«سالچىلار» رومانى ھەققىدە دەسلەپكى تەنقىد [ئۇلانما كۆچۈرۈش]

ئەسەرگە تەنقىد  يېزىلغىنى  ياخشى  ئىش .  سۇغا  چۈشكەن  پاخالدەك   غايىپ  بولغان ئەسەرنىڭ قىممىتى  بولسۇنمۇ ؟ !
يالقۇن  روزىنىڭ  تۇنجى  بولۇپ   تەنقىد  يېزىشى ، مەمتىمىن  ھوشۇرنىڭ ئەسەرلىرىگە  ئەستايىدىل  پوزىتسىيە تۇتقانلىقى  بولۇپ  ھېسابلىنىدۇ  .
  يالقۇن  روزىدەك  ئۆتكۈر  پىكىرلىك  ئوبزورچىلارنىڭ    بولغىنى  ئۇيغۇر  ئەدەبىياتىنىڭ  ئامىتى .

ئەسەرگە تەنقىد  يېزىلغىنى  ياخشى  ئىش .  سۇغا  چۈشكەن  پاخالدەك   غايىپ  بولغان ئەسەرنىڭ قىممىتى  بولسۇنمۇ ؟ !
يالقۇن  روزىنىڭ  تۇنجى  بولۇپ   تەنقىد  يېزىشى ، مەمتىمىن  ھوشۇرنىڭ ئەسەرلىرىگە  ئەستايىدىل  پوزىتسىيە تۇتقانلىقى  بولۇپ  ھېسابلىنىدۇ  .
  يالقۇن  روزىدەك  ئۆتكۈر  پىكىرلىك  ئوبزورچىلارنىڭ    بولغىنى  ئۇيغۇر  ئەدەبىياتىنىڭ  ئامىتى .

ئەسەرگە تەنقىد  يېزىلغىنى  ياخشى  ئىش .  سۇغا  چۈشكەن  پاخالدەك   غايىپ  بولغان ئەسەرنىڭ قىممىتى  بولسۇنمۇ ؟ !
يالقۇن  روزىنىڭ  تۇنجى  بولۇپ   تەنقىد  يېزىشى ، مەمتىمىن  ھوشۇرنىڭ ئەسەرلىرىگە  ئەستايىدىل  پوزىتسىيە تۇتقانلىقى  بولۇپ  ھېسابلىنىدۇ  .
  يالقۇن  روزىدەك  ئۆتكۈر  پىكىرلىك  ئوبزورچىلارنىڭ    بولغىنى  ئۇيغۇر  ئەدەبىياتىنىڭ  ئامىتى .

ئەسەرگە تەنقىد  يېزىلغىنى  ياخشى  ئىش .  سۇغا  چۈشكەن  پاخالدەك   غايىپ  بولغان ئەسەرنىڭ قىممىتى  بولسۇنمۇ ؟ !
يالقۇن  روزىنىڭ  تۇنجى  بولۇپ   تەنقىد  يېزىشى ، مەمتىمىن  ھوشۇرنىڭ ئەسەرلىرىگە  ئەستايىدىل  پوزىتسىيە تۇتقانلىقى  بولۇپ  ھېسابلىنىدۇ  .
  يالقۇن  روزىدەك  ئۆتكۈر  پىكىرلىك  ئوبزورچىلارنىڭ    بولغىنى  ئۇيغۇر  ئەدەبىياتىنىڭ  ئامىتى .

ئەسەرگە تەنقىد  يېزىلغىنى  ياخشى  ئىش .  سۇغا  چۈشكەن  پاخالدەك   غايىپ  بولغان ئەسەرنىڭ قىممىتى  بولسۇنمۇ ؟ !
يالقۇن  روزىنىڭ  تۇنجى  بولۇپ   تەنقىد  يېزىشى ، مەمتىمىن  ھوشۇرنىڭ ئەسەرلىرىگە  ئەستايىدىل  پوزىتسىيە تۇتقانلىقى  بولۇپ  ھېسابلىنىدۇ  .
  يالقۇن  روزىدەك  ئۆتكۈر  پىكىرلىك  ئوبزورچىلارنىڭ    بولغىنى  ئۇيغۇر  ئەدەبىياتىنىڭ  ئامىتى .

پاھ،ئىبراھىمكا،ئىنكاس دىگەننى تۆكىۋىتىپسىزغۇ!...
مەمتىمىن  ھوشۇرنىڭ ئەسەرلىرىگە  ئەستايىدىل  پوزىتسىيە تۇتقانلىقى  بولۇپ  ھېسابلىنىدۇ  .
موشۇنداقمۇ ئەستايىدىل پوزۇتسىيە بولامدۇ ئاكا...

ئىبراھىمكا، ئىنكاستىن يەننە بىر قانچىنى يولىۋەتمەي

يالقۇن  روزىدەك  ئۆتكۈر  پىكىرلىك  ئوبزورچىلارنىڭ    بولغىنى  ئۇيغۇر  ئەدەبىياتىنىڭ  ئامىتى .

يالقۇن روزىنىڭ يۇقۇرقى ئوبزور  ماقالىسىدا تۆۋەندىكى بىر قانچە يېتەرسىزلىك ساقلانغان:
  بىرىنىچى:ئاپتور يۇقۇرقى ئوبزور ماقالىسىنىڭ بېشىدىلا گىرمانىيە پەيلاسوپى شوپىنخاۋىرنىڭ «سىلىق،سىپايىلىق ئىجتىمائى ئالاقە ئىشلىرىغا پايدىلىق بولغان بىلەن ئەدەبىياتتا ئەسقاتماتمايدۇ.ھەتتا پايدىسىز » دەپ بايان قىلىش ئارقىلىق تەنقىدىي نەزەر-مەخسۇس تەنقىدىي ئوبزورچىلىقنىڭ ئەدەبىي ئوبزورچىلىقنىڭ يېتەكچى ئىدىيسى ئىكەنلىكىنى ئۆز قارىشىدا مۇقىملاشتۇرغان .لېكىن شۇپىنخاۋىر ئوتتۇرغا قويغان شۇ قاراشنىڭ بىرتەرەپمىلىك ئىكەنلىكىنى،ئاپتور يالقۇن روزى ئۆزى تەشەبۇس قىلغان قاراشنىڭمۇ بىر تەرەپمىلىككە ئىگە ئىكەنلىكىنى يالقۇن روزىنىڭ ئۆزى سېزىپ يېتەلمىگەن.
ئىككىنچى:يالقۇن روزى ماقالىنىڭ بېشىدىلا «سالچىلار»روماننى ئۆزىگە ياقمىغانلىقى ئۈچۈن «تەنقىد قىلىش»نىڭ تەييارلىق مۇلاھىيزىسىنى باشلىۋەتكەن.تەنقىدىي نەزەردە قارىيالايدىغان ئوقۇرمەنلەر نىڭ قارا-قويۇق ماختايدىغان ئوقۇرمەنلەرگە قارىغاندا ئاقىل،سەگەك كىشىلەر ئىكەنلىكى ھەققىدە مۇلاھىيزە يۈرگۈزگەندىن كېيىن يازغۇچى مەمتىمىن ھوشۇرنىڭ «سالچىلار»رومانىنى يېزىشتا «ئۇنتۇلغان تارىخ»«ئۇنتۇلغان كەسىپ»«ئۇنتۇلغان ئوت يۈرەك كىشىلەر»نى يورۇتۇپ بەرمەكچى بولغان مۇددۇئاسىنى دەل ۋاقتىدا موھىم تۇتقا قىلىشقا ئۈلگۈرگەن.روماندا تەنقىدلەشكە تېگىشلىك ئامىللار ئاساسىي ئورۇندا تۇرامدۇ ياكى "ماڭا ياقمىغانلىقى"ئاساسىي ئورۇندا تۇرامدۇ دېگەن مەسىلىدە "ماڭا ياقمىغانلىقى"موھىم ئورۇنغا قويۇلغان.يەنى ئەسەردىكى ئەمىلىي ئەھۋالنىڭ ئورنىنى "مەن"نىڭ شەخسى خاھىشى بېسىپ چۈشكەن.
ئۈچۈنچى :يۇقۇرقى ماقالىدا يالقۇن روزى «سالچىلار »رومانىدىن زورمۇ-زور تارىخى ئارقا كۆرۈنۈش ئىزدىگەن.بىر يازغۇچىنىڭ بىر ئەسەرنى قانداق يېزىشى يەنى تۇرمۇش چىنلىق نوقتىسىدىن ياكى تارىخىي چىنلىق-تارىخىي ۋەقەلەرنىڭ يۈزبېرىش تەرتىپى نوقتىسىدىن بايان قىلىشى تامامەن ئۆز ئەركىنلىكىدىكى ئىش.ئۆتكەن كەچمىشلەرگە بېغىشلانغان ئەسەرلەرنى ئۇنداق قېلىپتا ياكى مۇنداق قېلىپتا يازمىغان دەپ ئەيىپلەشكە ئالدىراپ كەتمەسلىك كېرەك.چۈنكى «قۇم باسقان شەھەر»دەك كاتتا روماننى يازغان مەمتىمىن ھوشۇر ھەممە ئادەمگە تونۇشلۇق بولۇپ كەتكەن «ئۈچ ۋىلايەت ئىنقىلاۋى»بىلەن «مەدەنىيەت ئىنقىلاۋى »نى ئۇنتۇپ قالارمۇ؟يېزىشنى بىلمەي قالارمۇ؟ 20-ئەسىرنىڭ 40- يىللىرى ۋە 70-يىللىرى تەسۋىرلەنگەن ئەسەرلەرنىڭ قايسى بىرىدە ئۈچ ۋىلايەت ئىنقىلاۋى بىلەن مەدەنىيەت ئىنقىلاۋىنىڭ گېپى يوق؟ بەلكىم يازغۇچى مەمتىمىن ھوشۇر كىشىلەرگە ئايدىڭ بولۇپ كەتكەن شۇ چوڭ ئىككى تارىخىي دەۋرنى تىلغا ئېلىشتىن «سالچىلار»دىن ئىبارەت ئۇنتۇلۇپ كېتىۋاتقان كەسىپ ۋە ئادەملەرنى يورۇتۇپ بېرىشنى ئەۋزەل كۆرگەندۇ؟ بىرگە ئېرىشسەڭ بىرىنى يوقىتىسەن دېگەن پىكىر توغرا ئېيتىلغان.يالقۇن روزىمۇ «ئۇنتۇلغان كەسىپنى يورۇتۇپ بەرگەن»لىكى نوقتىسىدىن «سالچىلار»رومانىنى مۇئايەنلەشتۈرگەن.روماندا ئىككى چوڭ ئالاھىدە تارىخى دەۋرنىڭ يورىتىلماسلىقى يالقۇن روزىنىڭ نەزرىدىكى چوڭ يېتەرسىزلىك بولسىمۇ روماننىڭ ئۆزىدىكى چوڭ يېتەرسىزلىك ئەمەس.ناۋادا «سالچىلار»نىڭ ئۆزلىرىنى يورۇتۇشتا سەھۋەنلىك كۆرۈلگەن بولسا روماننىڭ چوڭ مەغلۇبىيىتى بولغان بولاتى.روماننىڭ ئاخىرىغا  ئەخمەتجان قاسىمىنىڭ سالغا ئولتۇرغانلىقى ھەققىدىكى ئەسلىمىنىڭ قىستۇرما قىلىنىپ،روماندا ئۈچ ۋىلايەت ئىنقىلاۋى ھەققىدە قىلچە تەسۋىرلەشنىڭ بولماي ،روماننىڭ مەخسۇس سالچىلارغا بېغىشلانغانلىقى دەل «سالچىلار»رومانىنىڭ جەلپكارلىقىنى ئاشۇرغان تەرپىدۇر.ناۋادا يازغۇچى مەمتىمىن ھوشۇر ئۈچ ۋىلايەت ئىنقىلاۋىنى تەسۋىرلەشكە روماندا ناھايىتى كەڭ سەھىپە ئاجىرتىپ،«سالچىلار»نى تەسۋىرلەشكە ناھايىتى ئاز سەھىپە ئاجراتقان بولسا يالقۇن روزى قانداق قىلار ئىدى!  مېنىڭچە نەتىجە يەنىلا ئوخشاش بولاتى! يەنى يالقۇن روزى تەنقىدىي ماقالە يازغان بولار ئىدى! ئۇ چاغدا «ھەممە ئادەم بىلىپ كەتكەن ئۈچ ۋىلايەت ئىنقىلابى بىلەن مەدەنىيەت ئىنقىلاۋى توغۇرلۇق ئۈچەيدەك ئۇزاق-ئۇزاق توختىلىپ،ئوقۇرمەنلەرنى بىزار قىلىپ،سالچىلار توغۇرلۇق تەپسىلى توختىلىشقا سەھىپە ئاجراتمىغان.بۇ يازغۇچىنىڭ مەغلۇبىيىتى» دېگەن ھۆكۈمنى يالقۇن روزى چىقارغان بولاتى! ئەسەر ھەققىدە ئالدىن ھۆكۈم بەلگىلىۋېلىش ياكى ھېسسىياتنى پىرىنسىپ ئورنىغا قويىۋېلىش ۋە ياكى «سىلىق،سىپايىلىك ئەمەس» بەلكى تەنقىد نەزرىنى ئەسەر باھالاشتىكى ئۆلچەمگە ئايلاندۇرۇۋېلىش قانداقلا ئەسەر بولسا تەنقىدىي ئوبزور يازىدىغان نەتىجىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ.
    تۆتتىنچى: يۇقۇرقى ئوبزور ماقالىسىدىكى چوڭ بىر خاتالىق شۇكى :چىنلىققا ئوبىكتىپلىق بىلەن باھا بېرىشنىڭ ئورنىغا يالقۇن روزى سوبىكتىپ خاھىشى بويىچە باھا بېرىشنى دەسسەتكەن.«ئوت يۈرەك كىشىلەر»قىلىپ تەسۋىرلەنگەن سەمەت قاتارلىق كىشىلەرگە يازغۇچى ھېسداشلىق قىلغان.«ئەخلاق ۋە ئىدىيسى چىرىك كىشىلەر »  قاتارلىق سۆزلەر يالقۇن روزى تەرپىدىن ئوتتۇرغا قويىلىۋاتقان بۈگۈنكى 2010-يىلنىڭ ئېڭى،قارىشى ھېساپلىنىدۇ.رىئاللىقنىڭ ۋە جەمىيەتنىڭ قانۇنىيىتى نوقتىسىدىن ئالغاندا «سالچىلار »رومانىدا تەسۋىرلەنگەن سالچىلارنى ھەرگىزمۇ ئەخلاق ۋە ئىدىيە جەھەتتە چىرىك ئادەملەر دېيەلمىەيمىز. سالچىلارنى قانداق تەسۋىرلەشنى مەمتىمىن ھوشۇر ھەرگىزمۇ ئالدىن بەلگىلەپ ئالالمايدۇ.ئىلگىرى سالچىلار قانداق ياشىغان بولسا يەنى پىداكارلىق،مەردلىك ،باتۇرلۇق بىلەن ياشاشتىن باشقا مەيخورلۇققا،قىمارغا،پاھشىۋازلىققا بېرىلىشتىن ئىبارەت ئىللەتلەرگىمۇ ئىگە بولغان بولسا ئۇنى يوشۇرۇشنىڭ نىمە ھاجىتى؟ ئۇ ئىللەتلەر بىلەن سالچىلار ئەلۋەتتە «ئەخلاقى ۋە ئىدىيسى چىرىك ئادەملەر» بولۇپ قالمايدۇ دە! يازغۇچى مەمتىمىن ھوشۇرمۇ ئۇلارنى قوللىغۇچى-ھېسداشلىق قىلغۇچى ئەمەس چىنلىققا،رىئاللىققا،تۇرمۇشقا سادىق بولۇپ قەلەم تەۋرەتكۈچى بولۇپ ھېساپلىنىدۇ.ھەرقانداق ئەسەردىكى پىرسۇناجلارنىڭ خاراكتىرىدىكى ئىككى ياقىمىلىق چىنلىقتىكى ئادەملەرنىڭ ئالاھىدىلىكىدىن كېلىدۇ.روماندا تەسۋىرلەنگەن سالچىلارغا كەلسەك ئۇلار مەكتەپ تەربىيسى ياكى ئىنقىلاۋى تەربىيەگە ئىگە بولغان ئەمەس.ناۋادا ئۇلار زىيالىلار ئىچىدىكى بولۇپمۇ ئىنقىلاۋى زىيالىلار ئىچىدىكى بىر تۈركۈم كىشىلەر بولغان بولسا ھەقىقەتەن ئۇلار «ئەخلاققى ۋە ئىدىيىسى چىرىك كىشىلەر »دەپ ئاتالسا توغرا بولاتى.بۇ نوقتىدا يالقۇن روزى چىنلىققا ئەمەس زىيالىلىيلىق ئېڭىغا ئاساسەن ھۆكۈم چىقارغان.شۇ ئادەملەر يالقۇن روزىغا چىرىك تۇيۇلغىنى بىلەن ئۆز دەۋرىدىكى،مۇھىتتىكى نۇرغۇن كىشىلەرگە سۆيۈملۈك تۇيۇلغان بولىشى مۇمكىن.ئىنسان تەبئىتى ۋە ئىنسان خاراكتىرى،تەربىيلىنىش،ئىشلەپچىقىرىش،ياشاش شارائىتى نوقتىسىدىن ئېيتقاندىمۇ روماندا سالچىلارنىڭ شۇنداق تەسۋىرلىنىشى ۋە مەمتىمىن ھوشۇر تەرپىدىن «ئوت يۈرەك كىشىلەر» دەپ ئاتىلىشى ئوبىكتىپ چىنلىققا بولۇپمۇ تارىخي ئوبىكتىپ چىنلىققا تامامەن ئۇيغۇن.يالقۇن روزىنىڭ ئۆزى بىر ئەدەبىي مۇلاھىيزىچى تۇرۇپ ئوبىكتىپ چىنلىققا ئوبىكتىپ چىنلىقنىڭ نەزرى بىلەن قارىماي زىيالىي ئاڭلىق نەزرى بىلەن قارىغانلىقى،بولۇپمۇ ئۆتمۈشتىكى كىشىلەرنى بۈگۈنكى كۈننىڭ ئەخلاق ئۆلچىمى بىلەن ئۆلچىگەنلىكى كۆزقارىشىنىڭ بىرتەرەپلىمە بولۇشتىن تاشقىرى ئوبىكتىپلىققا تايىنىشتىنمۇ ئايرىلىپ قالغانلىقىنى چۈشەندۈرۈپ بېرىدۇ. بۇ يازمىنى ئاخىرىدا   ئەزىز ھېيت كۈن تەھرىرلىگەن. ۋاقتى  2013-6-28 12:58  

مەن يۇقۇرقى ماقالىدىن باشقا  يەنە يالقۇن روزىنىڭ«كۆرەش رەجەپكە ئوچۇق خەت»« شەرقشۇناسلىقنىڭ سەنىمىگە دەسسەش»«بىز قانداقلارچە ناخشا -ئۇسۇل مىللىتى ئاتىلىپ قالدۇق» قاتارلىق ماقالىلىرىنى كۆرگەن.
   مەن يالقۇن روزىنىڭ ماقالىلىرىدا ئەمەس بەلكى ئەدەبىي ئوبزورچىلىق كۆزقارىشىدا مەسىلە بار يەنى بىر تەرەپمىلىك بار دەپ قارايمەن.تەپەككۈرنى ۋە ھەممە -ھەممىنى بىر چوڭ مەخسەت-تەنقىدلەش،ئىنكار قىلىش ئۈچۈن سەرپ قىلىۋېتىش  ھەرگىزمۇ پۈتۈنلۈك نەزرىگە ئىگە ئادەمنىڭ بولۇپمۇ ئەدەبىي ئوبزورچىنىڭ ئىشى ئەمەس.بەزىدە ئوپراتسىيە قىلغۇچى سۈپىتىدە مەيدانغا چىقىشنى ئىجادىيەت ئەمىليىتى كەلتۈرۈپ چىقارسا يەنە بەزىدە غەلبىلىك قەدەم بىلەن يېتىپ كەلگەن نۇسرەت ئىگىسىگە شەرەپ گۈل دەستىسىنى سۇنۇشقا توغرا كېلىدۇ.ھەرقانداق ۋاقىتتا كۆڭۈلدە پەرۋىشكارنىڭ باغۋەننىڭ جەنئەت بەرپا قىلىش ئويى بىلەن جۆر-پارالىل ھالدا مەنزىلگە يول باشلاش تۇيغۇسىنى ئىزچىللاشتۇرۇشقا توغرا كېلىدۇ.ئەدەبىي ئوبزورچىنىڭ قايسى نەزەردە ئوتتۇرغا چىقىشىنى ئۆزى ئەمەس ئىجادىيەت ئەمىليىتى بەلگىلىگىنى-كەلتۈرۈپ چىقارغىنى ياخشى.

بۇ تېما ئەسلى قىزغىن مۇنازىرە قىلىپ ئەدەبىي تەنقىدنىڭ رولىنى كۆرسەتسە بولاتتى، نۇرغۇن مەشھۇرلىرىمىز توپلانغان بۇ مۇنبەردە ئەزىز ھىيىتتىن باشقا ئون نەچچەيلەننىڭ چوڭقۇرراق پىكىر قىلىپ، رومان ۋە ئوبزور ھەققىدە مۇتەخەسىسلەر باش قوشۇش يىغىنى شەكىللەندۈرەلمىگەنلىكىدىن، ئاۋال ئۆزۈمدەك بايقۇشتىن ، ئاندىن ئۇستازلاردىن ۋايسىشىمغا توغىرا كەلدى، مىنىڭچە بۇ يەردە سىېستىمىلىق مۇنازىرە كەيپىياتىنىڭ شەكىللىنەلمەسلىكىدە بىر قانچە سەۋەپ بار.
1. بىزدە ئەزەلدىن دىموكىراتىينى مەركەزلەشتۈرۈش بايرىقى ئاستىدىكى نوپۇزغا ئىگىلىش خاھىشى ئىغىر ساقلاندى، بۇ ئىككى ئەدەبىيات سەركىسىگە نىسبەتەن قاتتىق-يۇمشاق گەپ قىلىپ قويۇپ، چەتكە سۈرۈلۈپ چىقىپ قىلىشتىن پەخەس قىلىنسا كىرەك.
2. يازغۇچىلىرىمىزنىڭ ئەدەبىيات نەزەرىيە ئىلمىگە چۆمۈلۈپ تۇرۇپ ئىجادىيەت، ئوقۇش، تەھلىل قىلىش مۇھىتى يەنىلا شەكىللىنىپ بولالماپتۇ. روماننى قىتىرقىنىپ ئوقۇغانلار، تەنقىدى يوسۇندا پىكىر يۈرگۈزۈپ باققانلار، نەچچە پارچە ئوبزور ماقالىسىنى سىلىشتۈرۇپ ئىددىيسىنى ۋە ئاساسىي قاراشلىرىنى تەھلىل قىلىپ باقىدىغانلار يوق دىيەرلىكنىڭ ئورنىدا بولسا كىرەك.
3. مۇنبەرگە يىپىشىپ ئىنكاس يازىدىغان، قىتىرقىنىپ كۆڭۈل بۆلىدىغانلار ئاز، كۆپچىلىك تۇرمۇش ۋە خىزمەت ھەلەكچىلىكىدە قاتراپ يۈرىدۇ، تورغا چىققاندا بولسا ئۆزىنىڭ تەييارلىغان ئەسەرلىرىنىلا چاپلاپ يوللىۋىتىپ يەنە ئۆز ئىشىنى قىلىدۇ.

مەمتىمىن ھوشۇر ئۇيغۇرغا ئاتايىتەن نېسىپ قىلىنغان تالانىتلىق يازغۇچىلارنىڭ بىرى، ئۇنىڭ ئورنىنى بۈگۈنكى دەۋىر ئەدەبىياتىدا يەنە بىر مەمتىمىن ھوشۇر باسالمايدۇ، يالقۇن روزىنىڭمۇ ئەدەبىي تەنقىد ماقالىلىرى، پوبلېستىك ماقالىلىرى، مائارىپ، نەشىرىياتچىلىق ئىشلىرىدا ئۆتىگەن رولى خىلىلا سالماقلىق، لىكىن بۇ يەردە بولىۋاتقان مەسىلە رومان بىلەن ئوبزور ئوتتۇرسىدىكى قەدىمىي جەڭنىڭ داۋامى، ئەگەر ئىلىمنى داستىخان بىلەن ئارلاشتۇرىۋەتمىگەن بولساق، ئىككىيلەن قول تۇتۇشۇپ تۇرۇپ، ھوسۇل ۋە سەۋەنلىكلەر ھەققىدە پىكىرلەشسە ياخشى بولاتتى، شۇندىلا ئەتىراپتىكىلەرمۇ خۇدۇكسىرىمەيىتتى.
قىسقىسى: توغىرا نىيەت ۋە دادىللىق بىلەن ئەدەبىياتىمىزنىڭ تەرەققىياتى ئۈچۈن تۆھپە قوشىۋاتقانلارغا ئاپىرىنلار بولسۇن.

تۈركەش توغرا دەپتۇ،ئاتاقلىقىلىرىمىز بېشىنى ئىچىگە تىقىپ سۈكۈتتە تۈرماقتا،بۇ توردا ئېزىز ھېيت كۈندەك مەردانە ئىنكاسچىدىن يەنە قانچىسى باركىن !...
راست گەپنى دىگەندە ھازىر بىزنىڭ يازغۇچى-شائىرلىرىمىز ئېھتىياتجان،قورقۇنچاق بولۇپ كەتتى.بۇنىڭ سەۋەبى ھەممىسىلا ئۆزىنىڭ كېيىنكى ئىشلىرىدىن پۇتاق چىقىپ قېلىشىدىن ئەنسىرەيدۇ .شۇنىڭغا قارىغاندا يەنىلا شەخسى مەنپەت1-ئورۇندا تۇرىدىكەن... بۇ يازمىنى ئاخىرىدا   ئەدىھەم تەھرىرلىگەن. ۋاقتى  2013-6-28 16:44  

ئەدھەمگە :

    « مەردانە  ئىنكاسچى » دېگەن گېپىڭىز  مۇۋاپىق بولماپتۇ.ئەسلى مەخسىدىڭىز « ئىنكاسنى مەردانە ئوتتۇرغا قويىدىغان »دېمەكچى بولسىڭىز كېرەك.

    مەنمۇ ھەم سىزمۇ بىر  كىملەرنى ياقىلاپ يەنە بىر ئادەمگە قارشى تۇرغۇچى ئەمەس بەلكى ئادىل-لىللالىقنى ياقىلۇغۇچى.مېنىڭمۇ،سىزنىڭمۇ يالقۇن روزى بىلەن ئاداۋىتىمىز يوق.مەمتىمىن ھوشۇرنىڭ «سالچىلار»رومانىنى مۇۋاپىقىيەتلىك چىققان رومان دەپ قاراش جەھەتتە پىكرىمىزنىڭ بىردەكلىككە ئىگە بولىشىدا ئالدى بىلەن مەمتىمىن ھوشۇرنىڭ ئەدەبىيات قانۇنىيىتىنى چوڭقۇر چۈشىنەلەيدىغان ھەم خەلقچىلىك ئېڭى كۈچلۈك بولغان يازغۇچى ئىكەنلىكىدە.شۇ ئامىل بىزنى بىر پىكىرگە كەلتۈرەلىگەن. بىزگە ياقماي قالغىنى يالقۇن روزىنىڭ ئۆزى ئەمەس بەلكى كۆز قارىشىدىكى بىر تەرەپمىلىكتۇر.
     يەنە بىر پىكىر: مۇنبەر ئەركىن پىكىر قىلىش سورۇننى.پىكىر قاتناشتۇرغۇچىلار بولسا پىكرىنى كۆرۈشىمىز،ناۋادا تونۇلغان قەلەمكەشلەر مۇنبەرگە قەدەم تەشرىپ قىلالمىسا ياكى پىكىر قاتناشتۇرۇپ بولالمىسا ئۇلاردىن ئاغرىنماسلىقىمىز،«بېشىنى ئىچىگە تىقىۋالدى»دەپ ئەيىپلىمەسلىكىمىز كېرەك.ئۇنۇتماسلىق كېرەككى ئۆزلىرىنى كۆرسىتىپ يۈرگەن يولۋاسلاردىن ئۆزىنى ئاشكارە قىلمىغان يولۋاسلار ناھايىتى يامان بولىدۇ.سۆزۈمنىڭ مەنىسىنى چۈشەنگەنسىز؟

ئىجادىيەت بىلەن ئەدەبى تەنقىت قۇشنىڭ ئىككى قانىتىغا ئوخشايدۇ،    ئەدەبى تەنقىتتىن ئايرىلغان ئىجادىيەت پۇت تىرەپ تۇرالمايدۇ.  ئەسەرگە نىسپىتەن ئەدەبى ئوبزورنىڭ  يېزىلىپ تۇرغىنى، ئارتۇقچىلىقنى مۇئەييەنلەشتۇرۇپ ،يىتەرسىزلىكىنى كۆرسۇتۇپ بىرىش ئەقەللى ساۋات. چۇنكى ئۆركىشى يوق دەريا كىشىلەرنى ئۆزىگە جەلىپ قىلالمايدۇ.

مەن تېخى بۇ تېما خىېلى قىزىيدىغان بولدى دەپ ئويلىغان ئىكەنمەن. ئالدىنقى قېتىم مەمتىمىن ھۇشۇر : بىر ئادەم بىر نەرسە يازسا، يازغان نەرسىسى توغرىسىدا ھىچقانداق گەپ بولۇنمىسا كىشىنىڭ بەك ئىچى سىقىلىدىكەن دېگەن ئىدى. بىزمۇ مۇنبەردە ئۆز ھالىمىزغا يارىشا بىر گەپ قىلىپ باقساق بولاتتى، شەخسىنى تېما قىلماي ئەسەر توغرىسىدا قىلغان بولساق ئەدەبىي تەنقىدنىڭ يۈكسىلىگە پايدىسى زور بوولاتتى... ئەپسۇس بۇ تېما قاملاشمىغان بىر شېئىرچىلىكمۇ ئىنكاس قوزغىيالمىدى. مۇشۇنداق كىتىۋەرسە ئەسەرلەر ياخىشى يېزىلمايۋاتىدۇ، بۇ كۈندە يازغۇچىلار پۇل ئۈچۈنلا يازدى دەيدىغان گەپلەردىن رەنجىمىسەكمۇ بولىدىغان چېغى...