ئوتتۇرا مەكتەپ تىل-ئەدەبيات ئوقۇتقۇچىلىرى ‹ئۆزقۇت›

ئۆزقۇت

ئوتتۇرا مەكتەپ تىل-ئەدەبيات ئوقۇتقۇچىلىرى ئەھمىيەت بېرىشكە تېگشلىك نۇقتىلار

ئالىمجان نەسىردىن ئۆزقۇت

1.دەرستىن سىرتقى كىتابلارنى ئوقۇتۇشقا ئەھىميەت بېرىش كېرەك.
ئوتتۇرا مەكتەپ ئوقۇغۇچىلىرىنىڭ بىلىش دائىرسى بىر قەدەر كېڭيگەن،تەرەققىي قىلغان بولغاچقا ئۇنى ئۆزلۈكسىز كېڭيتىش،ئەتراپلىق تەرەققىي قىلىدۇرۇشقا،بىلىش دائىرسىنى ئاشۇرۇشقا توغرا كېلىدۇ.دەرىسخانا ئوقۇتۇشىدا نۇقۇل ھالدا دەرىسلىك ماتىرىيالى بىلەن كۇپايىلىنىپلا قالماستىن يەنە دەرىسىتىن سىرتقى ھەر خىل ئەدەبي كىتابلارنى ئوقۇشقا سەپەر قىلىش،ئۇچۇر بىلەن تەمنلەش،رىغبەتلەندۇرۇش كېرەك.بۇنىڭ ئۈچۈن مەكتەپ قىرائەتخانسىنىڭ رولىدىن ئۇنۇملۇك پايدىلىنىش كېرەك.
2.ئوقۇغۇچىلارنىڭ ئىملاسىغا ئەھىميەت كېرەك.
تىل-ئەدەبيات ئوقۇتقۇچىلىرى دەرىسخانا ئوقۇتۇشىدا ئۆزنىڭ ئىملاسىغا ئالاھىدە دىققەت قىلىش،دوسىكا خېتنى ئىملا قائىدىسى بويىچە ئۆلچەملىك،چىرايىلىق يېزىش ھەمدە ئوقۇغۇچىلارنىڭ ھەر خىل تاپشۇرۇقلىرىنى تەكشۈرۈگەن چاغدا تاپشۇرۇق ئشلەش جەرياندىكى ئىملا قائىدىسىگە ئۇيغۇن بولمغان سۆزلەرنى ۋاقتىدا تۈزۈتۇپ مېڭىش،تاپشۇرۇقتىن خۇلاسە قلغاندا يۇقارىقى تەرەپلەردىن ياخشى خۇلاسە چىقىرىش كېرەك.
3.ئوقۇغۇچىلارنىڭ ئاڭلاش،چۈشنىش ۋە تەسەۋۇر قىلىش ئىقتىدارىنىڭ يېتلىشگە ئالاھىدە ئەھىميەت بېرىش كېرەك.
سىنىپتا نۇرغۇنلغان ئوقۇغۇچىلار ئوقۇتقۇچىنىڭ دېگەن گەپلىرىنى بىرلا قېتىم ئاڭلاپ چۈشنىپ كەتىسمۇ،لېكىن بىر قسىم ئاڭلاپ چۈشنىش ئىقتىدارى تولۇق يېتىلمگەن ئوقۇغۇچىلار ئاسان چۈشىنىپ كېتەلمەيدۇ.دەرىسخانا ئوقۇتۇشدا بىرقسىم ئوقۇغۇچىلارنىڭ دەرىسكە دىققتنى مەركەزلەشتۈرۈش،كۆڭۈل قويۇپ دەرىس ئاڭلاش ئانچە ياخشى ئەمەس.بەزى ئوقۇغۇچلار دۇدۇقلاپ سۆزلەيدۇ،راۋان سۆزلەپ كېتەلمەيدۇ.يەنە بىر قسىم ئوقۇغۇچىلارنىڭ شەيئلەرنىڭ ھەر خىل ھالەتلىرىنى تەسەۋۇر قىلىش،يېزىقتا  ياكى ئاغزاكى ئىپادىلەپ بېرىش ئىقىتدارى تۆۋەن.بۇنداق ئوقۇغۇچىلارغا قارىتا ئوقۇتقۇچىلار كۆپلەپ مەشق قىلشقا رىغبەتلەندۇرۇش،تەشكللەش كېرەك. شۇڭا،ئاڭلاپ چۈشنىش،تەسەۋۇر قىلىشقا دائىر مۇناسۋەتلىك مەشقلەرنى كۈچەيتىپ،ئۇلارنىڭ ئاڭلاپ چۈشنىش،تەسەۋۇر قىلىش ئىقتىدارىنى يۇقىرى كۆتۈرۈشكە ئەھىميەت بېرىش كېرەك.
3.تېنىش بەلگىللەرنىڭ رولنى چۈشەندۇرۇشكە ئالاھىدە ئەھىميەت بېرىش كېرەك.
تېنىش بەلگىللەر تىل-ئەدەبيات ئوقۇتۇشىنىڭ مۇھىم قىسمى.تېنىش بەلىگىللەرنىڭ رولىنى توغرا ئىگىللەش،توغرا ئشلتىش،ئوقۇغۇچىلارغا مۇناسۋەتلىك ئۇچۇرلارنى توغرا يەتكۈزۈشتە ناھايتى مۇھىم ئورۇندا تۇرىدۇ.ئوقۇتقۇچلار دەرىسخانا ئوقۇتۇشىدا ئۆزى باشلامچى بولۇپ تېنىش بەلگىللەرگە ئەھىميەت بېرىش بىرگە،ئوقۇغۇچىلارنىڭ تېنىش بەلگىللەرنىڭ توغرا ئشلتىش ئىقىتدارىنى ئاشۇرۇشقا ئالاھىدە ئەھىميەت بېرىش كېرەك.
4.تىل-ئەدەبيات ئوقۇتقۇچىلىرى ئۇنۋېرسال ساپاسىنى ئۆستۈرۈشكە ئەھىميەت بېرىش كېرەك.
نۆۋەتتە يولغا قويۇلۋاتقان تىل-ئەدەبيات دەرىسلكى ھەممە پەنلەر بىلەن ناھايتى زىچ مۇناسۋەتلىك.تىل-ئەدەبيات ئوقۇتقۇچىلىرى دەرىسخانىغا كىرىشىتىن بۇرۇن دەرىسلىكە مۇناسۋەتلىك ھەر قايسى بىلىملەر پۇختا ئىگەللەپ،كۆپ خىل تەييارلىق بىلەن دەرىسخانىغا كىرىش كېرەك.مۇناسۋەتلىك پەنلەرنىڭ ئوقۇتقۇچلىرى بىلەن يېتەرلىك پىكىر ئالماشتۈرۈش،مۇلاھىز قىلىش،ئايدىڭلاشتۇرۇشقا تىگشلىك مەزمۇنلارنى ۋاقتدا ئېنىق بىلۋىلىش كېرەك.شۇڭا،تىل-ئەدەبيات ئوقۇتقۇچىلىرى ئۇنۋېرسال ساپاسىنى ئۆستۈرۈشكە ئالاھىدە ئەھىميەت بېرىش كېرەك.
5.تىل-ئەدەبيات ئوقۇتقۇچىلرى يېزىقىچلىق قابليتنى ئاشۇرۇشقا ئەھىميەت بېرىش كېرەك.
تىل-ئەدەبيات دەرىسلىكىدە ئۇنۋېرسال ئۆگىنىش ۋە ئىزدىنىش،يېزىقچلىق قىسلمىردا ئوقۇتقۇچىلارنىڭ ئالدىن كۆرستىپ بېرىش زۆرۈر بولغان تەلەپلەر ئوتتۇرىغا قويۇلغان.تىل-ئەدەبيات ئوقۇتقۇچىلىردا بەلگلىك يېزىقچلىق ئىقتىدارى بولمسا بۇ تەلەپنى ئورۇنداش بىر قەدەر قېينغا توختايدۇ.يەنە كېلىپ ئوقۇغۇچىلارنىڭ تاپشۇرۇقلىرىنى تەكشۈرۈشدىمۇ قېينچلىق بولىدۇ.شۇڭا،تىل-ئەدەبيات ئوقۇتقۇچىلىرى ئۆزلىرىنىڭ يېزىقچلىق قابليتىنى ئۆستۈرۈشكە ئۆزلۈكسىز ئەھىميەت بېرىش كېرەك.
6.ئوقۇغۇچىلارنىڭ ئاغزاكى ئىپادىلەش ئىقىتدارىنى ئۆستۈرۈشكە ئەھىميەت بېرىش كېرەك.
ئوقۇغۇچىلارنىڭ ئاغزاكى ئالاقە ئىقتىدارىنى يۇقىرى كۆتۈرۈش ئوقۇغۇچىلارنىڭ تىل بايلىقىنى ئاشۇرۇشقا ئالاھىدە ئەھمىيەت بېرىپ، دەرستىن سىرىتقى كىتابلارنى كۆپلەپ ئوقۇشقا يېتەكلەپ، ئوقۇتقۇچى ئۆزى ئاغزاكى ئالاقە جەھەتتە ئوقۇغۇچىلارغا ئۈلگە بولۇش،دەرىسخانا ئوقۇتۇشىدا ئۆزىنىڭ نۇتۇق تىلىنىڭ راۋانلىقىغا، ئېنىق، چۈشىنىشلىك بولۇشىغا ئەھمىيەت بېرىش،مۇۋاپپىق ۋاقىت چىقىرىپ ئوقۇغۇچىلارغا مەخسۇس تېمىدا تەييارلىق ئاساسىدا نوتۇق سۆزلەش پۇرسىتى يارىتىپ بېرىش ، ئىتۇت، دىراممىلاردا رول ئالغۇزۇش، شىئىر دىكلىماتسىيە قىلغۇزۇش، كىچىك مۇخبىرلار زىيارەت پائالىيىتى تەشكىللەش، تەقلىدى سوت ئۇيۇشتۇرۇش  قاتارلىق كۆپ خىل ئۇسۇللاردىن پايدىلىنىپ ئۇلارنىڭ ئاغزاكى ئالاقە ئىقتىدارىنى قەدەممۇ-قەدەم يۇقىرى كۆتۈرۈش،مەشىق جەريانىدا ئوقۇغۇچىلارنى باشقىلارنىڭ سۆزىنى سەۋرچانلىق بىلەن ئاڭلاش، قارشى تەرەپنىڭ سۆزى، چىراي ئىپادىسى، ئىنتۇناتسىيىسى، قول ھەرىكىتىگە ئاساسەن سۆزلىگۈچىنىڭ كۆزقارىشى ۋە ھېسياتىنى چۈشىنىش ھەققىدىكى كۆرسەتمىلىك مۇلاھىزىلەرگە تەشكىللەپ، ئوقۇغۇچىلارنى بۇ ھەقتە ئېنىق چۈشەنچىگە ئىگە قىلىش بىلەن بىر ۋاقىتتا، ئۇلارنىڭ مەسلىلەرنى مۇلاھىزە قىلىش ئىقتىدارىنى يۇقىرى كۆتۈرۈشكە ئەھىميەت بېرىش كېرەك.

گۈلزار

ياخشىمۇسىز ؟
ئوقۇتۇش تەتقىقات تېمىسىدىكى بۇ تېمىلىرىڭىزنىڭ پايدىلنىش قىممىتى ناھايتى يوقۇرى ئىكەن . ئوقۇتقۇچىلار بۇ ماتىرياللىرىڭىز ئارقىلىق دۇچ كەلگەن مەسىلىلەرگە جاۋاپ تاپىلىغىدەك رەھمەت .