«مۇھەممەتنىڭ 2008-يىلى» فىلىمى ھەققىدە
ئىزدىنىشلىرىم
يېقىنقى يىللاردىن بۇيان بازارلاردىكى ئاساساىي ئېقىمغا كىرگەن ۋە بىلەت باھاسىدا خېلى كۆپ كىرىم ياراتقان ئۇيغۇرلار تۇرمۇش تىمىسىدىكى فىلىم-«مۇھەممەتنىڭ 2008-يىلى» فىلىمىدۇر. بۇ فىلىمنىڭ سىنارىستى-جاڭ بىڭ،رىژىسۇر-شىرزات ياقۇپ، ئاساسلىق روللارنى ئىسلامجان ۋارىس، ئارزىگۇل رىشىت قاتارلىقلار ئالغان. بۇ فىلىمدە شىنجاڭنىڭ خوتەن رايۇنىغا قاراشلىق قۇمقۇيرۇق كەنتىدە يۈز بەرگەن 12 فۇتبۇل ھەۋەسكار بالىنىڭ پۇتى ئارقىلىق ئۆزىنىڭ غايىسىنى ئىشقا ئاشۇرغانلىقى سۆزلىنىدۇ. بۇ بالىلار ناھىيىدە ئۆتكۈزۈلگەن ياش-ئۆسمۈرلەر مۇسابىقىسىدە چىمپىيۇنلۇققا ئېرىشىپ، بېيجىڭغا بېرىپ، ئولۇمپىك تەنھەركەت مۇسابىقىسىنى كۆرىدۇ. فىلىمدە پۇتبۇلچى بالىلارنىڭ غايىسى، مىللىي پۇراق، يەرلىك ئالاھىدىلىك قاتارلىق ئامىللار زىچ بىرلەشتۈرۈلگەن ھالدا بايان قىلىنىدۇ. فىلىم يەنە جەمىيەتتە كەڭ قىزىق نوختا قوزغايدىغان ئامىلللارغىمۇ ئىگە. مەسىلەن: بۇلغۇنۇش،قۇملۇشۇش ۋە يەرلىك ئۆرۈپ-ئادەت قاتارلىقلار. بۇ ئامىللار ئارقىلىق غايىلىك، ئىرادىلىك، ئالغا ئىلگىرلەشكە جۈرئەت قىلالايدىغان بالىلارنىڭ ئوبرازى جانلىق يارىتىلغان. فىلىمدە مۇھەممەت ۋە فۇتبۇل ئەتىرتىدىكىلەر قۇمقۇيرۇق كەنتىدە جاپالىق ھالدا قۇدۇق قېزىش ۋەقەلىكىنى ئارقا كۆرنۈش قىلىدۇ. ئەينى ۋاقىتتا بەزىلەر «بۇنداق جاپالىق سۇ قۇرلۇشى قۇملۇققا يېتىپ بارالمايدۇ،»-دەپ قارايدۇ.بىراق بىز موھىت قانچە جاپالىق بولسۇن ئولىمپىككە بولغان ئىنتىلىشىمىز ئىنسانىيەت ئۈچۈن ياخشى ئىش قىلىپ بېرىپ، ئۇلارنىڭ مەدىھلىشىگە ئىرىشسەكلامانا بۇ خوشاللىقنىڭ مەنبەسى دەپ قارايمىز.فىلىم فۇتبۇل،ئولىمپىك بالىلار، ئۇيغۇرلارنىڭ ئۆرۈپ-ئادىتى قاتارلىق ئامىللارنى ئۆزىگە مۇجەسسەملەشتۈرگەن فىلىم.
مۇھەممەتنىڭ 2008-يىلى-كومىدىيىلىك تۈسكە ئىگە ھىكايە فىلىم. شىنجاڭنىڭ تەكلىماكان قۇملۇقىغا جايلاشقان ئۇيغۇرلارنىڭ قۇمقۇيرۇق كەنتى بىر فۇتبۇل كەنتى بولۇپ، ھەممە ئائىللىكلەر فۇتبۇل ھەركىتىگە قىزىقىدۇ ھەم فۇتبۇلنى ئۆز تۇرمۇشىدىكى خوشاللىق دەپ قارايدۇ. فۇتبۇل چولپىنى بولۇش ئارزۇسىدىكى بالىلار ھەمىشە فۇتبۇل مۇسابىقىسى ئۆتكۈزىدۇ. بالىلارنىڭ ھەممىسى خەلقىرا چولپانلارنىڭ نامىنى ئۆزىگە لەقەم قىلىپ قويىدۇ. مەسىلەن:مارادونا،جى دانى، لوناردۇ،لىيۇشاڭ قاتارلىقلار... بىردىن-بىر قىز فۇتبۇلچى ئىلگىرى جوڭگۇ ئايال فۇتبۇلچىلار ئەترتى باشلىقىنىڭ ئىسمىنى ئۆزىنىڭ لەقىمى قىلىپ قويىدۇ.مۇھەممەت قۇمقۇيرۇق كەنتىدىكى فۇتبۇلچى بالىلارنىڭ قىزىقتۇرشى بىلەن بىر فۇتبۇل ئەتىرتى تەشكىللەش ئۈچۈن، پۈتۈن كەنتتىكىلەرنىڭ ئالدىدا:«ئەگەر قۇمقۇيرۇق كەنتىنىڭ فۇتبۇلچىلار ئەتىرتى ۋىلايەتتە چىمپىيۇن بولالىسىلا بۇ بالىلارنىڭ ھەممىسى 2008-يىلى بېيجىڭ ئولىمپىك تەنھەركەت يىغىنىنىڭ باشلىنىش مۇسابىقىسىغا قاتنىشالايدۇ»-دەپ ۋەدە بېرىدۇ. ئۇنىڭ سۆزلىرى كەنتتىكىلەرنىڭ ئولىمپىككا بولغان قىزىقىشىنى قوزغايدۇ. بىراق مۇھەممەتنىڭ بۇ ۋەدىسى قانداق ئەمەلگە ئاشىدۇ؟ئەمىليەتتە فىلىمدە ئۇنىڭ بۇ سۆزلىرى ئوتتۇرىغا قويۇلغان بولۇپ جانلىق ئوبرازلار بىلەن بىرلەشتۈرۈلگەن. فىلىمدە يومۇرلۇق تىللار ۋە جانلىق ھەركەتلەر ئىپادىلەنگەن بولۇپ، تاماشىبىنلارنى بىر غايىۋىي خوشال-خوراملىق دۇنياغا باشلاپ كىرەلەيدۇ. «مۇھەممەتنىڭ 2008-يىلى»-دېگەن بۇ فىلىمنى خوشاللىق ۋە يومۇرلۇق فىلىم دەپ قاراشقا بولىدۇ. فىلىمدە تەنھەركەت تۈسى قويۇق بولۇپلا قالماستىن يەنە قويۇق يەرلىك موھىت تۈسىگىمۇ ئىگە. مەسىلەن:تەكلىماكان قۇملۇقىنىڭ چەت ياقىسىدىكى بىر كەنت ئاھاللىسى قولىدا قىلىۋاتقان ئىشىنى توختۇتۇپ قويۇپ، تاماشىبىنلارغا كىشىنى ھەيران قالدۇرغىدەك توپ ئويناش ماھارىتىنى كۆرسىتىدۇ. ياشانغان موماي توپ نى كۆكرىگىگە تۇرغۇزىدۇ. بوۋايلارمۇ توپ ئويناشنى بىلىدۇ. خوشاللىق ساداسى ئىچىدە چىلىنغان دۇمباق،كەڭرى كەتكەن قۇملۇق، قويۇق مىللىي تۈسكە ئىگە بولغان ئۇيغۇر مىللىتى كىشىلەرنى تەسىرلەندۈرمەي قالمايدۇ. گەرچە بۇ فىلىمدە توپ چولپىنى بولمىسىمۇ، ئەمما 12 بالىنىڭ بالىلارچە قەلبى ۋە رول ئېلىشى چولپانلاردىن قېلىشمايدۇ. بۇ فىلىم جوڭگۇ كىنوچىلىقىدىكى كىنوچىلارنىڭ مۇستەقىل ئەقىل-پاراسىتىنىڭ جەۋھىرى. ئاڭلاشلارغا قارىغاندا فىلىمگە خېلى ۆكپ مەبلەغ سېلىنغان. فىلىم گەرچە 2008-يىلدىكى بېيجىڭ ئولىمپىك يىغىنىغاسوۋغا قىلىنغان فىلىم بولسىمۇ، 2003-يىلى تەڭرىتاغ كىنو سىتودىيىسى ئادەم ئىبەرتىپ، جەنۇبىي شىنجاڭنى كۈزۈتۈش ئارقىلىق زىيارەت ئېلىپ بارىدۇ ھەم مۇشۇ ھىكايىغا نىسبىتەن مۇكەممەل تىمىغا ئىگە بولىدۇ.
ئاتۇش شەھرىنىڭ ئىكىساق كەنتىدە 100يىللىق تارىخقا ئىگە فۇتبۇل كەنتى بار. فىلىم ئىجادىيەتچىسى ئاشۇ كىشىلەرنىڭ فۇتبۇلغا بولغان قىزىقىشىدىن قاتتىق تەسىرلەنگەن. كەنتتىكى ھەر بىر ئائىلدىكى تامغا دۇنيا فۇتبۇل چولپانلىرىنىڭ رەسىمى چاپلانغان. يۇقىرسى 80ياشلىق بوۋايلاردىن تارتىپ، كىچىگى4-5 ياشلىق بالىلارغىچە، ھەممىسى پىششىق فۇتبۇل ماھارىتىگە ئىگە. بالىلارنىڭ ئىسمىنىڭ كەينىدە جوڭگۇ ۋە دۇنيا فۇتبۇل چولپانلىرىنىڭ ئىسمى قوشۇپ قويۇلغان. مەسىلەن :مارادۇناسابىر.... دېگەنگە ئوخشاش.فۇتبۇل ھەمدە ئۇلارنىڭ جىسمىغا يوشۇرۇنغان روھ ھەر بىر كەنت ئاھالىسىنىڭ قانلىرىغا ئورناپ كەتكەن. ھەتتا 70-80 ياشلىق بوۋايلارمۇ ئۆز ئارا فۇتبۇل مەيدانى تەشكىللەپ فۇتبۇل ئوينايدۇ.مانا مۇشۇنداق جانلىق تۇرمۇش كۆرنىشى فىلىم ئىجادىيەتچىسىگە ئولىمپىك چۈشىنىڭ دۇنيانىڭ ھەر بىر بۇلۇڭ-پۇشقاقلىرىگىچە مەۋجۇت ئىكەنلىگىنى ھىس قىلدۇردى ھەم ئولىمپىكنىڭ شۇئارى بولغان «ئورتاق بىر دۇنيا،ئورتاق بىر غايە»نىڭ ئىچكى مەنىسىنى تېخىمۇ تونۇتتى. دەل مۇشۇنداق بىر ئاساسىي نوختا ئۈستىدە كىنو ئىجادىيەتچىسى كەلگۈسى فىلىمگە بولغان ئىشەنچىگە ئىگە بولۇپلا قالماي، كىنو ئىشلەش جەھەتتىكى روھقا ۋە تەسىرلەندۈرۈش كۈچىگە ئىگە بولغان ماتىرياللارغا ئىگە بولدى. كىنو سىنارىيىستى كەسكىنلىك بىلەن شۇنداق دەيدۇ: «ياخشى بىر فىلىم قويۇق تۇرمۇش پۇرىقىغا، كومىدىيىلىك تۈسكە ۋە تۆۋەن تەنھەرقىگە ئىگە بولىشى كىرەك.» مۇشۇ نوختىدىن ئېلىپ ئېيىتقاندا مۇھەممەتنىڭ 2008-يىلى بىر ئولىمپىك تەنھەركەت مۇسابىقىسى تىما قىلىنغان فىلىم.ھەر بىر ئاتا-ئانىنىڭ باللىرىنى كىنوخانىغا ئاپىرىپ، كۆرسىتىشىگە ئەرزىيدۇ. چۈنكى ئۇلار بۇ كىنودىن ئۆزلىرىنىڭ غايىسىنى كۆرۈپلا قالماي يەنە خوشاللىقمۇ تاپالايدۇ. ئالاھىدە كۆرسۈتۈشكە ئەرزىيدىغىنى-مۇھەممەتنىڭ 2008-يىلى يەنەبىر قىتىم شىنجاڭدىكى يەرلىك خەلق ئارىسىدا ئىجادىيەت ئەتىرتى ۋە كەسپىي خادىملەرنى يېتىشتۈرۈپ چىقىتى. ئۇلار شىرزات ياقۇپنى ،ئوپىراتۇر-مۇراتنى ،ئاساسىي رولچى-ئىسلامجان ۋارىس،ئارزىگۇل رىشىت،مىرادىل ئابلىمىت ھەمدە 12 فۇتبۇل ئەتىرتىدىكى ئەزالەرنىمۇ ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ. ئاساسلىق فىلىم ئىجات قىلغۇچىسى-شىرزات ياقۇپ، سىنارىس-جاڭ بىڭ، بۇندىن بۇرۇنمۇ كۆپلىگەن ئۇيغۇرلارنىڭ تۇرمۇشى تەسۋىرلەنگەن فىلىملەرنى يازغان ۋە ئىشلىگەن.
يېقىنقى بىر نەچچە يىلدىن بۇيان تەڭرىتاغ كىنو سىتودىيىسى بىر تۈركۈم يۇقىرى ساپالىق ئاز سانلىق مىللەت ئىجادىيەتچىللىرى ۋە كەسپىي خادىملەرنى يېتىشتۈرۈپ چىقىتى. ئۇلار ئاز سانلىق مىللەت تۇرمۇشىغا پىششىق بولۇپلا قالماي، ئاز سانلىق مىللەت تىمىسىدىكى مەدىنىيەت روھلىرىغىمۇ باي ھەمدە ھازىرقى زامان نەزىرى بىلەن ئاز سانلىق مىللەت ئارىسىدىكى كۆپ خىل تۇرمۇش پۇراقلىرىنى كۈزۈتۈشكىمۇ ماھىر. شۇنداق بولغانلىقتىن ئۇلارنىڭ ئىجادىيىتى ھەقىقىي تۈردە توغرا يوسۇندا ئاز سانلىق مىللەت ئالاھىدىلىگى ۋە روھىنى ئەكىس ئەتتۈرۈپ بېرەلەيدۇ.
تەييارلىغۇچى-قەشقەر شەھەرلىك 16-ئوتتۇرا مەكتەپنىڭ پىنسىيۇنېرى-
ئابدۇمىجىت مۇھەممەتئېلى
2012-يىلى 15- ئاپرىل يېزىلدى.
يوللىغان ۋاقتى 2012-6-21 13:27:16
