بۇ تىما تۆۋەنگە چۈشۈپ قاپتۇ.
قولنى 3 قېتىم يۇيۇشنى مەن پەيغەمبەر دەۋىرىدىكى سۇنىڭ قىس بولىشى بىلەن باغلاپ چۈشەندىم. ئەرەب ئەللىرىدە سۇ ھازىرمۇ شۇنداق قىس. تاتلىق سۇ مەنبەسى قىس بولغانلىقتىن زاۋوت قۇرۇپ دېڭىز سۈينى چەككىلەپ تاتلىق سۇغا ئايلاندۇرۇپ ئىشلىتىدۇ. سۇنى تىجەپ ئىشلىتىش نۇقتىسىدىن بۇ بەك توغرا چەكلەش. 14-قەۋەتتىكى دىلرىش مۇ بىر ھەدىسنى مىسالغا ئاپتۇ، قانچە قېتىم يۇيغىنىنى بىلەلمەي شەكلەنسە توختاپ قالسۇن دىگەن مەزمۇندىكى. نامازغا ئائىت ھەدىسلەردە ناۋادا قانچە قېتىم ئوقۇغىنىنى بىلەلمەي شەكلەنسە توختاپ قالسۇن دىمەستىن بەلكى يەنە بىر رەكەت قوشۇپ ئوقۇشقا بۇيرۇلىدۇ، دىمەك يۇقىرىدىكى قولنى 3 قېتىم يۇيۇش دىگەن مەزمۇن، ئارتۇق يۇيسا يامان بولىشى ئىسراپخورلىقتىن چەكلەش ئىكەن. باشقا تورداشلارمۇ شۇنداق ئورۇنلۇق پىكىرلەرنى بېرىپتۇ. «يامان بولىدۇ»نىڭ ھەقىقىي ماھىيىتىنى باشقىلارغا بىلدۈرسە، ئىلمىي ئاساسىي بىلەن سۆزلىسىە ھەر قانداق ئەقىل ئىگىسى ئەلۋەتتە قوبۇل قىلىدۇ دەپ ئويلايمەن. كىچىك بالىلاردىكى ئاسىلىق روھىمۇ ئاتا-ئانىلىرىنىڭ بالىلارنى تەربىيەلىگەندە ئۇسۇلىغا دىققەت قىلماسلىقىدىن، مەن سېنىڭ داداڭ جەزمەن مېنىڭكىنى ئاڭلايسەن دەپ تۇرۋالسا گەرچە ئاتا-ئانىنىڭ توغرا بولسىمۇ بالىلار ئاڭلاشنى خالىمايدۇ.(ھەر قانداق ئاتا-ئانا ئۆز بالىسىنى ھىچقاچان يامان بولسۇن دەپ تەربىيە قىلمايدۇ) يەنە بەزى تورداشلارنىڭ ئىنكاسىدىن ساتىرا يازغۇچىسىنىڭ تۇرمۇش ئەھۋاللىرىنى بىلدىم، راستمۇ يالغانمۇ بۇنى بىلمىدىم. لىكىن شۇ مەسىلە روشەنكى ئاۋامغا تەسىرى زور بولغان كىشى ھەقىقەتنمۇ ئۆزنىڭ باشقىلارغا بەرگەن تەسىرىگە دىققەت قىلمىغى زۆرۈر ئىكەن. سەئىدى «گۈلىستان»دا بايان قىلغاندەك، ئادەتتىكى ئادەملەرنىڭ قىلغان ھىكمەتلىك گەپ -سۆزلىرى ئۇنتۇلۇپ قالغىنى بىلەن پادىشاھ (ھازىرقى دەۋىرگە تەدبىق قىلساق خەلق ئارىسىدا نام - ئابرويى بار، تەسىرى زور بولغان شەخىسلەر)لارنىڭ ئادەتتىكى گەپ-سۆزلىرىمۇ خەلقى-ئالەمگە پۇر بولۇپ كېتىدۇ.
مېنىڭچە بۇ تىمىنى داۋاملىق راۋاجلاندۇرۇپ، ھەر خىل «يامان بولىدۇ»لارنىڭ ئىلىمىي ئاساسلىرىنى ئوتتۇرغا قويساق بولغىدەك. نەزەر دائىرىمىزنى كېڭەيتىپ پەرزەنتلىرىمىزنى ياخشى تەربىيەلەشكە ياردىمى بولغىدەك.
مەن يەنە بىر «يامان بولىدۇ»نى ئوتتۇرىغا قوياي، ئاغرىق ھايۋانلارنى ساق ھايۋانلارغا قوشۇپ قويسا يامان بولىدۇ. بۇنىڭ دىنىي ئاساسى بولسا « ئاغرىق تۆگىنى ساق تۆگىلەرگە قوشماڭلار» دىگەن ھەدىستۇر. ئىلىمىي ئاساسىي بولسا ئاغرىق ھايۋاننىڭ ساق ھايۋانلارغا كىسەل يۇقتۇرۇپ قويىشىدىن ساقلىنىش، ھازىر كېسەللىكنىڭ مىكرۇب ۋە ۋروسلار ئارقىلىق تارقىلىدىغىنى ھېچكىمە سىر ئەمەس، تببىي ئىلىم بۇ مەسىلىنى ئاللىقاچان ئىسپاتلاپ بولدى. مىكرۇب ۋە ۋروس بولسا شۆلگەيدە، چوڭ-كچىك چىقارمىلاردا كۆپ، ساق ھايۋانلار بۇلار بىلەن ئۇچراشسا كېسەل بىلەن يۇقۇملىنىدۇ.
قېنى تورداشلار قىزغىن،قىزغىن پىكىر يۈرگۈزۈڭلار.
يوللىغان ۋاقتى 2012-2-21 14:34:07
