ئەسلى توختىغان تىمىكەن ، ئوتنى چوخچىلاپ قويمىغاندىمە-ھە

ئاۋىيا سالامنى ئۇتۇپ قاپتىمە ،ئەمدى بولسىمۇ بىجا كەلتۈرەي ،جەنۇپقا سالام !شىمالغا سالام! شەرققە سالام!
قەشقەرنىڭ غەربىدە تاغ باكەن ،شۇڭا ئۇ تەرەپكە سالام يوق.
بۇ تېمىنىمۇ خۇلاسە قىلىدىغان يېرىگە كەپ قاپتۇ . ''بىر چوڭنىڭ ،بىر كىچىكنىڭ گىپىنى ئاڭلاپ باق'' دەپتىكەن .چوڭلار دەيدىغىنىنى دەپ بوپتۇ ،ئەمدى بىز دەيلى .
ياپۇنلاردا ''ئوقۇتقۇچىغا بىر تازىم ،كارخانىچىغا مىڭ تازىم'' دەيدىغان ماقال بارمىش دەپ ئاڭلاپ ياپۇنلۇقلارغا مەسلىكىم كەلگەن .بۇنىڭدا ئەلۋەتتە سەۋەپ بار .مەنمۇ ئىلگىرىكى زامانلاردا بىلىپ-بىلمەي ئىختىزاد كەسپى ئوقىغان .شۇڭلاشقىمىكىن ،بۇ ماقال ماڭا خېلى خاسەيەتلىك تۇيۇلغان .''ھازىرچۇ؟'' دەپ سورايدىغىنىڭلا ئېنىق ،جاۋابىم يەنىلا شۇ .
«شىنجاڭ مەدەنىيتى»نىڭ 2012-يىللىق 1-سانىدا «كارخانىنىڭ قۇدرىتى» دەپ ماقالە يېزىلىپتۇ ،ئاساسى گەپ يەنە شۇ .ماقالىدا كۆرسىتىلىشىچا ھازىر دۇنيادىكى كەسىپ بىلەن شۇغۇللانغۇچىلارنىڭ 80% ئى كارخانىلاردا ئىشلەۋېتىپتۇ .نوپۇزلۇق ژورنالغا چىققاندىكىن بۇ ساننى ئىشەنچلىك دەپ قارىدىم .بۇ ئاجايىپ يوغان سان .شۇنچە جىق ئادەمنى بىقىش ھىچقانداق بىر ھۆكىمەتنىڭ قولىدىن كەلمەيدۇ ،پەقەت اللە ئەقىل-پاراسەت ئاتا قىلغان ئادەملەر قۇرغان كارخانىلارلا شۇنچە كۆپ ئىش پۇرسىتى يارىتىپ ،شۇلار ئارقىلىق شۇلارنىڭ ئائىلىسىنى ،دۆلىتىنى بېقىۋاتىدۇ .
گەپ بىز ئۇيغۇرلار ئۇستىدە بولغاندىكلىن بىزمۇ قايتىپ كىلىلى مەخسەتكە .ھازىر بىر ئۇيغۇرلاردىمۇ نۇرغۇن كارخانىچىلار بارلىغىدىن ھىچقايسىمىز گۇمان قىلمايمىز .بۇنىڭ ئىچىدە بەزىسى كەسىپ كارخانىلىرى ،بەزىسى ھاممال كارخانىلار ،يەنە بەزىلەر پۇرسەت كارخانىلىرى .
1.كەسىپ كارخانىلىرى (实体企业)مەسۇلات ئىشلەپ چىقىرىدۇ ،ساتىدۇ ،خام ئەشيا سېتىۋالىدۇ ...ئۈزلىكسىز ئىشلەپ چىقىرىش بىلەن شۇغۇللىنىدۇ .نۇرغۇن ئىشقا ئورۇنلىشىش پۇرسىتى يارىتالايدۇ ،بايلىقنى خەلىقتىن يىغىپ خەلىققە قايتۇرالايدۇ .بۇنداق كارخانىلار مىللەتنىڭ بايلىغى ،كارخانىچىلار مىللەتنىڭ پەخرى .
2.ھاممال كارخانىلار باشقىلار ئىشلەپ چىقارغان مەسۇلاتنى يۆتكەپ سېتىش بىلەن شۇغۇللىنىدۇ .كۆپرەك باشقىلارنىڭ مېلىنى ئۆز تەۋەسىدە سېتىپ كەسىپ كارخانىلىرىغا زەربە بىرىدۇ .ئۆز رايۇن ئىختىزادىغا بەلگۈلۈك پاسسسىپ تەسىر ئېلىپ كىلىدۇ ،ئۆز رايۇن كارخانىلىرىنىڭ ئۆسۈپ-يىتىلىشىنى توسقۇنلۇققا ئۇچرىتىدۇ ،ھەتتا ئۆز رايۇن كارخانىلىرىنى ۋەيران قىلىپ تاشلىيالايدۇ ،بايلىقنىڭ سىرىتقا ئېقىشىنى تىزلىتىپ ئۆز رايۇن ئىگىلىگىنى ۋەيران بولۇش گىرداۋىغا قىستايدۇ .لىكىن مۇئەييەن كۆلەم ھاسىل قىلىپ ،مەلۇم ئىش ئورنى پۇرسىتى يارىتالايدۇ .شۇڭا بۇلارنىمۇ تاشلىۋەتمەي كەسىپ ئىگىلىگى بىلەن شۇغۇللىنىشقا يىتەكلەش كېرەك .
3.پۇرسەت كارخانىلىرى(ئۆزۈم قويغان نام) كەسىپ ،رايۇن تاللاپ ئولتۇرماي پۇل تېپىش پۇرسىتى ئىزلەيدۇ ،تىز مەبلەغ سېلىپ تىز يىغىشتۇرىدۇ .كۆمۈر پۇل بولسا كۆمۈرچىلىك قىلىدۇ ،ئۆي-مۈلۈك پۇل بولسا ئۆي سالىدۇ ،ئاز-تولا ئىش پۇرسىتىمۇ يارىتىدۇ .بۇلارنىمۇ تاشلىۋەتمەت يىتەكلەش كىرەك .
مەن بىلىدىغان ئارمان شىركىتى كەسىپ كارخانىسى ،خەلىقنىڭ بايلىغى .رادىل ئابلامۇ خەلىقنىڭ پەخرى .بۇ كارخانا ،بۇ كارخانىچى كەلگۈسىدە نۇرغۇن ياخىشى ئىشلارنى رۇياپقا چىقىرىدۇ .ھايات بولساڭلا كۆرىسىلەر .شۇڭا بىر بۇ كارخانىلارنى ،كارخانىچىلارنى قوللىشىمىز كىرەك !
بىزدە ياپۇنلارغا ئوخشاش تازىم قىلىدىغان ئادەت بولمىغاندىكىن چىن يۈرىگىمىزدىن سالام يوللايلى ،
رادىل ئابلا ئەپەندى قاتارلىق كارخانىچىلارغا مىڭ سالام !
ھەر خىل ئاچىق-چۈچۈك ،قاتتىق-قۇرۇق گەپ-سۆز ،يالت-يۇلت ئوت-چاقماقلارنىڭ چىقىشىنى بىلىپ تۇرسىمۇ ،رادىل ئابلا ئەپەندى ئۈچۈن نۇرغۇن ۋاقىت سەرپ قىلىپ ،ئەڭ سەمىمى تەكلىپ نىيەتلىرىنى دادىل ،مەسئۇلىيەتچانلىق بىلەن ئوتتۇرىغا قويغان ئۇمىدلىك قېرىندىشىمىز ئۇيغۇرزادە (ئۆزباش)قا ھەم مىڭ سالام !
ئادەم دىگەندە سەپرا دەيدىغان ماددا بار .بۇ ماددا باشقا چىقىپ نىرۋىنى غىدىقلىسا ھەرقانداق ئادەم ئاچچىقلىنىدۇ ،كىسىلىدۇ ،بوغۇلىدۇ .شۇ ئەسنادا بەزى قوپال سۆزلەر ئاغزىدىن چىقىپ قالىدۇ ،بۇ ئىنسانچىلىق .بەلكىم شەيتان تىرىكمەي ،زىرىكمەي ئادەمنى يامان يولغا دەۋەت قىلىشى مۈمكىن .شۇڭا ئۇ ئۇنى دىدى ،بۇ بۇنى دىدى ...دەپ ئوت قويۇشمايلى ،باشقىلارنىڭ سەمىمىيتىگە ''داغ''لىق كۆزدە قارىمايلى .
بىز قايسى زاماندا مەدەنىيەت دەۋرىگە كىردۇق ،بۇ توغرىدا گەپ جىق .شۇندىمۇ «ئارسىلان خانلىغى(قاراخانىلارخانلىغى)» دەۋرىدە مەدەنىيتىمىزنىڭ يۇكسەك بىر چوقا ياراتقانلىغىدىن گۇمان قىلمايمىز .شۇ دەۋىردىن باشلىغاندىمۇ بىزدىن ھەر يۈز يىلدا 100 لەرچە داڭلىق ئولىما ،ئەدىپ ،شائىرلار چىقىپ تۇرغاندۇ . ئۇلارنىڭ كۆپى مال غېمىدە ،شۆھرەت غېمىدە بولغاندۇ بەلكىم ،زامانىمىزغا بەك ئاز ساندىكىلىرىنىڭ نامى ۋە ئەسىرى يىتىپ كەلدى . خەلىقنىڭ غېمىنى قىلغانلارنىڭ نام -نىشانى زامانىمىزغا كىلەلىدى دەپ قارىدىم .شەيتان كەبى بىلىملىك ئالىملىرىمىزمۇ چىقتى ،چىقىدۇ ،بۇنلار نەپرەت دەرگاھىدىن ئورۇن ئالدۇ .ئاساسى گەپكە كەلسەك بىزدىن كاتتا ئولىمالار چىقتى ،كاتتائالىملار چىقتى ،كاتتا كاسىپلارمۇ چىقتى ،شۇنچە غەيرەتلىك سىياسىئونلارمۇ چىقتى(ئەملىيەتتە سەئىدىيە خانلىغىنىڭ ئاخىرقى سۇلتانى ئىسمائىلخان تولىمۇ شىجائەتلىك كىش بولغان).لىكىن بۇلار جەميەتكە توغرا دىئاگۈنۈز قويالمىدى ،قويالىغان بولسىمۇ ئۈنۈملۈك چارىسىنى تاپالمىدى .نەتىجىدە خەلق نادانلىق ،قاششاقلىق مۇھتاجلىقتىن قۇتىلالمىدى .
ئۇنداقتا ئۈمىت كىمدە ؟!
پەقەت اللە ئەڭ توغرا يول كۆرسەتكۈچى!
مىنىڭچە كارخانىچىلار ۋە جەميىتىمىزنىڭ ئىچىكى قىسمىدىكى ياللۇغ ،يارا ،راكلارغا دىيئاگۇنۇز قويىدىغان جەميەتشۇناسلار بىزنىڭ كەلگۈسى ئۇمىدىمىزدۇر بەلكىم .ئەلۋەتتە ھەر كەسىپ ،ھەر ساھە ئالىملىرى ئۈزۈلۈپ قالماسلىغى كىرەك ،بولمىسا ئۇچاق ياسايمىز دەپ ھارۋا ياساپ قالىمىز .
سۆزۈمنىڭ خۇلاسىسى:مۇشۇ يازما پارىڭىنىڭ تەنقىت قىلىنغۇچىسى بىلەن تەنقىت قىلغۇچىسى دىشۋارچىلىقتىن قۇتۇلىشىمىزنىڭ ئاساسى رولچىلىرى بولىشى مۈمكىن

ئەۋۋەل اللە!
ئىقرار قىلغانلارغا كەڭچىلىك دەپتىكەن .مەنمۇ ئىقرار قىلاي ،يازمىلارنى تولۇق چۈشىنىش ئۈچۈن خېلى تىرىشتىميۇ لىكىن ھەمىمىنى تولۇق ئوقۇشقا ئىمكان بولمىدى .يەنە بىرى بەزى سۆزلىرىمدە خاتالىق بايقالسا كۆز قارىشى شۇنداقكەن دىيىشىڭلارنى ئۈمىت قىلىمەن .يازمىدىن چەتنەپ مۇنازىرىنى بۇراپ يۇرمەيلى دىمەكچى .