قانۇنلۇق ھالدا ھەقسىز خەلق مۇرەسسە كومىتىتى قۇرۇلۇپتۇ دىگەن خەۋەرنى ئاڭلاپ ئىختىيارسىز ئويلۇنۇپ قالدىم. بۇ ساخاۋەتنىڭ يېڭىچە شەكلى ئىكەن. ئىلگىرىتىن ئاڭلاپ تۇرىدىغان ساخاۋەتچىلەرنىڭ پائالىيەتلىرىدە ئاساسەن باشقىلارغا پۇل ۋە ماددى بۇيۇم ئىئانە قىلىناتتى، سوغا قىلاتتى. ئەمما، بۇ قېتىمقى خۇسۇسى شىركەت ئىگە بولغان، «خالىس ھاجىم» دەپ نام ئالغان ئابلىمىت خالىس ھاجىم ئىقتىسادىي چىقىمنى ئۈستىگە ئالغان خەلق مۇرەسسە كومىتىتى قىيىنچىلىققا ئۇچرىغان ھەم ياردەمگە ئېھتىياجلىقلارغا پۇلمۇ بەرمەيدىكەن، ماددى بۇيۇممۇ سوغا قىلمايدىكەن. بەلكى باشقىلار بىلەن بولغان ھەر خىل زىددىيەت-توقۇنۇشلىرىنى ھەل قىلالماي قىيىنچىلىققا ئۇچرىغان، جىدەل-ماجرالاردىن بېشى قاتقانلارغا خالىس ھالدا مۇرەسسە قىلىش ياردىمى بىرىپ ئەمىلىي ئىش قىلىپ بىرىدىكەن. توغرا، پۇلغا ئېھتىياجلىقلارغا پۇل بىرىۋاتقان ساخاۋەتچىلىرىمىزمۇ ئاز ئەمەس. ئەمما، بەزى پۇلى كۆپ ئابرويلۇق شەخسلەر بىلەن كارخانىچى -تىجارەتچىلەرنىڭ، تۇرمۇش ئېھتىياجىغا پۇللىرى يىتىپ ئاشىدىغان ھەرقايسى قاتلامدىكى كىشىلەر ھەم ئائىلىلەرنىڭ تۈرلۈك توقۇنۇش-زىددىيەت، مەنپەئەت-ماجرالىرى بىلەن نىكاھ مەسىلىلىرىنى پۇل بىرىش ياكى بىرنەرسە ئىئانە قىلىش بىلەن ھەل قىلىپ كەتكىلى بولمايدۇ. مانا مۇشۇنداق ئىشلارغا جامائەت ئەرباپلىرى، ئوقۇمۇشلۇق كىشىلەر، دىنى ساھەدىكى مۆتىۋەرلەر، قانۇن بىلەن ئەخلاقنى ماسلاشتۇرۇپ تەدبىقلىيالايدىغان مۇرەسسە قىلىش ماھىرلىرى ئۆزلىرىنىڭ ئورنى، ئەقلى، بىلىمى ئارقىلىق مۇھىم رول ئوينىيالايدۇ.
مۇرەسسە قىلىش خەلقىمىزنىڭ مەدەنىيەت مۇھىتىدا بۇرۇندىن تارتىپ يۇرت چوڭلىرى، ئاقساقاللارنىڭ ئوتتۇرىغا چىقىشى بىلەن ھەم «قازى» نامىدىكى مەخسۇس كىشىنىڭ جىدەل-ماجرالارنى بىر تەرەپ قىلىدىغان شەكلى بىلەن داۋاملىشىپ كىلىۋاتقان بولسىمۇ، ئەمما بۈگۈنكى دەۋرىمىزدە مۇرەسسە قىلىش ئاساسەن ھۆكۈمەت ئورگانلىرىنىڭ خىزمىتىگە ئايلىنىپ قالغان. نۆۋەتتە سالا قىلىش شەكلىدىكى كىلىشتۈرۈش، مۇرەسسە قىلىش خەلقىمىز ئىچىدە ئىختىيارى ھەم تەكلىپ بىلەن ئاندا-ساندا بولسىمۇ، ئەمما پۇخرالار ئىلكىدىكى مەخسۇسلاشقان تەشكىللىك تۈسىنى ئېلىپ بۇلالمىغان ھالەتتە ئىدى. .
ھەممىمىزگە مەلۇم، دۆلەت قانۇنىنى ئۆلچەم قىلىدىغان سوت مەھكىمىلىرى ھەرقانداق جىدەل-ماجرالارنى داۋالاشقۇچىلارنى يۈزدە-يۈز رازى قىلىدىغان ھۆكۈم بىلەن بىر تەرەپ قىلىپ بۇلالمايدۇ. چۈنكى، ھەق-ناھەق، زىددىيەت مەسىلىلىرىگە قانۇننى ئۆلچەم قىلىپ سەۋەپ-نەتىجىلىك ھەم توغرىلىق ئاساسىدا ھۆكۈم چىقىرىلىدۇ. شۇنداقلا سوت مەھكىمىسىدە داۋالاشقۇچىلارغا چۈشەندۈرۈپ ئولتۇرىدىغان، سۆزلەپ قايىل قىلىدىغان ئىش بولمايدۇ. قايىل بولساڭ بول، بولمىسا بىر دەرىجە يۇقۇرى سوت مەھكىمىسىگە ئەرىز قىلساڭ بولىدۇ دەپ ھۆكۈمنامىنى چىقىرىپ بىرىدۇ. بۇ سوت مەھكىمىسىنىڭ خاتالىقى ئەمەس، سوتنىڭ خىزمىتى مۇشۇنداق ئالاھىدىلىككە ئىگە بولغان.
ئەمدى نېمە دېمەكچى دىگەندە، مۇرەسسە خىزمىتى سوت مەھكىمىسىدەك قانۇنى ئۆلچەم بۇيىچە ھۆكۈم چىقىرىش ھالىتىدە بولمايدۇ. بەلكى، ئاساسلىقى ئەخلاقى ئاڭ، مىجەز-خارەكتېر، پىسخىكىلىق بىلىملەر ئارقىلىق كىلىشتۈرۈش ئاساس قىلىنىدۇ دەپ قارايمەن. مۇرەسسەدە چۈشەندۈرۈش، ھەر تەرەپتىن سۆزلەپ قايىل قىلىش، سەۋەپ-نەتىجىلىك جەريان بۇيىچە توغرا-خاتالىقنى ئايرىشقا نىسبەتەن كەڭ قوساقلىق بىلەن مۇئامىلە قىلىش تەۋسىيە-تەشەببۇس ئۇسۇللىرى قوللۇنۇلۇپ، يول قويماسلىق بىلەن كىلىپ چىقىدىغان ھەم ھەل بولمايدىغان ھەم تېخىمۇ زىيان تارتىدىغان ئەھۋاللارنىڭ ئالدى ئېلىنىدۇ دەپ ئويلايمەن.
مۇرەسسە قىلىش نۇرغۇن كىشىلەرنىڭ يۈز-ئابرويىنى ساقلاپ قېلىشى مۇمكىن. نۇرغۇن ئەر-ئاياللارنىڭ نىكاھتىن ئاجرىشىپ كىتىشىنىڭ ئالدىنى ئېلىپ ئائىلىسىنى ساقلاپ قېلىپ بالىلىرىنى يىتىم قىلماسلىقى مۇمكىن. نۇرغۇن سوت ھەققى تۆلىيەلمەيدىغان، ئادۋۇكات تەكلىپ قىلالمايدىغان كىشىلەرنىڭ قىيىنچىلىقىنى ھەل قىلىۋېتىشى مۇمكىن. نۇرغۇن ماجرالار قانۇن بۇيىچە مۇرەسسە قىلىش، ئەخلاق بۇيىچە كىلىشتۈرۈش بۇيىچە ۋاقتىدا ھەل قىلىنىپ، ئاداۋەت-ئۆچمەنلىك تۈگۈتۈلۈپ جىنايەتنىڭ ئالدى ئېلىنىشى مۇمكىن.
بۇ ھەقسىز خىزمەت قىلىدىغان مۇرەسسە كومىتىتىنىڭ رولىنىڭ، تۆھپىسىنىڭ مۇھىملىقى خەلقىمىزدىكى ساخاۋەتچىلەرنىڭ تېخىمۇ ئەمىلىيەتكە يۈزلىنىپ تېخىمۇ ئەمىلىي ئىش قىلىشىنىڭ قىممەتلىك باشلىنىشى بۇلۇپ، نۇرغۇن دەرتمەنلەرنىڭ ھالىغا يىتەلەيدىغانلىقىغا ئىشىنىپ تۇرۇپتىمەن.
ھەقسىز خەلق مۇرەسسە كومىتىتى قۇرۇپ، كىشىلەر ئارا مۇناسىۋەت-مەنپەئەت مەسىلىسىنى ھەل قىلالمايۋاتقانلارغا خالىس خىزمەت قىلىشتەك بۇنداق روھىقا ئىگە بولغان ساخاۋەتچىلىرىمىزنىڭ بۇ ئىشى تېخىمۇ قايىل بۇلۇشقا، كۈچلۈك قوللاشقا، كەڭرى تەشۋىق قىلىشقا ئەرزىيدىغانلىغى ھەم مۇشۇنداق جامائىت ئەرباپلىرى بىلەن ھەر قايسى تەرەپتىكى ئوقۇمۇشلۇقلار، سەرخىل كەسىپ ھەم سۆھبەت ئەھلىلىرى يىغىلغان ھەقسىز مۇرەسسەگە ئېھتىياجلىقلارغا خەۋەر-ئۇچۇر يەتكۈزۈشنىڭ ناھايىتى مۇھىم قىممىتى بولغانلىقى ئۈچۈن، تورداشلارنىڭ مۇرەسسەگە مۇناسىۋەتلىك كۆزقاراشلىرى بىلەن مۇناسىۋەتلىك ئەھۋاللارنى ئورتاقلىشىپ بېقىشىنى ئويلاپ بۇ تېمىنى يوللۇدۇم.
سىز مۇرەسسەگە قانداق قارايسىز؟ مۇرەسسەنىڭ قانداق پايدىلىق تەرەپلىرى بۇلىدۇ؟ سىزنىڭ ئەتراپىڭىزدا مۇرەسسەگە ئېھتىياجلىق قانداق كىشىلەر ھەم ئەھۋاللار بار؟ سالا قىلىش-كىلىشتۈرۈش، مۇرەسسە قىلىش ئەھۋاللىرىغا نىسبەتەن خەلقىمىز ئارىسىدا قانداق چۈشەنچە-كۆزقاراشلار بار دەپ ئويلايسىز؟
مەن خەۋەر تاپقان ھەقسىز خەلق مۇرەسسە كومىتىتى قۇرۇش توغرىسىدىكى ئادرىسنى چاپلاپ قويدۇم.
http://news.alkuyi.com/show.php?mid=14240
يوللىغان ۋاقتى 
