"ئەدەبىياتتىكى سېرىقلىشىش" مۇ ياكى تىلدىكى گادايلىشىشمۇ؟ [ئۇلانما كۆچۈرۈش]

شۇنچە ئىلمى يوسۇندا يېزىلغان نەرسىنى نىمە دىمەكچىسىز؟ ھەممە ئادەم بۇنىڭدىن قاچسا، بىر بىرىدىن يوشۇرۇنچە توغرا-خاتا چۈشەنچىلەرگە ئىگە بولسا، يازغۇچىلىرىمىزمۇ بۇ تىمىدىن ئۆزىنى ئەپ قاچسا بولىدىكەندە؟؟؟؟

بۇ ماقالىغا نىسبەتەن كۆز قاراش تېخىمۇ ئايدىڭ بولۇشى ئۈچۈن «تەڭرىتاغ› نىڭ 2007-يىللق 4-سانىدا ئىلان قىلىنغان ‹ئەدەبىياتتىكى سېرىقلىشىش ۋە مەتبۇئات› ناملىق ماقالىنى ئوقۇشۇڭلارنى تەۋسىيە قىلىمەن.

بېشىنى توغرا دەپسىز ...ئەمما ئاخىرىغا بىر نەردە دېيەلمەيمەن .....زوردۇن سابىرمۇ «ئانا يۇرت» رومانىدا مۇۋاپىق جىنسى تەسۋىرلەرنى ئالغان ....
قارا قويۇق ئەمەس، ئەمەت مۇئەللىممۇ بۇ يەردە بۇنى قارا قويق ئەيىبلەۋاتقىنى يوققۇ .....

       مۇھاببەتلىك جىنسى تۇرمۇش - بۇ دۇنيادا ئادەملەر يىتىپ بارالايدىغان ئەڭ راھەتلىك روھېييەت قاتلىمىدۇر .شۇڭا ئەدەبىياتتا جىنسىيەتنى يەكلەش - ئۇنى يالىڭاچ بازارغا سالغانغا ئوخشاشلا  خەتەرلىكتۇر .
      

جىنسىيەتنى يەكلەشكە بولمايدۇ،ھەددىدىن زىيادە ئۇچۇق يېزىشنىڭ ئۈزى ھالاكەتكە باشلايدۇ.يېزىش كىرەك،يازغاندا ئىلمىرەك يېزىش كىرەك.

ئەمەد دەرۋىش مۇئەللىمنىڭ ناھايىتى ئەھمىيەتلىك ۋە ئىنتايىن رىئال مەسىلە ھەققىدە ئىلىپ بارغان مۇھاكىمسىنى زوقمەنلىك ئىلكىدە ئوقۇپ چىقتىم، ئالدى بىلەن بۇ تىمدىن بەلگىلىك نەپ ئالغان بارلىق ئوقۇرمەنلەر نامىدىن مۇئەللىمگە تەشەككۈر ئيىتىمەن، تەنلىرى ساق بولسۇن!
ئەدەبىيات مەڭگۈ ئىنساننى مەركەز قىلىدۇ، ئىنساننى ئىپادىلەشنى مەقسەت قىلىدۇ، ئىنسان دىگەن نامنى يۈكسەكلىككە ئىگە قىلدىغان بارلىق ئاكتىپ ئامىللارنى كۆككە كۆتۈرۈش ئۈچۈن خىزمەت قىلىدۇ، مۇشۇنداق قىلالىسا ئاندىن  ئۇ ئۆز ۋەزىپىسىگە ۋە ماھىيتىگە يىقنلىشالايدۇ. بۇ يەردە مەن ئەمەت مۇئەللىمنىڭ «ئەدەبىيات» دىگەن بۇ ئاتالغۇدىن چىقىپ تۇرۇپ قىلغان پىكىرلىرىنى قوللايمەن، ۋە مۇشۇ پىكىرنىڭ مەلۇم ئوموملۇققا ئىگە بولىشىنى ئۆمىد قىلىمەن.
جىنسىيەت ئىنسان ھاياتىدا بولمىسا بولمايدىغان بىر پائالىيەت، شۇنداقلا ئىنتايىن سەزگۈر ۋە ئىنتايىن نازۇك بىر پائالىيەت، ئۇ ئىنساننىڭ تەقدىرىنى ئۆزگەرتەلەيدۇ، شۇنداق بولغاچقا ئەلمىساقتىن تا ھازىرغىچە پەيلاسوپلار، مۇتەپەككۇرلارنىڭ ئەخلاقى دەۋەتلىرىدە ۋە ساماۋى دەۋەتلەردە بۇ پائالىيەتكە نۇرغۇن چەكلەرنى، ئىھتىياتلارنى ۋە  پەرھىزلەرنى بىكىتكەن، خۇددى ئەمەت مۇئەللىم ئىيتقىنىدەك چەكتىن ئاشسا ئىنسانلىق شەرپىنى نابۇت قىلىپ، ھايۋانلىققا ئىلىپ بارىدۇ. شۇنداق بولغاچقا بۇ نازۇك مەسلىنى ئەدەبىياتتا ئەكىس ئەتتۈرۈشتە ئىنتايىن ئىھتىياتچان بولمىساق بولمايدۇ. تەسۋىرلەشكە ھاجەت بولمىسا زورلاپ، خەقنىڭ دىققىنى تارتش ئۈچۈن تەسۋىرلىمىسەك، ئەگەر تەسۋىرلەش ئىھتىياجى تۇغۇلسا خۇددى دوستىمىز قىران ئىيتقاندەك «ھالال تەسۋىرلەر» بىلەن تەسۋىرلىسەك، ئۇنىڭ بەزى زۆرۈر شەرتلىرىنى قۇشۇپراق تەسۋىرلىسەك بولاتتى، شۇنداق بولسا قوش ئۈنۈمگە ئىرىشىش مومكىن.

شەھلا خانىم بۇنداق تەسىۋىرلەرگە ئۇستا جۇمۇ! ئىشەنمىسڭىز ئەسەرلىرىگە قاراڭ! بەگزات ئەپەندىم بۇ خوتۇن گەپ يەيدىغان ئەمەس. بولدى ئېغىڭىزنى ئۇپۇراتماڭ! خۇتۇن كىشى تۇرۇپ مۇشۇنداق گەپلەرنى قىلىپ.. ئۆتكەندىكى ئازارچىلىقلىرنى ئۇنتۇپ قاپسىزدە؟ نۇمۇس!


بۇ يازمىنى ئاخىرىدا   ablipiz تەھرىرلىگەن. ۋاقتى  2012-9-4 22:30  

ئالاھىيتەن چاقىرىپ ئەكىرىپ مۇشۇ ئىنكاسنى كۆرسەتمەكچىمۇ؟ مەن تېخى ئەدەبىيات خۇرچى باردىن بىرەرسى ئىنكاس يازغان ئوخشايدۇ دەپ يۈگۈرەپ كىرىپتىمەن،تەسىرلىك سۆزلەپسىز داۋاملىق بەگزات ئەپەندىڭىزنى چاقىرۋىلىپ سۆزلەۋىرىڭ!

        مەنچە بولغاندا  ئەدىبىياتنىڭ ۋەزىپىسى -ئادەملەر توختىسىدىن ئېيىتقاندا ئىنساننىڭ ئەسلى ماھىيىتىنى ئەينەن ۋە يەنىمۇ بىر بالداق ئىلگىرلىگەن ھالدا تېخىمۇ نازۇك تەرەپلىرىگىچە رۇشەن يۇرۇتۇپ بىرىش ئارقىلىق ئادەملەرنىڭ خاسلىغىنى ئىپادىلەشتىن ئىبارەت دەپ قارايمەن.يۇقۇرىدا نۇرغۇن تورداشلار مۇشۇ مەسىلە توغرىلىق ئۆز كۆزقاراشلىرىنى ئوتۇرغا قۇيۇۋاتىدۇ.
       ھەممىمىزگە مەلۇمكى 70-يىللاردىن ئىلگىرى ئۇيغۇر ئەدىبىياتىمىزدا جۈملىدىن ئاپتۇنۇم رايۇنىمىزدا بىرقىسىم ئەدەبى ئەسەرلەر بارلىققا كېلىپ ئۈزى ئاز ۋە ساز بولغان ئەسەرلەر بىخ ھالىتىدە مەيدانغا كىلىشكە باشلىغان بولسىمۇ  مەدەنىيەت ئىنقىلاۋىدىن ئىبارەت بۇ تەتۈر قۇيۇن بىزنىڭ بۇئەدەبىيات سېپىمىزنىمۇ بىر مەھەل قالايمىقانلاشتۇرۇپ « ئۇستام كىسىپ بەرگىنىلا تىكىش » تىن ئىبارەت ئاسارەتتە 10 نەچچە يىل بۇرۇختۇمۇلاندى، مەركىزى كومۇتۇت 11- نۆۋەتلىك 3 - ئۇمۇمى يىغىندىن كىيىن ئەدىبىياتىمىز ئۈزىنىڭ يىڭى باھارىنى قايتا كۈتۈۋېلىپ « ھەممە ئېقىملار بەس بەستە سايراش »تەك دولقۇن  كۇتۇرۇلۇپ بۇ دولقۇندا ئەدىبىياتىمىزمۇ قايتىدىن يىڭى دۇنياغا كۆز ئاچتى.ھەمدە ئەدەبىياتىمىزمۇ « چەكلەنگەن رايۇن » دىن ھالقىپ ئۆز ماھىيىتىنى تېپىشقا باشلىدى. 30 نەچچە يىللىق « بەس بەستە سايراش » نەتىجىسىدە بىزنىڭ يازغۇچى شائىرلىرىمىز ئىنساننىڭ ئەسلى ماھىيىتى ۋە ياشاش مەنتىقىسىنى يۇرۇتۇپ بىرىشكەمەردانىلارچە قەدەم تاشلاپ جىنسىيەتتىن ئىبارەت بۇ نازۇك تەرەپلەرنى ئۇيغۇرنىڭ تۇرمۇشىغا قايتۇرۇپ كىلىشكە تىرىشتى. مانا بۇ ئادەمنى ئاساس قىلىش تەكىتلىنىۋاتقان جەمىيىتىمىزدە يەنىلا  شېشىل، سېرىق ، قىزىل دەپ ئايرىپ يۇرۇشتىن كۈرە ئادىمىيلىكنى ئاساس قىلغان ئۇيغۇرغا خاس مەدىنىيەت ، ئەخلاق شەرمى ھايانى تەكىتلىگەن تۈزۈك دەپ قارايمەن . بۇيەردە ئىسان تەبىئىتىنى قانداق يۇسۇندا يۇرۇتۇپ بىرىش سىز ۋە بىزنىڭ ئورتاق مەجبۇرىيىتىمىز، خۇددى تورداشلا دىگەن دەك «  راسىت ئەدەبىياتنىڭ ئادىمىلكنى بىلدۈرۈشتىن  ئىبارەت رولىغا سەل قارىمايلى،بولۇپمۇ ئىشەنىچ،مىھېر -مۇھەببەت تولىمۇ سۇسلىشىپ كېتىۋاتقان بۈگۈنكى دەۋىردە بۇ رولنى ھەسسىلەپ جارى قىلدۇرۇش ھەربىر قەلەم ئىگىسى شۇنداقلا ئەۋلاتلارنى تەربىيلەش ۋەزىپسىنى ئۆز ئۈستىگە ئالغان تىل -ئەدەبىيات ئوقۇتقۇچىلىرىنىڭ باش تارىتماس مەسئۇلىيتى.مەنچە بىز بۇ ماقالىدە ئەڭ تەكىتلىسەك بولىدىغىنى مۇشۇ مەزمۇنمىكىن دەيمەن.»
             « جىنسىيەت رىئال تۇرمۇشتا بار نەرسە،نىمىشقا ئەدەبىياتتا بولسا بولمايدۇ،بۇ قاراپ تۇرۇپ ئەدەبىياتقا ئاسىلىق قىلغانلىق بولمامدۇ؟ھەقىقەتەن جىنسىيەتنى ئوچۇق ئاشكارا تەسۋىرلەش بىر قىسىم كىشىلەرنىڭ نەزىرىدە قۇبۇل قىلغىلى بولمايدىغان ئىش،شۇنداقتىمۇ سىزدىن قايتۇرۇپ سوراپ باقاي ئۇيغۇردا قايناق ھېسيات ھەم جىنسىيەت يوقمۇ؟ئۇيغۇر كوچا-كويلاردا مېڭىپ يۈرگەن ماشىنا ئادەممۇ؟ »    مۇشۇ توختىدىن ئېيڭتقاندا  ئادىمىيلىق ۋە جىنسىيەتنى مەلۇم دەرىجىدە يۇرۇتۇپ بىرىش « ئادەمنى ئاساس قىلىش » نىڭ مۇقەررەر تەلىپى دەپ قارايمەن. بۇ يازمىنى ئاخىرىدا   mamtimintursunn تەھرىرلىگەن. ۋاقتى  2012-9-4 23:24  

.
بۇ يازمىنى ئاخىرىدا   بەگزات تەھرىرلىگەن. ۋاقتى  2012-9-5 09:18  

ئابلىپىز ئەپەندىم. مەن بىرەركىمنىڭ قانداق ئازارچىلىقتا قالغانلىقىنى بىلمەيمەن. تولا تىلىڭىزدا تىكەن تىرىپ بۇ تىكەنلىككە مېنمۇ باشلاپ كىرمەڭ.