خوجىلارنىڭ سەلتەنەتىدىكى دىننىي ۋە سىياسىي نەيرەڭۋازلىق

.boran

	ھازىرمۇ شۇلارنىڭ تەسەرى بار تېخى    بىر قىسىم كىشىلىرىمىزنى قۇيۇپ بىرىدىغا بولسا شۇ لاردىن ئاشۇرۋېتىشى تۇرغانلا گەپ

appakhoja

	سەيدىل ئاپپاق خوجام ھەزرەتلىرىنىڭ بۈزرۈك بوۋىلىرىدىن بولغان سەئىد كامالدىن ئۆزكەنتكە دىن تارقىتىش ۋە زىيارەت ئۈچۈن كەلدى،شۇ چاغدىكى قارخانىلارنىڭ ئوش،ئۆزكەنت،ئوترار،ئەندىجان قاتارلىق ۋىلايەتلىرىگە ئىلىك سۇلتان بولۇپ تۇرغان ئىلىك سۇلتان مازى قىزى قارىخانىلار مەلىكىسى فەرۇخجامالنى سەئىد كالاملدىن ھەزرەتلىرىگە نىكالاپ ،پەيغەمبەر ئەۋلادى بىلەن قارخانىلار خان جەمەتىنىڭ قۇدا-باجلىق مۇناسىۋىتىنى باغلىدى.قارخانىلار مەلىكىسى فەرۇخجامال سەئىد بورھاندىننى يەڭگىدى ،سەئىد كامالدىن جىددى ئىش بىلەن ئانا ۋەتىنى مەدىنىگە قايتىش ئالدىدا ،مەلىكە فەرۇخجامال بىلەن سەئىد بورھاندىننى قارخانىلارنىڭ ئىلىك سۇلتانى سۇلتان ئىلىك مازىنىڭ تەربىيىتىگە تاپشۇردى.سەئىد كامالدىن مەدىنىدە ۋاپات بولدى.ئوغلى سەئىد بورھانىدىن قارخانىلار ئوردىسىدا شاھزادە بولۇپ تەربىلەندى.سەئىد بورھاندىن ئىنتايىن جۇرئەتلىك بولۇپ بەش ياش ۋاقتىدىلا يىغاچتىن قېلىچ ياساپ ئوينايتى.قېلىچقا ئالاھىدە مېھرى بولۇپ كېچە -كۈندۈز يېنىدىن ئايرىمايتى.ھەم ئۆز دەۋرىنىڭ دەڭداشسىز ماھىر قېلىچباز بولۇپ يېتىشىپ چىققاچ سەئىد بورھان قېلىچدىن دەپ لەقەملەندى .سۇلتان ئىلىك مازى بۇ نەۋىرسىگە ئالاھىدە ئىلتىپات ۋە مېھرى قىلاتتى ھايات ۋاقتىدا بىر قانچى قېتىم ئىلىك سۇلتانلىق تەختىنى ئۇنىڭغا ئۆتۈنگەن بولسۇمۇ ،ئۇ رەت قىلىپ تۇرۋالدى.سۇلتان ئىلىك مازى ۋاپات تاپقاندىن كېيىن سەئىد بورھان قېلىچىدىن قارخانىلارنىڭ فەرغانىدىكى ئىلىك سۇلتانلىق تەختىگە ئولتۇردى.شۇندىن باشلاپ پەيغەمبىرىمىز جەمەتى بىلەن قارخانىلار خان جەمەتى بىرلىشىپ كەتتى .شۇ سەۋەپلىك بەزىدە قارىخانىلار جەمەتىدىكىلەر سەئىدلەر دەپمۇ ئاتىلىپ قالدۇ.مەختۇم ئەزەم ھەزرەتلىرى ۋە ئاپپاق خوجام ھەزرەتلىرى پەيغەمبەر ئەۋلادى بولۇپلا قالماستى يەنە قارخانىلار خان جەمەتىدىندۇر.

turditohti

	appakhoja ياخشىمۇ سىز؟ ‹‹ئاپپاق خوجا ۋە غەرىبىي يۇرتتىكى سۇپىزىمنىڭ شەرىققە تارقىلىشى››سەرلەۋىلىك چېن گو گۇاڭنىڭ قەلىمى ئاستىدىكى ماقالىنى كۆرۇپ باقسىڭىز،چۈنكى ماقالە ناھايتى مۆدىدىل يېزىلغان بۇلۇپ ئاپپاق خوجىنىڭ دىن تارقىتىشتىكى تۆھپىسى،ئۇنىڭ نەسسەبى ۋە ئۆتكۈزگەن خاتالىقلىرى‹‹تەزكىرىئى خوجا ئاپپاق››(بۇ كىتاپ سىزدە بار ھەقىچان) قاتارلىق كىتاپلاردىن نەقىل ئېلىپ،شۇنداقلا نىڭشىيا،چىڭخەي،گەنسۇدىكى ئاپپاق خوجىغا مۇناسىۋىتلىك مەتىرياللاردىن پايدىلىنىپ يېزىلغان ئىكەن. ماقالىدا شۇنداق ئەتراپلىق ماتىريال مەنبەلىردىن پايدىلانغان ئاپتۇر ماقالىدە يانا مۇنداق ئۇچۇرلارنىمۇ بەرگەن‹‹...ئۇلار ئۆزلىرىنى پەيغەمبەر ئەۋلادى دىسىمۇ ئۇلار پەيغامبەرنىڭ قىزىنىڭ ئەۋلادى بولماستىن،بەلكى خەلىپىلەرنىڭ باشقا خۇتۇنلىرىدىن بولغان.شۇڭا خوقىلار ئىككى تۈرگە بۆلىنىدۇ بىر خىلى ئاتا نەسىبى خوجىلار بۇلۇپ،بۇلار سەئىد خوجىلار،ئۇلاردا خەلىپە بىلەن قانداشلىقنى ئىپادىلەيدىغان گۇۋانامە بار.يەنە بىر خىلى جۈبارى نەسىبى بۇلۇپ ئۇلار بۇنداق گۇۋانامىنى يوقاتقان.ئۇلار ئۆزلىرىنىڭ خوجىلىق سالايىتىنى پەقەت رىۋايەتكە ۋە ئابرۇيغا قاراپ تۇرغۇزغان.18-ئەسىردىكى ئوتتۇرا ئەسىردىكى خوجىلار جۈيبارى نەسىبىگە مەنسۇپ بۇلۇپ،ئۇ ھەقىقى خەلىپىنىڭ ئەۋلادى ئەمەس،بۇ خوجىلار ئۆزى بولىۋالغان خوجىلار...››دىگەن قۇرلارنى ئۇچرىتىسىز. سىزنىڭ ئاپپاق خوجا توغرىسىدىكى بىلىمىڭىز بىر قەدەر مول ،ئاپپاق خوجا ئەۋلاتلىرىدا سەئىد خوجا دىگەن گۇۋانامە بارمۇ؟ سالامەت بۇلۇڭ! بۇ ماقالىنى ئىزدىسىڭىز‹‹جۇڭگۇ ئۇيغۇر تارىخى ۋە مەدىنىيەت تەتقىقاتى››)مەجمۇئە(،1998-يىلى شىنجاڭ خەلق نەشىرياتى نەشىرى.1-كىتاپ

ankarali

	دۇنياغا مەشھۇر مارائۇننەر دولىتىمۇ مۇشۇ ئىپلاس سۇلۇك پىشۋالىرىنىڭ مەدىنىيەت يۇرتلىرىنى قۇرۇشقا قارشى تۇرۇپ،گۇدەك بالىنى ئازدۇرۇپ ئاتىسىغا قارشى ئۇرۇش قىلىشقا قۇتىرىتىپ  ۋەيران قىلغان.