سوۋغات قوبۇل قىلىنمايدۇ، نەق پۇل بولسا مەيلى

taxkinjan

    ئاپتورى:___تاشقىنجان
      
     "سوۋغات قوبۇل قىلىنمايدۇ،نەق پۇل بولسا مەيلى"بۇ سۆز|" 2011-يىللىق ئابدۇكىرىم ئابلىز ئېتوتلىرى"نىڭ بىرسىدە ئېيتىلغان. بۇ گەپ شۇ چاغدىكى كۆرۇرمەنلەر ئارىسد اخېلى كۈلكە پەيدا قىلىدۇ.دېمىسمۇ ھەقىقەتەن كۈلكىلىكتە.  ئەمەلىيەتتە بىزدە سوۋغات ئېلىم- بېرىمى قىلىش توي-تۈكۈن،نەزىر -چىراق،،پەتلەپ بېرىش، چاي ئىچكۈزۇش قاتارلىق بىرقاتار مىللىي ئۆرۈپ- ئادەتلەردە  بۇرۇنلا رەسميەتكە ئايلانغان ئىش. پەقەت يېقىنقى بىر مەزگىللەردىلا نەزىر باغاقلارنىڭ بىر بۇرجىكىگە "سوۋغات  قۇبۇل قىلنمايدۇ."دەپ ئەسكەرتىپ قويۇلىدىغان بولدى.لىكىن بۇنىڭغا رېئايە قىلىدىغانلارمۇ "قاملىشامدۇ؟" دەپ سوۋغات ئېلپ كېلىۋردىغانلارمۇ بولدى. ئالدىنقى ئايلاردا مەلۇم يېزدىكى ساۋاقدىشمنىڭ ئانسى ۋاپات بولغانلىق سەۋەبىدىن مېيىت نامازغا قاتناشتۇق. بۇ يېزا بىر قەدەر قەدىمىي يېزا ئىدى.  قارىسام  جىنازا نامىزى ئوقۇلۇشتىن بۇرۇن جامائەت تەرەپ -تەرەپتىن پۇل چىقىرىپ بىر پارچە داستخانغا تاشلاشقا باشلىدى. مەن بۇنداق ئىشقا تۇنجى قېىتم يو لۇققاشقا دەرھال ئاڭقرالمىدىم.لىكىن ئارقىدىن ئۇلارغا ئەگەشتىم. ئەسلىدە ئۇ دوستۇمنىڭ ئائىلىسنىڭ ئىقتىسادى ئەھۋالى ناچار بولۇپ تاشلانغان پۇللار جامائەتنىڭ ئۇلارغا بولغان ياردىمى ئىكەن. بۇنىڭدىن بىردەخاتىرجەم بولسام تۇرۇپلا باشقىچە ئويلاپ قالدىم. بەلكىم مۇشۇ پۇللار  يېتىم قالغان بالىلار ئۈچۈن ئەمەس بەلكى ھاياتلىق دۇنياسدىن ئايرلىغان ئانا ئۈچۈن ئۆتكۈزۇلىدىغان نەزىرگە  يىغىلغان بولۇشى مۇمكىن چۈنكى ئۆلۈم بولغان ئۆيدە كالا، قوي سويۇلۇپ ئاندىن يوغان داش قازاندا پولو ئېتلىپ، ئاتا-ئانىمىزنىڭ ۋاپات بولغانلىقى مۇناسىۋتى بىلەن ،كۆپچلىكنى داستخانغا باشلاپ ، ئۇلاردىن دۇئا قوبۇل قىلىپ ئۇ دۇنيادا ئۇلارنىڭ  ياخشىلار قاتاردىن ئورۇن ئېلىشنى  ئارزۇ قىلساق كېرەك. مېيىت يەرلىككە قويۇلۇپ يەتتە كەتمەن تاشلانغاندىن كېيىن ئىمامئاخونۇم مۇڭلۇق قىرائەت قىلدى. ئوقۇلغان ئايەتلەر دىن مۇڭ بولۇپ ئولتۇرۇپ دۇنيا ۋە ھايات، ئاخىرەت ھەققىدە   خىياللارغا بەنت بولۇپ قالدىم.قاچاندۇر بىر چاغدا  ئېيتلىغان.ئامىن! دېگەن سۆز بىلەن ئېسمگە  كېلىپ  مەرھۇمەگە دۇئا قىلىپ  قەبرستانلىقتىن قايتتم.

ئارىدىن خېلى ۋاقىت ئۆتۈپ كەتتى. بىركۈنى كەچىرەك يەنە شۇ يېزىدا ئايالىمنىڭ بۇۋسى تۈگەپ  قالغانلىق خەۋىرى كېلىپ قالدى.ئەتىسى سەھەردىلا ئىداردىن رۇخسەت ئېلشنمۇ ئۇنتۇپ شۇ ياققا كېتىپتىمەن. بۇۋاي شۇ يېزىدا يەرلىك تىۋىپ بولۇپ ئاساسلىقى تېڭىقچلىق قىلاتتكەن. ھايات ۋاقتىدا ئۆيگە يوقلاپ بارغىنمىدا شۇنداق تېتىك ،تېمەن بۇۋاي كېسەللەرنى كۆرۇش بىلەن ئاۋارە ئىكەنتۇق.مانا ئەمدى بۇۋاي كۆز يۇمۇپ ھاياتلار يىغا زار قىلشماقتائىدى.  سىرتلاردىن كېلىپ داۋالىنىپ ياخشلانغان تالاي ئادەملەر مۇ بۇۋاينىڭ ئۆلۈمنى ئاڭلاپ كەلگەن ئىكەن. بۇ قېىتم  ناماز ئالدىدا پۇل -پۇچەك  ئوخشاشلا جامائەت تەرىپىدىن يىغىلدى.   مېيىت يەرلىككە قويۇلغاندا قارى بالىلار   قەبرە بېشدا 30پارەقۇرئاننى تاماملىدى.ھەر قايسى بىر پاردىن ئۆز ئالدىغا ، بىرلا جايدا ئوقۇغاچقىمۇ كاللام ئىدرماچ بولۇپ كەتتى. قۇرئاننى بۇنداق جايدا بۇنداق ئوقۇسا  بولارمۇ؟دەپ ئويلاپ قالدىم. قېينئاتام كونىۋرتلارغا پۇللارنى سېلىپ ئۇلارنىڭ ئالدىغا قويدى.ھەر بىر كونۋرىتنىڭ ئىچىدە 50 كوي بارمىكىن دەپ پەرەز قىلدىم. ئىشقىلپ بىر چاغدا  قېينئاتام:--- دادام قانداق ئادەم ئىدى؟ دەپ كۆپچلىكتىن سوردى.كۆپچلىكتىن ياخشى ئادەم ئىدى.دېگەندەك سادالار ئاڭلاندى. مەن تازا ئاڭقرالماي قالدىم ئىشقىلىپ كۆپچلىك ياخشى باھا  ۋە دۇئا بەردى. ئوخشاشلا مەرھۇمغا ياخشلىقلارنى تىلەپ قەبرستانلىقتىن قايتىم.
   ئىقتىسادى ئەھۋالى ناچار بولغاچ ئالدىنقىسنىڭ نەزىرنى قانداق ئۆتكۈزگەنلىكىگە بىر نېمە دېيەلمەيمەن.چۈنكى بىز نامازدىن يېنپلا  قايتىپ كەتكەچكە  نەزىرگە قاتناشمىدۇق. بۇۋىمىزنىڭ نەزىرگىمۇ خىزمەت سەۋەبدىن بارالمىدىم. لىكىن ئايالىم قايتىپ كېلشىدە  ماڭا بىر چوڭ قاچىدا پولو ئالغاچ كەپتۇ. يەنە بىر پارچە گۆشمۇ بار ئىكەن. ئېھتمال پولۇ ئېىشڭ -تېشىڭ ئېتلغان،گۈرۇچ كۆپرەك بېسلىغان بولسا كېرەك.قورساقنىڭ ئاشقىنى يامان ئىكەن. بۇۋايغا بىرەر دۇئا قىلمايلا تائامغا قول ساپتىمەن.
ئەتراپىمىزدا ئادەملەر ئۆلۈپ تۇرىدۇ. ھاياتنى قانچە قىزغىن سۆيگەن بىلەنمۇ  ،ئۇنىڭدىن مېھرىمىزنى ئۆزەلمگەن بىلەنمۇ لىكىن ئاخىرەتكە يول ئالىدىكەنمىز.  لىكىن ئۆلۈمنى خاتىرلەش ياكى ئۆلۈم مۇراسمىلىرى ھەر قايسى قەۋىملەردە ھەرخىل ئۆتكۈزۇلدىكەن.
مۇسۇلمانلار ئۈچۈن ئۆلۈم قورقۇنچلىق نەرسە ئەمەس.بەلكى ئۇ ئاللاھنىڭ دەرگاھىغا قايتىدىغان مۇقەررەر باشلىنىش. قىلمىش ئەتمىشلىرىمىز دۇنيادا يىغىلىپ ئۇ دۇنيادا ھېسابقا ئېلىندۇ. مەيلى بىز ئۆرۇپ -ئادەت دەپ ئۆزىمىزگەتەسەللى تاپايلى، مەيلى ياخشى نېيەتتە بىر ئىشنى قىلايلى ناۋادا ئۇ ئاللاھنىڭ نەزىردە قوبۇل قىلىنمايدىغان، مۇسۇلماندارچلىققا ياد ئەمەل بولدىكەن بىز خاتالاشقان بولىمىز.بىدئەت دېگەن ئەنە شۇئ
يېقىندا ئايالىمنىڭ ئىدارسىدىكى خەنزۇ دوختۇرخانا باشلىقنىڭ  ئانسى ۋاپات بولغان ئىكەن. ئىداردىكلەر ھەممىڭلار 50-100 كويدىن پۇل چىقىرىڭلار دەپتۇ.سېسترالا باشلىقى. شۇنىڭ بىلەن ئۇلار 50كويدىن پۇل يېغىپ "كۆڭلىنى "ئىزھار قىلپىتۇ.سېسترالار باشلىقىمۇ 100 يۈەن چىقىرپتۇ. يېغىلىغان پۇللارنى ماتەم مۇراسىمىدا "ئىشچى-خىزمەتچلەرنىڭ كۆڭلى"دەپ ئاپارسا كېرەك. خۇددى ئاپەت رايونلارغا پۇل ئىئانە قىلىش پائالىيتىدە ھەممە ئادەم كۆڭلىنى ئىزھار قىلغاندەك ئۆلگەنلەرگە ماتەم  بىلدۈرۈپ ئىئانە توپلاشمۇكشگە خۇددى ھېلىقى ئېتوتىكىدەك يازغۇزۇپ قويۇڭ، بولسا كامىراغا چۈشىۋلىڭ بولمسا كەلگىنىڭىز ھېساب ئەمەس دېگەندەك ياكى   "سوۋغات قوبۇل قىلنمايدۇ،نەق پۇل بولسا مەيلى"دېگەن كۈلكلىك بىر سۆزنى ئەسلىتىدۇ.

koygandengiz

ھەممىسىدىن بۇ تېمىلا بىر ئوقىغان  كىشىنىڭ كۈلكىسىنى قىستايدىكەن .

fayiza

ھازىر ئاغرىپ يېتىپ قالغانلارنى پۇل بىلەن يوقلاۋاتىمىز . ئەگەر تۈگەپ كىتىپ قالسا ، پۇل ، چاي قاتارلىق لازىملەتلىكلەرنى ئاپىرىمىز . قاچان نېزىرى بولغىچە تاماق قىلىپ ئاپىرىمىز ، پەتنۇس بولىتىپ ئاپىرىمىز . ئۆلگۈچىنىڭ قېرىنداشلىرى ، پەرزەنتلىرى رىستۇرانلاردا ھەشەمەتلىك نېزىر قىلىپ بېرىۋاتىدۇ . مەخسوس ئادەم پۇل تىزىملاۋاتىدۇ . تويدىن پەرقى ناخشا ئۇسسۇل يوق . نېزىر ئىگىسى ئاياللار ئاق كىيىم كىيىپ ، ئەرلەر دوپپا كىيىپ يىغلاپ ئولتۇرىدۇ .
   مىنىڭچە ئۈلۈم يىتىم ، نېزىر چىراقلىرىمىز چەتئەللەردىكىدەكلا نەچچە ئادەم توپلىشىپ قىلسىلا بۇلىدىغان مەرىكە . چەتئەللەردە چىركاۋلاردا يېقىن ئۇرۇق تۇغقانلار بىلەنلا توي مۇراسىمى ئۆتكۈزۈلىدۇ ، ئۈلۈم پەتىسىمۇ بەك داغدۇغا قىلىنمايدۇ .
   ئەكسىچە بىزدە بولسا نۇرغۇن ئادەمنى چاقىرىپ نۇرغۇن ئىقتىساد چىقىرىپ ، باشقىلارنىمۇ نۇرغۇن چىقىم قىلدۇرۇپ بەك ھەددىمىزدىن ئېشىپ كىتىۋاتىمىز ....................

taxbalik

ئەسسالامۇ ئەلەيكۇم
ھازىر جەمئىيتىمىزدە مۇشۇنداق ئەھۋاللار ھەقىقەتەن مەۋجۇت، بۇ ئوچوقتىن ئوچوقلام بىدئەت ئىشلار ، بىز بۇنداق بدئەت ئىشلارنى يوقاتماي تۇرۇپ سۈننەتنى ئەسلىگە كەلتۈرەلمەيمىز ، بىز ئاددى -ساددا ئۆزكۈزۈشنى چەتئەللىكلەردىن ئۈگەنمەيمىز ھەم ئۈگۈنۈشىمىزنىڭ زۆرۈرۈيتى يوق پەقەت ۋە پەقەت دىنىمىز ئىسلامدىن ئۈگەنسەك ئەڭ توغىرسىنى قىلغان بولىمىز، ھەم شۇنداق قىلشىمىز كىرەك .
«مېيىت چىققان ئويدە قۇرئان ئوقۇش قانداق بولىدۇ؟»
مېيىت چىققان ئۆيدە مېيىتنىڭ بالا - چاقىلىرى قۇرئان ئوقۇپ مېيتنىڭ گۇناھىنىڭ مەغپىرىتى ئۈچۈن دۇئا قىلسا بولىدۇ. چۈنكى قۇرئان ئوقۇش ئىبادەتتۇر، ئىبادەتتىن كېيىن دۇئا قىلىش ياخشى ئىشتۇر.
دۇئانىڭ مەنىسى، ئاللاھغا يېلىنىپ تۇرۇپ ئۆزى ۋە باشقىلار ئۈچۈن ئاللاھدىن ياخشىلىق تىلەش، دېگەن بولىدۇ. دىنىمىزدا ئىبادەت ھېسابلىنىدىغان بىر ئىشنى قىلىپ، ئاندىن ئائىلە ئىچىدىن ۋاپات بولۇپ كەتكەنلەر ئۈچۈن ئاللاھدىن بىر نەرسە تىلەش، ئەڭ ياخشى دۇئادۇر.
«قۇرئان ئوقۇشتىكى مەخسەت مېيىتنىڭ گۇناھى يەڭگىللەمىكىن دەپ»
ھايات قالغانلار قۇرئان ئوقۇسا، ئۆلۈپ كەتكەنلەرنىڭ گۇناھى يەڭگىللەپ قالىدىغان ئىش يوق. چۈنكى «ئىنسان پەقەت ئۆزىنىڭ ئىشلىگەن ئىشىنىڭ نەتىجىسىنى كۆرىدۇ»[1]. ئۇنىڭ ئۈستىگە ھەر ئىنساننىڭ بالاغەتكە يەتكەندىن باشلاپ، ئۆلۈپ كەتكۈچىلىك بولغان ئارلىقتا قىلغان قىلمىشلىرى ئىككى پەرىشتە تەرىپىدىن يېزىلىپ تۇرىدۇ. قىيامەت كۈنى شۇ ئىككى پەرىشتە، يازغان دەپتەرلىرىنى ئېلىپ كېلىدۇ. قىيامەتتە دەپتەرلەرنىڭ ئەسلى ئىگىسى بولغان ئىنسان ھېسابىنى شۇ دەپتەرلەردىكىگە قارىتا بېرىدۇ.
«ئەمدى قۇرئان ئوقۇپ بولغاندىن كېيىن ئۇنمىسا ئۇنماي كوڭلىمىز دەپ پۇل قويىدىغان ئىشلار بار»
مانا بۇ، بىرقانچە گۇناھنىڭ جەم بولغان يېرىدۇر:  قۇرئان ئوقۇش يىغىلىش، قۇرئان ئوقۇتۇش ئۈچۈن ئادەم يىغىش ۋە ئاللاھنىڭ ئىبادەتكە ۋەدە قىلغان ساۋابىنى پۇلغا سېتىۋېلىشقا ئۇرۇنۇش.  بۇنىڭدا ئوقۇغۇچى ۋە ئوقۇتقۇچى ئوخشاشلا گۇناھكار بولىدۇ.
دىنىمىز پەرز نامازلار، ھېيت نامازلىرى، مېيت نامىزى، كۇسۇف نامىزى (كۈن تۇتۇلغاندا ئوقۇلىدىغان ناماز)، خۇسۇف نامىزى (ئاي تۇتۇلغاندا ئوقۇلىدىغان ناماز) ۋە ئىستىسقا نامىزى (ئاللاھدىن سۇ تىلەپ ئوقۇلىدىغان ناماز) قاتارلىق نامازلارنى جامائەت بولۇپ ئوقۇشقا يول قويىدۇ. شۇنىڭ ئۈچۈن مۇسۇلمانلار بۇ نامازلارنى ئادا قىلىش ئۈچۈن مەسچىت - جامە ۋە نامازگاھلارغا يىغىلىدۇ. ھەج مەككە مۇكەررەمەگە بېرىپ مەلۇم كۈنلەردە، بەلگىلەنگەن ئىشلارنى قىلىش بىلەن ئادا قىلىنىدۇ. باشقا بىر ئىبادەتنى قىلىش ئۈچۈن بىر يەرگە يىغىلىش بىدئەتتۇر.
يىغىپ ئېيتقاندا بىر يەرگە قۇرئان ئوقۇش ئۈچۈن يىغىلىش بىدئەتتۇر، ئوقۇتقۇچىنىڭ ئوقۇچىغا پۇل قويۇشى ۋە ئوقۇغۇچىنىڭ پۇل ئېلىشى ھارامدۇر.



--------------------------------------------------------------------------------

[1]- نەجم 53/39.
مەنبە مۇسۇلمانلار تورى

مۇبارەك

ماڭا ھەممىدىن ياخشى تەسىر بەرگىنى بىرەرىنىڭ ئۆيىدە مىيىت بولۇپ قالسا قوشنىلىرى، مەھەلىدىكىلەر ھەرخىل تاماقلارنى قىلىپ يوقلاپ كىرىدىكەن. مۇشۇ ياشقا كېلىپ ئۇنداق ئىشنىڭ بارلىقىنى ئەمدى بىلىشىم. ئىشقىلىپ بەك مېھىرلىك ھەم شۇنداق توغرا ئىشتەك تۇيغۇ بەردى ماڭا.

ھاززىر بالىلىرى ئالىي مەكتەپكە ئۆتسە رېستۇراندا مېھمان چاقىرىپ چوڭ ئۆتكۈزۈپ بېرىدىغان بوپ كېتىپتۇ. مۇشۇ تەتىلدە بالىسى خەنزۇچە مەكتەپتە ئوقۇيدىغان ئەر-ئايال شۇنداق مېھمان چاقىردى. ئاپام بېرىپ100يۈەن يوللۇق تۇتتۇم دەپ قايتىپ كەپتۇ.

otyak

بىزنىڭ بۇ يەردە ھاياتلىقتا ( كىسەللىك، تويلاردا..) سوغا قوبۇل قىلىنىدۇ، لىكىن ئۆلگەندە ( مۇسىبەت كۇنىدە) سوغا قوبۇل قىلىنمايدۇ. نەزىر-چىراقلاردا قارىسىنى ئۈشتايمىز دەپ كۆڭۈل قىلىدىغان ئىشلار بار...
ھەر يەرنىڭ ھەرخىل ئۆرپە-ئادەتلىرى بار ئىكەن.

sinak11

ھەممىسى سىناق. يوقلاش، تاماق توشۇش ياخشى ئەھۋال. پۇل يىغىش تېما ئىگىسى ئاخىرىدا مىسال ئالغىنىدەك ئۆزگىلەرنىڭ ئۆرپ-ئادىتى. بۇنى ئويلايدىغان كاللا ھەر قايسىمىزنىڭ بوينىنىڭ ئۈستىدە.

维医医生 ھەقىي سالاھىيەتلىك ئەزا

ھەقىقەتەن نەزىر چىراغ ، توي -تۇركۈندىكى بەزى ئشلىلىرىمىز سەل ھەددىدىن ئېشىپ كەتتى.

tahirjan0997

مەن ئۇنداق ئەھۋاللانى ئۈچراتماپتىمەن . ئائىلىسدە قىيىنچلىق بولسا ئۇرۇق تۇقانلا يىغىش قىلغانى كۆرگەن بۇ يەدە.لكىن  ئوپچە پۇلنى ئۇنداق يىغققانى بىلمىدىم .لىكىن  ئېغىر كىسەللە ئقدساتى يتىشمىسا مەسچىتتە جۇمە كۈنى ئىمام ئاخۇنۇم دەيدۇ ياردەم قۇلۇڭلانى سۇنۇپ قۇيۇڭلا دەپ.شۇ يەردە يىغمىز

nursima

بىزنىڭ يۇرتتا ئۆلۈم بولغان ئۆيگە قولۇم -قوشنىلار ئۈچ كۈنگىچە سۇيۇق سىلەڭ تاماقلارنى ئېلىپ كىرىدىغان ئىشلار بار ئىدى ،ھازىر بارغانچە بۇ ئىشلار ،بىنالىشىش،ۋە ياشلىرىمىز قائىدە بىلمەسلىكتىنمۇ ئەيتاۋۇر يوقاپ كەتكىلى تۇردى.نەزىر توي تۈكۈندەكلا بوپ قالغاننى دىمەيلا تۇرايلى،قارىسىنى ئوشۇتتۇق دەپ نەدىكى قائىدىنى كۆتۈرۈپ چىقىپ رېستۇرانلاردا ھاراق بىلەن تۈگىتىۋاتقان....ئىشقىلىپ بەزى ئىشلار ئادەمنىڭ ئىدىيىسىدىن ئۆتمەيدۇ.