شەھرى زۆھەل قىسىسى

YVSVF

شەھرى زۆھەل قىسىسى
چۈشۈرۈش ئادىرسى:


شەھرى زۆھەل قىسىسى
ئابدۇلئەھەدبۇلاق
(داستان)مۇقەددىمە
بىزكىچىك مەزگىل ئاجايىپ چاغ ئىدى،
بوۋىلار  باغرى گۈزەل بىرباغ ئىدى.
يوق ئىدى ئۆيلەردە  توك يا تېلۋوزۇر ،
ئامما-زە، كەچلەر ئۆتەتتى بەك پۇزۇر.
ئاخشىمى  خاماندا  سويساقمۇ قوناق،
ياكى قىش تۈن قوينىدا ئۆچسە چىراق.
يا تونۇرنىڭ   باشىدا   ئايغا  قاراپ،
پىشسىمۇ  كاۋا،كۆمەچ مىزلىك پۇراپ،
ئاڭلىشىپ چۆچەك   بوۋايلار ئاغزىدىن،
زوق ئېلىپ قىسسە-رىۋايەت ماغزىدىن ،
دىلدا ئارمان ئوت  بولۇپ يانغان ئىدى،
قەلبىمىز   ئۇسسۇزلۇقى   قانغان ئىدى.
ئايلىنىپ گاڭگۇڭ يىگىتكە چۈش كۆرۈپ،
جۆۋلىگەن چاچراپ ئورۇندىن يەڭ تۈرۈپ...
شۇندىمۇ  قانماي  رىۋايەت   مېھرىگە،
پۈركىنىپ چۆچەك-قوشاقنىڭ سېھرىگە،
گاھى  يىغلاپ،گاھىدا  كۈلگەن ئىدۇق،
ئادىمىي خىسلەت نىمە؟ بىلگەن ئىدۇق.
ئەمدى قالسۇن نەۋرىگە  بۇ ئىش ئۇدۇم،
كونا گەپتىن يېڭى نەپ چىققاي چوقۇم...
1
بارئىكەن ئۆتمۈش زامان شۇنداق شەھەر،
رەستىسى ئاۋات ھامان  شامۇ-سەھەر.
يوللىرى چەپراس، قاتار شۇنچە راۋان،
ئۈستى ساپ  مەرمەر ئىكە بارسا قايان.
يول بويى بىنالىرى رەت-رەت ئىكەن،
بىرسىدىن بىرسى ئىگىز،ھەيۋەت ئىكەن.
ھەر ئىمارەت  ئۆگزىسى  ئالتۇن مۇنار،
چاقنىتىپ كۆزلەرنى ھەم تۇرغاي قاتار.
رەستىلەر نىمەتكە باي دۇكان-ساراي،
ھۆپىگەر- ئۇستاملىرى ئىللىق چىراي،
كاسىپى شۇنداق چېچەن ئىشنىڭ پىرى،
يوق ئىكەن بارچە ھۈەر-تۈرنىڭ سىرى.
ئۆكسىمەي مال تارتىشىپ  كارۋانلىرى،
پۇلغا لىق  تولغان  ئىكەن ئالقانلىرى .
ئۆيلىرى  كۆركەم  تازا، ھويلا بىدىش،
چۈنچىدەكۆپ-كۆك قۇرۇپ تۇرغاي يېمىش.
مىۋىلەر  دۇنياسىكەن ساپ باغلىرى ،
چارۋۇغا تولغان ئىكەن ھەم تاغلىرى.
يېپيىڭى مىۋە تولۇق ھەر پەسلىدە،
يەردىكى جەننەت ئىكەن ئۇ ئەسلىدە.
تۇپرىقى جان ئۈنگىدەك مۇنبەت ئىكەن،
سۇلىرى  شۇنداق راۋان، زۇمرەت ئىكەن.
تەكتىدىن  ئىشچان ئىكەن دېھقانلىرى،
شۇنچە بەركەتلىك  ئىكەن داستقانلىرى.
تاغ-دالا ، قىرلاردا لىق مەدەنلىرى،
ئاز ئىكەن   يەرشارىدا  بەزەنلىرى.
يەرلىرى بەك كۆپ ئىكەن كۆز يەتكۈسىز،
تۆت تەرەپ  تەسۋىرىگە  سۆزيەتكۈسىز.
ئوتتۇرى  شۇنداق پۇزۇر  ئاۋات شەھەر،
خۇددى سىزغاندەك گۈزەل بىرتال ئەسەر،
چۆرىسى قورغان ئىكەن ھەيۋەت سېپىل،
ئۈستىدە  سانسىز راۋاق  بەكمۇ ئسىل.
تۆت تەرەپ دەرۋازىسى- ئالتۇن قوۋۇق،
كۈن-تۈنى تۇرغاي ئىمىش داغدام ئوچۇق.
ئەل-ئاۋام  ھۈنەرگە بەك كامىل ئىكەن،
مەرىپەت  ئالماققا ھەم مايىل ئىكەن.
زەپ تولىكەن بۇندا باتۇر-پالىۋان،
جان ئاتاپ چىققان ۋەتەنگە قەھرىمان.
بولسىمۇ  ياۋنىڭ  بۇئەلنى يۇتقۇسى،
يوق ئىكەن شۇڭا قولايلىق تۇتقۇسى.
چىگرىدا بولغاچ تۈمەن بەردەس يىگىت،
ئەلگە قالقان كۆكرىكى چەبدەس يىگىت،
شاھ قاۋان  كۆكسىنى مىخ تىلغايدىكەن،
بۇ شەھەر   قەستىدە قان  يىغلايدىكەن.
پەيىت تېپىپ بۇئەلنى«ھاپ»يۇتماق بولۇپ،
بارمىقىدا ئوتنى «كاپ» تۇتماق بولۇپ،
كۆز قىزارتىپ   چەكچىيىپ قارايدىكەن،
ئوي سۈرۈپ،  شالى ئېقىپ مارايدىكەن.
«ئارقىسىدا  بىر ئۇيۇشقاق   ئەل تېخى،
ئەل ئەمەس توپان بالاسى-سەل تېخى،
بەك مۇكەممەل  پادىشاھيى-تۈۋرىكى ،
خوشنىلار  مەزمۇت  يۈرۈشكە كۆۋرىكى...
ئالدىراپ ئۇلارغا تىغ تارىتقان كۈنۈم،
ئارمىنىم  ئاچماي چچەك ياتقان كۈنۈم...
ئەمدى مەن بىرنەچچە كۈن تەخىرقىلاي،
نان قېپى   گۇيلار بىلەن تەدبىر قىلاي...»
ياۋ كېڭەش چاقرىپتۇ شۇنداق ئوي بىلەن،
ئەھلى ئوردا خوشلۇشۇپ شۇ توي بىلەن،
كەپتۇ  مەجلىسكە  پۈتۈن   سەرۋازلىرى،
كاللىدا   ئۆزگە  پىكىر  -پەرۋازلىرى،
پادىشاھى كىرگۈدەك   ھەيۋەت بىلەن،
ئىھتىرام قىپتۇ ئۇلار    ھۆرمەت بىلەن.
جايلىشىپ شاھى قاۋان ئۆز تەختىگە،
شۈكرە قىلماپتۇ  ئۆزى ھېچ بەختىگە.
خۇددى ئوق تەككەن كېيىكتەك ھۆكىرەپ،
دەپتۇ  قۇتراڭغۇ  بوراندەك   گۈكىرەپ؛
«سەنلىنى باقتىم بىساتتا  ئەي قىلىپ،
بولمىسا يەيتى  سىكە-پىت سەي قىلىپ،
ئەمدى  ئەجرىمنى  تولۇق ياندۇرمىساڭ،
ئارمىنىمنى تەل-تۆكۈس قاندۇرمىساڭ،
بىكېرەك  كاللاڭنى  ئىتقا   تاشلىدىم،
تەنلىرىڭنى بۈرگە-پىتقا   تاشلىدىم...»
«جان تەسەددۇق سىزئۈچۈن،خوش»دەپتىمىش،
«نىمە ئىش..تۇر؟»ئۆز-ئارا بوش دەپتىمىش.
مەن ئۈچۈن  بۇسەلتەنەت  ناباپ-كېچىك،
شەۋكىتىمگە  دۆۋلىتىم   كەلگەي ۋىجىك،
قوشمىسام  چىگرامغا مەن  نۇرغۇن زىمىن،
ئۆلگىچە   كۆڭلۈم پەقەت تاپماس ئەمىن...»
ھەممە باشتا   ئۆزگىچە  ئوي،ئەندىشە،
ئوي ئەمەس   جان قايغۇسى- مىڭ ۋەسۋەسە،
پادىشا  ھازىرغىنا بىر  جەڭ دىسە،
قىل ھۇجۇم «چاشقان مۈشۈكنى يەڭ»دىسە،
غەلبە تۇرماق،خۇددى ئەينەكتەك ھۆكۈم،
ئەمدى شاھ ئېپ كەلگىنى مۇتلەق ئۆلۈم.
«ياق»دىسە تەلپەك تۈگۈل باشلارمۇ يوق،
باش نىمە، ئۆيدە قىرى-ياشلارمۇ يوق،
ئوت قويۇپ  ۋەيران قىلار باغ-ھويلىنى،
يۇلغۇزار  ئۇششاقلىنىڭ باش-بوينىنى...
جەڭ دىگەن  يەڭگەنگىمۇ دىشۋارچىلىق،
بولسا لەت ئەل-يۇرىت ئارا رەسۋاچىلىق...
باش ۋەزىر تۇرغان ئىمىش سۈرگەچ خىيال،
بىر ھېكايەت دەپتىمىش،ئىزدەپ ئامال؛
«ئول زاماندا  بەندىلەر  قۇشقاچ ئىكەن،
بىرىنى قوغلاپ  بىرى  قاچ-قاچ ئىكەن.
بۇ ئاداۋەتلىك  خېلى قىپتۇ  داۋام ،
كۈشلىكى ئاجىزغا ھچ بەرمەي ئارام،
شۈكرە قىلماسكەن پەقەت توق يۈرسىمۇ،
قىزغىنىپ خاماندا دان يوق،يۈرسىمۇ.
ئىككى قۇچقاچ بار ئىكەن ئۆي يانمۇ-يان،
سىمىزى  ئۆكتەم ئىكەن بارسا قايان.
بىركۈنى خىلۋەت بىلەن ئۇچسا ئورۇق،
ئالدىغا ئۇچراپتىمىش تۆت تال ئۇرۇق،
شۈكرى دەپ ئولتۇرسا ئەمدى قول يۇيۇپ،
سىمىزى«كەت-دەپتۇ-بىزگە يول قويۇپ»
ئورۇقى دەپتۇ «ئاكا،  بۇيەر مېنىڭ،
ھېچقاچان ھەققىڭمۇ يوق داندا سېنىڭ»
سىمىزى تاجغاپ ئورۇقنى ھەم نوقۇپ،
داننى  تارتىپتۇ ئۇنى قوغلاپ چوقۇپ.
«جاننى ساقلاشقا ئامال قىلسام ئاران،
قىستىدىڭ ئۆلمەككە ئەي مەلئۇن-چايان،
باشقىلارنىڭ  رىسقىنى  بۇلاش ئاسان،
بۇغدىيەكتىن ئۆتمىكى تەستۇر  يامان...»
دەپ ئورۇقنىڭ ياشلىرى يۇم-يۇم ئىكەن،
ئۆچ-ئاداۋەتتە  ئىچى لىق غۇم ئىكەن.
«يېگىنىم-يېگەن غەنىمەت بۇ رىسىق،
يۈت كۆزۈمدىن كاپشىماي ئاۋاق،سېسىق»
دەپ شۇنى  داننى سوقۇپ ئۇچقان ئىكەن،
بەك كۆرەڭلەپ شان-زەپەر قۇچقان ئىكەن،
يەر تامان قۇرغۇي قانات كېرگەچ كېلىپ،
قارنىغا پەشۋا ئۇرۇپ ،تاشلاپ يېرىپ،
گەجگىدىن تىرناقتا چىڭ مىخلاپتىمىش،
جىگدىگە ئارتىپ  راسا زىخلاپتىمىش ،
كەپتۇ تۇمشۇققا  سىمىزنىڭ جانلىرى،
شۇپېتى چۈپتۇ   پوكاندىن دانلىرى.
شۇل زامان كەپتۇ ئورۇق دان تەرگىنى،
دان بىلەن پۇتقا مادار –جان تەرگىنى.
شۇندا سىرغىپتۇ سىمىز  ھەسرەت يېشى،
سول تەرەپكە  قىڭغىيىپ قاپتۇ  بېشى...
بىز ئۈچۈن بۇ چوڭ ساۋاق،ئىبرەت مىسال،
شانۇ-شەۋكەتكە چىقار باشقا ئامال...»
ھەرتەرەپ-ھەر يەردە كۆپكەن غۇل-غۇلا،
شۇسەۋەپ  خاقانمۇ  بوپتۇ  دىلغۇلا...
شاھ پۇتىنى يەر تامان قاتتىق ئۇرۇپ،
ئاپتىمىش سۆز دەرغەزەپ بىردىن تۇرۇپ؛
«شان-زەپەر قانداق كېلەر، ئاڭلاپ تۇرۇش،
يەرنى قاداق  قوشقۇلۇق   قىلماي  ئۇرۇش؟
ئىش پۈتەمدۇ  تازدالا –سايلىق بىلەن ؟!
ئەمدى يەر لازىم ماڭا،بايلىق بىلەن...!»
باش ۋەزىر  بۇ گەپلىدىن مەڭدەپتىمىش،
ئۆز ئېلى  تەقدىرىدىن  غەم يەپتىمىش.
جىم ئىكەن  ئەھلى-سالا مەجلىس ئارا،
باش ۋەزىر  تەزىم بىلەن   دەپتۇ يانا ؛
«ئەرئۈچۈن  بايلىق دىگەن قولنىڭ كىرى،
ئىلمۇ-ئىرپاندىن  پۈتەر  شەۋكەت سىرى،
بىلسە پۇقرالار  ئىلىم،  ھەرخىل ھۈنەر ،
گۈلنى قىشتا تېرىساق   تاشقا  ئۈنەر.
بەدىيەتلىكنى  بالام    قىلغىن نېرى،
بىر بالاغا  تارتىدۇ   خەقنىڭ  يېرى...»
شاھ قاۋان  تىترەپ كېتىپتۇ دەرغەزەپ،
شۇم مۇسىبەتكە   چۆكۈپتۇ تۆت تەرەپ.
«قىنى سەن جاللات رىياكارنى  يوقات،
ئاغزىنى  بەنلە ،مۇشۇ مەيداندا ئات!
ئۆيىگە ئوت قوي،ئىشەكتىن قويغىچە،
ئىبرەت ئالسۇن  كاتىۋالار  تويغۇچە...!»
«ئەل ۋىدا»دەپتۇ ۋەزىر ئەگمەي بويۇن،
تىترىمەي كەپتۇ ئۆۈم  ئاچسا  قويۇن...
كۆڭلىدە كۈرمىڭ كىشى تۇتسا ھازا،
بەدنىيەت،سۇخەنچى شاد بوپتۇ تازا.

شۇندا شاھ سۆزلەر ئىكەن مەغرۇر تۇرۇپ،
قول بىلەن مۇنبەرنى ھەم«تاك-تاك»ئۇرۇپ؛
«بىزگە تالىق بولغۇسى شەھرى زۈھەل،
مەيلى قانچە زور چىقىم كەتسە-بەدەل،
يەرلىرى،  بايلىقلىرى، چارۋۇلىرى،
چۈشسە قولغا خىل قورال-ھارۋۇلىرى،
شاھ تۇراندەك   نوچىنى ئاندىن كۆرەي،
پايخىنىدا  سۇ ئىچىپ  دەۋران سۈرەي...
ئەرلىرىنى  خاڭ-ئېتىزدا  قۇل قىلاي،
قىز-جۇۋانلارنى تامامەن  تۇل قىلاي،
ماللىرىنى  تىز تاراجلاپ  پۇل قىلاي،
چىقسا ساتقىن ئەتىۋارلىق گۇل قىلاي،
ئىش تامام  بولسا گۆرىگە يول قىلاي،
پەم بىلەن ئۇششاق-قىرىنى گول قىلاي...
مانا شۇ،كۈتكەن گۈزەل دەۋران دىگەن،
مانا مەن ئالەمدە بىر  سۇلتان دىگە...!
كەلمىگەي ئۇنچە ئوڭاي شھرى زۈھەل،
ھەرىدىن قورىقمايدىغان يەيدۇ ھەسەل.
تۆت تەرەپ ئەتراپى تاغ،ئىگىز داۋان،
ئۈستىدە جەڭبازلىرى تۇرغاي ھامان.
ئەرلىرى جەڭ ماھىرى بەكمۇ يامان،
كۆكرىكى قالقان،ئۆزى خۇددى غونان.
قىزلىرى جانغا دەرەش يۇلتۇزسىمان،
ھەركىتى چەبدەس تېخى يىلپىزسىمان.
ئارقىسىدا خەلقى بار بەك ئۆم-ئىناق،
بىر نىيەت يول تۇتقىنى...بۇ ئىش چاتاق.
شاھىمۇ  ئەلگە كۆيەر ،قابىل ئىمىش،
ھەممىگە ئوخشاش ئاتا،ئادىل ئىمىش.
ۋەلىكىن بۇلار ماڭا ھېچگەپ ئەمەس،
شۇندىمۇ  بولماق كېرەك ھەرچاغ پەخەس.
ئۇنى بالاشقا چوقۇم  پۇرسەت كېلەر،
جەڭدە بىزلەرگە بۇدا نۇسرەت كېلەر.
قىلسا ئىش ھەربىر كىشى تەدبىر بىلەن،
ئۇسسۇغاي  سۇنى تولۇق غەلۋىر بىلەن.
شۇكۈنى سىللەرگە چوڭ مەنسەپ بېرەي،
بولمىسا  نانغا مانا  دەسسەپ بېرەي...»
دەپ قەسەمخور شاھ توقاچ دەسسەپتىمىش،
نالىدا  ناننى  ئېزىپ      كەسلەپتىمىش.
ھەممە يەر جان قايغۇدا جىمجىت ئىمىش،
پادىشاھ   ياغ قايغۇدا  تىت-تىت ئىمىش.
ئورنىدىن شاھى قاۋان  چاچراپ  تۇرۇپ،
دەپتىمىش مۇنبەرنى «گۈم»مۇشلاپ تۇرۇپ؛
«بار ئىكەن چۆرەمدە مىڭ دەيۈز ئىشەك،
ئىتقا بەرسەم  گۆشىى  قىلماس  كېرەك،
نىمىدەپ  باققاندىمەن  چۈپرەندىنى ،
تىز يوقات، جاللات مۇنۇ دۆت بەندىنى!»
تۇرغىدەك  شۇندا ۋىجىك  ئىتكۆز ۋەزىر،
دەر ئىمىش «شاىم ئۈچۈن كاللام نەزىر ،
پات-يقىندا شاھ تۇران توي قىلغۇدەك،
ئەل ئارا  بايرامنىمۇ  خوي  قىلغۇدەك،
شۇ بىخۇد چاغ  پۇرسىتى-باسقىن قىلىش،
كاللىسىنى  داۋزىغا      ئاسقىن  قىلىش...»
«بارىكاللا» دەپ  ئۇنى  تۆرگە ئېلىپ ،
قىپتۇ تارتۇق  ئۈچ لىگەن تىللا بېرىپ.
دەپتىمىش پىتكۆز ۋەزىر يەردىن قاراپ،
ئۈچكىدەك  تەسۋىسىنى بىر-بىر ساناپ؛
«شاھىمىز دانا ، لىكىن  بىمەك كرەك،
شاخ ئېگىشكە ھەم ياغاچ ئىلمەك كېرەك.
ئۆزگە ئەل مۇنچە ئاسان چاغلانسا سەل،
بىز ئۈچۈن  ئاپەت مانا  يۈزلەندى دەل...
ئۇ تېگىش  پەيتى دىسەك ئىشلار چاتاق،
يەر يۈزى  بىزلەرگە تەڭ ئاتقاي چوماق.
مەنزىلى چىگرا بولۇر   بىزگە يېقىن ،
سالغىلى ياۋغا  پىچاق  ئەپلىك بېقىن.
ئەڭ مۇھىم  شۇ پەللىدىن ساتقىن تپىش،
ئانىسى كۆكسىگە ئوق   ئاتقىن تېپىش.
شۇندىلا نۇسرەت ئۈچۈن ئىشلار ئاسان،
سارغىيىپ دۈشمەن يۈزى بولغاي سامان»
«بەللى!»دەپتۇ شاھ قاۋان چاپتۇ چاۋاك،
پۇل ئۈچۈن پىتكۆز تېپىپ كەپتۇ كاۋاك.
ئورنىدىن  تۇرغان ئىمىش  مايمۇن چىراي،
دەپتىمىش«قىلسىلا ئەمىر  جەڭگە باراي،
ئەمما-زە،مۆھلەتنى سەل-پەل سۈرگۈلىك،
ئاڭقىچە  رۇسلاپ بىلەكنى  تۈرگۈلۈك ...
خىل قورال-جابدۇق تېپىش،ئەسكەر ئېلىش،
جەڭ  ماھارەتتىن  ئاۋال تەلىم بېرىش...
يەتكۈدەك  ئادەم،ئوزۇق تەل بولمىسا،
ئوڭ ئەمەس،شاھ ماتىمى ھەل بولمىسا...
شاھ تۇران قالغان ئىمىش ئۆلمەككە ئاز،
يەر يۇتار  ئۇنى چوقۇم  كەلمەيلا ياز،
شۇ كۈنى شۇمتەكلىرى تەخىت تالىشار،
چوڭ-كىچىك تاج كيگىنى پەيىت مارىشار.
قان ئىچەر تەخىت ئالغۇچە بىرسى ھامان،
بۇ ھەقىقەت،قىلمىسىلا   قىلچە   گۇمان.

1715741324qq
ئئ

سەييارە0

جاپا چىكىپسىز،رەخمەت سىزگە.

泉的男孩

كىچىكلىگىمگە قايتقاندەك بولدۇم

گۈلزار

بۇ داستان مېنى بالىلىقتىكى گۈزەل ئەسلىمىلەر قوينىغا ئېلىپ كەتتىغۇ .  رەھمەت ئاشۇ سەبىلىكتىكى شېرىن ھەم گۈزەل چاغلارنى ئەسكە سالغىنىڭىزغا .

pari

رەھمەت جاپا چېكىپسىز

دىلكەش

چۈشۈرۋالدىم .رەھمەت سىزگە .

سىرداش

ئەتەبەتۇل ھەقايىق   مەن  كىچىكىمدىن تارتىپ  ياىشى  كۈرۈپ  ئېغىزىمدىن چۈشۈرمەيدىغان  داستان ئىدى،  بۇ  داستان بىلەن  ئۇچراشتۇرغىنىڭىزغا  كۆپ رەھمەت.