ئۇيغۇر كىنوچىلىقى ھەققىدە ‏ئويلىغانلىرىم(‏ئەفغانىي)

elrexid

      ‏          ئۇيغۇر كىنوچىلىقى ھەققىدە ‏ئويلىغانلىرىم
   
               ‏     ئەفغانىي

   كىنو___جەمئىيەتتىكى رېئال تۇرمۇشنىڭ ‏ئۆز-‏ئەينىنى بىر قەترە كېڭەيتىپ،كۈچەيتىپ تېخىمۇ يارقىن ھالدا تەسۋىرلەپ بېرىدىغان نازاكەتلىك ‏ئەينەك.‏ئۇنىڭ بەزىلىرى ‏ئاتا-‏ئانا،قىز-يىگىت ‏ئارىسىدىكى قايناق مۇھەببەتنى تېما قىلىش ‏ئارقىلىق،بەزىلىرى تۇرمۇش ‏ئوربىتىمىزدىكى ھەددىدىن ‏ئاشقان پەسكەشلىك ۋە ‏ئەپكەسلىك،كۆرۈم ۋه ‏ئۆلۈم،جىنايەت ۋە خىيانەت قاتارىدىكى ‏ئىبرەتلىك سۇژىتلاردىن ‏ئىجىما‏ئىيەتنىڭ زۆرۈر تەقەززاسى بولمىش مۇھىم ‏ئىدىيىلەرنى يارۇق رەۋىشتە يورۇتۇپ بېرىش ‏ئارقىلىق كۆرۈرمەنلەرگە بىر ياقتىن ھۇزۇر بېغىشلىسا،يەنە بىر ياقتىن ‏ئۇلارغا ‏مۇھەببەت ۋە ھەققانىيەت مۇجەسسەملەنگەن ھەقىقىي كۇھىقاپنىڭ نەدىلىكىنى چىنەپ بېرىدۇ.تۈركىيىنىڭ كىنولىرى ھەق-ناھەق ۋە ‏ئادالەتنى،ھىندىستاننىڭ كىنولىرى مۇھەببەتنى كىنو ‏ئىدىيىسىنىڭ خۇرۇچى قىلغان بولسا،ئامېرىكىنىڭ كىنولىرى ‏ئۆزىنىڭ ۋايىغا يەتكەن فانتازىيىسى بىلەن بىر ‏ئىنساننىڭ ۋۇجۇدىدىكى كۈچنىڭ نەقەدەر قۇدرەتلىك ‏ئىكەنلىكىنى ‏ئىسپاتلايدۇ.شۇڭىمۇ كىنوچىلىق دۇنياسى لالە-رەيھانلىقتەك رەڭدارلىققا تولغان.
     دىيارىمىز شىنجاڭمۇ باشقىلارنى دوراپ سېنارىيە كۆمۈرى قالانغان ھەرخىل كىنو ‏ئوچاقلىرىدا كۆيۈپ باقتى،قازانلىرىدا قايناپ باقتى.لېكىن تۈزۈك كۆيۈپ،تۈزۈك قاينىيالمىدى.‏ئەيتاۋۇر،بىزنىڭ كىنولىرىمىز كۆرۈرمەننى ‏ئاسانلا زېرىكتۈرۈپ قويىدۇ.‏ئۇنداقتا،كىنوچىلىقىمىزدىكى بۇ چوڭ يوچۇق زادى نېمە؟
     بىرىنچى،مەبلەغ ‏ئاز.كىنو كۆرۈنۈشلىرىنىڭ بەد‏ئىيلىكى مەبلەغنىڭ كۆپ بولۇشى بىلەن ‏ئاشىدۇ.مەبلەغ كۆپ بولسا،سېنارىيىچىمۇ ‏ئوڭغۇل-دوڭغۇل ‏ماي يوللارنى،ۋاراڭ-چۇرۇڭ باققاللار بازىرىنى،تۆت كۋادرات كىلومېتىردىن ‏ئاشمايدىغان نەق مەيداننى لايىھىلىمەي،گۈزەل تارىم بويلىرىنى،داۋانچىڭنىڭ كەڭتاشا يوللىرىنى تاللاپ،گادىرماچ ھەم جەلپكار ۋەقەلىكلەرنى سۈرەتلەشتە ‏ھېلى قەشقەر ھېلى ‏ئۈرۈمچىنى،ھېلى بېيجىڭ ھېلى تۈركىيىنى ‏ئەرسات قىلىپ توسالغۇسىز يازالايدۇ. شۇنداق بولغاندىلا،بىزنىڭ كىنولىرىمىز ‏ئاندىن ھوللىۋود،بوللىۋود ۋە ‏ئوسمان سىناۋلاردەك چېگرا ‏ئېشىپ بازارلىنالايدۇ.دەل تەتۈرىچە،ھازىرقى فىلىملىرىمىزنىڭ ۋىلايەت ‏ئاتلىيالمايۋاتقانلىقى بىزنى چارىسىز ‏ئەپسۇسلاندۇرىدۇ.
     ‏ئىككىنچى،جانسىزلىق.جانسىزلىق دېگەندە،ئاۋۋال جانلىقلىقنىڭ نېمىلىكىگە ‏ئىزاھات بېرىش كېرەك بولىدۇ.جانلىقلىق___تەبئىيلىك،يەنى پېرسوناژلار ھەرخىل خاراكتېردا ‏ئوتتۇرىغا چىقىشتا چاندۇرۇپ قويماسلىقى لازىم.بولمايدىكەن،كۆرۈرمەنلەر بۇنى ‏ئازراق تۇيۇپلا قالسا،كىنودىن رايى يېنىپ كېتىدۇ.بۇ ھالەتنى پۈتۈنلەي ‏ئارتىسلار يارىتىدىغان بولۇپ،بۇ ھال كىنونىڭ جېنى ھېسابلىنىدۇ.شۇڭىمۇ،ئىجابىي-سەلبىي ‏ئوبرازلارنى ‏ئەڭ يۇقىرى پەللىدە ‏ياراتقان سيلۋېستېر ستاللون(رامبو)،ئارنولد شىۋارزېنېگگېر،شاھرۇھخان،چېڭلوڭ،نىجاتى شاشماز(پولات ‏ئەلەمدار)لار دۇنياغا داڭلاندى.‏ئەكسىچە،بىزنىڭ ‏ئارتىسلىرىمىزنى بىزدىن باشقا يەنە كىم تونۇيدۇ؟
     بىزدە سۈتۈن ‏ئارتىسلار جىق.‏ئابدۇكېرىم ‏ئابلېز قاتارلىق بىرنەچچە ‏ئارتىسلارنى ھېسابلىمىغاندا،دېنى پىشقان،تەجرىبىسى مول ‏ئارتىسلار ‏ئاساسەن يوق دېيەرلىك.
     ‏ئۈچىنچى،ئۆرپ-‏ئادەت بىلەن زامانىۋىيلىق ياخشى بىرىكەلمەسلىك.بۈگۈن كىشىلەرنىڭ ‏ئېڭىدا مۇنداق بىر زەھەرلىك جىرىم يىلتىزلىنىۋاتىدۇ: قالاقلىق دېسە شەجەرىمىزگە،ئۆرپ-‏ئادىتىمىزگە باقىدىغان؛ئىلغارلىق دەپ بولغۇچە ‏ئۇدۇل غەربنى ‏ئەسلەيدىغان خاتا خاھىش.يېقىنقى ‏ئىككى يىلغىچە بولغان كىنولىرىمىز كۆپىنچە ‏ئۆرپ-‏ئادەتنى،ئاممىۋىيلىقنى ‏ئۇل تاش قىلىپ ‏كەلگەن،يېڭىلىقتىن ‏ئەسەر يوق ‏ئىدى.‏ئەمما ھازىرقىلىرىدا يېڭىلىق يۈز پىرسەنت،ئۆرپ-‏ئادەت نۆل بولۇپ قالدى.بۇنىڭ كۆرۈنەرلىك مىسالى:<تاكسىچىنىڭ سەرگۈزەشتىسى>.بۇ ‏ئا‏ئىلىۋى كومىدىيىدىكى ‏ئەڭ ‏ئېچىنارلىق تەرەپ،‏‏ئارتىسلارنىڭ ‏ئۇيغۇر ‏ئىكەنلىكىدىن دېرەك بېرىدىغان ‏ئۇلارنىڭ ‏ئىسمىدىن باشقا بىرمۇ ‏ئۇچۇر يوق.‏ئەرلەر بۇ فىلىمنى كۆرۈپ قانغۇچە كۈلۈۋالدى،خالاس!‏ئاياللارچۇ؟‏ئۇلار مەربىيەنىڭ ‏ئۆيىدىكى سافا-جابدۇقلارنى،ئۆي بېزەكلىرىنى،مەربىيەنىڭ ‏ئۆزىنى ياسىشىنى ۋە ‏ئۇنىڭ گىرىم بۇيۇملىرىنى ‏ئىما قىلىپ تۇرۇپ،ئېرىنىڭ ھازىرغىچە ‏ئۆزىگە قىلغان- ‏ئەتكەنلىرىنىڭ ھېچنىمە ‏ئەمەسلىكىنى ‏ئەسكەرتىپ ‏ئۆتۈشتى.‏فىلىمدە باش روللارنى ‏ئاساسەن قېلىن ‏ئارتىسلار ‏ئالغان.«مويسىپىت» ‏ئارتىسلار ‏ئاساسەن بىر قىسىمدىن رول ‏ئالغان.بۇ فىلىمنىڭ ‏ئەڭ ماختاشقا ‏ئەرزىيدىغان يېرى شۇكى،ئۇيغۇر كىنوچىلىقىدىكى ‏ئىككىنچى يوچۇق:جانسىزلىقتىن خالىي.روللاردا ‏ئاساسەن ‏ئىقتىدارلىق،كەسپىي ‏ئۆتمۈشى ‏ئۇزاق ‏ئارتىسلار بولغاچقا،ئوبرازلارنى كۆڭۈلدىكىدەك ياراتقان.
     <تاكسىچىنىڭ سەرگۈزەشتىسى> گەرچە بىر بۆلۈم كىنو-فىلىم ‏ئەمەس،بەلكى كۈلدۈرگە بولسىمۇ،‏ئەمما يېرىم كىنوچانلىقى بار.بۇنداق سەنئەت ‏ئەسەرلىرىگە قويۇلىدىغان تەلەپ گەرچە بەك كۈچلۈك بولمىسىمۇ،ئەمما ‏ئۇنىڭ بۇندىن كېيىنكى كىنوچىلىقىمىزغا ‏ئازدۇر-كۆپتۇر چاكىنىلىقنى ‏ئاتا قىلىشى بەلكىم.شۇڭا بىز كىشىلەرگە بۇ ‏ئاقىۋەتتىن ‏ئاگاھ بېرىۋاتىمىز.
     بىر مەزگىل بۇرۇن،بىز ‏<ئانارخان>نى ‏ئاھانەتلىگەنىدۇق،ھازىر <تاكسىچىنىڭ سەرگۈزەشتىسى>نى «تىللايمىز»!
     <تاكسىچىنىڭ سەرگۈزەشتىسى>نىڭ بۇندىن كېيىنكى كىنولارنىڭ ‏ئەندىزىسى بولۇپ قالماسلىقىنى ‏ئۈمىد قىلىمىز.مەركىزى ‏ئىدىيىسى ياخشى بولۇپ،ئۇنىڭ ‏ئۈچۈن خىزمەت قىلغان بايانلار ساغلام بولمىسا،بۇنىمۇ مۇۋەپپىقىيەتلىك كىنو قاتارىدىن سانىمايمىز.‏ئەگەر كىنوچىلىق قەسىرى مەسئۇلىيەت ‏ئېڭى ‏ئۈستىگە قۇرۇلمىسا,بىز ‏ئۇنى ‏ئەخلەتتىن ‏ئارتۇق كۆرمەيمىز.پاكىستانلىق ‏ئىسلام ‏ئالىمى ‏ئەكبەر ‏ئەھمەد مۇنداق دەيدۇ:"بەش بۇرجەكلىك بىنا(‏ئامېرىكا دۆلەت مۇداپىئە مىنىستىرلىكى)  قىلالمىغان ‏ئىشنى ھوللىۋود قىلالىدى."
     يېقىنقى كۈنلەردە،ئىچىمىزدىن بىر قىسىم رېژىسسور ۋە ‏ئارتىسلار تۈركىيە قاتارلىق دۆلەتلەردىكى داڭدار كىنو ‏ئەربابلىرى بىلەن مۇباھىسەلەشتى.بىر ‏ئۇيغۇر <كۇردلار ۋادىسى>دا رول ‏ئالدى.بۇ ‏ئاكتىپ بولغان‏ ‏ئىنتىلىش روھى،توغرا يۆنىلىش.بىز كىنوچىلىق جەھەتتە ھەقىقەتەن چەتئەلدىن يېتەرلىك تەلىم ‏ئېلىشقا مۇھتاج.بىراق،تەلىم ‏ئالدۇق دەپ غەربنىڭ ‏ئەخلەتلىرىنى،شەرقنىڭ سەپسەتىلىرىنى كىنولىرىمىزدا جارى قىلدۇرماسلىقىمىز لازىم.بولۇپمۇ چەتئەل كىنوچىلىق دۇنياسىدا ‏ئەۋج ‏ئالغان شەھۋانىيەتتىن يىراق تۇرۇشىمىز،ئۇ بۇدۇشقاق ۋابانىڭ بىزگىمۇ يۇقۇپ قېلىشىدىن ھەزەر ‏ئەيلىشىمىز كېرەك.بولمايدىكەن،ئەكبەر ‏ئەھمەد كايىغاندەك:"مۇشۇنداق كۆرۈنۈشلەر(ھاياسىز كۆرۈنۈشلەر) تۈپەيلىدىن،باشقا كۆرۈنۈشلەر،مەسىلەن،مەيلى جىددىي ھۆججەتلىك فىلىم بولسۇن ياكى سۆھبەت پروگراممىسى بولسۇن،ئوخشاشلا ‏ئۆز قەدرىنى يوقىتىپ قويىدۇ." دېگەن ‏ئاقىۋەت كېلىپ چىقىدۇ.بىز تارىختىن بۇيان خاتا ‏ئىشتىن يانماي،نەتىجىدە تەكرارەن ‏ئوخشاش پۇشايمانغا مۇپتىلا بولۇپ كەلدۇق.نېمىشقا بىرەر نۆۋەت تراگېدىيەدىن بۇرۇن كەسكىن مۇتالىئە بىلەن سەۋەبكە يول ‏ئالمايمىز؟ياكى يەنە ‏ئون يىلدىن كېيىن زەرداب بىلەن ھىجران دەرۋازىسىنى ‏ئاچامدۇق؟
     خەلقىمىز كىتابتىن ياندى.‏ئاۋۋالقى شانۇ-شۆھرەتلىرىدىن تاندى.نېمىشقا؟كىنو مەستانىچىلىقى بۇنىڭ ۋەجى.‏كىتاب ‏ئوقۇش ئىككى مىڭ يىلدىن بېرى ‏سىڭىپ بولالمىغانىدى،كىنو كۆرۈش قىسقىغىنا يېگىرمە يىلدىلا ‏ئۆي-‏ئۆيلەردە ‏‏ئەۋج ‏ئېلىپ،مەۋج ‏ئۇرۇپ ‏ئاقتى.ھازىر كىتابلار ‏ئېگىز جازىلاردا توپا‏-چاڭ بېسىپ ياتماقتا.كىتابخانىغا باققاندا،پلاستىنكىخانا قەۋەت ‏ئاقىدۇ.پلاستىنكىخانىلاردا ‏ئۆچرەت تۇرۇپ مىڭ تەستە بىر تەخسە پلاستىنكا سېتىۋالىمىز-يۇ،ئەمما كىتابخانىلاردىن بىر ‏ئەقىل ‏ئىگىسىنى ‏چېلىقتۇرغىلى بولمايدۇ.بەزى دىلى،ئەقلى كورلار ھەتتا كىتابخانىغا كىرىشتىن نومۇس قىلىدۇ.چۈنكى،ئۇلار «كىتاب خالتىسى» دېگەن ‏ئاتاققا ‏ئۆچ.‏‏ئەجەبا ‏ئۇلار يەھۇدىيلارنىڭ كىتاب بىلەن دۇنياغا خوجايىنلىق قىلۋاتقانلىقىنى بىلمەمدۇ؟ئەگەر ‏ئۇلار بىر پارچە كىتاب ‏ئەمەس،بىر ‏ئېغىز كىتابىي كالامنىڭ قەدرىنىڭ نەقەدەر تۇتىيا ‏ئىكەنلىكىنى بىلگەن بولسىدى،كۈنۇتۈن كىتابخانىدىن چىقماس ‏ئىدى.لېكىن،ئەمەلىيەت شۇنداق!شۇڭا كىنونىڭ يۈكى،مەسئۇلىيىتى ‏بارغانچە ئېغىر بولماقتا،ئۇ ‏ئەمدى يازغۇچىلارنىڭ ھەسرەت-پىغانلىرىنىمۇ يۈدۈۋېلىشى كېرەك.
     قىسقىسى،كىنوچىلىقىمىزغا مەبلەغ سالايلى.<تاكسىچىنىڭ سەرگۈزەشتىسى>گە جەم بولالىغان تالانتلىق ‏ئارتىسلىرىمىز باشقا ‏ئىدىيىۋى مەزمۇنى يارقىن،سۈپەتلىك كىنولارغىمۇ قەدىمىنى بەرسۇن!‏كىنو ‏ئىشلىگەندە,‏مىللىي ئۆرپ-‏ئادەت قامۇسىنى ‏ئاندا-ساندا ۋاراقلاپ قويسۇن!شەرتتىن چەتنىگەن،ناچار فىلىملەر بېشىنى يەڭدىن چىقىرىشى ھامان،بىزمۇ ‏ئىككىلەنمەي «تىللايلى»!

   2014-يىلى‏ ئۆكتەبىرنىڭ 29-كۈنى،يۇرۇڭقاش

ALMEQI

كىنولىرىمىزغا سىياسىينىڭ ئارلىشۋىلىشى 98%، شۇڭا
تازا ئۈمۈتلىنىپ كىتىشكە بولماس،

ئەنۋەر

(خەلقىمىز كىتابتىن ياندى.‏ئاۋۋالقى شانۇ-شۆھرەتلىرىدىن تاندى)

بەرھەق!

KOBEjan

شىنجاڭ كىنولىرىنىڭ 80-، 90- يىللاردا ئىشلەنگەنلىرىنى كۆرگۈچىلىكى بار. لېكىن ھازىرقى كىنولىرىنى پەقەت پارتىيە ئەزالىرىغا قۇيۇپ بەرسىلا بولدى

nigaran

ئەلراشىد يازغانلىرىڭىز ھەقىقەتەن توغرا. ھەممە نەرسىنىڭ بىر ۋاقتى بولىدۇ . شۇنىڭغا ئىشىنىمەنكى ، كىشىلەر  تېلۋىزور ، كېنو - فىلىم ، ئۈندىدارلاردىن چوقۇم بىر كۈنى زېرىكىدۇ . ئۇلارنىڭ روھى قانچە قۇرغاقلىسا بۇ نەرسىلەردىن شۇنچە بالدۇر ۋاز كېچىدۇ .ئىلىم ، بىلىم ئىنسان روھىغا جان بېرىدىغان بىردىنبىر ئامىل .  
ئۇلارنىڭ روھى جانلانسا تەپەككۈرىمۇ جانلىنىدۇ . تەپەككۈر جانلانسا ئەتراپتىكى ھەممە نەرسە ئۆزگىرىشكە باشلايدۇ ، ياكى ئۆزگەرتىشكە كۈچ چىقىرىدۇ .
ئۇيغۇر كىنوچىلىقىمىزمۇ ، كىتاپلىرىمىزمۇ .... ھەممە نەرسىمىز بىز ئويلىغاندىمۇ ياخشى بولىدۇ ئىنشائاللاھ !
بىز پەقەت ئۈمىدىمىزنى ئۈزمەيلى ! بىرىمىز چققان شوتىنى بىرىمىز ئېلىپ تاشلىمىساقلا ، يىقىلغانغا يۇقارىدىن قارىماي ئۇنىڭغا قولىمىزنى سۇنساقلا ھەممە ئىشلار بىز ئويلىغاندىمۇ ياخشى بولۇپ كېتىدۇ .

bezlar

كىنولىرىمىزغا سىياسىينىڭ ئارلىشۋىلىشى 98%، شۇڭا
تازا ئۈمۈتلىنىپ كىتىشكە بولماس،

bezlar

ھازىرقى كىنولىرىنى پەقەت پارتىيە ئەزالىرىغا قۇيۇپ بەرسىلا بولدى

tokqi123

بولدى سۆزلىمەيلا قوياي،خاتالىشىپ قالماي يەنە؟؟؟؟