مۇنەۋۋەر ئابدۇقادىر «يالپۇز ھېدى» ھېكايە

     يۇرتقا كېلىپ  پىلانلىغان نۇرغۇن ئىشلىرىمنى تۈگىتىپ بولمايلا مانا ھەش-پەش دىگۈچە بىر ئاي بولۇپ قاپتۇ. ئۇرۇق- تۇققان قېرىنداشلىرىمنى يوقلاپ، مەھەللەمدىكى كېچىكىمىزدە بىللە ئويناپ چوڭ بولغان دوسلۇرۇم بىلەن ھال- مۇڭ بولۇشۇپ كۈنلەرنىڭ شۇنچە تىز ئۆتۈپ كەتكەنلىكىنى بىلمەيلا قالغان ئېدىم.
       سەھراغا ياز بەكلا بالدۇر كىلەمدۇ بىلمىدىم،مارت ئېيىنىڭ ئاخىرقى كۈنلىرى بولمايلا ھاۋا شۇنچىلىك ئېللىق، ئېتىز –ئېرىقنىڭ دىھقانچىلىق ئېشلىرى باشلىنىپ كەتكەن بولۇپ، ھەممە ئادەم ئالدىراشلا يۈرەتتى. يىقىن يورۇقلۇرۇمغا تېخى قانماي، ماڭا قىسىنغان  ئاشۇ بىر قاچا ئىشىغا ئېغىز تىگىپ بولالماي تۇرۇپ بۇيەردىن ئايرىلىشقا كۆزۈم قىيمايۋاتتى. نىمە ئېلاج ،تۆت يىل ئالى مەكتەپتە ئوقۇپ ،ئۈرۈمچىدەك چوڭ شەھەردە خىزمەتكە ئورۇنلاشقان، يەنە كېلىپ ھەممە ھەۋەس ھەسەتتە قارىشىدىغان كاتتا بىر ئەرباپنىڭ ئوغلىنىڭ خانىمى ، يۈزنەچچە كۋادراتلىق ئالىي بىزەلگەن ئۆينىڭ  قارانچۇقى تۇرسام، ئېڭىكىمگە تاقاشقان ئېككى بالام ، لېفىت بىلەن چېقىپ چۈشىدىغان ئاپتۇنۇم رايۇن  دەرىجىلىك ئىدارىنىڭ 13-قەۋىتىدە ئولتۇرۇپ خىزمەت قېلىدىغان ئىشخانام بار تۇرسا كەتمىسەم بولمايدۇ-دە!..
     مۇشۇلارنى ئويلاۋېتىپ  بىردىنلا پۈتۈن بەدىنىمگە تىترەك ئولۇشۇپ كەتتى. راستىمنى دىسەم بۇيەردىن كەتكۈم يوق ،كىندىك قېىنم تۆكۈلگەن بۇ تۇپراقتىن ئەمدى بولسىمۇ  ئايرىلغۇم يوق ئېدى..كەتمەسلىك ئېھتىيارىم ئەمەس..
نۇرغۇن كۆڭۈلسىز ئىشلارنىڭ مېنى كۈتۈپ تۇرىۋاتقانلىقىنى  بىلىپ تۇرساممۇ قايتىپ كەتمىسەم بولمايدىغانلىقى  ئۆزۈمگە ئايان«چىدا، گۈلىستان غەيرەت قىل! بۇ كۈنلەر ھامان ئۆتۈپ كېتىدۇ ،بالىلار ئالىي مەكتەپنى ئوڭۇشلۇق پۈتتۈرۋالسۇن،  لېۋىڭنى چىشلەپ تۇرۇپ، زەھەر بولسىمۇ يۇتىۋەت. ھازىرچە ئورنىڭنى باشقىلارغا بوشاتما!»

*  *  *  *
      ھەر قېتىم مۇشۇ سۆزلەرنى تەكرارلىغان چېغىمدا بۇ بەرداشسىز كۈنلەرنىڭ  قاچان، قايسى ۋاقىتتا ئاخىرلىشىدىغانلىقىنى بىلمىسەممۇ رەقىبىمگە ئورنىمنى بوشاتماي ، خورلۇقلارغا دات-پەرياد چەكمەي ، ھىچ ئىش بولمىغاندەك توي تۆكۈن ،نەزىر- چىراقلارغا بېرىپ كېلىپ خىزمىتىمنى ئىشلەپ ئانىلىق بۇرچۇمنى ئادا قېلىپ  ياشاپ كېلىۋاتاتتىم. بىراق يۈرۈكۈم لەختە-لەختە،خىزمەتداشلىرىمنىڭ ئالدىدا  ئايىلەمدىكى دىشۋارچىلىقىمنى چاندۇرماسلىق ئۈچۈن يالغان كۈلۈپ يۈرىۋاتقىنىمغا قانچە ئۇزۇن بولدىكىن؟ قاتار چاي دەپ بىر نەچچە چايلىرىمىز بار ،بىر قارىسام ھەمىمىز  شۇنداق يىقىن ئارىمىزغا قىل سىغمايدىغان ئايرىلماس دوسلاردەك، يەنە بىر قارىسام خۇددى ئەزەلدىن بىزلەر تونۇشمايدىغان نا تونۇش رەقىپلەردەك， پۇرسەت تاپساقلا بىر-بىرىمىزنىڭ يىغىرىنى تاتىلاش ، يىڭى ئالغان ئۆي ،ماشىنا ،زىبۇ-زىننەت  مودا كېيىم -كىچەكلىرىمىزنى كۆز-كۆز قىلىش،ئۆزىمىزنى كۆرسۈتۈش ئۈچۈن يىقىنلىشىۋاتقاندەك ، ئارىمىزدا كىم يوق بولسا شۇنىڭ غەيۋەت –شىكايىتىنى قىلىش ئۈچۈنلا بىر يەرگە جەم بولىۋاتقاندەك تۇيغۇدا  گاڭگىراپ قالاتتىم.كىمگە ئىشىنىپ كىملەرنى يىقىن دوستۇم دەپ ئىچ سىرىمنى ئېيتسام بولىدىغانلىقىنى بىلمەيتىم.ئەتراپىمدا مېنى قورشاپ تۇرغان بىر توپ دوسلۇق چەمبىرىكى ھاسىل بولغان  بولسىمۇ ،ھەر قېتىم سوزۇلغان قوللۇرۇم ھاۋادا پۇلاڭلاپ قالاتتى. بىر باغلام ئوسما تاپساق تەڭ قويۇشقا ئالدىراپ ئۆي-ئۆيلەردىن بىر-بىرىمىزنى قىچقىرىپ يۈرۈيدىغان سەھرادىكى  دوسلۇرۇمنى ئىچ-ئىچىمدىن  سېغىناتتىم.
      بەزىدە ئاداش،جېنىم دوستۇم دەپ مېنى قۇچاقلاپ كەتكەن ئاشۇ ياسالما دوسلۇق ئەققىدە ئويلىنىپمۇ قالاتتىم .چوڭ شەھەرلەردىكى  مېھر- مۇھەببەت، دوسلۇق ،جەمىيەتتىكى ئورنىمىز،ئەل- جامائەت ئالدىدىكى يۈز- ئابرۇيىمىز، ھەشەمەتلىك تۇرالغۇ ، ھوقۇق -مەنپەئەت،ئىمتىياز  ئۈستىگە  قۇرۇلغان بولامدىكىنە؟
*   *   *   *  *  *
     نىمىشقىدۇر مۇشۇ يېقىنقى يىللاردىن بۇيان يېشىم چوڭايغانلىقتىنمۇ ياكى ،ئېچىمگە يۇتۇپ كېلىۋاتقان ئازابلارنىڭ ئوغرى مۈشۈكتەك يۈرىكىمنى تاتىلاپ كېتىۋاتقانلىقىدىنمۇ ، كۆز يېشىم قۇرىماسلا بولۇپ قالدى. ئائىلەمدە يۈز بەرگەن كۆڭۈلسىزلىكلەرنى ئاز ۋاقىت بولسىمۇ ئۇنتۇلۇپ  كېتىش ئۈچۈن بىر ئايلىق دەم ئېلىش بىلەن يۇرتقا ئانامنى يوقلاپ كەلگەن ئېدىم.
     ئانامنىڭ چاشلىرى ئۇچتەك ئاقارغان، بېلى سەل ـ پەل مۇكچەيگەن بولسىمۇ شۇ قەدەر تېتىك ،مېنى كەلدى دەپ خۇشاللىقتا  قازان بىشىدىن نىرى بولالماي پاي پىتەك بولۇپ  يۈرەتتى.ئانام مەكتەپ يۈزى كۆرمىگەن ئايال بولسىمۇ ناھايىتى ئەدەپ- قائىدىلىك ، ئىشچان ئايال ئېدى. ئەقلىمنى بىلگەندىن تارتىپ تا ھازىرغا قەدەر ئانامنىڭ چىڭراق ئاۋازدا گەپ قىلغانلىقىنى ئاڭلاپ باقمىغان ئېدىم. ئانام- دادام ،موماملار بىر-بىرىنى «سېلى،ئۆزلىرى»  دەپ گەپلىشەتتى.ئاچام بىلەن ئېككىمىزمۇ بىر-بىرىمىزنى «سېلى ئۆزلىرى» دىيىشىپ سۆزلىشەتتۇق.گەرچە ئائىلىمىز دېھقان ئائىلىسى،  ئۆزىمىز غورىگۈل تۇرمۇش كەچۈرۋاتقان بولساقمۇ  ئىجىل-ئىناق، بەخىتلىك ئائىلىلەردىن ئېدۇق.
       ھەر قېتىم دىلىم ئازار يىگەندە ،غېرىپسىنغاندا  ھەشەمەتلىك بىزەلگەن ئۆيۈمگە قاراپ ئۆزۈمنى خۇددى قەپەز ئېچىدىكى قۇشتەك ھىس قىلاتتىم. سەھرادىكى خام كىسەكتىن سېلىنغان پاكار تاملىق ،ئاخشاملىرى تۈن تەڭگىچە مومامنىڭ چۆچەكلىرىنى ئاڭلاپ ئۆزۈم ئەتىۋارلىنىپ چوڭ بولغان ئاشۇ  ئۆيۈمنى سېغىناتتىم. ئۈنسىز سېغىنىش ئىسەدەش ئىچىدە بالىلىقتىكى  بىر تالاي تاتلىق ئەسلىمىلىرىمنى بىر- بىرلەپ  ئەسلەپ چىقاتتىم.
     ئەتە  كېتىمەن ،ئانامنى، ئاچامنى،مېنى كەپتۇ دىسە ئۆي-ئۆيلەردىن ئاتەيەن مەن بىلەن كۆرۈشكىلى  كىرىدىغان ئاق كۆڭۈل قەلبى سۇدەك سۈزۈك  يۇرۇتداشلىرىمنى ، مېھرى ئېسسىق سەھرايىمنى تاشلاپ شاۋقۇن سۆرەنگە تولغان چوڭ شەھەرگە قاراپ يەنە ئۇچىمەن..
      ئاخشام ئانام بىلەن مۇڭدۇشۇپ قايسى چاغدا كۆز يۇمدۇم بىلمەيمەن. ئانامنىڭ؛
      -ئەمدى كەتسىڭىز يەنە قاچان كىلەرسىز قىزىم ،جۈدەپ كېتىپسىز؟ ئاجىزلاپ كەتكەندەك قېلىسىز...-دىگەن گەپلىرى قەلبىمدىكى ھەسرەت پىلتىسىگە يەنە بىر قېتىم ئوت قويىۋەتتى.
      -نىمىلەرنى دەيدىغانلا ئانا، مەن بىر ئوبدان تۇرمامدىم مانا ؟دەيىتتىم مەن ئانامغا چاندۇرماسلىق ئۈچۈن لېۋىمنى چىشلەپ تۇرۇپ.
      - ئوبدان تۇرۇشنىغۇ  تۇرۇپسىز قىزىم، لېكىن يۈزىڭىزدە قان دىدارى يوق تاتراڭغۇ ، خۇددى ئۇزۇن يىل كىسەل تارتقان ئادەمدەك كۆزلىرىڭىز خۇنۇكلىشىپ كېتىپتۇ-، دېدى ئۇ يەنە مېنىڭ بارلىق  مەخپىيەتلىكلىرمنى بىلىۋالغاندەك.
مېنى قىيناۋاتقان كۈندەشلىكنىڭ ئازابىنى،ئاياللىق غورۇرۇمنىڭ ئېككى بالامنىڭ دادىسى تەرىپىدىن دەپسەندە بولىۋاتقانلىقىنى ، ئۈرۈمچىدەك چوڭ شەھەردە جېنىمدىن ئۆتۈپ كېتىۋاتقان غېرىپلىقنىڭ دەردىنى كىمگىمۇ  دىيەلەيتتىم. بۇ قېتىم يۇرتقا كېلىشتىن بۇرۇن  ئانامغا نۇرغۇن گەپلىرىمنى ئېيتماقچى  ۋە قىلنىڭ ئۈستىدە داۋالغۇپ تۇرغان ئائىلەم توغرۇلۇق ئانامدىن  مەسلىھەت ئالماقچى بولغان ئېدىم.بىراق ئانامنىڭ ۋاقىتسىز پۈكۈلگەن قەددىنى، مۇڭسىراپ تۇرغان كۆزلىرىنى كۆرگىنىمدە ھەممىنى ئېچىمگە يۇتىۋېتىشكە تېرىشاتتىم.
بۇ يازمىنى ئاخىرىدا   مۇنەۋۋەر ئابدۇق تەھرىرلىگەن. ۋاقتى  2015-1-29 04:24  

«يالپۇز ھېدى»قەلەمنى تاشلاپ 25 يىلدىن كېيىن تۇنجى قېتىم يازغان ھېكايەم ، بەلكىم ھېكايەمدە نۇرغۇن كەتكۈزۈپ قويغان تەرەپلىرىم بولىشى ئېھتىمال..
-ئەمما مېنى رىغبەتلەندۈرگىنى ،ھەم خۇشال قىلغىنى ئاقسۇ ئەدەبىياتىغا ئەۋەتىپ ئۇزۇن بولمايلا  مۇھەرىرلەرنىڭ ئەجرىدە ژورنال يۈزىدە يورۇقلىققا ئېرىشكىنى بولدى.. ئىچكىر ئۆلكىلەرگە ئوخشاپ كېتىدىغان مەن ياشاۋاتقان  بۇ موھىتتا ، ئېككىنچى شاڭخەي دەپ نام ئالغان چوڭ شەھەردە  ،يەككە -يىگانە غېرىپ ھالەتتە ئىجادىيەت قىلىۋاتقان مېنىڭدەك بىر ھەۋەسكار ئۈچۈن ،ھەر بىر پارچە شېئىر ،نەسىرلىرىمنىڭ ،ئىلان قىلىنىشى مەن ئۈچۈن ئەلىۋەتتە بىر نەتىجە ئېدى.. .
ھېكايەم ئېلان قىلىنىپ ئۇزۇن ئۆتمەي قەشقەدىكى بىر تورداش قەلەمدىشىمدىن ئۇچۇر تاپشۇرۇپ ئالدىم« مۇنەۋۋەر خانىم مۇبارەك بولسۇن ! سىزنىڭ  بىر پارچە نەسىرىڭىزنى شىنجاڭ خەلىق  رادئىو ئىستانسىسدا ئاڭلاتتى،سىزنى يىقىنقى نەتىجىلىرىڭىز بىلەن قۇتلۇقلايمەن» دىگەن خەت ئېدى.
ئۇچۇرنى كېچىكىپ كۆرگەن بولساممۇ ،دەرھال ئۇچۇر قىلىپ قايسى نەسىرىمنى ئاڭلاتتى دەپ سوردىىم. ماڭا يانا ئۇچۇر كەلدى«مەن ماشىنا  ھەيدەپ كېتىۋاتقان ئېدىم ،يىنىمدا ئادەم بار تازا ئېنىق ئاڭلىيالمىدىم، « يالپۇز» دېدىغۇ دەيمەن دىگەن ئۇچۇر كەلدى..مەن شۇئان ئۈنلۈك ئاۋازدا « يالپۇز ھېدى» دەپ توۋلىۋەتتىم..  نەچچە كۈن ئۆتمەي يەنە بىر قەلەمدىشىم  رادئىو تورىنى ئىزدەپ تېپىپ   ئايلاندۇرۇپ  QQررىمغا يوللاپ بەردى..ئەڭ ئاددى يىزىلغان بىر پارچە ھېكايەم دەپ ئويلايتىم ،ئەمما  باشقىلارنىڭ ئاۋازىدا  ئاڭلاپ پىروزا قەدىمىمنىڭ ھەر ھالدا مۇۋاپىقىيەتلىك بىسىلغىنىنى ھىس قىلدىم..ئۆزۈمگە ئىشەنچىم بار بولدى. يىقىندا ئاڭلىسام «يالپۇز ھېدى» نى مەركىزى خەلىق رادئىو ئىستانسىسىدىنمۇ ئاڭلىتىپتۇ ..
ھىكايەمنى ئوقىغان بەزى قەلەمداشلىرىم؛ خانىم سىز شەھەر موھىتىدا ئۆسۈپ يىتىلگەن،خىزمەتچى ئايلىسىدە دۇنياغا كەلگەن تۇرۇقلۇق ،ھەجەپ يىزا تۇرمىشىنى شۇ قەدەر چىرايلىق ئىپادىلەپسىز دەپ سوراشتى.
-مەن دېدىمكى؛
مەن تۇيغۇمغا سادىقمەن،تۇيغۇمدىكى تەپەككۈر مېنى نەگە باشلاپ كەتسە ،قەلىمىم شۇنى يازىدۇ، بەلكىم بۇ   ماڭا ناتونۇش بىر ئايالنىڭ كەچمىشىدۇ، ئەمما بۇ مىنىڭ ھاياتىم بىلەن قىلچە مۇناسىۋېتى يوق ،ھەم مىنىڭ كەچمىشىممۇ ئەمەس!
شۇ سەۋەپلەردىن  مۇنبەرداشلىرىم بىلەن ئورتاقلاشقۇم كەلدى..

mp3 ئاۋازلىق نۇسقىسىنى ساقلىۋالغان ئېدىم ،ئەمما قانداق يوللاشنى بىلەلمىدىم. خالىس ياردەم قىلىدىغانلار بولسا تورغا يوللاپ  بەرگەن بولساڭلا دىگەن ئۈمۈتتىمەن!

بۇ يازمىنى ئاخىرىدا   مۇنەۋۋەر ئابدۇق تەھرىرلىگەن. ۋاقتى  2015-1-29 05:02  

مەن تۇيغۇمغا سادىقمەن،تۇيغۇمدىكى تەپەككۈر مېنى نەگە باشلاپ كەتسە ،قەلىمىم شۇنى يازىدۇ،
_____________________________________________________
مۇشۇ پىكىرگە چۇقۇم ھۆرمەت قىلىڭ!

ژورنالدا  ئوقۇپ سۆيۈنگەن ئىدىم .قايتا مۇنبەردە  ئوقۇپ  يەنە يالپۇز ھىدىنى سېغىندىم ...

ئاقسۇ ئەدەبىياتىنىڭ يېڭى كۈچلەرگە ئېتىبار بەرگەنلىكىدىن سۆيۈندۈم . ھېكايىنى تېخى ئوقۇمىغاچقا بۇ ھەقتە پىكىر بايان قىلىشنى لايىق كۆرمىدۈم . ئوقۇپ بولۇپ پىكىر بايان قىلاي ......

مەن ھېكايىڭىزنى ئوقۇپ چىقتىم. ھېكايىڭىزنىڭ ئەسلىمە بىلەن باشلانغان بايانلىرى ھېسسياتلىق ھالەتتە ياخشى چىقىپتۇ. ئەمما، ھېكايىڭىزنىڭ باش قىسمى بىلەن كىيىنكى قىسمى سەۋەپ-نەتىجىلىك باغلاشمىغاندەك ھېس قىلدىم.  

ئۈرۈمچىدەك چوڭ شەھەردە خىزمەتكە ئورۇنلاشقان، يەنە كېلىپ ھەممە ھەۋەس ھەسەتتە قارىشىدىغان كاتتا بىر ئەرباپنىڭ ئوغلىنىڭ خانىمى ، يۈزنەچچە كۋادراتلىق ئالىي بىزەلگەن ئۆينىڭ  قارانچۇقى تۇرسام، ئېڭىكىمگە تاقاشقان ئېككى بالام ، لېفىت بىلەن چېقىپ چۈشىدىغان ئاپتۇنۇم رايۇن  دەرىجىلىك ئىدارىنىڭ 13-قەۋىتىدە ئولتۇرۇپ خىزمەت قېلىدىغان ئىشخانام بار تۇرسا كەتمىسەم بولمايدۇ-دە!..

مۇشۇنداق ئىدىيە-قىممەت قاراشتىكى ئايالنىڭ رەشىك ئوتىدا پۇچىلىنىۋېتىپ، چىن ھېسسياتلىق ئەسلىمىسى ئىچىگە كىرىپ كېتىشلىرى باغلاشماي قاپتۇ.

بىر كۈنى كەچتە، نىمىش قىلىۋاتىسىز، دەپ سورىسام يالپۇز ھىدىنى يېزىۋاتىمەن،دەپ جاۋاپ بەرگەنتىڭىز...ئۇزاق ئۆتمەي «ئاقسۇ ئەدەبىياتى»دا ھەقىقى ھىدلىرىڭىزنى كۆردۈم.سىزنىڭ تېخىمۇ خۇشبۇي ھىدلار بىلەن چىچەك ئاچىدىغانلىغىڭىزغا ئىشىنىمەن!

مەن ھېكايىڭىزنى ئوقۇپ چىقتىم. ھېكايىڭىزنىڭ ئەسلىمە بىلەن باشلانغان بايانلىرى ھېسسياتلىق ھالەتتە ياخشى چىقىپتۇ. ئەمما، ھېكايىڭىزنىڭ باش قىسمى بىلەن كىيىنكى قىسمى سەۋەپ-نەتىجىلىك باغلاشمىغاندەك ھېس قىلدىم.  

ئۈرۈمچىدەك چوڭ شەھەردە خىزمەتكە ئورۇنلاشقان، يەنە كېلىپ ھەممە ھەۋەس ھەسەتتە قارىشىدىغان كاتتا بىر ئەرباپنىڭ ئوغلىنىڭ خانىمى ، يۈزنەچچە كۋادراتلىق ئالىي بىزەلگەن ئۆينىڭ  قارانچۇقى تۇرسام، ئېڭىكىمگە تاقاشقان ئېككى بالام ، لېفىت بىلەن چېقىپ چۈشىدىغان ئاپتۇنۇم رايۇن  دەرىجىلىك ئىدارىنىڭ 13-قەۋىتىدە ئولتۇرۇپ خىزمەت قېلىدىغان ئىشخانام بار تۇرسا كەتمىسەم بولمايدۇ-دە!..

مۇشۇنداق ئىدىيە-قىممەت قاراشتىكى ئايالنىڭ رەشىك ئوتىدا پۇچىلىنىۋېتىپ، چىن ھېسسياتلىق ئەسلىمىسى ئىچىگە كىرىپ كېتىشلىرى باغلاشماي قاپتۇ.

مەن بۇ مۇنبەرگە يېڭى تىزىملىتىپ كىرگەنتىم. ئىنكاس يوللىسام تەكرارلىنىپ كېتىپتۇ. بۇ مىنىڭ يوللاش مەشغۇلاتىدىكى خاتالىقىمدىن بولىۋاتقان ئەھۋال ئىكەن.
باشقۇرغۇچىلارنىڭ ئارتۇقچە يوللىنىپ كەتكەنلىرىنى ئۆچۈرىۋېتىشىنى ئۈمىد قىلىمەن. رەھمەت!

ئۆزىگە ئۆزى كىنايە قىلارمۇ؟ باش-ئاخىرى بىر ئادەمگە ئوخشىسا تېخىمۇ چىن چىقىدۇ.

شەھەردىكى ھاياتىغا قايتقىسى يوق ئايال نېمىشقا شەھەردىكى تۇرمۇشىنى قايتقىسى يوق ھالغا چۈشۈرۈپ قۇيىدۇ دېگەن نۇقتىدىن كىيىنكى يالپۇز ھىدى ئەسلىمىلىرىدىكى پەرىق.... ماختىنىش ۋە ئاجىزلىق...