پ. غ. غەيۇرانى :تاگور ئىجادىيىتىنىڭ جۇڭگو ئەدەبىياتىغا كۆرسەتكەن.. [ئۇلانما كۆچۈرۈش]

                   تاگور ىجادىيىتىنىڭ جۇڭگو ئەدەبىياتىغا كۆرسەتكەن تەسىرى
                                        پولات غەنىزات غەيۇرانى
    ھەممىمىزگە مەلۇمكى، تاگور جۇڭگو كىتابخانىلىرىىڭ قەلب تۆرىدىن ئەڭ چوڭقۇر ئورۇن ئالغان مەشھۇر چەت ئەل ئەدىبلىرىنىڭ بىرى. ئۇنىڭ ئىجادىيىتى بۈگۈنكى زامان جۇڭگو ئەدەبىياتىنىڭ تەرەققىياتىغا ناھايىتى چوڭقۇر تەسىر كۆرسەتكەن. بولۇپمۇ تاگور 1913- يىلى نوبېل ئەدەبىيات مۇكاپاتىغا ئېرىشكەندىن كېيىن ئۇنىڭ ئەسەرلىرىنىڭ جۇڭگو كىتبخانلىرى قەلبىدىكى ئورنى تېخىمۇ يۈكسەك پەللىگە كۆتۈرۈلگەن. شۇنىڭدەك «4- ماي» ھەرىكىتى دىن كېيىن ئۇنىڭ ئىنگىلىز تىلىدىكى نۇرغۇن نادىر ئەسەرلىرى بىۋاسىتە خەنزۇ تىلىغا تەرجىمە قىلىنىپ، جۇڭگوغا كەڭ تارقالغان. شۇنىڭدەك بۈگۈنكى زامانجۇڭگو ئەدەبىياتى مۇنبىرىدىكى مەشھۇر يازغۇچىلاردىن گومورو،جېڭ جىندۇ، شيې بىڭشىن، شۈقىمۇ نىڭ دەسلەپكى ئەسەرلىرى ئۇنىڭ تەسىرىگەقاتتىق ئۇچرىغان.
   ەومورۇ تاگور ئەسەرلىرىنى ئوقۇغاندىن كېيىنكى تەسىراتىنى مۇنداق يازىدۇ: «مەن ئۆزۈمنى قايتا تېپىۋالغاندەك تۇيغۇدا بولۇپ، يېڭى ھاياتلىققا ئېرىشتىم، كىشىلىك تۇرمۇشتا ھاياتنىڭ فونتانلاپ تۇرغان زۇمرەتتەك سۈزۈك بۇلاق سۈيىگە ئوخشايدىغانلىقىنى چوڭقۇر ھېس قىلدىم، ھەقىقىي مەنىدىكى تىنچلىققا ئېرىشىپ قاتتىق ھاياجانلاندىم، 20 ياش چاغلىرىمغا كېلىپ قالغاندەك بولدۇم». ئۇ ئەدەبىي ئىجادىيىتىنىڭ دەسلەپكى چاغلىرىدا تاگور ئۇسلوبىدا ئەسەر يازىدۇ، بۇ نۇقتا ئىجادىيەتلىرىدە «ئالىيجانابلىق، ئاددىي ھەم ئىخچام»لىقتا كۆرۈلىدۇ.
    1919- يىلى بىڭ شىن تاگور شېئىرلىرىنى ئوقۇپ، «كۆڭلۈمدە باشقا ئوي يوق ، دىلىم يورىدى-مۇڭلۇق بولۇپ قالغانلىقىمنى چوڭقۇر ھېس قىلدىم» دەپ يازىدۇ. ئۇ تاگورنىڭ نۇرغۇن نادىر شېئىرلىرىنى ئىنگىلىز تىلىدىن خەنزۇ تىلىغا تەرجىمە قىلىپ، تاگور شېئىرلىرىدىكى ئانا ۋە بالىلار ئوبرازلىرىدىن ئۆز ئىجادىيىتىدە ئۆرنەك ئېلىپ پايدىلىنىدۇ.
   تاگور بىر بۈيۈك سەنئەتكار بولۇپلا قالماستىن، بەلكى مەشھۇر پېداگوك، پەيلاسوپ ۋە ئىجتىمائىي پائالىيەتچى بولۇپ، بىر دۇنياۋى شائىر، بۈيۈك رەسسام، ئىنسانپەرۋەر ئەدىب. ئۇ ھۆرلۈكنى، ئادالەتنى، ياخشىلىقنى، گۈزەللىكنى، ئىنسانىي مۇھەببەتنى كۈيلەپلا ، پۈتۈن دۇنيا خەلقىنى دۇنيا تىنچلىقىنى قولغا كەلتۈرۈشكە چاقىرىدۇ. ئۆزىمۇ قىلچى ئىككىلەنمەستىن كۆكرەك كىرىپ ئوتتۇرىغا چىقىپ بۇ كۈرەشكە باتۇرلۇق بىلەن ئاتلىنىدۇ. ئۇ ۋەتىنىنى چىن دىلىدىن سۆيىدۇ. ۋەتىنىنىڭ مۇستەقىللىقى ۋە قۇدرەت تېپىشىنى ئارزۇ قىلىدۇ. شۇنداقلا ھەر قايسى دۆلەتلەردىكى ئىزىلگۈچى خەلقلەرنى ئەركىن بولۇشقا، ھۆرلۈككە چىقىش ئۈچۈن كۈرەش قىلىشقا ئۈندەيدۇ.
   تاگور جۇڭگو خەلقىنىڭ سادىق دوستى. ئۇ ئەزەلدىن جۇڭگو خەلقىنىڭ مۇستەقىللىقى، ئەركىنلىكى ۋە چەت ئەل تاجاۋۇزچىلىقىغا قارشى كۈرۈشىنى قوللاپ كەلدى. بۇ ئەۋلىيا سۈپەت شائىرنىڭ بۇ خىلو ئالىيجاناپ پەزىلىتى جۇڭگو خەلقى قەلبىدىن مەڭگۈ ئورۇن ئالدى. بۇ توغرىدا مەشھۇر ئەدىب ماۋدۇن مۇنداق دېگەن:«بىز ھۆرمەتلەيدىغان تاگور ئىزىلگۈچىلەرگە كۆيۈنىدىغان،ئۇلارنىڭ ھالىغا يېتىدىغان شائىر.» كىشىلەرنىڭ ئېسىدە بولسا كېرەك، 1957- يىلى زۇڭلى قۇئېنلەي:«تاگور دۇنيا ئەدەبىياتىغا غايەت زور تۆھپە قوشقان شائىر بولۇپلا قالماستىن، بەلكى ھىندى خەلقىنىڭ ئازادلىق، ئەركىنلىكىگە ئېرىشىش يولىدىكى كۆرىشىدە مەيدانغا كەلگەن مەشھۇر شەخس، جۇڭگو خەلقى مەڭگۈ تاگورنى ۋە ئۇنىڭ ۋەتەنپەرۋەرلىكىنى ئۇنۇتمايدۇ، مىللىي ئازادلىق كۆرۈشىدە كۆرسەتكەن باتۇرلۇقىنى تېخىمۇ ئۇنۇتمايدۇ» دەپ ماختىغانىدى.
  تاگور نادىر تىپىك  شېئىرلار (ۋەقەلىك شېئىرلار) ۋە لىرىكىلارنى ئىجاد قىلىپ، ئىككى قىسىملىق بىر ئېسىل ئەسەر يازىدۇ. بۇ «ئىپىك شېئىرلار»توپلىمى بولۇپ، ئالدىنقى قىسمىنىڭ مەزمۇنى خەلق قوشاقلىرى ۋە خەلق ئارىسىدا كەڭ تارقالغان رىۋايەتلەرنى ئۆرنەك قىلىپ ئىجاد قىلغان شېئىرلاردۇر. بۇ شېئىرلاردىكى تىپىك ۋەقەلەر ئاساسلىق ئورۇننى ئىگىلەيدۇ. كېيىنكىسىنىڭ مەزمۇنى بولسا، تارىخىي ھېكايىلەرۋە قوشاقلار بىلەن يۇغۇرۇلغان بولۇپ، تىلى ئۆتكۈر،كومىدىيىلىك دىراما خۇسۇسىيىتىگە ئىگە ئىدى. بۇ شېئىرلارنىڭ كۆپىنچىسى 1900- يىلى يېزىلغان. بۇ چاغ ھىندى خەلقىنىڭ ئەنگلىيە مۇستەملىكىچىلىرىنىڭ زوراۋانلىقىغا قارشى باتۇرانە ھەققانىي كۈرۈشى داۋاملىشىۋاتقان چاغلار ئىدى. ئەسەردىكى تىپىك ۋەقەلىكتە دەل ھىندى خەلقىنىڭ مۇشۇ ھەققانىيەت كۈرۈشى ۋايىغا يېتىپ تەسۋىرلەنگەن.
   بۇ ئىككى قىسىملىق «ئىپىك شېئىرلار» توپلىمىدىن بىر تاگورنىڭ ھىندى تارىخنى ناھايىتى پىششىق بىلىدىغانلىقىنى چوڭقۇر ھېس قىلىمىز. بۇ توپلامدىكى ھەر بىر شېئىردا بىر ئادەمنىڭ ھايات سەرگۈزەشتىسى بايان قىلىنغان. پەلسەپەۋى ھېكمەت بىلەن تۇيۇنغان گۈزەل مىسرالار كىشىنى ئۆزىگە جەلپ قىلىپلا قالماستىن، چوڭقۇر ئويغا سالىدۇ. سەم «ئىپىك شېئىرلار» توپلىمى ھىندىستان ۋە بىنگالدا كەڭ تارقىلىپ، ئۇنىڭ ئىچىدىكى بىرمۇنچە مەشھۇر ئەسەرلەر شۇ چاغدىكى ئوتتۇرا-باشلانغۇچ مەكتەپلەرنىڭ ئەدەبىات دەرسلىكىەە كىرگۈزۈلىدۇ.
   تاگور پوئېزىيە ئارقىلىق تارىخ، ئەپھانە، رىۋايەت بىلەن سۇغۇرۇلغان، قەھرىمانلىق روھىغا تويۇنغان بىر ئالىي جاناب روھنى ياراتقاندىن باشقا، يەنە ئكزگىچە ئۇسلۇبتىكى ماھارەت بىلەن ئاجايىپ گۈزەل، جەزبىدار مۇھەببەت لىرىكىلىرى باغچىسىنى بەرپا قىلىدۇ. ئۇنىڭ ھىندى تارىىنى قېدىرىپ تەتقىق قىلىپ بىلىم توپلىشى، ئۇنىڭ دۇنيا قارىشىنى يېڭىلايدۇ. بىلىمنى تېخىمۇ موللاشتۇرىدۇ، روھىي دۇنياسىنى يېڭىلايدۇ، ئىچكى دۇنياسىنى قازىدۇ. قەلبىنى لەرزىگە سالىدىغان ئىنسان تەبىئىتىنىڭ مول،رەڭگارەڭ نېمەتلىرىنى ئىجادىيەت داستىخانىغا يايىدۇ. نەتىقىدە، 1900 يىلىدىن 1901 -يىلىغىچە ئۇنىڭ ئۈچ لىرىك شېئىرلار توپلىمى نەشر قىلىنىدۇ. ئۇلار: «ھەقىقەت»، « چۈش»، «ۋوۋغات» تىن ئابارەت.
   1913- يىلى تاگور ئۈچۈن مەڭگۈ ئەستىن چىقماس بىر يىل بولىدۇ. يەنى شۇ يىلى 11- ئاينىڭ 13- كۈنى «گىتەنجالى» دېگەن مەشھۇر ئەسىرى دۇنيادىكى ئەڭ ئالىي ئەدەبىيات مۇكاپاتى بولغان نوبېل ئەدەبىيات مۇكاپاتىغا ئېرىشىدۇ.ئۇنىڭ بۇ مۇكاپاتقا ئېرىشىشى ئەسەرلىرىنىڭ دۇنياۋى شان-شەرەپكە ئېرىشكەنلىكىنى نامايەن قىلىدۇ. تاگور شۋېتسىيە پەنلەر ئاكادېمىيىسىنىڭ باھالاش يىغىنىدا 15 ئاۋازدىن 13 ئاۋازغا ئېرىشكەنلىكى بىلەن ئەسەر باھالىغۇچىلارنى تاڭ قالدۇرۇش بىلەن بىرگە غەرب جەمئىيىتىدىكى ھەممە قەلبتە بىر شەرق مۆجىزىسىنى ياراتقانلىقىنى ئىسپاتلاپ بېرىدۇ.
   1924- يىلى 4- ئايدا تاگور شۇ چاغدىكى جۇڭگو ئۇنىۋېرستېتى نۇتۇق ئىلمىي جەمئىيىتىنىڭ باشلىقى لياڭ چىچاۋ ئەپەندىنىڭ تەكلىپىگە بىنائەن جۇڭگوغا زىيارەتكە كېلىدۇ. ئىلگىرى-كېيىن بولۇپ، شاڭخەي، خاڭجۇ، نەنجىڭ ۋە جىنەن قاتارلىق جايلاردا زىيارەتتە بولىدۇ. بۇ يەردىكى ئكزگىچە مەدەنىيەتكە تەۋە قەدىمىي مەدەنىيەت يادىكارلىقلىرىبولغان ئاسارە-ئەتىقىلەرنى كۆرىدۇ، تارىخنىڭ كېلىپ چىقىش مەنبىيىنىن ھەر خىل ئىزاھاتلىق چۈشەنچىلەردىن تەپسىلىي كۆرۈپ، خاتىرە قالدۇرىدۇ. بېيجىڭغا كەلگەندە بولسا، سان-ساناقسىز ئاممىنىڭ قىزغىن قارشى ئېلىشىغا مۇيەسسەر بولىدۇ ھەم بېيجىڭدىكى ھەرقايسى ئەدەبىيات-سەنئەت جەمئىيەتلىرىدىكى نوپۇزلۇق زاتلاربىلەنئىجادىيەت تېمىسىدا قىزغىن پاراڭلىشىپ،كەڭ-كۇشادە پىكىر ئالماشتۇرىدۇ. بۇ پائالىيەتتىن قاتتىق تەسىرلەنگەن  ھىلال ئاي جەمئىيىتى 5- ئاينىڭ 8- كۈنى ئۇنىڭ تۇغۇلغان كۈنىنى تەبرىكلەپ، مەشھۇر دىرامىلىرىدىن بىرى بولغان « چېدىلا»دېگەن ئەسىرىنى سەھنىلەشتۈرۈپ ئويناپ چىقىپ، ھۆرمەت بىلدۈردى.
   تاەور بۇ مەزگىللەردە نەچچە ئون قېتىم نۇتۇق سۆزلەپ، ئۆزىنىڭ ئىجادىي ھاياتىنى جۇڭگولۇق دوستلىرىغا تونۇشتۇرۇش بىلەن بىرگە جۇڭگو خەلقىنىڭ ئەركىنلىككە، ھۆرلۈككە ئىنتىلگەن ئىنسانپەرۋەر كۆرۈشىنى قللايدۇ. شائىر يەنە چوڭقۇر مېھىر- مۇھەببەت بىلەن جۇڭگو-ھىندىستان ئىككى دۆلەت خەلقىنىڭ ئۇزاق تارىختىن بۇيان داۋالىشىپ كەلگەن نەچچە مىڭ يىللىق مەدەنىيەت ئالماشتۇرۇشتىكى قوشنىدارچىلىق، دوستلۇق مۇناسىۋىتىگە مەدىيە ئوقۇيدۇ. ياخشى تىلەكلەر بىلەن جۇڭگو مىللەتلىرىنىڭ ياراتقان پارلاق مەدەنىيىتىگە ئاپىرىن ئوقۇيدۇ. جۇڭگو خەلقىنىڭ تېزراق ئوۇغىنىپ، قەددىنى رۇستلاپ، قۇدرەت تېپىشىنى ئۈمىد قىلىدىغانلىقىنى بىلدۈرىدۇ. ھەنم ناھايىتى ئوچۇق-يۇرۇقلۇق بىلەن«ھۆرمەتلىك جانابلار، مەن سىلەر بىلەن بىرلىكتە خەلقىڭلارنىڭ تېزراق ئويغىنىشىنى كۈتىمەن. سىلەرنىڭ غەلبە شدلىقىغا چۆمۈلگەن بايرام كۈنۈڭلارنى بىرلىكتە تەبرىكلەشنى تولىمۇ ئارزۇ قىلىمەن. مەن سىلەر چوقۇنغاندەك بىر پەيلاسوپمۇ ئەمەس. شۇڭا ماڭا ئاممىۋى سورۇنلاردا كاددا پايانداز سېلىشنىڭ ھاجىتى يوق، پەقەت قەلبىڭلاردىن بىر كىشىلىك ئورۇن بەرسەڭلار شۇنىڭ ئۆزى كۇپايە. ھازىر بىز يېقىن دوستلاردىن بولۇپ قالدۇق. مەن ئۈمىدكە تولغان قەلبىمدە سىلەرنىڭ ۋە ئاسىيانىڭ ئۇلۇغ كەلگۈسىنى ئويلايمەن! سىلەرنىڭ قەلبىڭلارنى چۈشىنىمەن، ئىشىنىمەنكى، دۆلىتىڭلار پات يېقىندا ئۆزىنى رۇستلاپ ئورنىدىن دەست تۇرىدۇ؛ ئكزىنىڭ مەۋجۇد مىللىي روھىنى دۇنياغا جاكارلايدۇ؛ يېقىن كەلگۈسىدە بىز ئورتاق خۇشاللىقتىن تەڭ بەھرىمەن بولىمىز»دەيدۇ.
   تاگور جۇڭگو مەدەنىيىتىنى تەرىپلەپ:«خوشلىشىش نۇتقى » دېگەن ئەسىرىدە:«مەن ھەر قېتىم ئۇلارنىڭ سىلەرنى ھۆرمەتلىگەنلىكىنى كۆرسەم قاتتىق ئازابلىنىمەن، ئۇلار ھەقىقەتەن شەپقەتسىز، تاشيۈرەك،ئۇلار سىلەرنىڭئاراڭلارغا تاجاۋۇزچىلىق  قىلىش، ئېكىسپالاتسىيە قىلىش ھەم ۋەيران قىلىش ئۈچۈنلا كەلگەن. ئۇلار سىلەرنىڭ  ئىنسانىيەت مەدەنىيىتىگە قوشقان تۆھپەڭلارنى توزۇتماقچى» دەپ يازىدۇ.
   ھەممىمىزنىڭ ئېسىدە بولسا كېرەك، 1937- يىلى 7- ئاينىڭ 7 -كۈنى ياپون تاجاۋۇزچىلىرى پۈتۈن شۇملۇقلىرىنى ئىشقا سېلىپ، جۇڭگوغا ۋەھشىلەرچە باستۇرۇپ كىرگەندە، تاەور قاتتىق غەزەبلىنىپ، ئۆزىنىڭ ياشىنىپ قالغىنىغا قارىماي، ھەققانىيەت يولىدا چىڭ تۇرۇپ، ئۆتكۈر قەلىمى بىلەن ئىنسانپەرۋەرلىك نۇقتىسىدىن چىقىپ تۇرۇپ، ياپونىيەنىڭ تاجاۋۇزچىلىق قىلمىشىنى قاتتىق سۆكىدۇ. جۇڭگو خەلقىنىڭ ئىنقىلابىي كۆرۈشىنى قوللايدۇ. ئەڭ قىممەتلىك يېرى شۇكى، تاگور جۇڭگونىڭ ياپون باسقۇنچىلىرىغا قارشى ئۇرۇشىغا ئىقتىسادىي جەھەتتىن ياردەم بېرىش ئۈچۈن ئىئانە توپلاش ئەترىتى تەشكىللەپ، ئكزى تۇنجى بولۇپ، پۇل ئىئانە قىلىدۇ. جۈملىدىن شۇ ۋاقىتتىكى خەلقارا ئۇنىۋېرستېتتىكى ئوقۇتقۇچى، ئوقۇغۇچىلارنى ئويۇن قويۇشقا تەشكىللەپ، جۇڭگو خەلقىنىڭ ياپون باسقۇنچىلىرىغا قارشى ھەققانىيەت كۆرۈشىنى قوللاپ ئىئانە توپلايدۇ. بۇنىڭ بىلەن جۇڭگو مەدەنىيىتىنىڭ سادىق پەرۋىشكارى تاگور جۇڭگونى تەتقىق قىلىشقا يول ئېچىپ، 1937- يىلى تىنچلىق يۇرتى ساندىنتېكستاندىكى جۇڭگو ئىنىستوتى شۇ چاغدا ھىندىستاندا تۇنجى بولۇپ، جۇڭگو مەدەنىيەت تەتقىقاتى بىلەن شۇغۇللىنىدىغان مەخسۇس ئاپارات بولۇپلا قالماستىن، بەلكى بۈگۈنكى كۈنگە قەدەر ھېندىستاندىكى بىردىنبىر جۇڭگو مەدەنىيەت تەتقىقاتىنىڭ مەركىزى بولۇپ قالدى.
    خۇلاسىلىغىنىمىزدا، تاەورنىڭ ھاياتى دۇنيا خەلقى ئېتىراپ قىلغان ئۇلۇغ ھايات. شۇنىڭدەك دۇنياۋى ئەدەبىيات ئىجادىيەت ئىشلىرىغا بېغىشلانغان ھايات! بىز ئۇنىڭ 80 يىللىق ھاياتىغا نەزەر سالغىنىمىزدا، مول مەزمۇنلۇق، چوڭڭقۇر پەلسەپىۋى پىكىرلەرگە تويۇنغان تەۋەرۈك ئەسەرلىرىگە قاراپب ئىچ-ئىچىمىزدىن پەخرلىنىمىز.
   تاگورنىڭ ئىجادىي ھاياتى ئۈستىدە ئىزدىنىپ كۆرىدىغان بولساق، جۇڭگو خەلقىنىڭ ئاشۇ قىيىن مەزگىللەردە مۇشۇنداق بىر مەشھۇر يازغۇچىنىڭ ھېسداشلىقىغا ئېرىشكەنلىكىدىن قاتتىق پەخىرلىنىمىز. تاگور جۇڭگو خەلقىنىڭ «4- ماي» ھەركىتىدىن كېيىن، بولۇپمۇ جۇڭخۇا خەلق جەمھۇرىيىتى قۇرۇلغاندىن بويان جۇڭگو ئەدەبىياتىنىڭ تەرەققىياتىغا غايەت زور تەسىر كۆرسىتىپلا قالماي، ئكز ئىجادىيەتلىرىدە جۇڭگو خەلقىنىڭ ئازادلىق ئۇرۇشىنى باتۇرلۇق بىلەن كۈيلىگەن ئادالەتپەرۋەر يازغۇچى. ئۇنىڭ ئىنسانىيەت تارىىدا قالدۇرغان نۇرغۇن تەۋەرۈك ئەسەرلىرى بىزنىڭ شانلىق مەدەنىيەت ئىزنالىرىنى قېزىپ تەتقىقى قىلىپ بېيىتىشىمىزدا قىممەتلىك ئەڭگۈشتەردۇر.
     ھەممىمىزگە مەلۇم، جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتى قۇرۇلغاندىن بۇيان جۇڭگو تەرجىمە ئىجادىيىتىدە ئالەمشۇممۇل نەتىجىلەر بارلىققا كەلدى. ھەرقايسى ئۆلكە، ئاپتونوم رايونلاردا كۆپلىگەن خەلق نەشرىياتلىرى قۇرۇلدى. بۇنىڭ بىلەن ئەسەرلەرنىڭ ھەر خىل ژانىردىكى تولۇق توپلىمىئىنگلىس تىلىدىن خەنزۇ تىلىغا بىۋاستە تەرجىمە قىلىنىپ، قاياتا-قايتا نەشر قىلىنغاچقا، جۇڭگو كىتابخانلىرى ئارىسىدا تاگور ئەسەرلىرىنى ئوقۇش قىزغىنلىقى كۆتۈرۈلۈپ، نۇرغۇنلىغان يازغۇچى، شائىرلارنىڭ ئىجادىيىتىدە ئكرنەكلىكى رول ئوينىدى. بۇنىڭ بىلەنلا چەكلىنىپ قالماي، خەنزۇ تىلىدىن مەملىكىتىمىزدىكى قېرىنداش ئاز سنلىق مىللەتلەردىن ئۇيغۇر، قازاق قاتارلىق مىللەتلەر تىلىغا نۇرغۇن نادىر ئەسەرلىرى تەرجىمە قىلىنىپ، ئۇنىڭ ئەدەبىياتتىكى ئورنى تېخىمۇيۈكسەكلىككە كۆتۈرۈلدى. بۇنىڭ بىلەن ئاز سانلىق مىللەتلەر ئەدەبىياتى، جۈملىدىن جۇڭگو ئەدەبىاتىنىڭ گۈللىنىشىدە قىممەتلىك رول ئوينىدى. بۇنىڭ ئۆزى جۇڭگو-ھېندىستان دوستلۇقىنى قەدىرلەشتە  مەڭگۈلۈك مەنىۋى تۈۋرۈك بولۇپ پارلايدۇ. «مايبۇلاق» ژۇرنىلىنىڭ 2012- يىللىق 3- سانىدىن ئېلىندى.  


بۇ يازمىنى ئاخىرىدا   Erchin تەھرىرلىگەن. ۋاقتى  2014-12-18 22:44  

ئەدەبىيات بىرلا شەخسكە تەۋە بولمايدۇ. «تاگور ئەدەبىياتى» دېگەننى «تاگور ئەسەرلىرى» دېسىڭىز توغرا بولىدۇ.

   بەك سەزگۈر بولۇپ كېتىپسىز جۇمۇ قېرىندىشىم، پىكرىڭىز توغرا، رەخمەت سىزگە، ئەمدى دىققەت قىلاي.

تاگۇر ئەسەرلىرىنىڭ بەددىي قۇۋىتى بىلەن ئوزۇقلىنىش ھەقىقەتەن جوڭگۇ ئەدەبىياتىدا غايەت زور  ئۈنۈم كۈچىنى كۆرسەنكەن .
ئۇيغۇر  نەسىرچىلىك تەرەقىياتىدىمۇ تاگۇر ئىجاديىتىنىڭ تەسىر كۈچىنى چەتكە قاققىلى بولمايدۇ  بۇمۇ ئىزدىنىپ بېقىشقا ئەرزىگىدەك بىر نوقتا .
بىراق ئۇيغۇر نەسىرچىلىگىنىڭ ئىستىقبالى يوق، ئۇنىڭدىن بىر نىم كۈتكىلى بولمايدۇ دەپ  چەتكە قاقۇچىلارنىڭ نەزىرىدە بەلكىم بۇ نوقتىنى ئىتبارغا ئېلىشنىڭ ئەھمىيىتى  يوقتۇ ... ئەمما مەيلى ئۇيغۇر شىئېريىتى ياكى نەسىرچىلىك قىزغىنلىغىدا بولسۇن تاگۇرغا تېۋىنىش ھىلى ھەم يوق ئەمەس .

              ئەدەبىيات -ئىنسانلارغا بايلىق ۋە پاراۋان تۇرمۇش ئاتا قىلىپ كەتمەيدۇ ،بەلكى ،
پۈتمەس-تۈگىمەس  روھى كۈچ - قۇۋۋەت  بېغىشلايدۇ . مانا  بۇ- قەلەمنىڭ قۇدرىتى .

ئۇنىڭ ئىنگىلىز تىلىدىكى نۇرغۇن نادىر ئەسەرلىرى بىۋاسىتە خەنزۇ تىلىغا تەرجىمە قىلىنىپ،
شۈقىمۇ نىڭ

ەومورۇ تاگور

بۇ نۇقتا ئىجادىيەتلىرىدە «ئالىيجانابلىق، ئاددىي ھەم ئىخچام»لىقتا كۆرۈلىدۇ.
جۇڭگو خەلقى مەڭگۈ تاگورنى ۋە ئۇنىڭ ۋەتەنپەرۋەرلىكىنى ئۇنۇتمايدۇ، مىللىي ئازادلىق كۆرۈشىدە كۆرسەتكەن باتۇرلۇقىنى تېخىمۇ ئۇنۇتمايدۇ
بىر تاگورنىڭ ھىندى تارىخنى ناھايىتى پىششىق بىلىدىغانلىقىنى چوڭقۇر ھېس قىلىمىز.

بەك ياخشى چىقىپتۇ. ئىزدىنىشلەرخېلى ئەتىراپلىق بولۇپتۇ.

تاگۇرنىڭ ئۇيغۇر ئەدابىياتىغا بولغان تەسىرى، بولۇپمۇ نەسىرچىلىكى ھەققىدە ئىزدىنىپ كۆرسەك بولغىدەك، دەپ ئويلاپ قالدىم. شۇنداقلا تاگۇرنىڭ ئۇيغۇر شېئىريىتىگە كۆرسەتكەن تەسىرىمۇ ئاز ئەمەس. غەنىزاتنىڭ ئىزدىنىش روھىدىن ئىلھام ئالدىم. قەلەمگە قىلىنغان ھۆرمەت ئەبەدىيلىك ھۆرمەتتۇر. دوستۇم، ئامان بولۇڭ.

بولاتكا،
بۇ تۇنۇشتۇرۇش ماقالىسىغا تاگورنىڭ رەسساملىق، يازغۇچىلىق توغرىسىدىكى ئۇچۇرلارنى قوشىدىغان گەپ ئىكەن. بۇ نوقتىلار بولمىغاچ كەمتۈك چىقىپ چىقىپ قاپتۇ. بولمىسا دىپلوماتىيە نوقتىسىدىن ياخشى شەرھىلەپسىز. نېمىلا دېگەن بىلەن شىنجاڭ گېزىتىدا ئىشلىگەنلەرگە سەل قاراشقا بولمايدۇ.

ئەتراپلىق ئىزدىنىپسىز...تاگۇر ھەققىدىكى نۇرغۇن ئۇچۇرلارنى بىلىۋالدىم...مەندىمۇ تاگۇرنىڭ ئون پارچە شىېرلار توپلىمى بار...بەك ياختۇرىمەن...

تاگورنىڭ نەسىرلىرى دەپ نىمىنى كۆزدە تۇتتىڭىزكىن؟
مەن تاگورنىڭ نەسىر يازغانلىقىنى بىلمەيدىكەنمەن. ئۇنىڭ پروزا ئەسەرلىرىدىن ھېكايىلىرى ۋە رومانى بار، نەسىرى يوق. ئۇنىڭ قالغان ئەسەرلىرى ھەممىسى شېئىرلار.

تاگورنىڭ شېئىرلىرى ئۇيغۇر ئەدەبىياتىغا نەسرى يول بىلەن تەرجىمە قىلىنغانلىقى ئۈچۈن شۇنداق قاراشلار شەكىللىنىپ قالغان گەپ.

مەزكۇر تۇنۇشتۇرۇش ماقالىسىنى ئىشلەتكەن ژورنالدىكىلەر بۇ مەسىلىگە دىققەت قىلىشى كېرەك ئىدى.

ياق دوستۇم. تاگور ئۆزى مىسراغا بۆلمەي يازغان.
شېئىر ياكى ئەمەسلىكى ۋەزىن قاپىيەگە ئەمەس ئىشلىتىلگەن تىلغا قاراپ ئايرىلىدۇ.

ئەركىن ئىبراھىم شېئىرنىڭ نېمىلىكىنى بىلمىگەچكە ئۇنى نەسىر دەپ ئويلاپ قېلىپ، تەرجىمىدە نەسىر دەپ ئاتىغان.