[ئاتتىلا] «باي ناھىيىسىدە مەجبۇرىي مائارىپ قانداق يۈرگۈزىلىۋاتىدۇ» غا رەددىيە

aptapliq

تولۇق ئوتتۇرانىڭ ھەممىنى ھەل قىلىپ كېتىشى ناتايىن. يەنە كىلىپ، ئۇيغۇر مائارىپىنىڭ ھازىرقى ھالىتىنى ھېچكىم ھېچقانداق نوقسانسىز دېگىنى يوق.
بىراق مائارىپنى، تولۇق ئوتتۇردا ئوقۇشنى بىراقلا يوققا چىقىرىۋىتىش ئاقىلانىلىق ئەمەس. تولۇق ئوتتۇرا مائارىپىنى، بالىلارنىڭ تولۇق ئوتتۇردا ئوقۇشىنى ئەلۋەتتە قوللاش كېرەك. يامان بولسا مەكتەپتىن، ئوقۇتقۇچىدىن كۆرۈش، ياخشى بولسا ئۆزىدىن كۆرۈش يارىماسلىق.
پايدىلىق ئىمكانىيەتلەردىن پايدىلانساق بولىدۇ، قېيىداش ھاجەتسىز. تولۇق ئوتتۇردا قەتئىي ئوقۇش كېرەك. مەجبۇرىي ئوقۇش كېرەك.
دوختۇرخانىدا  داۋالاش ھادىسىسى سەۋەبىدىن ئادەم ئۆلگەنلىكىنى كۆرۈپ، دوخىتۇرخانىلارنىڭ ھەممىسىنى تاقىۋىتەمدۇق؟دوختۇرخانىدا ئادەم ئۆلگەنلىكى ئۈچۈن دوختۇرخانا ئادەم ئۆلتۈرىدىغان جاي دېسەك بولامدۇ؟ دوختۇرخانىلارغا كېسەل كۆرسەتكىلى كەلمەسلىك كېرەكمۇ؟

ilim

ئەمىسە مەقسەت مۇددىئا ئاددىي ئاتىللا ئۆزىڭىز مەسىلىنى مۇرەككەپلەشتۇرۋېېتىپسىز .جېكسوننىڭ ماقالىسىدىمۇ تولۇق ئوتتۇردا ئوقۇتماڭلار دىمەپتۇ .ئوتتۇرا مەكتەپتىن تولۇقسىز ياخشى دىگەن گەپنىمۇ دىمەپتىغۇ؟شۇنداق ئىدىيە ئالغا سۇرۈلدىمۇ ؟جېكسوننىڭ بەلكىم ئەدەبىي ئىپادىلەش كۈچى تۆۋەن ‹شوركا› قىزىققان يازارمەن بولىشى مۇمكىن .بايدىكى تولۇق ئوتتۇرا مەكتەپ بالىلىرىنىڭ مەكتەپ ۋە مەكتەپتىن سىرتقى تۇرمۇشىغا ئارلىشىپ باققاندەك قىلىدۇ .يىرگىنىشلىك ھادىسىلەرگە بىۋاستە ئۇچۇرشۇپ باققان ئادەم بىلەن ئۇچىراشمىغان ئادەمنىڭ پىكىر ئۇسسولى ئوخشىمايدۇ .جېكسون گەرچە بىتەرەپلىمرەك سۆز قىلىپ قويغاندەك قىلىدۇ .لېكىن ئۇنىڭ دەۋاتقىنى باي تولۇق ئوتتۇرا ياشلىرى ئارسىدىكى ئەخلاقى بۇزۇلۇش مەسىلىسى .
شەخسى مېنىڭ قارىشىم بايدا ھەقىقەتەن مەجبورى تولۇق ئوتتۇردا ئوقۇتۇش ھادىسىسى بولسا مەن قەتئىي قارشى .خەقنىڭ قانداق ئادەم بولۇش ئەركىنلىكى ئۆزىدە بولىشى كىرەك .بۇنڭغا سىياسەت ئارلىشىۋېلىشى بولۇپمۇ سىياسەت مائارىپقا ئارلىشىۋالىدىغان بۇنداق بۇزۇق مائارىپ مۇھىتىدا بۇ ئىشقا ئارلىشىۋېلىشى ئادەمنى توخو ئەت قىلىپ قويىدۇ .ئەگەر ھەقىقى ساپا مائارىپى تەكىتلىنىدىغان سىنگاپوردەك ،كانادادەك مائارىپ تۇزۈلمىسە بولسا ئىدى مەجبورى 13يىللىق مائارىپ قوللانسا قوش قاللاپ قوللىساق بولاتتى .مەن بالىلىرىمىزنىڭ ئاتا ئانىلارنىڭ يىتەكلىشى ئاستىدا تولۇقسىزغىچە ئوقۇشنى تاللىشىنىمۇ ۋە ياكى تولۇق ئوتتۇرنى پۈتتۈرۈرۈپ ئۆرلەپ ئوقۇشىنى تاللىشىنىمۇ قوللايمەن .ھەممىسىنىڭ ئۆزىگە خاس ئەۋزەللىكى ۋە يىتەرسىزلىكى بار .
ئاتىللا سىزدەك مائارىپچىلارنىڭ خۇپىيانە بولسىمۇ ھەل قىلىدىغىنى قانداق قىلىپ باللارغا ئىسلامى ئەخلاق يولىنى كۆرسىتىپ بىرىش باشقىچە دەپ باقسام قانداق قىلىپ ئۇيغۇر ئەخلاقى رامكىسى ئىچىدە ياشالايدىغاننى كۆرسىتىپ بىرىش .ھەممىمىزنىڭ دەۋاتقىنى ئەخلاق مەسىلىسى .مانا بۇ ئەڭ موھىم .

albax

مائارىپ ئەمەس ، ناۋادا ھەسەل يىگۈزۈش مىنىڭ رازىلىقىمسىز بولسا ، يىمەسلىك ھوقۇقۇمغا دەخلى قىلسا مەن ئەلۋەتتە قانۇنلۇق ھوقۇقۇمنى قوغدىغان بۇلاتتىم ..............
  ياخشى نەرسە مەجبۇرلانغان بۇلىدىكەن ، ئۇ ئاۋامنىڭ نەزىرىدە يامان نەرسە خالاس ، چۈنكى بۇ يەردىكىسى باشقا نەرسە ئەمەس ...........قانۇنى ھوقۇق مەسىلىسى ! ئۇنىڭغا ھۆرمەت قىلىنىشى كىرەك !
  مەجبۇرلىماي تۇرۇپمۇ تۇلۇق ئوتتۇرىدا ئۇقۇيدىغان قىلغىلى بۇلىدۇ . خىزمەت بەرسە ، ئوقۇش پۇلى ئالمىسا ، پايدىلىق بىلىملەرنى كۆپرەك بىرىپ ، ئۇيغۇر ئەخلاقى بۇيىچە تەربىيە قىلىپ چىڭ تۇتسا .......................................
   يازما ئىگىسىنىڭ ئايرىم پىكىرلىرىنى قوللايمەن ، لېكىن مۇستەبىتلەرچە قاراشنى قوللىغانلىقى ، قانۇنى ھوقۇق نوقتىسىدىن تەھلىل قىلمىغانلىقى ئۈچۈن جۇڭگونىڭ « قەھرىمان »  فىلىمى شۇنداق تېخنىكىلىق ، زامانىۋى ، داڭلىق ئارتىسلار رول ئېلىپ ئىشلەنگەن بولسىمۇ مۇستەبىتلىكنى تەرغىپ قىلغانلىقى ئۈچۈن ئوسكار مۇكاپاتىغا ئىرىشەلمىگەندەك ، بۇ يازما مىنىڭ قوللىشىمغا ئىرىشەلمەيدۇ .

kapqigay

ئۇيغۇر مائارىپ تارىىغا قارايدىغان بولساق بىزنىڭ مەمتىلى تەۋپىققا ئوخشاش نۇرغۇن ئوغلانلىرىمىز يېڭىلىقنى ئېلىپ كىرىش ئۈچۈن يېڭىچە ئارىپنى ئومۇملاشتۇرۇش ئۈچۈن ئىسسىق قانلىرى بىلەن بەدەل تۆلىگەن. ئەمدى باي ناھىيىسى خراجەتنى ھەل قىلىپ  تولۇق ئوتتۇرا مائارىپىنى ئومۇملاشتۇرۇشنىڭ ئۆزى بىر خەيرىلىك ياخشى ئىش. چوقۇم باي ناھىيىسى بۇنىڭ ئۈنۈمىنى كەلگۈسى 10يىل ئىچىدە تولۇق كۆرىدۇ. ئەمدى بۇنىمۇ خاتا بولدى دىيىشنىڭ يەنە قانداق ئورنى بار.؟ تولۇق ئوتتۇرا ئومۇملاشتۇرۇلسا چۇقۇم ئالى مەكتەپكە كىرىش نىىسبىتى يۇقىرى بولۇدۇ دىگەن گەپ . ئالى مەكتەپ پۈتتۈرگەنلەر كۆپ بولسا خەلىقنىڭ مەدىيەت ساپاسى يۇقىرى كۆتىرىلدى ، دىگەن گەپ. مەن بۇنى قەتئىي قوللايمەن . ئاتىللا سىزگە كۆپ رەھمەت.

abdukorax

ئەجەپ قىززىق ئىش،ماۋۇ جىكسۇن دىگەن ئەمدىلا بۇرۇتى خەت تارتقان بالىنىڭ تىمىسىغا ئاتىللادەك كىشىلىرىمىزنىڭ رەددىيە تىما يوللىشى راسلا مەن ئۈچۈن قىززىق تۇيۇلدى.ھەر نىمە دىگەن بىلەن بۇ تىلى چۈرۈك ئوچوق پىكىرلىك ئىنىمىزغا قايىل بولدۇم.ئاتىللانىڭ مەسئۇلىيەتچانلىقىغا قايىلمەن.ئەمدى بۇ تىمىغا كەلسەك شەخسەن مەن قەتئى قوللىمايمەن.ئەمدى سەۋەبلىرىمنى ئوتتورغا قوياي.
1.ئەڭ ئاددى مىسال،مىنىڭ ئىككى ئىنىم ئىچكىرىدىكى ئالىي مەكتەپلەردە ئوقويدۇ.بىرى دۆلىتىمىزدىكى نوقتىلىق ئۈنۋىرسىتىتا،كىلەر يىلى ھەر ئىككىلىسى پاراكتىكىغا چىقىدۇ،لىكىن ھازىرغىچە بىر پارچە ئەمەس ئوڭلاپ تىتىغۇدەك بىر بەت نەرسە يازالمايدۇ.ئادەتتىكى ماقالىدىن بىرنى يىزىپ باق دىسىڭىز سۆز جۈملىلىرى قاملاشمىغان بويالغان بىر ۋاراق قەغەزنى قولىڭىزغا تۇتۇقۇزۇپ قويىدۇ.بىر ئالىي مەكتەپ پۈتتۈرەي دىگەن ئادەم...
2.قوش تىل دەپ دەرسلەرنى بەك قالايمىغان قىلىۋەتتى،مەن ئالىي مەكتەپنى پۈتتۈرۈپ خىزمەتكە چىققاندىن كىيىن مەلۇم خىزمەت ئىھتىياجى بىلەن ئۆزۈم ئوقوغان تولوق ئوتتورا مەكتەپكە كىردىم ،ماڭا ماتىماتىكا ئۆتكەن ئوقوتقۇچۇم دەرۋازىۋەن بوپتۇ،شۇ ۋاقىتتىكى ئىلىمىي مۇدىر بىلەن كۆرۈشۈپ چىچىغا ئاق كىرگەن،ئۆمرىنى مۇشۇ مەكتەپتە ئۆتكۈزگەن  بۇ پىشقەدەم ئىغىر ئۇھسىنغان ھالدا << بىر سىنىپتا 50 بالا بولسا دەرسنى چۈشىنىپ،ئۈگىنىپ ماڭالايدىغىنى ئاران ئۈچ تۆت،بەزى سەرخىل ئوقوتقۇچىلىرىمىزمۇ خەنزۇتىلىدا دەرس بىرەلمەيدىكەن دىگەن سەۋەب بىلەن،دەرۋازىۋەن،تازلىق ئىشچىسى بولدى،ئۇ قىرىلارغا نىمە زۇلۇم،بۇ  بۇ بالىلاردا نىمە گۇناھ، كۆزلىرى مۆلدۈرلەپ تۇرغان بۇ بالىلارغا قاراپ ئىچىم سىيرىلىدۇ،بىزنى نىمە قىل دەيدىغاندۇ؟بۇ بالىلارنى نىمە بولسۇن دەيدىغاندۇ ؟ >>  ،ئىچىم سىيرىلدى.ئىلگىرى بىر سىنىپتا بىر نەچچىسى دەرس بىلمىگەن بولسا بۈگۈنكى كۈنگە كەلگەندە بىر نەچچىسىلا بىلىدىغان ھالەت شەكىللەنگەن.ئۇندىن باشقا ئۈگىنىش ئىشلىرىنىڭ شۇنداق بولىشىغا قارىماي ئەخلاقى بۇزۇقچىلىق شىددەت بىلەن ئۆرلەۋىتىپتۇ.
ئويلاپ قالدىم،بالىلار ئەقلىگە كىلەي دەپ بولغىچە يەسلى دەپ يىغىدىكەن،تاماقنى مەكتەپتىن بىرىدۇ دەپ سۈت بولكىلارنى بىرىدىكەن،خۇدايىم تاماققا شەك كىلىشتىن ئاللا ساقلىسۇن،لىكىن شۇ ئىچىۋاتقان سۈت ۋە يىماكلىك خۇرۇچلىرىدا شەك بولوپ قالسا،يىمەكلىككە شەك چۈشسە ئىيماننىڭ بۇلغىنىدىغىنى،بۇنىڭ ئىغىر ئاقىۋىتىنى بىلىدىغانلار مىنىڭچە جىق ئەمەس.
يەسلىنى پۈتتۈرۈپ باشلانغۇچ دىدوق،دەرس كىتابلىرىنىڭ جىقلىغى،ئەتىگەن بىرىپ كەچ كەلگەن،ئۆيگە كىلىپلا تامىقىنى يەپ تاپشۇرۇقىنى قولىغا ئالغان ئۇخلىغان،ئەتىگەن كەتكەن كەچتە كىلىپ تامىقىنى يەپ ئۇخلىغان،بالىرىمىز ئۈچۈن ئائىلە پەقەتلا بىر قونالغۇ.
تولوقسىزدا بولسا كەچلىك ئۈگىنىش دەپ ئەتىگەن كەتكەن ئادەم تاماقنى دىمىسە ئۇخلىغىلىلا كىلەمدىكىن.مەنمۇ تىخى تولوق ئوتتورا ھاياتىمنى ئاخرلاشتۇرغىلى ئەمدى 7 يىل بولدى ئەمما مائارىپ ۋە ئوقوغۇچىلاردا بۇنداق زور ئۆزگىرىش بولىشىنى ئويلاپ باقماپتىكەنمەن.مەن ئوقوۋاتقان ۋاقىتلاردا شارائىت ناچاردەك قىلغان بىلەن ئوينايدىغان ئويونلارنىڭ تۈرىمۇ ئىنتايىن جىق ئىدى.لىكىن ھازىرقى ۋاقىتقا كەلگەندە شۇ ئويونلار تولوق تۈگەپتۇيۇ،بالىلاردىكى تەپەككۇرمۇ ئاساسەن بىر يەرگە بىرىپتۇ.بىزدىكى مائارىپ ئادەم تەربىيلەيدىغان مائارىپ بولماستىن قانۇنغا خىلاپلىق قىلمايدىغان،يەپ ئىچىشنى بىلىدىغان،كاللىدا پىكىر تەپەككۇر يىگىلىگەن گوياكى بەدىنى گۆشتىن پۈتكەن ماشىنا ئادەملەرنى ئىشلەپ چىقىرىدىغان بازىغا ئايلىنىپ قالغاندەكلا...باشقىلار زاۋۇتتا ماشىنا ياسىسا بىزنىڭ مائارىپتا گۆشتىن ماشىنا ياساشقا تەرەققى قىلىۋاتقاندەك،بەزى گەپلەرنى دىمىسەممۇ چۈشىنىشىڭلارنى ئۈمىد قىلىمەن.
مەن ھازىرقى ۋاقىتتا مومكىن بولسا بالامنى مەكتەپكە بەرمەي ئۆيدە تەربىيلىگۈم بار.
مىنىڭچە ھازىرقى ۋاقىتتا ئۆزلىگىدىن ئۈگىنىش ۋە ئائىلە مائارىپى ئەڭ ئۈنۈملۈك مائارىپ.
ئەگەر مائارىپ مۇشۇ پىتى بولىدىكەن مەن ھەر قانداق مەجبۇرى مائارىپقا قارشى تۇرىمەن.مەكتەپلەرنى تاقاپ،شەخسى،پۇخراۋى مائارىپقا مەكتەپلەرگە يول بەرگىنى ياخشى.
ئۇنداق قىلىشنى خالىمىسا بوپتۇ،شۇ مەكتەپلەرنىمۇ تاقىمىسۇن لىكىن شەخسى مەكتەپ ۋە مائارىپقىمۇ يول بەرسۇن شۇ مەكتەپلەردە قىنى كىم ئوقويدىكىن...

orkex

بۇ مەزمۇن 26قەۋەتتىكى albaxدە2012-11-15 20:32يوللىغان يازمىسىغا نەقىل :
   مائارىپ ئەمەس ، ناۋادا ھەسەل يىگۈزۈش مىنىڭ رازىلىقىمسىز بولسا ، يىمەسلىك ھوقۇقۇمغا دەخلى قىلسا مەن ئەلۋەتتە قانۇنلۇق ھوقۇقۇمنى قوغدىغان بۇلاتتىم ..............
  ياخشى نەرسە مەجبۇرلانغان بۇلىدىكەن ، ئۇ ئاۋامنىڭ نەزىرىدە يامان نەرسە خالاس ، چۈنكى بۇ يەردىكىسى باشقا نەرسە ئەمەس ...........قانۇنى ھوقۇق مەسىلىسى ! ئۇنىڭغا ھۆرمەت قىلىنىشى كىرەك !
  مەجبۇرلىماي تۇرۇپمۇ تۇلۇق ئوتتۇرىدا ئۇقۇيدىغان قىلغىلى بۇلىدۇ . خىزمەت بەرسە ، ئوقۇش پۇلى ئالمىسا ، پايدىلىق بىلىملەرنى كۆپرەك بىرىپ ، ئۇيغۇر ئەخلاقى بۇيىچە تەربىيە قىلىپ چىڭ تۇتسا .......................................
   يازما ئىگىسىنىڭ ئايرىم پىكىرلىرىنى قوللايمەن ، لېكىن مۇستەبىتلەرچە قاراشنى قوللىغانلىقى ، قانۇنى ھوقۇق نوقتىسىدىن تەھلىل قىلمىغانلىقى ئۈچۈن جۇڭگونىڭ « قەھرىمان »  فىلىمى شۇنداق تېخنىكىلىق ، زامانىۋى ، داڭلىق ئارتىسلار رول ئېلىپ ئىشلەنگەن بولسىمۇ مۇستەبىتلىكنى تەرغىپ قىلغانلىقى ئۈچۈن ئوسكار مۇكاپاتىغا ئىرىشەلمىگەندەك ، بۇ يازما مىنىڭ قوللىشىمغا ئىرىشەلمەيدۇ .
    

مەن بۇ مۇنبەردىشىمىزنىڭ قارشنى مۆتىدىل ۋە بىر قەدەر ئەتراپلىق بوپتۇ دەپ قارىدىم . بىراقلا ئىنكار قىلىشقىمۇ ، بىراقلا ئوقۇتۇش  كېرەك دىيىشمۇ خاتا . ھەممە ئائىلىلەر ئۆزىنىڭ ئاھۋالىغا بېقىپ ئىش كۆرسە توغرا بولىدۇ مىنىڭچە .مەسىلەن : بەزى تىجارەتچىلەرنىڭ باللىرىنى ھەرقانچە مەجبۇرلاپ تولۇقتا ئوقۇتسىمۇ ،ئالىي مەكتەپ دەرۋازىسىدىن كىرىشكا ئۇنىماسلىقى مۇمكىن ، ياكى سودىغا قىزىقىپ كىتىپ ئۆتەلمەسلىكى مۇمكىن . بۇنداقلار ياخشىسى تولۇقسىزدىنلا تىجارەتكە چۆككىنى ياخشى .

ئابدۇل

ئىشلارنىڭ ياخشى باھالىنىشى ئۈچۈن ئىككى شەرىت ھازىرلىنىشىغا لازىم.بىرى نىيىتى توغرا بولىشى،ئىككىنجىسى ۋاستىسى توغرا بولىشى لازىم.

ulughyar

ھۆرمەتلىك «مەخمۇت ئېلى ئاتتىلا» مۇئەللىم مەن يوقۇرقى يازمىڭىز ئاستىدىكى تۈرلۈك ئىنكاسلارنى تولىمۇ ئەستايىدىل كۆرۈپ چىقتىم ھەم سىزنىڭ شۇنچىلىك كۈچ سەرىپ قىلىپ مائارىپ ھەققىدە ئېلىپ بارغان بىرقاتار سىتاتىستىكىلىرىڭىزگە قايىل بولدۇم.
دېمەكچىمەنكى: بۇ يازمىڭىز ھەقىقەتەن مىنى قايىل قىلدى، كۆرسەتكەن سانلىق مەلۇماتلىرىڭىز تېخىمۇ شۇنداق. مېنىڭچە بولغاندىمۇ باي ناھىيىسىنىڭ تولۇق ئوتتۇرا مائارىپىغا ئوقۇشقا جەلىب قىلىشى ھەم ئىشلىگەن خىزمەتلىرىگە ھەقىقەتەن ئاپىرىن! گەرچە بۇ ناھىيىنىڭ تولۇق ئوتتۇردا ئوقۇ دەپ مەجبۇرلاش ۋاستىسىنى قوللانغىنىنى بىرقىسىم تورداشلار خاتا دەپتۇ، ئەشۇ تورداشلارغا شۇنى دەپ باقاي: ناۋادا ئۇلار بۇنداق قىلماي بالاڭ تولۇقسىزنى پۈتتۈرۈپ بولدى، نېمە قىلساڭ قىل دەپ قويىۋەتسە بىرقانچە يىل ئۆتكەندىن كېيىن دەل شۇلار: «ھۆكۈمەت تولۇق ئوتتۇردا ئوقۇشنى چىڭ تۇتسا بولمامدۇ» دەپ ئاغرىنماسمۇ؟ دېمىسىمۇ ھازىر دېگەن قايسى زامان، بۇرۇنقىدەك مەكتەپ پۈتتۈرسىلا «دېھقان» بولىدىغان دەۋر كەلمەسكە كەتتى، مەيلى دېھقانمۇ بولۇڭ دەيلى، دېھقان بولسىڭىز سىز تېرىيدىغان يەر قېنى، يەرمۇ بار بولسۇن شۇ تېرىۋاتقان يەرنىڭ ھېساباتىنى تولۇقسىز ئوتتۇرا مەكتەپنى پۈتتۈرگەن شۇ يۈرەك پارىڭىز قىلالامدۇ، سىز تېرىۋاتقان تۇپراققا ماس ھالدا ئوزۇقلۇق تەركىبلەرنى بىرىپ ئانالىز قىلالامدۇ؟ ئەلۋەتتە قىلىشى كېرەك، قىلالىشى كېرەك. لېكىن سىزنىڭ بۇ بالىلىرىڭىز مەكتەپ پۈتتۈرۈپ بولغاندا مەكتەپ پۈتتۈرگەن بالام ئانى بىلمىدى، مانى بىلمىدى، بۇنداق مەكتەپتە ئوقۇتقاندىن ئوقۇتمايلا قوياي دەپ زەردە قىلغان ۋاقتىڭىزدا بۇرۇن بالىڭىز مەكتەپتە ئوقۇۋاتقان چاغدىلا بالىڭىزنىڭ ئوقۇشىغا، نېمىنى ئۆگەنگەنلىكىگە كۆڭۈل بۆلۈپ باققان بولغۇيمىدىڭىز؟
مەنچە بولغاندا يەنىلا تولۇق ئوتتۇرا مەكتەپتە ئوقۇشنى تەشەببۇس قىلىش كېرەك. بىر قىسىملار كىشىلىك ئەركىنلىك دېگەن گەپنى تىلغا ئېلىپتۇ. (بۇ كىشىلىك ئەركىنلىك ئېھتىمال بالىلار دىنغا ئېتىقاد قىلسا بولىدۇ دېگەن ئەركىنلىكقۇ دەيمەن، شۇنداق بولسا ئاندىن ئەركىنلىك سانىلامدۇ- قانداق)، ھۆكۈمەت بىزگە ئەركىنلىك بەرمىدىمۇ، گىپىمنى خاتا چۈشىنىپ قالماڭلار، تەربىيەلىنىش، بىلىم ئېلىش ئەركىنلىكى بەرمىدىمۇ، زادى شۇنچىلىك شارائىتىمىز يوقمىدۇ؟ مەكتەپتە مۇئەللىم ئۆگەتمىگەن، ئۆگىتەلمىگەن بولسا ئائىلىدە نېمىشقا سىز ئۆگەتمەيسىز، مەسىلەن: باشلانغۇچ مەكتەپتە خەت يېزىشنى، ھېساب ئىشلەشنى بىلمىسە سىز ئاز- ئازدىن ئۆگەتسىڭىز، بالىڭىز سەل- پەل يىتىشىۋالسا ئاندىن ئاستا- ئاستا بىرنەرسىلەرنى بىلمەمتى؟ ئۆزىمىز دىققەت قىلماي، ئاخىرىدا بېرىپ ھەممىنى مائارىپقا، ئوقۇتقۇچىغا ئارتىپ قويۇپ بۇ يەردە قالايمىقان سۆزلىگەننىڭ نېمە ئەھمىيىتى. ھەممىمىزگە مەلۇم (بولۇپمۇ ماڭا ئوخشاش 80- يىللاردا باشلانغۇچ مەكتەپكە كىرگەنلەرگە)، شۇ ۋاقىتلاردا مەن تۇرۇشلۇق كەنتتىكى بىر باشلانغۇچ مەكتەپ ئوقۇتۇش نوقتىسىدا باشلانغۇچنىڭ 1- يىللىقىغا ئوقۇشقا كىرگەن ئىدىم (1985- يىلى)، شۇ چاغدىن باشلاپ يۈرۈكۈمگە مۆھۈر باسقاندەك بىر كۆرۈنۈش مەڭگۈ ئېسىمدىن چىقمايدۇ: بۇ ۋاقىتلاردا بىز ئوقۇيدىغان سىنىپ خام كېسەكتىن سېلىنغان ئادەتتىكى پاكار ئۆيلەر ئىدى، سىنىپلىرىمىزدا ھازىرقى بالىلار ئولتۇرۇپ ئوقۇيدىغان پارتىلاردىن باشقا يەنە بىز ئەينى ۋاقىتتا «گومىنداڭ پارتىسى» دەپ ئاتىۋالىدىغان ئۈستەل- ئورۇندۇقلىرى بىرتۇتاش يوغان ھەم قوپال پارتا بار ئىدى، ھەتتا بەزىلىرىمىز كېسەكنى ئورۇندۇق، تېزىمىزنى ئۈستەل قىلىپ ئولتۇرۇپ دەرس ئاڭلايتۇق. مەن ئائىلەمگە ماڭىدىغان، مەكتىپىمىزدىن بىرقانچە ئون مېتىر نېرىسىغا يول بويىغىلا پىششىق خىشتىن كۆركەم ئىسلام مىمارچىلىق ئۇسلۇبىدا سېلىنغان مەسچىت بار ئىدى. مانا بۇ مەسچىتكە توپتوغرا ئۆيۈمگە بېرىپ- كېلىش جەريانىدا 5-6 يىل زوقۇم بىلەن قارايتىم: ئەمدى نېمە دېمەكچى بولغانلىقىم ئېنىق بولغاندۇ. ھۆكۈمەت مانا بىزگە دەسلەپتە دىنىي تەلىم- تەربىيە جەھەتتە شۇنداق يول قويدى، شۇنداق شارائىت ھازىرلاپ بەردى، ھەتتا مەكتەپلىرىمىزدە، دوختۇرخانىلىرىمزدا يوق ئەشۇنداق پىششىق خىش قۇرۇلمىلىق مەسچىتلەرنى سېلىپ بەردى، شۇنداق قىلسا ئاخىرىدا بىز خەق قانداق قىلىقلارنى قىلدۇق؟ (ئەلۋەتتە بۇنى مەن بۇ يەردە تىلغا ئالمايمەن، ئالغۇممۇ يوق)، ئاخىرىدا بېرىپ «ياخشىغا ياغ ياراشماپتۇ، ئۆشكىگە تاغ» دېگەندەك ئىش بولغاندىن كېيىن كۆرگەن كۈن، بولغان ئەھۋال مانا مۇشۇ. ئەمدى مەكتەپلىرىمىزنى يېڭىلاپ بەردى، شارائىتىمىز ياخشىلاندى، ئىقتىسادىمىز ياخشىلاندى. گەپنىڭ پوسكاللىسى- ھۆكۈمەت بالىلىرىمىزنى تولۇق ئوتتۇرىنى پۈتتۈرگىچە ھەقسىز قىلىپ بىرىۋاتسا (بۇنىڭدىن كېيىنكى يۈزلىنىش كۆرۈپ تۇرۇپتىمىزكى ئەلۋەتتە شۇنداق بولىدۇ) يەنە نېمە گەپ ئەمدى. بىزنىڭ ئىككى مۈرىمىزنىڭ ئوتتۇرىسىدىكى كاللا كاللىمۇ ياكى قاپاقمۇ. توغرا، ھەممىمىزنىڭ ئۆزىمىزگە چۇشلۇق قارشىمىز بار، بۇلارنى پۈتۈنلەي خاتا دەپ كەتكىلى بولمايدۇ، نېمە دېيىشسەك دېيىشكەندىمىز بەرىبىر مەقسىدىمىز بىرلا، ئۇ بولسىمۇ: يۈرەك پارىمىز بولمىش بالىلىرىمىزنىڭ كەلگۈسى ئىستىقبالى، مىللىتىمىزنىڭ تەقدىرى. شۇنداق بولغاندىن كېيىن مائارىپىمىزغا ئۇنى- بۇنى دەپ بۆھتان چاپلىماي ئىشنى ئالدى بىلەن ئۆزىمىزدىن، ئەتراپىمىزدىن باشلىساق بولىدىغۇ. ساۋادى چىقمىغان پەرزەنتلىرىمىز بولسا ئۆزىمىزمۇ كۈچەيلى، ئۆزىمىزنىڭ بالىلىرى، ئۇكىلىرى بولمىسا خەقنىڭ بولسىمۇ «ھاي» دەپ قويايلى، ئۇلارغا كۆيۈنەيلى. ئۆزىمىز قوپۇپ جەمئىيەتتىكى بىرقىسىم ناچار ئىشلارنى، شۇلارنىڭ قاتناشچىلىرىنى كۆرسەكمۇ كۆرمەسكە سېلىپ، ھەتتا ھىجىيىپ تاماشا كۆرۈپ توسماي، ئەمدى قوپۇپ پالان- پۇستان دەيدىغانغا نېمە ئاساسىمىز بار. ھەممىمىز چامىمىزنىڭ يېتىشىچە بىر ياقىدىن باش، بىر يەڭدىن قول چىقىرىپ ئىشلارنى ئاز- ئازدىن بولسىمۇ ئوڭشىساق، مۇناسىۋەتلىك تارماقلارغا ئىنكاس شەكلىدە ئەھۋال مەلۇم قىلساق، بەزى سەلبىي ھادىسىلەرنى زادى تۈزەتكىلى بولماسمۇ. مېنىڭچە بۇ تامامەن مۇمكىن بولىدىغان ئىشلار. گەپ، ئەمدى ھۆكۈمەت بىر ئوبدان تۈزۈپ بەرگەن سىياسەتتىن ئاكتىپلىق بىلەن پايدىلىنىپ، ئۆزىمىزنى، پەرزەنتلىرىمىزنى تەربىيەلەيلى، ئەتراپىمىزدىكى شۇنداق قىسمەن ناچار قىلمىشلارغا دادىل ھالدا قارشى تۇرايلى، ئالدىنى ئالايلى. ئون يىل بولاي دېدىغۇ دەيمەن، مەن تۇرۇشلۇق يېزىدا بىر خەنزۇ تىجارەتچى ئۇچىسىغا مەكتەپ فورمىسى كېيگەن تولۇقسىز ئوتتۇرا مەكتەپ ئوقۇغۇچىلىرىغا بىلىپ تۇرۇپ پىۋا ۋە ئاق ھاراق سېتىپ بېرىۋاتقان نەق مەيداندا مەن مەيدانىمنى كېرىپ تۇرۇپ، كۆزىگە قولۇمنى تىقىپ ئۇنداق قىلماسلىقنى تەلەپ قىلغان، ئەلۋەتتە بۇ ۋاقىتتا ئوقۇغۇچىمۇ، تىجارەتچىمۇ دەسلەپتە ماڭا تەڭلا قارشى تۇرغان، مەنمۇ بوش كەلمەي ساتقان بىر نېمىسىنى يەرگە ئۇرۇپ چېقىۋېتىپ، پۇلنى قايتۇرغۇزۇپ بەرگەن (بۇنداق ئىشلاردىن قانچىنى قىلغانلىقىمنى ساناپمۇ بېرەلمەيمەن ئەلۋەتتە).
بىزنىڭ دۆلىتىمىز سوتسىيالىسىتىك تۈزۈمدىكى دۆلەت، مائارىپ دەل سوتسىيالىزم تۈزۈمىگە ماسلىشىشى كېرەك، شۇڭا ئەلۋەتتە مائارىپ، مائارىپ مەمۇرى تارماقلىرى، ئوقۇتقۇچىلار ھەم دۆلىتىمىز ئوقۇغۇچىلارنىڭ دىنىي تەلىم- تەربىيە ئېلىشىنى چەكلەيدۇ. بۇنىڭغا سىزمۇ- مەنمۇ ئامالسىز، لېكىن ھەرگىزمۇ دۆلەتنىڭ سىياسىتىدە قورامىغا يەتكەندىن كېيىن دىنغا ئېتىقاد قىلسا بولمايدۇ دېگەن تۈزۈم يوق (ئەلۋەتتە ئوقۇتقۇچىلار، پارتىيە ئەزالىرى بۇنىڭ سىرتىدا). شۇڭا ھەر ئىشقا توغرا قارايلى. قىسقىسى دەۋر بىزگە بەرگەن بىلىم ئېلىش پۇرسىتىنى، ياخشى ۋەزىيەتنى قەدىرلەيلى، ياخشى ئىشنى باھانە- سەۋەب كۆرسىتىپ يامان ئىشقا ئايلاندۇرۇپ قويمايلى. (كەڭ تورداشلارنىڭ كۆڭلۈڭلەرگە مۇخالىپ سۆز- ئىبارىلەرنى ئىشلىتىپ سالغان بولسام توغرا چۈشىنىشىنى سەمىمىيلىك بىلەن ئۈمىد قىلىمەن، ئەپۇ قىلارسىلەر)
     ئاتىللا مۇئەللىم، مەن سىز بىلەن قانداقلا بولمىسۇن بىر ناھىيىدىن ئوخشايمىز. پۇرسەت بولسا ئالاقىلىشىپ، بۇ ھەقتە پىكىر ئالماشتۇرۇشنى خالايمەن (گەرچە مەن ھازىر ئوقۇتقۇچىلىق قىلمىساممۇ).