قەغەزنى دۇنيادا ئۇيغۇرلار ئىجات قىلغان

aral1

80- يىللىرىنىڭ تارىخ كىتاپلىرىدىمۇ تۇرپانلىق سەيلۇن قەغەز ياساش تېخنىكىسىنى ئىجات قىلدى . دىگەن مەزمۇن بار ئىدى.

aral1

مەن ئۇقىغان تارىختا تۇرپانلىق سەيلون دىيىلگەن. تۇلۇقسىزنىڭ تارىخ كىتاپى.بىراق خازىر ئوزگۇرۇپ كىتىپتۇ.تاپالىساڭلار  85-يىللىرىنىڭ تۇلۇقسڭز تارىخ كىتاۋىغا قاراپ بىقىڭلار. مەن شۇ چاغلاردا ئۇيغۇرلارنىڭ توھپىسىدىن بەكمۇ پەخىرلەنگەن ئىدىم.خازىرقى تارىخ دەرىسلىكىنى كورۇپ ھەيران قالدىم.
تارىخمۇ زامانغا قاراپ ئوزگۇرۇپ تۇرىدىغان بوپتۇ.
بەلكىم سەيلۇندىن بۇرۇن ئىجات قىلغانلارمۇ باردۇ. لىكىن سەيلون ئىجات قىلدى دىگەندىمۇ سەيلون تۇرپانلىق ئۇيغۇردۇر.

alimjan00

ھە بۇ  سەيلۇن دەپ ئۇيغۇرلارنىڭ ئىسمى بارلىقىنى ئۇخمايدىكەنمەن

tuzluk

ئۇمۇد  غېنى  ئەپەندى  رىياسەتچىلىك  قىلغان   ‹‹ كوەڭلدىكى  سوز ››ىرۇگىراممىسدا  شۇ  خوتەن  قەغىزى  توغىرىسىدا  توختى  باقى  ئاكا  بىلەن  بولغان  سوھبەتلەر  بار  ئىدى،،،ئىسىمدە  قىلىشىچە  مۇشۇ  خىل  ئۇسۇلدا  ياسالغان  قەغەزنى  ئوپىراتسىيەدە  يۇقۇملىنىش  بولغان  يەرلەردىكى  تاشقى  ئورۇنغا  چاپلاپ  قويسا  ساقىيىشى  ياخشى  بولىدىكەننن،،يەنە  نۇرغۇن  ئالاھىدىلىكرىلىرى  بار  ئىكەنتۇق،،مەنمۇ  ئۇتۇپ  قاپتىمەن،،،

706

Abral12 يوللىغان ۋاقتى  2014-4-9 13:32
تۆت چوڭ كەشپىياتنىڭ ئىككىس بىزنىڭ . ( قەغەز ، مىق مەدب ...

قالتىس

yarix11

تارىخىي يازما مەنبەلەردە يېزىلىشچە ، 105-يىلى  سەيلۇن ئۆتكەنكىلەرنىڭ تەجىربىلىرىنى يەكۈنلەپ ناياپ ( قەغەز سۇيۇقلىقى ) تەييارلاپ، قەغەز ئىشلىگەن. ئەمما خەلق ئارىسىدا قەغەز ياسىلىپ بولغانلىقى مەلۇم. 1901 -يىلى ئاۋرىل سىتەيىن لوپنۇردىن قەغەز پارچىلىرىنى تاپقان.( ئارخىلوگىيەلىك ۋاقىت چېكى ۋېي-جىن دەۋرى يەنى مىلادى 220-420 يىللىرى) 1910-يىلى ۋېنادىكى بوتانىك،فىزولوگ ۋېسنىرنىڭ خىمىيىۋى تەھلىلىچە لاتا قېتىلغان ئۈجمە قوۋزىقىدىنئىشلەنگەنلىكى مەلۇم.يەنە شۇ دەۋرىگە تەئەللۇق تېپىلمىلاردىن تۇرپان رايونىدىكى قەبرىلەردىن قەغەز كەش ۋە قەغەز ئادەم چىققان.شاڭخەي شەھىرىنىڭ خىمىيىۋى تەھلىل قىلىشىچە، بىر قىسمى پاختىدىن كۆپ قىسمى كەندىردىن ئىشلەنگەن. خەن دەۋرى يەنى ( مىلادىدىن ئىلگىركى 25-206 -يىللار) خېلىلا يۈكسەلگەنماي ماددىسىدىن ئېرىغداش ئۇسۇلى ئىسلاھ قىلىنغان. ناياپنىڭ سۇپىتىمۇ روشەن دەرىجىدە ياخشىلانغان،تالالىرىنىڭ تەكشى-سىپتىلىقىمۇ يۇقىرى بولغان. ئۆسۈملۈك يىلىمى قوشۇلغان سۈپەتلىك پەردە گۈللۈك قەغەزۋە ئەتىقە قەغەز دىيىلىدىغان ئاقارتىلغان( سۈت) قەغەز دۇنيادا ئەڭ بۇرۇن ئىشلەنگەن  ئېسىل قەغەزلەر ھىساپلىنىدۇ. بۇلاردىن باشقا شىنجاڭ رايونىدىن تېپىلغان كىراخمال ۋە ھايۋان سۆڭكىنىڭ يىلىمى قېتىلغان رەڭلىك رەسىم قەغىزىمۇ بار بۇنداق قەغەز دىنىي مۇراسىم ياكى كۈيىدىن ساقلاش ئۈچۈن سېرىق بويالغان.
دېمەك تۇرپان- تارىم ئويمانلىقىدىكى قوۋملار مىلادىدىن ئىلگىرلا قەغەزچىلىك ھۈنىرىنى ئۆزلەشتۈرۈپ قەغەزنىڭ سۈپىتىنى ئۆستۈرگەن ھەم يېڭى سورتلىرىنى ياراتقان . قەغەزچىلىك ھۈنىرى بۇ يەر ئارقىلىق خوراسان- ئىرانغا تارقالغان بولىشى مۈمكۈن .
‹‹قەدىمقى ئۇيغۇر مەدىنيىتى›› ئىمىن تۇرسۇن.

tangiz

  ئارخىئولوگىمىز  قۇربان ۋەلىنىڭ  « بىزنىڭ تارىخىي يېزىقلىرىمىز » دېگەن كىتابىنى بىر ۋاراقلاپ باقىدىغانلار بارمۇ ؟
   تارىخىمىزنى ۋاراقلاش، ئۆگىنىش، ھەغدالىق قىلىش ھەربىر ئۇيغۇرنىڭ باش تارتىپ بولماس بۇرچى. « ئالساڭ ئال، مەندە جىق » دەپ تاشلاپ بېرىۋەرسەك ئەتە- ئۆگۈن ئەۋلادلارغا يۈز كەلگىلى بولماسمىكىن.