئەپەندى ماڭا: «قوشنام، قىزىڭغا ئىشەنسەڭمۇ ئەمما ئەتراپ يامان، قىزىڭ بۆرىلەرگە يەم بولۇپ كەتمىسۇن يەنە» دېسە پەرۋا قىلماپتىمەن، — دەپ ئۆزىنى ئەيىبلەشكە باشلىدى. *X\J[$!
&a!MT^anA~ ئەسلىدە ئىشنىڭ جەريانى مۇنداق ئىدى: بىر ئىش ئۈچۈن رايونلۇق ھۆكۈمەتكە ماڭغان ئارىف ئەپەندى باغچىدىن ئۆتۈپ كېتىۋېتىپ، قىزىنىڭ بىر يىگىت بىلەن قول تۇتۇشۇپ تۇرغانلىقىنى كۆرۈپ بېشىدىن بىر چېلەك سۇ قۇيۇۋەتكەندەك شۈركىنىپ كەتتى. ئېنىقكى، قىزى مەكتەپكە بارمىغانىدى. دادىسىنىڭ خۇددى ئاسماندىن چۈشكەندەكلا يېنىدا پەيدا بولغانلىقىنى كۆرگەن ئايشەن ھودۇققىنىدىن نېمە قىلىشىنى بىلمەي قالدى. ئارىف ئەپەندى شۇ يەردىلا قىزىنى بىر كاچات سالدى ۋە ئۇدۇل ئۆيگە ياندۇرۇپ كەلدى. -8Q}*Z
'1"vwXJ" بۇ ۋەقە مەريەم خانىمنى تولىمۇ ئەندىشىگە سالدى، چۈنكى ئېرى بۇ سەۋەپتىن ئايشەننى مەكتەپتىن چىقىرىۋېلىشى مۇمكىن ئىدى. ئەمما ئۇ قىزىنىڭ ئوقۇپ بىلىملىك ئادەم بولۇشىنى ئارزۇ قىلاتتى. ھەممىدىن مۇھىمى قىزى چوقۇم مەكتەپنى پۈتتۈرۈپ، دىپلومىنى ئېلىشى كېرەك ئىدى. $&X-ay o
3YD.Fjz$ بۇ چاغدا ئاچچىقى خېلىلا يېنىپ قالغان ئارىف، ئايالىغا: #+8G`
O"~CZh,:r} — توغرا، بىز بىر يەردە خاتالىشىپتىمىز، ئەمما قەيەردە؟ ھەممە گۇناھ مەندە. شۇڭا بۇ ئىشنى ھەل قىلىش يەنە ماڭا قالغان ئوخشايدۇ، مېنىڭچە قىزىمىز ئالدى بىلەن ئوقۇشىنى پۈتتۈرۈۋالسۇن، ئوقۇغان ئادەم يەردە قالمايدۇ. مەن ئۇنىڭ كەلگۈسىدە ئېرىنىڭ قولىغا قاراپ قېلىشىنى خالىمايمەن. q,T4-E
4 u=v باياتىن بېرى بىر بۇلۇڭدا ئۈن - تىنسىز تەسۋى سېرىپ ئولتۇرغان ئارىفنىڭ ئانىسى جەمىلە موماي گەپكە ئارىلاشتى: \49s;\I]
W!V-m — ئوغلۇم، مەن ساڭا شۇنچە دېدىم بولمىسا. قارىغىنە، مۇشۇ كۈنلەردە خوتۇنلار كوچا - كويلاردا ئەركىن - ئازادە يۈرۈشكە باشلىۋېدى، ۋاقتىنى قەھۋەخانىلاردا ئۆتكۈزىدىغان ئەرلەر تېخىمۇ كۆپىيىپ كەتتى. ئىشلەيمەن دەپ خەقنىڭ خىزمىتىنى قىلىپ يۈرگەن خوتۇن - قىزلار، ئۆزىنىڭ ئەرلىرىنى، دادىلىرىنى كۈتۈشتىن باش تارتىدىغان بولۇۋالدى، بۇ ئىشنىڭ ئاقىۋىتى ئەنە شۇ. lf\x`3Vd
^@f.~4P*I ئوغلى قوپاللىق بىلەن: X16vvsjw5
7O,!67+^~ — كوتۇلدىمىغىنە ئاپا، — دەپ ئانىسىنى جىمىلىدى. g\1|<jb3
2H/{OQ$ — مەنمۇ سىلەرنى يامان بولسۇن دەمدىم؟ كۆيۈنگەنلىكىمدىن بۇ گەپلەرنى قىلىۋاتىمەن، - دەپ جاۋاپ بەردى ئانىسى. RMHJI6?LB
3z% W5[E) — بىلىمەن ئاپا، بىلىمەن، كەچۈرگىن، شۇ تاپتا كەيپىياتىم پەقەت ياخشى ئەمەس، — دېدى ئارىف. -8yN60|
YySo%\d — ئوغلۇم، مەنغۇ تازا بىلىپ كەتمەيمەن، شۇنداقتىمۇ مەنچە... :!wl/X~
o(yyj'=( ئۇ تېخى گېپىنى تۈگەتمەي تۇرۇپلا، مەريەم خانىم قېينىئانىسىنىڭ سۆزىنى بۆلۈۋەتتى: ?2,{+d |
1E=E ?$9sg — مەنچە نېمە؟ ئاپا، سىزمۇ پۇرسەت تاپسىڭىزلا ئارىغا كىرىدىكەنسىز. t==\D?Rt
[lGxys)J موماي جىمىپ قالدى. بۇنى كۆرگەن ئارىف خوتۇنىغا: L_q3m-x0h
VniU:A — ئاۋۋال گېپىنى بىر ئاڭلاپ باقمامسەن، — دېدى ۋە ئانىسىغا قاراپ: QUDpAW
Z1_F)5pn — قېنى سۆزلە ئاپا، قۇلىقىم سەندە، - دېۋىدى، جەمىلە موماي باشقىدىن جانلىنىپ: OZEbs 7
}Fsr"RER@{ — ئوغلۇم، بايىقى نىيىتىڭدىن يانغىن، ئەڭ ياخشىسى بۇ ئىشنى ۋاقتىدا بىر تەرەپ قىلىۋېتەيلى، — دېدى. D!z'Y,.
_*Ej3=u ئاشخانىدا مومىسىنىڭ سۆزلىرىگە قۇلاق سېلىپ ئولتۇرغان ئايشەن ئۆز - ئۆزىگە: QH_Ds,oH=
U4qk<! — گرانىت كاللا. يەنە ئالجىغىلى تۇردى، - دەپ غودۇڭشىدى. }WhRJr`a
`g<0FQA دەل شۇ چاغدا يەنە مەريەمنىڭ ئاۋازى ئاڭلاندى، ئۇ سىپايىلىق بىلەن: q]U!n
a#lytp — ئۇنداق دېمە ئاپا. قىزىم ئوقۇپ ئۆز جېنىنى جان ئېتەلەيدىغان بولسۇن، كېيىنچە خەققە موھتاج بولۇپ قالمىسۇن، — دېدى. MRg Ozg
11c\C Iu — ئوقۇشنىغۇ ئوقۇسۇن، ئەمما بۇنىڭ بىلەنلا ياراملىق ئادەم بولۇپ چىقىشىغا بىر نېمە دېمەك تەس. بۇرۇن مەدرىسلەردە ھەم ئىلىم ھەم ئەخلاق ئۆگىتەتتى. لېكىن ھازىرقى بالىلار مەكتەپتە ئوقۇغانسېرى بۇزۇلۇپ كېتىۋاتىدۇ.قارا، ئاۋۇ ئوغلۇڭ يۇنۇسنىڭ ئەھۋالىمۇ ئايشەندىن قېلىشمايدۇ. بۇ بالىلار ئوقۇپ دىپلوم ئالسىلا كۇپايە قىلمايدۇ، ئەڭ مۇھىمى ئادەم بولماق، - دېدى جەمىلە موماي. iCCe8nK
r&IDTS# مەريەم قايىل بولماي: 0f@9y
\(--$9 — ئادەم بولىدىغان بولمايدىغانلىقىنى سىز نەدىن بىلىسىز؟ - دەپ سورىدى. R x( yn
)5n:UD{f[# — نەدىن بىلىسەن دېگەن قانداق گەپ؟ ئوپئوچۇق تۇرمامدۇ، بالىلارنىڭ قەلبىگە ئاللاھ سۆيگۈسىنى سىڭدۈرمىگەن بۇنداق مائارىپ قانداق ئادەم يېتىشتۈرمەكچىدى؟ دىپلومىنى كۆتۈرۈۋېلىپ خەلقنى قاقتى - سوقتى قىلىپ يۈرگەن ئادەملەر ئازمۇ؟ - دېدى. >TiEYMW
;&'r yYrex — ئانام توغرا دەيدۇ، - دېدى ئارىف. w=3j'y{f
,SNt*t1" ئايشەن بۇ سۆزلەرنى ئاڭلىغانسېرى ئەندىشىگە چۈشتى، بۇندىن كېيىن مەكتەپكە بارالماسلىق قورقۇنچى قەلبىنى چىرمىۋالدى. ]0BX5Z'
6nREuT'k مەريەم خانىم: UWhJkJsX
W;l0GxOxQ — سەن ئاپامنىڭ گەپلىرىگە قۇلاق سالما بېگىم، ئۇنداقمۇ بولۇپ كەتمەس. تەربىيە بېرىپ، بۇندىن كېيىن قاتتىق تۇتىدىغانلىقىمىزنى بىلدۈرۈپ قويايلى. }!?RB v'W
"R=~-, ~ جەمىلە موماي بۇلارنىڭ نېمە ئويلايدىغانلىقىنى پەقەت چۈشىنەلمىدى. سۆزلىرىنىڭ قىلچە تەسىر قىلمىغانلىقىنى بىلىپ تۇرسىمۇ، يەنە ئاخىرقى قېتىم نەسىھەت قىلىپ باقماقچى بولدى: M< .1U?_#
!|j|rYi- — ئاھ ، قىزىم، ئاھ! بىزگە زادى نېمە بولدى؟ بىلمىدىم، ھېچ بىلمىدىم. ھەممە نەرسىمىزنى يوقاتتۇق، قېنى بىزدىكى ئېتىقاد؟ قېنى بىزدىكى ئىپپەت، ئار - نومۇس تۇيغۇسى؟ بۇرۇنلاردا بۇنداق ئەدەپسىزلىكلەر ئۇياقتا تۇرسۇن، ھەتتا بىرەرسى يولدىن ئۆتۈپ كېتىۋاتقان خوتۇن ياكى قىزىمىزغا قىيا بېقىپ قويسىمۇ، بۇنى ئىپپىتىمىزگە قىلىنغان ھاقارەت دەپ بىلەتتۇق. ئەمدىچۇ؟ بىزنىڭ ئەقلىمىز نەگە كەتتى؟ z&Aya*0v`
fms(_Q:R? ئاڭلاۋېرىشكە تاقىتى قالمىغان مەريەم خانىم زەردە بىلەن: qVI0?Bx
bC~I}^i\ — ھە، ئەمدى بىز نومۇسسىز بولۇپ قالدۇقمۇ؟! — دېدى. 4=EA3`l
BFg&@7.X ئايشەن بولسا ئاشخانىدا ئولتۇرۇپ، ئۆزىچە مومىسىنىڭ سۆزلىرىگە رەددىيە بېرىۋاتاتتى: ,,+4d :8$
VumM`SH — ئالجىغان قېرى، ئۆزۈڭنى كىم چاغلاپ قالدىڭ؟ بۇ سۆزلىرىڭ بىلەن دادامنى قايمۇقتۇرۇپ باق قېنى، كۆرگۈلۈكۈڭنى كۆرسىتىمەن! t1"#L_<e
+d 3 شۇ ئەسنادا يەنە مومىسىنىڭ ئاۋازى ئاڭلاندى: E/*&'Osq
(vX<Bh — توۋا دە قىزىم، سىلەرنى نومۇسسىز دېسەم ئۆزۈمنى ھاقارەتلىگەن بولمامدىم؟ مەن سىلەردىن ئەمەس، بۇلغانغان ئېتىقادتىن ئاغرىنىۋاتىمەن. بىز بولساقمۇ بۇ پاتقاققا چۈشمەيلى دەۋاتىمەن. رەھمەتلىك قېينىئاتاڭ ھەردائىم: «خانىم، بۇ ئىشلار ھەرگىز ياخشىلىقتىن بىشارەت بەرمەيدۇ. قارىغىنە، چەكلەنمىگەن نەرسە قالمىدى، بۇنداق كېتىۋەرسە بارا - بارا بۇ مىللەتنىڭ سەزگۈلىرى ئۆلۈپ، بىخۇتلىشىپ كېتەرمىكىن دەپ قورقىمەن»، دەيتتى، مانا ئەمدى ئۇنىڭ ئېيتقانلىرى كېلىۋاتىدۇ، — ئۇ بىردەم توختىۋېلىپ سۆزىنى داۋام قىلدى: }ijQ*ECdl
p\F%Nj, — نېمىلا قىلسا ئۈنىمىزنى چىقارمىدۇق، ھەمىشە بېشىمىزنى ئىچىگە تىقىپ، قورقۇپلا يۈردۇق. مەردانىلىك بىلەن كۆكرەك كېرىپ ئوتتۇرىغا چۈشىدىغان بىرسى چىقمىدى. <<E9MIn_
"P54|XIJ\ ئارىف ئانىسىنىڭ سۆزىنى بۆلدى: y Vm>Pj6
5V\",PAW — ئاپا، سەن مۇشۇ تۈزۈملەر بىلەن چىقىشالمايلا ئۆتۈپ كەتتىڭ. نېمە بوپتۇ؟ ئەنە، مەسجىدمۇ، چېركاۋمۇ تۇرۇپتۇغۇ، خەق خالىسا مەسجىدكە كىرىدۇ، خالىسا چېركاۋغا. سەن بولساڭ ئەتىدىن كەچكىچە دۆلەتتىن ئاغرىنىپلا يۈرىسەن. g>;@(:e^/
AO]cnhC — ئاھ ، ئوغلۇم! راست دەيسەن، راستىنلا ھېچ ئىش بولغىنى يوق، ھەممە ئىش ئۆز يولىدا، گۈلدەك كېتىپ بارىدۇ. قىمارخانىلار، پاھىشىخانىلار ئېچىلمايۋاتىدۇ، قىزلىرىمىز، ئوغۇللىرىمىز ئازمايۋاتىدۇ، شۇنداقمۇ؟ ئۆز ۋەتىنىمىزدە ھېچبىر قىزىمىز ياغلىق چىگكەن گۇناھى ئۈچۈن ئوقۇشتىن قالمايۋاتىدۇ، چەتكە قېقىلمايۋاتىدۇ، ئاللاھنىڭ ھۆكۈملىرىگە شەرتسىز ئەمەل قىلىنىۋاتىدۇ، شۇنداقمۇ؟ — دېدى موماي. h.F=Fhx/1
;b~\[ مەريەم تاقەت قىلالماي، ئۇنىڭ سۆزىنىڭ بېلىگە تەپتى: D>@NYqMF
M@<9/xPS — ھەم قىزلار ئوقۇمىسۇن دەيسىز ھەم مەكتەپكە كىرەلمىگەن قىزلارنى ئاقلايسىز. سىزنىڭ قەستىڭىز مېنىڭ قىزىمدىمۇ؟ VN`fZ5*d~
qIQRl1Tw;V موماي: KR%WBvv
Up'#OkTx — ياق بالام. مېنى نېمانداق چۈشەنمەيدىغانسەن، مەن قىزلار ئوقۇمىسۇن دېدىممۇ؟ ياخشى شارائىتى بولسا نېمىشقا ئوقۇمىسۇن؟ بىر ئىنساننىڭ، ئەڭ مۇھىمى بىر مۇسۇلماننىڭ مەقسىتى، ھەر ئىشتا ئاللاھنىڭ رازىلىقىنى كۆزلەش ئەمەسمۇ؟ ئەمما سىلەر پۈتۈنلەي باشقا نىيەتتە، «قىزىم ئوقۇپ دىپلوم ئېلىۋالسىلا بولدى» دەۋاتىسىلەر، — دەپ جاۋاپ بەردى. ZV+tHgzlv5
ujSoWs ئارىف ئەپەندى تېرىكىپ: dXQ C}JA
G$MEVfd" — بولدى بەس، - دېدى ۋە داۋام قىلدى: wW1\{<hgr
1ONkmVtL — بۇلارنى قويۇپ تۇرۇپ، ئاۋۋال نېمە قىلىش كېرەكلىكىگە كېلەيلى. قىزىمىزنىڭ ئىستىقبالى بىلەن ئويناشمايلى، بۇ دەۋردە ئوقۇمىسا بولمايدۇ، — ئارقىدىنلا ئايالىغا: _/noWwVu
QAp]cE1ew — خانىم، ئاۋۇ قىزىڭغا ئېيتىپ قوي! بۇندىن كېيىن پېيىگە چۈشكىنىم چۈشكەن. كىچىككىنە بىر خاتالىقىنى تۇتۇۋالسام، ئۇنى بوش قويۇۋەتمەيمەن. ]VLseF
"O<ETHd0 ئاشخانىدا قۇلاقلىرىنى دىڭ تۇتۇپ، دادىسىنىڭ سۆزلىرىنى تىڭشاپ ئولتۇرغان ئايشەن توۋلىۋەتكىلى تاس قالدى.ئەمدى تېخىمۇ ئېھتىيات قىلمىسا بولمايدىغانلىقىنى ھېس قىلدى. ئەمدى ئۇ سۆيگىنى بىلەن قانداق كۆرۈشەر؟ ھەرقانچە پىنھان جايدا ئۇچراشقان بىلەنمۇ يەنىلا دادىسىنىڭ كۆزىدىن قېچىپ قۇتۇلۇشى مۇمكىن ئەمەس ئىدى.ئايشەن كۆڭلىدە دادىسىدىن ئاغرىندى، چۈنكى ئەگەر ئۇنىڭ ئورنىدا ئاكىسى بولغان بولسا، دادىسى جەزمەن: «ئوغۇل بالا بولغاندىن كېيىن بوپتۇ، ھېچقىسى يوق» دېگەن بولاتتى. ئايشەن بۇ تەڭسىزلىككە غەزەپلىنەتتى. L*[3rqER
O.ce= E جەمىلە موماي يەنە دەردىنى ئىچىگە يۇتۇشقا مەجبۇر بولدى. بالىلىرىنىڭ ئاللاھتىن بۇ قەدەر يىراقلىشىپ كېتىشى ئۇنى تولىمۇ ئازاپلايتتى، كېچە - كۈندۈز بالىلىرىنىڭ كۆڭلىگە ئىنساب تىلەپ دۇئا قىلاتتى ۋە دۇئالىرىنىڭ ھامان بىر كۈنى ئىجابەت بولىدىغانلىقىغا ئىشىنەتتى. `HkNO@N[
B6k<#-HAT بۇ ۋەقە بولۇپ ئارىدىن بىر نەچچە كۈن ئۆتتى. بىر كۈنى ئارىف ئەپەندى كەچتە ئۆيگە كېلىپ ئوغلى يۇنۇسنىڭ تېخى قايتىپ كەلمىگەنلىكىنى كۆردى. كەچلىك تاماقتىن كېيىن چاي ئىچىپ ئولتۇرۇپ ئايالىغا: 'u;O2$
WEif&<Y — خانىم، بۈگۈن بىزنىڭ ئوغۇلنى بىر قىز بىلەن كۆردۈم. قارىسام بىر - بىرسىگە تازا ماس كەپتۇ جۇمۇ! — دېدى زوق بىلەن. |oXd4
/}m*|cG/ — نېمە دېگىنىڭ ئۇ بېگىم، خۇدا ساقلىسۇن ئۇنىڭ ئۆزىگە ئوخشاش بىرىنى تېپىشىدىن، — دېدى مەريەم. pF8 #H~
*1<kYrB — ھېچقىسى يوق، ئۇ دېگەن ئەر كىشى، - پەرۋاسىز جاۋاپ بەردى ئارىف. ]{\ttb%GX
Dz6xx? — ئۇنداق دېمە، بەختسىزلىكنىڭ ئەركەك - چىشىسى بولمايدۇ، - دېدى مەريەم. G#7(6:=;,`
3EICdC جەمىلە موماي: O.( 2
KRC"3Qt — ئوغلۇم، ئەركەكنىڭ ئىپپىتى يوقمۇ؟ ئىپپەت دېگەن سۆز يالغۇز ئاياللارغىلا قارىتىلغانمۇ؟ ئايشەننى توسىسىلەر، يۇنۇسقا كەلگەندە ئاپىرىن دەيسىلەر. بۇ قانداق گەپ بولۇپ كەتتى ئەمدى؟ A!B.+p[G
/GC&@y0yi ئايشەن ئاشخانىدىن تىۋىشسىز چىقىپ كەلدى ۋە ئاستاغىنە ئىشىكنىڭ ئارقىسىغا ئۆتۈپ گەپ تىڭشاشقا باشلىدى. ئىچىدە بولسا تۇنجى قېتىم مومىسىغا: «يارايسەن موما، داۋام قىل» دەۋاتاتتى. V+O,y9
=#S.t:HQ* — نېمە بولاتتى، — دېگەچ داۋام قىلدى ئارىف: ^x: lB>
YiDO V) — ئەركىشى دېگەن شۇ، يارىمىسا تاشلايدۇ. gYc]z5`
0yI1r7yNB+ جەمىلە موماينىڭ ئاچچىقى كەلدى: Lr$Mk#'B
aIV/ c — ئىسىت ساڭا ئارىف ئىسمىنى قويغىنىم، پەقەت ئىسمىڭغا لايىق ئاقىللارچە پىكىر قىلمايدىكەنسەن. سەن تېخى نېمە بولىدىغىنىنى بىلمەمسەن؟ نېمە بولاتتى، ئاللاھتىن يىراقلىشىدۇ، پەيغەمبەردىن يىراقلىشىدۇ! بۇنىڭدىنمۇ ئېغىر ئاقىۋەت بولامدۇ؟ Qw}1q!89
,,{UGe3 — شۇنى ئۇنتۇپ قالما ئانا، بۇلار تېخى ياش. كېيىنچە ئىبادىتىنىمۇ، توۋىسىنىمۇ قىلىۋالىدۇ. w>&*-}XX
9_?xAJ — پەيغەمبىرىمىز ھەزرىتى ئەلىنى: «دىققەت قىل! نامەھرەمگە ئىككىنچى قېتىم باقساڭ، جاۋابكارلىققا تارتىلىسەن»دەپ ئاگاھلاندۇرغان ۋاقتىدا، ئەلى تېخى ياش ئىدى. ياشلىق ئاللاھ تەرىپىدىن بىزگە ئاتا قىلىنغان بىر نېمەتتۇر، ئۇنى خالىغانچە ئىسراپ قىلىۋېتىشكە بولمايدۇ. سەن دەپ باققىنە، سەن بىر ئۆينىڭ تۈۋرۈكى بولۇش سالاھىيىتىڭ بىلەن بالا - چاقاڭغا قاچان ئىگە بولىسەن؟ ^!&6=rb
c0gVW~I1 — چېچىلما ئانا، ئۇلارغا ھېچنېمە بولمايدۇ. j )6
$ s/E}X — ئوغلۇم، بۇ بىغەملىكىڭگە ھەقىقەتەن ھەيران قېلىۋاتىمەن. k||t<&`Ze
ZNX38<3h ئارىف ئانىسىنىڭ مۈرىسىگە قولىنى قويدى ۋە: ukW&\
6:7[>|okQ — ئۇنچىۋالا قىلىپ كەتمە ئانا، ھازىر دەۋر ئۆزگەردى، زامانغا ماسلاشماي بولمايدۇ، — دېدى. `OBzOM
>1Z"5F7= بۇ گەپنى پۇرسەت بىلگەن مەريەم دەرھال ئېرىگە: J,2V&WuV0r
EO&Q — بېگىم، يېڭى يىل كېلىپ قالدى، ئۇ كۈنى ئۆتكۈزۈلىدىغان كېچىلىككە ئايشەننىڭ ھەممە دوستلىرى بارماقچىكەن. شۇڭا ئۇنىڭغىمۇ ياخشىراق بىر قۇر كىيىم ئالايلىمىكىن دېۋىدىم، تەڭتۇشلىرىنىڭ ئالدىدا بوينىنى قىسىپ قالمىسۇن دەيمىنا، - دېدى. ^a4z*#IOr
qz-QVY, — نەدە ئۆتكۈزۈلىدىكەن؟ — دەپ سورىدى ئارىف. a[-!X7,IU
d#g))f; — رايوننىڭ توي سالونىدا، — جاۋاپ بەردى مەريەم. `@/)S^jBau
'r?ULft1 — كىيىمنى ئەلۋەتتە ئالىمىز، ئەمما بىر شەرتىم بار، سەن ئۇ كۈنى قىزىڭ بىلەن بىللە بارىسەن. *2G6QgF
@Jzk2,rI — بولماسمىكىن بېگىم، ھېچكىمنىڭ ئاتا - ئانىسى بارمايدۇ ئۇ يەرگە، - دەرھال قارشى چىقتى مەريەم. r7m~.M+W"
*;Jb= — ئۇنداق بولسا ئاكىسى بىلەن بارسۇن، — دېدى ئارىف. $5R2QNg n
H3A$YkK [ — بولىدۇ. ئەمىسە سەن پۇل قويۇپ قويغىن، ئەتە كىيىم ئالغىلى چىقىمىز. m\L`$=eO8
$C4~v جەمىلە موماي يەنە سەبىر قىلالمىدى، ئىچىدە: «باياتىن بېرى شۇنچە گەپ قىلىۋەتسەممۇ يەنە ئۆزلىرىنىڭ بىلگىنىنى قىلىۋاتىدۇ. ئاللاھنىڭ: ‹ئۇلارنىڭ قۇلاقلىرى بار، ئەمما ئۇلار گاستۇر؛ كۆزلىرى بار، لېكىن ئۇلار ئەمادۇر» دېگىنى بەلكىم مۇشۇ بولسا كېرەك» دەپ ئويلىدى ۋە ئوغلىنىڭ كۆزلىرىگە قاراپ تۇرۇپ سورىدى: G,u=ngZ]
Aqyw — توۋا قىلدىم، بىر مۇشۇ قالغان ئىدى. بۇ قىلىۋاتقانلىرىڭلار سىلەرنىڭ ئېتىقادىڭلارغا توغرا كېلەمدۇ زادى؟ :GXF=Df
T6U/}&{O ئارىف جاۋاپ بەرمەي چىقىپ كەتتى، ئۇنىڭ ئاپىسىنىڭ پەندى - نەسىھەتلىرىنى ئاڭلىغۇسى كەلمىگەنىدى. B/twak\
Joow{75K مەريەم قېينىئانىسىنى سىلكىدى: ;tjOEmIiU
AUnfhk@$ ـ سەن ئولتۇرۇشۇڭنى بىلگىنە، نېمە دەپ ھەممە ئىشىمىزغا چات كېرىۋالىسەن؟ NAGM3{\5v$
SH%NYjj — بالام، قىلىۋاتقان ئىشىڭلار خاتا. بالىلىرىڭلارنى قاراپ تۇرۇپ ئوتقا ئىتتىرىۋاتىسىلەر، — دېدى جەمىلە ئانا. 0HzqU31%l@
T+kV~ w{ — نېمىنى خاتا قىپتۇق؟ دۇنياغا ئىككى قېتىم كېلەمتى؟ — دېدى مەريەم. *WwM"NFHDd
?:(y — دۇرۇست، ئەگەر دۇنياغا يەنە بىر قېتىم كېلىش پۇرسىتى بولغان بولسا، ئۇ ھالدا ئۆلتۈرۈۋەتسىمۇ ئاللاھنىڭ سىزغان سىزىقىدىن چىقمايتتى. nBh+UT}
yPN '@{ 5# — ھېچنېمە بولمايدۇ، ئاللاھ كەچۈرۈۋېتىدۇ. سەنچە بولغاندا كېچىلىككە بارماي دوستلىرىنىڭ ئالدىدا يەرگە قاراپ قالسۇنمۇ؟ M<vPE4TIr*
WR;1 — ئاللاھ كەچۈرۈۋېتىدۇ دەيدىغانغا نېمە ئاساسىڭ بار؟ ئەگەر كەچۈرمىسىچۇ؟ ئۇ دۇنيادا ئاللاھنىڭ ئالدىدا يەرگە قاراپ قالسا مەيلىمۇ؟ FY1iY/\Cn
8Q'Emw | مەريەم جەمىلە ئانىنىڭ سۆزىنى قېتىغىمۇ ئېلىپ قويماي، يەنە ئۆز گېپىنى يورغىلاتقىلى تۇردى: P`Np+E#I
]}2)U — ئاپا، سەنمۇ ھە دېسىلا ئارىفنىڭ قۇلاق مېڭىسىنى يېمە، مېنىڭ ئاچچىقىم كېلىدۇ. spEdq}
A_xC@$1e< — قىزىم، ئۇلار مېنىڭ نەۋرىلىرىم. ئۇلارغا ئىچ ئاغرىتقانلىقىمدىن سۆزلەيمەن شۇ، — دەپ ئۆزىنى ئاقلاشقا ئۇرۇندى جەمىلە ئانا. &V].,12x
7sot?gF — سەن ئالدى بىلەن ئۆزەڭگە ئىچ ئاغرىتىۋال، — مەريەم شۇنداق دەپلا موماينىڭ ئاغزىنى تۇۋاقلاپ قويدى. WtT;y|W
-+R,="nRQ جەمىلە ئانا ئاغزىنى يۇمۇشقا مەجبۇر بولدى، بۇرۇن ھېچكىم ئۆزىدىن چوڭلارغا بۇنداق تەلەپپۇزدا گەپ قىلمايتتى، ھەر دائىم ئەدەپلىك، ھايالىق بولۇشقا تىرىشاتتى. شۇ كىشىلەرنىڭمۇ ھېچقايسىسى ئۇنىۋېرستىتنى پۈتتۈرمىگەن. ھازىرقىلار بولسا ئوقۇغانسېرى بەتتەرلىشىپ كېتىپ بارىدۇ، ئەسلىدە ئوقۇغان كىشى دېگەن تېخىمۇ مەدەنىيەتلىك بولسا توغرا بولاتتى. بۇلار مەكتەپتە نېمە ئۆگىنىۋاتىدىكىن - تاڭ؟! ئۇ شۇ خىياللارنى قىلغاچ، ئاستا قوپۇپ ھۇجرىسىغا كىرىپ كەتتى. جەمىلە ئانا دەردىنى، ئىستەكلىرىنى يەنىلا ھەممىگە قادىر ئىگىسىگە ئېيتاتتى. 70'OS:J=\
<kh.fu@.Q ئۇ ھەممىدىن مېھرىبان ئىدى؛ ھىدايەت قىلغۇچى، توۋا قىلغۇچىنىڭ گۇناھلىرىنى كەچۈرگۈچى ئىدى؛ ئۇ دۇنيا ۋە ئاخىرەتنىڭ يېگانە ئىلاھى ئىدى. ;Qi:j^+P)
P}R:o * * * * * ;%tFi
بىر نەچچە كۈندىن كېيىن... d"wA"*8~y
m,.Y:2?*V مەريەم خانىم ۋە قىزى ئايشەن دۇكانمۇ دۇكان باش تىقىپ يېڭى يىللىق كىيىم تاللاۋاتاتتى. ئايشەننىڭ تاللىغىنى ئاپىسىغا يارىمايتتى، ئاپىسى ياقتۇرغاننى بولسا ئايشەن ياراتمايتتى. ئايشەن، «دوستلىرىمنىڭ ئالدىدا كۈلكىگە قالىمەن» دەپ ئاپىسى تاللاپ بەرگەن ھەممە يېرىنى چۈمكەيدىغان كىيىملەرنى ئېلىشنى خالىمىغانسېرى، مەريەم خانىمنىڭ جاھىللىق بىلەن ئايشەن ياخشى كۆرىدىغان ئوچۇق، مودا كىيىملەرگە قارشى چىقىشى ئۇنى تېرىكتۈرۈپ، ئۆلتۈرەي دەۋاتاتتى. c*bvZC^6
5'2kP{; ئۇلار شۇنداق تالاش - تارتىش قىلىپ يۈرۈپ، يەنە بىر دۇكانغا كىردى. دۇكاننىڭ ئاياللار كىيىملىرىنى ساتىدىغان تەرىپىدە خېرىدارلار تولۇپ كەتكەنىدى، ھېرىپ ھالى قالمىغان مەريەم خانىم بىر بوش يەر تېپىپ ئولتۇرۇۋېلىشقا ئالدىرىدى. بۇ چاغدا دۇكاننىڭ مال ساتقۇچىسى يېتىپ كېلىپ : s9- qR_
)Z7Vm2a — سىلەرگە قانداق ياردىمىم كېرەك؟ — دەپ سورىدى. 0TU3_;o
-3K h>b) — يېڭى يىل كېچىلىكىدە كىيىدىغان كىيىم لازىم ئىدى، — دەپ جاۋاپ بەردى ئايشەن. 7;>|9k
\Kl20? مال ساتقۇچى: «بولىدۇ» دېدى - دە، بىر نەچچە قۇر كىيىمنى كۆرسەتكەندىن كېيىن، قىسقا يوپكىلارنى تونۇشتۇرۇشقا باشلىدى... Q,U0xGGz
9+ 'i(qz بۇنى كۆرگەن مەريەم خانىم دەرھال: P9v(5Z00|d
XKp&GE@Y — بولمايدۇ، بۇلار بەك قىسقىكەن. داداڭ كۆرسە ئاچچىقى كېلىدۇ، — دېدى. dN8Mfa)
+%dXB&9x|Z مال ساتقۇچى ئۇنىڭ گېپىگە قارشى چىقتى: 1@]&iZ]
q}U+BTCZ — بۇنىڭ نەرى قىسقا؟ كەلگەنلەرنىڭ ھەممىسى مۇشۇ خىلىدىن ئېلىۋاتىدۇ. كىيگەن چاغدا دادىسىغا كۆرسەتمىسىلا بولدىغۇ! sd%j&Su#4
`TBXJ(Y بۇ سۆزلەر بىر چەتتە كىيىم تاللاۋاتقان ياش قىزنىڭ دىققىتىنى تارتتى ۋە يېنىدىكى دوستى ئەسلەمگە: 8Qv s\TY
X%Ok "> — ئەسلەم، سەن تاللىغاچ تۇر، مەن ئاۋۇ تەرەپكە بېرىپ كېلەي، — دېدى - دە، ئايشەنلەر تۇرغان تەرەپكە قاراپ ماڭدى. ئەسلەم بولسا ئۆز ئۆزىگە: 0|&@)`
*EWWN?d — ھەلىمە يەنە ئۆزىنى تۇتۇۋالالمىدى، - دەپ پىچىرلاپ قويدى. rA~f68h|
Gwd38 ھەلىمە مال ساتقۇچىنىڭ قولىدىكى ئۇزۇنلۇقى 40 سانتىمېتىرمۇ كەلمەيدىغان يوپكىنى كۆرسىتىپ تۇرۇپ: oe<i\uX8z
kwjO5OC8 — مۇشۇنى قىسقا ئەمەس دەۋاتامسىز؟ — دەپ سورىدى. c'oiW)8;A
'ZbWr*bo مال ساتقۇچى: <)7aNW.
jTa\I&s