ﻗﻪدﯨﻤﻜﻰ ۋە ﻳﯧﻘﯩﻨﻘﻰ زاﻣﺎن ﻗﯩﺮﻏﯩﺰ ﺷﯧﺌﯩﺮﯨﻴﯩﺘﻰ
ﻣﺎﻣﺒﻪت ﺗﯘردى
ﻗﯩﺮﻏﯩﺰ ﺷﯧﺌﯩﺮﯨﻴﯩﺘﻰ ﺗﯜرﻛﯩﻲ ﺗﯩﻠﻠﯩﻖ ﺧﻪﻟﻘﻠﻪر ﻗﻪدﯨﻤﻜﻰ ﺋﻪدەﺑﯩﻴﺎﺗﯩﻨﯩﯔ ﻣﯘﻧﺒﻪت ﺗﯘﭘﺮﯨﻘﯩﺪا ﻳﯩﻠﺘﯩﺰ ﺗﺎرﺗﻘﺎن ﺑﻮﻟﯘپ، ﺋﯩﭙﺘﯩﺪاﺋﯩﻲ ﻗﻮﺷﺎﻗلار ﺋﻪدەﺑﯩﻲ ۋە ﺗﺎرﯨﺨﯩﻲ ﺟﻪﮬﻪﺗﺘﻪ ﺋﺎلاﮬﯩﺪە ﻗﯩﻤﻤﻪﺗﻜﻪ ﺋﯩﮕﻪ. ﺑﯘﻧﯩﯔ ﺋﯩﭽﯩﺪە ﺋﻪﻧﺌﻪﻧﯩﯟﯨﻲ ﺋﯧﺘﯩﻘﺎد ۋە ﭼﺎرۋﯨﭽﯩﻠﯩﻖ ﺋﯩﺸﻠﻪﭘﭽﯩﻘﯩﺮﯨﺸﻰ ﻣﻪزﻣﯘن ﻗﯩﻠﯩﻨﻐﺎن ﺷﯧﺌﯩﺮﯨﻲ ﺋﻪﺳﻪرﻟﻪر ﻣﯘﺗﻠﻪق ﺋﯜﺳﺘﯜﻧﻠﯜﻛﻨﻰ ﺋﯩﮕﯩﻠﻪﻳﺪۇ.
ﻗﯩﺮﻏﯩﺰ ﺧﻪﻟﻖ ﻗﻮﺷﺎﻗﻠﯩﺮى ﻛﻪﺳﯩﭙﻠﻪرﻧﯩﯔ ﺋﻮﺧﺸﯩﻤﺎﺳﻠﯩﻘﯩﻐﺎ ﻗﺎراپ ﻳﯩﻠﻘﯩﭽﯩلارﻧﯩﯔ «ﺷﯩﺮﯨﻠﺪاڭ»، ﻛﯧﭽﯩﺪە ﻗﻮي ﻗﻮرﯨﺴﯩﻐﺎ ﮔﯜزەﺗﭽﯩﻠﯩﻚ ﻗﯩﻠﯩﺪﯨﻐﺎن ﻗﯩﺰ - ﻛﯧﻠﯩﻨﻠﻪرﻧﯩﯔ «ﺑﯧﻜﺒﻪﻛﻪي»، ﺧﺎﻣﺎن ﺗﻪﭘﻜﻪن دﯦﮭﻘﺎﻧلارﻧﯩﯔ «ﺋﻮپ ﻣﺎﻳﺪا»، ﻗﻮل ﮬﯜﻧﻪرۋەﻧﻠﻪرﻧﯩﯔ «ﻛﯩﻴﯩﻢ ﭘﯩﭽﯩﺶ» ﻗﺎﺗﺎرﻟﯩﻖ ﺋﻪﻣﮕﻪك ﻗﻮﺷﺎﻗﻠﯩﺮى ﺳﺎﻗﻠﯩﻨﯩﭗ ﻗﺎﻟﻐﺎن.
ﺋﺎت ﺑﯧﻘﯩﺶ ﺑﯩﺮ ﻗﻪدەر ﺟﺎﭘﺎﻟﯩﻖ ۋە زﯦﺮﯨﻜﯩﺸﻠﯩﻚ ﺋﯩﺶ ﺑﻮﻟﯘپ، ﻳﯩﻠﻘﯩﭽﯩلار ﻛﯜزدە ۋە ﻗﯩﺸﺘﺎ ﻗﻮﺷلاردا ﺗﯘرﯨﺸﯩﺪۇ. ﺷﯘ ﺟﻪرﻳﺎﻧﺪا ﺋﯘلار ﮬﺎل - ﻛﯜﻧﻰ ﻳﺎﺧﺸﻰ ﺋﺎدەﻣﻠﻪرﻧﯩﯔ ﺋﯚﻳﯩﻨﯩﯔ ﻳﯧﻨﯩﻐﺎ ﻛﯧﻠﯩﭗ، ﺋﺎت ﺋﯜﺳﺘﯩﺪە ﺗﯘرۇپ «ﺷﺮﯨﻠﺪاڭ» ﻗﻮﺷﯩﻘﯩﻨﻰ ﺋﯧﻴﺘﯩﺸﯩﺪۇ. ﻗﻮﺷﺎﻗﻨﯩﯔ ﻣﻪزﻣﯘﻧﻰ ﺋﺎﺳﺎﺳﻪن ﺋﯚي ﺋﯩﮕﯩﺴﯩﻨﻰ ﻣﺎﻗﺘﺎش، ﺋﯘﻧﯩﯔ ﺋﺎﺋﯩﻠﯩﺴﯩﮕﻪ ﺗﯩﻨﭽﻠﯩﻖ، ﺑﻪﺧﺖ ‐ ﺳﺎﺋﺎدەت، ﺳﺎﻏلاﻣﻠﯩﻖ ﺗﯩﻠﻪش ﺑﻮﻟﯘپ، ﺳﯚز ﺋﺎرﯨﺴﯩﻐﺎ ﭼﺎﻗﭽﺎق، ﻗﯩﺰﯨﻘﺎرﻟﯩﻖ، ﺋﻮﺑﺮازﻟﯩﻖ ﺋﻮﺧﺸﯩﺘﯩﺸلار ﻗﯩﺴﺘﯘرۇﻟﯩﺪۇ. «ﺗﯧﺮﯨﻖ ﺗﺎﺷﻘﺎ ﭘﯜﺗﻜﻪﻧﺪە، ﺗﺎﻟﯩﺸﯩﭗ ﭼﯩﻘﻘﺎن ﺷﯩﺮﯨﻠﺪاڭ» دەپ ﺑﺎﺷﻠﯩﻨﯩﺪﯨﻐﺎن ﺑﯘ ﻗﻮﺷﺎق ﺋﯩﻨﺘﺎﻳﯩﻦ ﻗﻪدﯨﻤﯩﻲ ﺗﺎرﯨﺨﻰ دەۋرﻟﻪرﻧﯩﯔ ﺳﺎداﺳﯩﺪەك ﺋﺎﯕﻠﯩﻨﯩﺪۇ.
ﺳﯩﺒﯩﺮﯨﻴﻪ ﺋﻮرﻣﺎﻧﻠﯩﻘﻰ ۋە ﺋﺎﻟﺘﺎي ﻳﺎﻳلاﻗﻠﯩﺮﯨﺪا ﺗﯜرﻛﯩﻲ ﺗﯩﻠﻠﯩﻖ ﺧﻪﻟﻘﻠﻪر ﺋﯩﻨﺘﺎﻳﯩﻦ ﺋﯘزۇﻧﻐﺎ ﺳﻮزۇﻟﻐﺎن ﺗﻪﺑﯩﺌﻪت ﺋﯧﺘﯩﻘﺎدﭼﯩﻠﯩﻘﻰ دەۋرﯨﻨﻰ ﺑﺎﺷﺘﯩﻦ ﻛﻪﭼﯜرﮔﻪن. ﻛﯚك، ﻳﻪر، ﺳﯘ، ﺗﺎغ - دەرﯨﻴﺎ ﭘﯩﺮﻟﯩﺮﯨﻐﺎ ﭼﻮﻗﯘﻧﯘش ﺑﯩﻠﻪن ﺑﯩﻠﻠﻪ، ﺧﻪﻟﻖ ﺋﺎرﯨﺴﯩﺪا ﮬﻪر ﺧﯩﻞ ﻛﻪﺳﯩﭗ - ﮬﯜﻧﻪرﻟﻪرﻧﯩﯔ، ﺟﺎﻧﻠﯩﻘلارﻧﯩﯔ ﭘﯩﺮﻟﯩﺮى ﮬﻪﻗﻘﯩﺪە ﻗﻮﺷﺎﻗلار ﺳﺎﻗﻠﯩﻨﯩﭗ ﻗﺎﻟﻐﺎن. ﻣﻪﺳﯩﻠﻪن: ﻗﯩﺮﻏﯩﺰلاردا ﻗﻮﻳﻨﯩﯔ ﭘﯩﺮى - ﭼﻮﻟﭙﺎن ﺋﺎﺗﺎ، ﺗﯚﮔﯩﻨﯩﯔ ﭘﯩﺮى - ﺋﻮﻳﺴﯘل ﺋﺎﺗﺎ، ﺋﯚﭼﻜﯩﻨﯩﯔ ﭘﯩﺮى - ﭼﯩﭽﺎڭ ﺋﺎﺗﺎ، ﺋﺎﺗﻨﯩﯔ ﭘﯩﺮى - ﻗﺎﻣﺒﺎر ﺋﺎﺗﺎ دەپ ﺋﺎﺗﯩﻠﯩﺪۇ. ﺑﯘﻧﺪاق ﺋﺎﺗﺎش ﺋﺎدﯨﺘﻰ ﺑﯜﮔﯜﻧﻜﻰ ﻛﯜﻧﺪە ﻗﯘﻣﯘل دﯨﻴﺎرﯨﺪﯨﻜﻰ ﺋﯘﻳﻐﯘر ﭼﺎرۋﯨﭽﯩلارﻧﯩﯔ ﺋﺎرﯨﺴﯩﺪﯨﻤﯘ ﺳﺎﻗﻠﯩﻨﯩﭗ ﻗﺎﻟﻐﺎﻧﻠﯩﻘﻰ ﻣﻪﻟﯘم. ﺑﯘ دەۋردﯨﻜﻰ ﺷﯧﺌﯩﺮﯨﻴﻪﺗﻨﻰ ﺗﻪﺗﻘﯩﻘﺎﺗﭽﯩلار «ﺷﺎﻣﺎﻧلار ﺷﯧﺌﯩﺮﯨﻴﯩﺘﻰ»دەپ ﺋﺎﺗﯩﻐﺎن. ﻗﻪدﯨﻤﻘﻰ ﻛﯩﺸﯩﻠﻪر ﻗﻮﺷﺎق ﺋﯧﻴﺘﯩﭗ ﻛﯚﯕﯜل ﺋﯧﭽﯩﺶ، ﺋﯚزﺋﺎرا ﻳﯜرەك ﺳﯚزﻟﯩﺮﯨﻨﻰ ﺋﯩﺰﮬﺎر ﻗﯩﻠﯩﺸﺘﯩﻦ ﺑﺎﺷﻘﺎ ﻗﻮﺷﺎق ﺑﯩﻠﻪن ﻛﯧﺴﻪل داۋاﻟﯩﻐﺎن. ﺑﯜﮔﯜﻧﻜﻰ ﻛﯜﻧﮕﻪ ﻗﻪدەر ﻗﯩﺮﻏﯩﺰلار ﺋﺎرﯨﺴﯩﺪا ﺳﺎﻗﻠﯩﻨﯩﭗ ﻛﻪﻟﮕﻪن «ﺑﺎدﯨﻚ» ۋە «ﮔﯘلاﻳﺸﺎن» ﺋﻪﻓﺴﯜﻧﻠﯩﺮى ﺑﯩﻤﺎرلارﻧﻰ روﮬﻰ ﺟﻪﮬﻪﺗﺘﯩﻦ ﺋﺎۋۇﻧﺪۇرۇش روﻟﯩﻨﻰ ﺋﻮﻳﻨﺎپ ﻛﻪﻟﮕﻪن.
ﺋﯚرپ - ﺋﺎدەﺗﻜﻪ ﻣﯘﻧﺎﺳﯩﯟەﺗﻠﯩﻚ ﺧﻪﻟﻖ ﻗﻮﺷﺎﻗﻠﯩﺮى ﺷﻪﻛﯩﻞ ۋە ﻣﻪزﻣﯘن ﺟﻪﮬﻪﺗﺘﯩﻦ ﻛﯚپ ﺧﯩﻞ ﺑﻮﻟﯘپ، ﺋﯘلارﻧﻰ ﺋﺎرﻣﺎن ﻗﻮﺷﺎﻗﻠﯩﺮى، ﻳﺎد ﺋﯧﺘﯩﺶ ﻗﻮﺷﺎﻗﻠﯩﺮى، ﺋﯚﻳﻠﯩﻨﯩﺶ ﻗﻮﺷﺎﻗﻠﯩﺮى، ﺋﻪﻟﻠﻪي ﻧﺎﺧﺸﯩﺴﻰ، ﻣﻪدﮬﯩﻴﻪ ۋە ﻧﺎﻟﻪت ﻗﻮﺷﺎﻗﻠﯩﺮى، ﺟﺎراﻣﺎزان، ﺗﻪرﻣﻪ، ﻧﻪﺳﯩﮭﻪت، ﺳﺎﻧﺎت، ﺋﺎﻗﯩﻨلار ﺋﯧﻴﺘﯩﺸﻰ، ﺋﯚﻟﻪڭ ﻗﺎﺗﺎرﻟﯩﻖ ﺗﯜرﻟﻪرﮔﻪ ﺑﯚﻟﯜﺷﻜﻪ ﺑﻮﻟﯩﺪۇ. ﺗﯩﻠﻐﺎ ﺋﯧﻠﯩﻨﻐﺎن ﺑﻪزى ﻗﻮﺷﺎﻗلارﻧﯩﯔ ﻧﺎﻣﯩﺪﯨﻨلا ﺋﯘﻧﯩﯔ ﻗﺎﻧﺪاق ﻣﻪزﻣﯘﻧﻨﻰ ﺋﺎﺳﺎس ﻗﯩﻠﯩﺪﯨﻐﺎﻧﻠﯩﻘﯩﻨﻰ ﺗﻪﺳﻪۋۋۇر ﻗﯩﻠﯩﺸﻘﺎ ﺑﻮﻟﯩﺪۇ، ﻟﯧﻜﯩﻦ، ﺑﻪزﯨﻠﯩﺮﯨﻨﻰ ﻗﯩﺴﻘﯩﭽﻪ ﺗﻮﻧﯘﺷﺘﯘرۇپ ﺋﯚﺗﯜﺷﻜﻪ ﺗﻮﻏﺮا ﻛﯧﻠﯩﺪۇ. ﻣﻪﺳﯩﻠﻪن: «ﺗﻪرﻣﻪ» - ﺑﯘ ﭼﯧﭽﯩﻠﻐﺎن ﻧﻪرﺳﯩﻨﻰ ﺗﯧﺮﯨﯟﯦﻠﯩﺶ ﻣﻪﻧﯩﺴﯩﺪﯨﻜﻰ ﺳﯚز ﺑﻮﻟﯘپ، ﺑﯘﻧﯩﯖﺪا ﺷﺎﺋﯩﺮ ﺋﯚز ﻛﻪﭼﯜرﻣﯩﺸﻠﯩﺮى ﺋﺎﺳﺎﺳﯩﺪا ﺗﯘرﻣﯘش، ﻛﯩﺸﯩﻠﯩﻚ ﻣﯘﻧﺎﺳﯩﯟەت، ﻳﺎﺧﺸﯩﻠﯩﻖ ﺑﯩﻠﻪن ﻳﺎﻣﺎﻧﻠﯩﻖ، ﺋﺎق ﺑﯩﻠﻪن ﻗﺎرا ﮬﻪﻗﻘﯩﺪﯨﻜﻰ ﺋﯚز ﻛﯚز ﻗﺎرﯨﺸﯩﻨﻰ ﺋﻪرﻛﯩﻦ ﺑﺎﻳﺎن ﻗﯩﻠﯩﺪۇ. «ﺳﺎﻧﺎت» ﺗﺎ ﺑﻮﻟﺴﺎ ﺋﺎﻗﯩﻦ دەۋرﻧﯩﯔ ﺋﻪڭ ﻳﯜﻛﺴﻪك ﺋﯩﺪﯨﻴﯩﯟﯨﻲ ﭘﻪﻟﻠﯩﺴﯩﺪە ﺗﯘرۇپ ﺟﻪﻣﺌﯩﻴﻪﺗﻜﻪ، ﮬﺎﻳﺎﺗﻘﺎ ﻛﯚز ﺳﯧﻠﯩﭗ، ﻛﯚﭘﯩﻨﭽﻪ ﺗﻪﻧﻘﯩﺪﯨﻲ روﮬﻨﻰ ﺋﯩﭙﺎدﯨﻠﻪﻳﺪۇ.
«ﺋﺎﻗﯩﻨلار ﺋﯧﻴﺘﯩﺸﯩﺸﻰ»دﯨﻦ ﺋﯩﺒﺎرەت ﺷﯧﺌﯩﺮﯨﻴﻪﺗﻨﯩﯔ ﺑﯘ ﺗﯜرى ﻗﯩﺮﻏﯩﺰ، ﻗﺎزاق ﻗﺎﺗﺎرﻟﯩﻖ ﻣﯩﻠﻠﻪﺗﻠﻪردە ﻗﻪدﯨﻤﺪﯨﻦ ﺑﯜﮔﯜﻧﻜﻰ ﻛﯜﻧﮕﯩﭽﻪ ﺳﺎﻗﻠﯩﻨﯩﭗ ﻛﻪﻟﮕﻪن ﺋﻪﻧﺌﻪﻧﻪ ﺑﻮﻟﯘپ، ﺋﯩﻜﻜﻰ ﺷﺎﺋﯩﺮ ﺋﺎﻟﺪﯨﻦ ﺗﻪﻳﻴﺎرﻟﯩﻖ ﻗﯩﻠﻤﯩﻐﺎن ﺋﻪﮬﯟال ﺋﺎﺳﺘﯩﺪا ﻧﻪق ﻣﻪﻳﺪاﻧﺪا ﺷﯧﺌﯩﺮ ﺗﻮﻗﯘپ، ﻧﻪق ﻣﻪﻳﺪاﻧﺪا ﺋﺎﮬﺎﯕﻐﺎ ﺳﯧﻠﯩﭗ ﺋﯧﻴﺘﯩﺪۇ. ﺋﺎﻗﯩﻨلار ﺋﯧﻴﺘﯩﺸﯩﻨﯩﯔ ﻣﻪزﻣﯘﻧﻰ ﮬﻪر ﺧﯩﻞ ﺑﻮﻟﯘپ، ﺋﯘ ﺳﺎلاﻣﻠﯩﺸﯩﺶ، ﺧﻪۋەر ﻳﻪﺗﻜﯜزۈش، ﻣﻪدﯨﮭﯩﻴﻪ ﺋﻮﻗﯘش، ﻗﺎﻣﭽﯩلاش، ﺳﻮﺋﺎل - ﺟﺎۋاب ﻗﺎﺗﺎرﻟﯩﻖ ﺗﯜرﻟﻪرﮔﻪ ﺑﯚﻟﯜﻧﯩﺪۇ. ﮬﯧﭻ ﻗﺎﻧﺪاق ﺗﻪﻳﻴﺎرﻟﯩﻘﺴﯩﺰ ﮬﺎﻟﻪﺗﺘﻪ ﻗﻮﺷﺎق ﺗﻮﻗﯘش ﻗﯩﺮﻏﯩﺰ ﺋﻪدەﺑﯩﻴﺎﺗﯩﺪا «ﺗﯚﻛﻤﻪ ﺷﺎﺋﯩﺮﻟﯩﻖ» دەپ ﺋﺎﺗﯩﻠﯩﺪۇ. ﭘﻪﻗﻪت، ﺗﯚﻛﻤﻪ ﺷﺎﺋﯩﺮ ﺑﻮﻟﯘش دەرﯨﺠﯩﺴﯩﮕﻪ ﻳﻪﺗﻜﻪن ﺋﺎدەﻣلا ﺋﺎﻧﺪﯨﻦ ﺋﺎﻗﯩﻨلار ﺋﯧﻴﺘﯩﺸﯩﺶ ﻣﯘﺳﺎﺑﯩﻘﯩﻠﯩﺮﯨﮕﻪ ﻗﺎﺗﻨﯩﺸﺎلاﻳﺪۇ. ﻗﻪدﯨﻤﻜﻰ دەۋردە ﭼﯩﯖﮕﯩﺰﺧﺎﻧﻨﯩﯔ ﺋﻮﻏﻠﻰ ﺟﯘﭼﻰ ﭼﯩﻘﯩﭗ ﮬﺎدﯨﺴﯩﮕﻪ ﺋﯘﭼﺮاﻳﺪۇ. ﭼﯩﯖﮕﯩﺰﺧﺎن: «ﺋﻮﻏﻠﯘﻣﻨﻰ ﺳﺎق ﺳﺎلاﻣﻪت ﺗﯧﭙﯩﭗ ﻛﯧﻠﯩﯖلار، ﻛﯩﻢ ﻣﺎﯕﺎ ﺷﯘ ﺧﻪۋەر ﻳﻪﺗﻜﯜزﺳﻪ، ﺋﺎﻏﺰﯨﻐﺎ ﻗﻮﻏﯘﺷﯘن ﻗﯘﻳﯩﻤﻪن» دەپ ﺑﯘﻳﺮۇق ﺑﯧﺮﯨﺪﯨﻜﻪن. ﺷﯘﻧﯩﯔ ﺑﯩﻠﻪن ﺑﯘ ﺧﻪۋەرﻧﻰ ﮬﯧﭻ ﻛﯩﻢ ﭘﺎدﯨﺸﺎﻏﺎ ﺋﯧﻴﺘﯩﺸﻘﺎ ﺟﯜرﺋﻪت ﻗﯩلاﻟﻤﺎﻳﺪۇ. ﻛﯧﺘﺒﯘﻗﺎ ﺋﯩﺴﯩﻤﻠﯩﻚ ﺷﺎﺋﯩﺮ ﻗﻮﻣﯘزﯨﻨﻰ ﻗﻮﻟﯩﻐﺎ ﺋﯧﻠﯩﭗ، ﭘﺎدﯨﺸﺎﮬﻨﯩﯔ ﺋﺎﻟﺪﯨﻐﺎ ﺑﺎرﯨﺪۇ دە، ﺑﯘﻧﺪاق ﺑﯩﺮ ﺗﯧﭙﯩﺸﻤﺎﻗﻨﻰ ﺑﺎﺷلاﻳﺪۇ:
ﺋﺎﻟﺘﯘن ﺑﺎﻏﻠﯩﻖ ﺋﺎق ﺑﯜرﻛﯜت،
ﺋﺎي ﺗﻪرەﭘﻜﻪ ﺋﯘﭼﯘﭘﺘﯘ.
ﻛﯜﻣﯜش ﺑﺎﻏﻠﯩﻖ ﻛﯚك ﺑﯜرﻛﯜت،
ﻛﯜن ﺗﻪرەﭘﻜﻪ ﺋﯘﭼﯘﭘﺘﯘ.
ﺑﯘﻧﻰ ﺗﯧﭙﯩﯔ ﭘﺎدﯨﺸﺎم؟
ﺋﺎﭼﺎ ﻣﯜﯕﮕﯜز ﭼﻮڭ ﺳﻪرﻛﻪ،
ﻳﻪرﻧﻰ ﺋﯜﺳﺴﯜپ، زار ﻗﺎﻗﺸﺎپ،
ﺋﺎﻟﻪﻣﻨﻰ ﻣﻪﻟﻪم ﻗﯩﻠﯩﭙﺘﯘ،
ﺑﯘﻧﻰ ﺗﯧﭙﯩﯔ ﭘﺎدﯨﺸﺎم؟
ﺷﺎﺋﯩﺮﻧﯩﯔ ﺗﯧﭙﯩﺸﻤﯩﻘﯩﺪﯨﻦ ﭘﺎدﯨﺸﺎ ﺋﻮﻏﻠﯩﻨﯩﯔ ﻛﻪﻟﻤﻪس ﺳﻪﭘﻪرﮔﻪ ﻛﻪﺗﻜﻪﻧﻠﯩﻜﯩﻨﻰ ﮬﯧﺲ ﻗﯩﻠﯩﭗ، ﺋﯚزى «ﺋﻮﻏﻠﯘم ﻛﯚز ﻳﯘﻣﯘﭘﺘﯘ» دەپ ﺗﻪﻗﺪﯨﺮﮔﻪ ﺗﻪن ﺑﯧﺮﯨﺪۇ. ﻣﺎﻧﺎ ﺑﯘ ﺋﺎﻗﯩﻨلار ﺧﻪۋەر ﻳﻪﺗﻜﯜزۈش ﺟﻪرﻳﺎﻧﯩﺪا ﻗﻮﻟلاﻧﻐﺎن ﻣﺎﮬﺎرەت.
ﻗﯩﺮﻏﯩﺰ ﺷﯧﺌﯩﺮﯨﻴﯩﺘﻰ ﺗﯜرﻛﻰ ﺗﯩﻠﻠﯩﻖ ﺧﻪﻟﻘﻠﻪرﮔﻪ ﺋﻮﺧﺸﺎﺷلا ﺋﻮرﺧﯘن -ﻳﻪﻧﺴﻪي ﺋﻪدەﺑﯩﻴﺎﺗﻰ دەۋرى، ﭼﺎﻏﺎﺗﺎي ﺋﻪدەﺑﯩﻴﺎﺗﻰ دەۋرى ﻗﺎﺗﺎرﻟﯩﻖ ﺑﺎﺳﻘﯘﭼلارﻧﻰ ﺑﺎﺷﺘﯩﻦ ﻛﻪﭼﯜرﮔﻪن. ﻟﯧﻜﯩﻦ، ﻛﯚﭼﻤﻪﻧﻠﯩﻚ ﺗﯘرﻣﯘش ﻳﺎزﻣﺎ ﺋﻪدەﺑﯩﻴﺎﺗﺘﯩﻦ ﻛﯚرە ﺋﺎﻏﺰاﻛﻰ ﺋﻪدەﺑﯩﻴﺎﺗﻨﯩﯔ ﭼﻪﻛﺴﯩﺰ ﺗﻪرەﻗﻘﯩﻲ ﻗﯩﻠﯩﺸﯩﻐﺎ ﻛﯚﭘﺮەك ﺋﯩﻤﻜﺎﻧﯩﻴﻪت ﻳﺎراﺗﻘﺎن. ﺋﻮﺗﺘﯘرا ﺋﻪﺳﯩﺮدە ﻗﯩﺮﻏﯩﺰ ﺷﯧﺌﯩﺮﯨﻴﯩﺘﻰ ﺋﺎﺳﻤﯩﻨﯩﺪا ﺋﺎﺳﺎن ﻗﺎﻳﻐﻰ، ﺗﻮﻗﺘﻮﻏﯘل، ﺳﺎﻧﭽﻰ ﺳﯩﻨﭽﻰ ﻗﺎﺗﺎرﻟﯩﻖ ﺷﺎﺋﯩﺮلار ﭼﻮﻟﭙﺎن ﺑﻮﻟﯘپ ﭼﺎﻗﻨﯩﻐﺎن. ﺑﯘلارﻧﯩﯔ ﺋﯩﭽﯩﺪە ﺋﺎﺳﺎن ﻗﺎﻳﻐﻰ ﺋﯘﻟﯘغ ﮔﯘﻣﺎﻧﯩﺴﺖ ﺷﺎﺋﯩﺮ ﺑﻮﻟﯘپ، ﺋﯘ ﺋﺎدەﻣﻠﻪردﯨﻦ ﺗﺎرﺗﯩﭗ ﮬﺎﻳﯟان، ﮬﺎﺷﺎرەت، ﭼﯚپ - ﮔﯩﻴﺎﮬلارﻏﯩﭽﻪ ﮬﯧﭻ ﺋﺎﻏﺮﯨﺘﯩﭗ، ﺋﯘلارﻧﯩﯔ ﺋﻪﺗﯩﺴﯩﮕﻪ ﻛﯚﯕﯜل ﺑﯚﻟﮕﻪن ۋە ﮬﯧﺴﺪاﺷﻠﯩﻖ ﻗﯩﻠﻐﺎن. ﺋﯘ ﺋﻮﺗﺘﯘرا ﺋﻪﺳﯩﺮ ﻗﯩﺮﻏﯩﺰ ﺷﯧﺌﯩﺮﯨﻴﯩﺘﯩﺪە ﺋﯧﻜﻮﻟﻮﮔﯩﻴﻪ ﻣﻪﺳﯩﻠﯩﺴﯩﻨﻰ ﺑﯩﺮﯨﻨﭽﻰ ﻗﯧﺘﯩﻢ ﺗﯩﻠﻐﺎ ﺋﺎﻟﻐﺎن ﺷﺎﺋﯩﺮ ﺑﻮﻟﯘپ ﮬﯧﺴﺎﺑﻠﯩﻨﯩﺪۇ. ﺋﯘﻧﯩﯔ ﺷﯧﺌﯩﺮﻟﯩﺮﯨﺪا ﻣﯘﻧﺪاق ﻣﯩﺴﺮالار ﺋﯘﭼﺮاﻳﺪۇ:
ﺋﯜﺳﺘﯩﮕﻪ ﻛﯩﻴﮕﻪن ﭼﺎﭘﺎن ﻳﻮق،
ﻗﯘلاق ﺑﺎﻳﻘﯘش ﻧﻪﺗﻜﻪﻧﺪۇ؟
ﻣﺎﯕﯩﺪﯨﻐﺎن ﭘﯘﺗﻰ ﻳﻮق،
ﻳﯩلان ﺑﺎﻳﻘﯘش ﻧﻪﺗﻜﻪﻧﺪۇ؟
ﺋﺎﯕلاﻳﺪﯨﻐﺎن ﻗﯘلاق ﻳﻮق،
ﻗﻮﯕﻐﯘز ﺑﺎﻳﻘﯘش ﻧﻪﺗﻜﻪﻧﺪۇ؟
ﻗﯩﺸﺘﺎ ﻳﻪرﻧﻰ ﻗﺎر ﺑﺎﺳﺘﻰ،
ﺗﻮﯕﮕﯘز ﺑﺎﻳﻘﯘش ﻧﻪﺗﻜﻪﻧﺪۇ؟
ﻛﯚرۈﻧﯜپ ﺗﯘرﻏﺎﻧﺪەك، ﺷﺎﺋﯩﺮ ﺋﺎﺳﺎن ﻗﺎﻳﻐﻰ ﺳﯘ ﺋﺎﺳﺘﯩﺪﯨﻜﻰ ﺑﯧﻠﯩﻘﺘﯩﻦ ﺋﺎﺳﻤﺎﻧﺪﯨﻜﻰ ﺋﯘﭼﺎر ﻗﯘﺷلارﻏﯩﭽﻪ، ﻗﯘرت - ﻗﻮﯕﻐﯘزلاردﯨﻦ ﺋﻮرﻣﺎﻧﻠﯩﻘﺘﯩﻜﻰ ﻳﺎۋاﻳﻰ ﮬﺎﻳﯟاﻧلارﻏﯩﭽﻪ ﺑﺎرﻟﯩﻖ ﺟﺎﻧﻠﯩﻘلارﻧﯩﯔ زﯨﻤﯩﺴﺘﺎن ﻗﯩﺸﺘﯩﻜﻰ ﺗﯘرﻣﯘﺷﯩﻨﻰ ﺋﻮﻳلاپ ﻣﯘﯕﻠﯩﻨﯩﺪۇ.
ﻗﯩﺮﻏﯩﺰ ﺋﻪدەﺑﯩﻴﺎﺗﯩﺪا ﻳﯜﻛﺴﻪك ﺗﻪرەﻗﻘﯩﻲ ﻗﯩﻠﻐﺎن ژاﻧﯩﺮلارﻧﯩﯔ ﺑﯩﺮى داﺳﺘﺎﻧﭽﯩﻠﯩﻖ. ﺋﻪﺳﯩﺮﻟﻪردﯨﻦ ﺑﯘﻳﺎن ﺋﯧﻐﯩﺰدﯨﻦ - ﺋﯧﻐﯩﺰﻏﺎ ﻛﯚﭼﯜپ، ﺋﻪۋلادﺗﯩﻦ ﺋﻪۋلادﻗﺎ ﻣﯩﺮاس ﻗﯩﻠﯩﭗ ﻛﯧﻠﯩﯟاﺗﻘﺎن ﺧﻪﻟﻖ داﺳﺘﺎﻧﻠﯩﺮى ﻗﯩﺮﻏﯩﺰلارﻧﯩﯔ ﺗﺎرﯨﺨﯩﻲ ﮬﺎﻳﺎﺗﻰ، ﺋﯩﺠﺘﯩﻤﺎﺋﯩﻲ ﺗﯘرﻣﯘﺷﻰ، ﻣﻪدەﻧﯩﻴﯩﺘﻰ، ﺋﻪﻧﺌﻪﻧﻪ ۋە ﺋﻪﻗﯩﻞ - ﺋﯩﺪراﻛﻰ، ﮔﯜزەﻟﻠﯩﻚ ﺗﯘﻳﻐﯘﺳﻰ ۋە ﻛﯚﯕﯜل - ﺋﺎرزۇﺳﯩﻨﻰ ﺑﺎﻳﺎن ﻗﯩﻠﻐﺎن «ﺑﻪدﯨﺌﯩﻲ ﻗﺎﻣﯘس»، ﺳﯚز دۇرداﻧﯩﻠﯩﺮى ﻏﻪزﯨﻨﯩﺴﻰ ﺑﻮﻟﻐﺎن. 500 ﻣﯩﯔ ﻣﯩﺴﺮاﻟﯩﻖ ﺋﯘﻟﯘغ ﺋﯧﭙﻮس «ﻣﺎﻧﺎس» ۋە ﻳﯜزﻟﯩﮕﻪن ﻗﻪﮬﺮﯨﻤﺎﻧﻠﯩﻖ داﺳﺘﺎﻧﻠﯩﺮﯨﺪا ﺋﯩﭙﺎدﯨﻠﯩﻨﯩﭗ ﺗﯘرﻏﺎن ﺑﻪدﯨﺌﯩﻲ ﻳﯜﻛﺴﻪﻛﻠﯩﻚ، ﻣﻪزﻣﯘﻧﻰ ﺗﯧﺮەﻧﻠﯩﻚ، ﻗﯘرۇﻟﻤﯩﺪﯨﻜﻰ ﺳﻪﻟﺘﻪﻧﻪﺗﻠﯩﻚ ﺷﯧﺌﯩﺮﯨﻴﻪﺗﻨﯩﯔ ﺗﻪرەﻗﻘﯩﻲ ﻗﯩﻠﯩﭗ، ﻳﯜﻛﺴﻪك ﭘﻪﻟﻠﯩﮕﻪ ﻳﻪﺗﻜﻪﻧﻠﯩﻜﯩﻨﯩﯔ ﺋﯩﺴﭙﺎﺗﻰ ﺋﯩﺪى. ﺑﺎرﻟﯩﻖ ﺗﯜرﻛﯩﻲ ﺗﯩﻠﻠﯩﻖ ﺧﻪﻟﻘﻠﻪر ﻛﻪﺑﻰ ﻗﯩﺮﻏﯩﺰ داﺳﺘﺎﻧﭽﯩﻠﯩﻘﻰ ﺋﯩﭙﺘﯩﺪاﺋﯩﻲ داﺳﺘﺎﻧلار: «ﺑﯘداﻳﯩﻖ»، «ﺋﯧﺮ ﺗﯚﺷﺘﯜك»، «ﻗﻮﺟﻮﺟﺎش»، ﻗﻪﮬﺮﯨﻤﺎﻧﻠﯩﻖ داﺳﺘﺎﻧﻠﯩﺮى:«ﻣﺎﻧﺎس»، «ﻗﯘرﻣﺎﻧﺒﯧﻚ»، «ﺟﺎﯕﯩﻞ ﻣﯩﺮزا» ۋە ﺗﯘرﻣﯘش داﺳﺘﺎﻧﻠﯩﺮى: «ﺋﻮﻟﺠﻮﺑﺎي ﺑﯩﻠﻪن ﻛﯩﺸﯩﻤﺠﺎن»، «ﺋﺎﻗﺴﺎﺗﻘﯩﻦ ﺑﯩﻠﻪن ﻗﯘﻟﻤﯩﺮزا»، «ﮔﺎداي ﺧﺎن» دﯦﮕﻪن ﺋﯜچ ﻗﺎﺗلام ﺑﻮﻳﯩﭽﻪ ﺗﻪرەﻗﻘﯩﻲ ﻗﯩﻠﻐﺎن. 19 - ﺋﻪﺳﯩﺮدە ﺋﻮﺗﺘﯘرا ﺋﺎﺳﯩﻴﺎدا ﺋﯩﻠﻤﯩﻲ ﺗﻪﻛﺸﯜرۈش ﺑﯩﻠﻪن ﺷﯘﻏﯘﻟلاﻧﻐﺎن ﺋﺎﺗﺎﻗﻠﯩﻖ ﺗﯘرﻛﻮﻟﻮگ ۋە. رادﻟﻮۋ ﻗﯩﺮﻏﯩﺰ ﺧﻪﻟﻖ داﺳﺘﺎﻧﻠﯩﺮﯨﻨﻰ ﺗﻮﭘلاش ﺟﻪرﻳﺎﻧﯩﺪا: «ﻗﯩﺮﻏﯩﺰلار ﺋﯩﭙﯩﻜﻠﯩﻖ دەۋرﯨﺪە ﺗﯘرﻣﺎﻗﺘﺎ» دﯦﮕﻪن ﺧﯘلاﺳﯩﮕﻪ ﻛﻪﻟﮕﻪن.
17- ﺋﻪﺳﯩﺮدﯨﻦ ﺑﺎﺷلاپ ﻗﯩﺮﻏﯩﺰ ﺋﻪدەﺑﯩﻴﺎﺗﯩﺪا ﺋﺎﻏﺰاﻛﻰ ﺷﯧﺌﯩﺮﯨﻴﻪت ۋە ﻳﺎزﻣﺎ ﺷﯧﺌﯩﺮﯨﻴﻪت ﺗﻪڭ ﺗﻪرەﻗﻘﯩﻲ ﻗﯩﻠﯩﺶ ﺑﺎﺳﻘﯘﭼﯩﻐﺎ ﻛﯩﺮﯨﺪۇ. ﭼﺎﻏﺎﺗﺎي ﺋﻪدەﺑﯩﻴﺎﺗﯩﻨﯩﯔ ﺗﻪﺳﯩﺮى ﻗﯩﺮﻏﯩﺰ ﺷﺎﺋﯩﺮﻟﯩﺮﯨﻨﯩﯔ ﺋﻪﺳﻪرﻟﯩﺮﯨﺪە روﺷﻪن ﺋﯩﺰلارﻧﻰ ﻗﺎﻟﺪۇرﯨﺪۇ. ﺟﺎي - ﺟﺎﻳلاردا ﻛﯚﭘﻠﻪپ ﻗﯘرۇﻟﻐﺎن ﻣﻪدرﯨﺴﻠﻪردە دﯨﻨﻨﯩﻲ دەرﺳﺘﯩﻦ ﺑﺎﺷﻘﺎ ﻳﻪﻧﻪ ﺑﻪدﯨﺌﯩﻲ ﺋﻪدەﺑﯩﻴﺎﺗﻘﺎ، ﺗﯩﻠﻐﺎ ﺋﺎﺋﯩﺖ ﭘﻪﻧﻨﯩﻲ ﺑﯩﻠﯩﻤﻠﻪر ﺳﯚزﻟﯩﻨﯩﭗ، ﻗﯩﺮﻏﯩﺰ راﻳﻮﻧﻠﯩﺮﯨﺪا ﺳﺎۋاﺗﻠﯩﻘلار ﻛﯚﭘﯩﻴﯩﺪۇ. ﺷﺎﺋﯩﺮلار ﺋﺎﻏﺰاﻛﻰ ﺋﯩﺠﺎدﯨﻴﻪﺗﺘﯩﻦ ﻳﺎزﻣﺎ ﺋﯩﺠﺎدﯨﻴﻪﺗﻜﻪ ﻳﯜزﻟﯩﻨﯩﺪۇ. ﺷﯧﺌﯩﺮﯨﻴﻪت ﭼﻮڭ ﺗﺎرﯨﺨﯩﻲ ﺑﯘرۇﻟﯘش دەۋرﯨﮕﻪ ﻗﻪدەم ﺑﺎﺳﯩﺪۇ.
18 - 19 - ﺋﻪﺳﯩﺮﻟﻪردە ﻗﯩﺮﻏﯩﺰ ﺷﯧﺌﯩﺮﯨﻴﯩﺘﯩﺪە ﺋﺎﻧﺎ ﻳﯘرﺗﻨﯩﯔ ﮔﯜزەل ﺗﺎغ -دەرﻳﺎﻟﯩﺮﯨﻨﻰ ﻛﯜﻳﻠﻪش، ﺑﺎﺗﯘرﻟﯘﻗﻨﻰ ﻣﻪدﯨﮭﯩﻴﯩﻠﻪش، ﺳﺎپ ﺋﯩﻨﺴﺎﻧﯩﻲ ﻣﯘﮬﻪﺑﺒﻪت ﺳﯩﺮﻟﯩﺮﯨﻨﻰ ﺋﯩﺰﮬﺎر ﻗﯩﻠﯩﺶ، ﺗﯘرﻣﯘﺷﺘﯩﻜﻰ ﮬﻪر ﺧﯩﻞ ﺋﯩﺠﺎﺑﯩﻲ ۋە ﺳﻪﻟﺒﯩﻲ ﮬﺎدﯨﺴﯩﻠﻪرﻧﻰ ﺗﻪﺳﯟﯨﺮﻟﻪش ﻗﺎﺗﺎرﻟﯩﻖ ﺋﯩﻨﺘﺎﻳﯩﻦ ﻛﻪڭ ﺑﻮﻟﻐﺎن ﺗﯧﻤﺎﺗﯩﻚ ﻣﻪزﻣﯘﻧلار ﺋﻮرۇن ﺋﺎﻟﻐﺎﻧﺪﯨﻦ ﻛﯧﻴﯩﻦ ﺑﺎﺷﻘﺎ ﺋﻪڭ ﻣﯘﮬﯩﻤﻰ «زاﻣﺎﻧﯩﭽﯩلار ﺋﯧﻘﯩﻤﻰ» دەﻳﺪﯨﻐﺎن ﺑﯩﺮ ﺋﻪدەﺑﯩﻲ ﺋﯧﻘﯩﻤﻨﯩﯔ ﭘﻪﻳﺪا ﺑﻮﻟﻐﺎﻧﻠﯩﻘﻰ ﺋﯩﺪى. 19 - ﺋﻪﺳﯩﺮﻧﯩﯔ ﺋﺎﺧﯩﺮﻗﻰ ﻳﯩﻠﻠﯩﺮﯨﺪا، ﻳﯧﯖﻰ ﺋﻪﺳﯩﺮ ﺋﺎﻟﻤﯩﺸﯩﺶ ﮬﺎرﭘﯩﺴﯩﺪا رۇﺳلارﻧﯩﯔ ﺷﻪرﻗﻘﻪ ﻛﯧﯖﯩﻴﯩﺸﻰ، ﭼﯩﯔ ﺳﯘلاﻟﯩﺴﯩﻨﯩﯔ زاۋاﻟﻠﯩﻘﻘﺎ ﻳﯜز ﺗﯘﺗﯘﺷﻰ ﻗﺎﺗﺎرﻟﯩﻖ ﭼﻮڭ ﺋﺎﺗﻤﻮﺳﻔﯧﺮادﯨﻜﻰ ﺋﯚزﮔﯩﺮﯨﺸﻠﻪر ﺷﺎﺋﯩﺮلارﻧﻰ دەۋر، زاﻣﺎن ﮬﻪﻗﻘﯩﺪە ﭼﻮﯕﻘﯘر ﭘﯩﻜﯩﺮ ﻳﯜرﮔﯜزۈﺷﻜﻪ ﻣﻪﺟﺒﯘر ﻗﯩﻠﯩﺪۇ. رۇﺳلارﻧﯩﯔ ﺗﻪﯕﺮﯨﺘﺎغ ۋە ﭘﺎﻣﯩﺮ ﺋﯧﮕﯩﺰﻟﯩﻜﻠﯩﺮﯨﺪە ﭘﻪﻳﺪا ﺑﻮﻟﯘﺷﯩﻨﻰ ﺷﺎﺋﯩﺮلار زاﻣﺎن ﺋﺎﺧﯩﺮﯨﻨﯩﯔ ﻳﯧﻘﯩﻨلاپ ﻗﺎﻟﻐﺎﻧﻠﯩﻘﯩﻐﺎ ﺑﺎراۋەر ﻗﻮﺑﯘل ﻗﯩﻠﯩﭗ، ﺗﯧﯖﯩﺮﻗﯩﻐﺎن، ﭼﯚﭼﯩﮕﻪن روﮬﻰ ﮬﺎﻟﻪﺗﻠﯩﺮﯨﻨﻰ زاﻣﺎﻧﻐﺎ ﺑﺎﻏلاپ ﺑﺎﻳﺎن ﻗﯩﻠﯩﺪۇ. ﺑﯘلارﻧﯩﯔ ﺋﯩﭽﯩﺪە ﻗﺎﻟﯩﻐﯘل ﺑﺎي ﺋﻮﻏﻠﯩﻨﯩﯔ «ﺋﺎﺧﯩﺮ زاﻣﺎن»، ﺋﺎرﺳﺘﺎﻧﺒﻪك ﺑﯘﻳلاش ﺋﻮﻏﻠﯩﻨﯩﯔ «ﺗﺎر زاﻣﺎن»، ﻣﻮﻟﺪو ﻗﯩﻠﯩﭽﻨﯩﯔ «زار زاﻣﺎن» ﻧﺎﻣﻠﯩﻖ ﭘﻮﻳﯧﻤﯩﻠﯩﺮى زاﻣﺎﻧﯩﭽﯩلار ﺷﯧﺌﯩﺮﯨﻴﯩﺘﯩﮕﻪ ۋەﻛﯩﻠﻠﯩﻚ ﻗﯩﻠﯩﺪﯨﻐﺎن ﻧﺎدﯨﺮ ﺋﻪﺳﻪرﻟﻪردۇر. ﺑﯘ ﻟﯧﺮﯨﻚ داﺳﺘﺎﻧلاردا ﺷﺎﺋﯩﺮلار زاﻣﺎن ﺑﯩﻠﻪن ﺟﻪﻣﺌﯩﻴﻪت، ۋاﻗﯩﺖ ﺑﯩﻠﻪن ﮬﺎﻳﺎت، ﺋﯩﻨﺴﺎﻧﯩﻴﻠﯩﻖ ﺑﯩﻠﻪن ﺋﺎداﻟﻪت، ﺗﻪرەﻗﻘﯩﻴﺎت ﺑﯩﻠﻪن ﺋﻪﻧﺌﻪﻧﻪ ﺋﻮﺗﺘﯘرﯨﺴﯩﺪﯨﻜﻰ ﻛﯚﯕﯜﻟﻨﻰ ﻏﻪش ﻗﯩﻠﯩﺪﯨﻐﺎن زﯨﺪدﯨﻴﻪﺗﻠﻪرﻧﻰ ﺑﯩﺮﻣﯘ ﺑﯩﺮ ﺗﯩﻠﻐﺎ ﺋﯧﻠﯩﭗ، ﺷﯘ ﺋﺎرﻗﯩﻠﯩﻖ زاﻣﺎﻧﻨﯩﯔ ﺑﺎرﻏﺎﻧﭽﻪ ﺗﺎرﻟﯩﺸﯩﭗ ﻛﯧﺘﯩﯟاﺗﻘﺎﻧﻠﯩﻘﯩﻨﻰ ﺋﻮﺑﺮازﻟﯩﻖ ﺳﯧﻠﯩﺸﺘﯘرۇﺷلار ﺑﯩﻠﻪن ﺋﯩﺴﭙﺎﺗلاﺷﻘﺎ ﺋﯘرۇﻧﻐﺎن. ﻣﻪﺳﯩﻠﻪن، ﺷﺎﺋﯩﺮ ﻗﺎﻟﯩﻐﯘل «ﺋﺎﺧﯩﺮ زاﻣﺎن» ﺷﯧﺌﯩﺮﯨﺪا ﻣﯘﻧﺪاق دەﻳﺪۇ:
ﻳﯩﻠﺪﯨﻦ ﻳﯩﻠﻐﺎ زاﻣﺎﻧﻪ،
ﻗﯩﻴﯩﻦ ﺑﻮﻟﯩﺪۇ ﺷﯘ ﭼﺎﻏﺪا.
ﮬﯧﺴﺎب ﺑﯩﻠﻪن ﻣﺎل ﺋﺎﻟﻐﺎن،
ﺗﯧﻴﯩﻦ ﺑﻮﻟﯩﺪۇ ﺷﯘ ﭼﺎﻏﺪا.
ﺋﻮر ﮬﺎرۋا، ﺗﯧﻠﯧﮕﺮام،
ﻳﻮل ﻗﯩﺴﻘﯩﺮاﻳﺪۇ ﺷﯘ ﭼﺎﻏﺪا.
ﺋﯧﺘﻪك، ﻳﻪﯕﻠﻪر ﭼﻮﻟﺘﯩﻴﯩﭗ،
ﺗﻮن ﻗﯩﺴﻘﯩﺮاﻳﺪۇ ﺷﯘ ﭼﺎﻏﺪا.
ۋارﻗﯩﺮﯨﺴﺎڭ ﺑﻪل ﺋﺎﺷﻤﺎي،
ﺋﯜن ﻗﯩﺴﻘﯩﺮار ﺷﯘ ﭼﺎﻏﺪا.
ﻗﯩﻠﻐﺎن ﺋﯩﺸﯩﯔ ﭘﯜﺗﻤﻪﺳﺘﯩﻦ،
ﻛﯜن ﻗﯩﺴﻘﯩﺮار ﺷﯘ ﭼﺎﻏﺪا.
ﺳﯧﻠﯩﺸﺘﯘرۇﺷلار ﻣﺎﻧﺎ ﻣﯘﺷﯘﻧﺪاق ﭼﻪﻛﺴﯩﺰ داۋاﻣﻠﯩﺸﯩﺪۇ. ﺋﻪر ﺑﯩﻠﻪن ﺋﺎﻳﺎل، ﺋﺎﺗﺎ ﺑﯩﻠﻪن ﺑﺎلا، ﺋﺎﻛﺎ ﺑﯩﻠﻪن ﺋﯘﻛﺎ، ﭼﻮﯕلار ﺑﯩﻠﻪن ﻳﺎﺷلار ﺋﻮﺗﺘﯘرﯨﺴﯩﺪﯨﻜﻰ ﺋﯩﻨﺎﻗﻠﯩﻘﻨﯩﯔ ﺳﯘﺳلاپ، ﺷﻪﺧﯩﺲ ﭘﻪﻳﺪا ﺋﯩﺸﺘﯩﻴﺎﻗﻰ ﺋﻮت ﺑﻮﻟﯘپ ﻳﺎﻧﯩﺪﯨﻐﺎﻧﻠﯩﻘﻰ، ﺋﯚزﺋﺎرا ﻛﯚﻳﯜﻧﯜش، ﻣﯧﮭﯩﺮﯨﺒﺎﻧﻠﯩﻘﻨﯩﯔ ﺋﻮرﻧﯩﻨﻰ ﺑﯩﻐﻪرەزﻟﯩﻚ ﺑﺎﺳﯩﺪﯨﻐﺎﻧﻠﯩﻘﻰ، ﻛﯩﺸﯩﻠﻪر ﻣﺎددﯨﻲ ﻧﯧﻤﻤﻪﺗﻠﻪرﮔﻪ ﻏﻪرق ﺑﻮﻟﻐﯩﻨﻰ ﺑﯩﻠﻪن روﮬﻰ دۇﻧﻴﺎﻧﻰ ﺋﺎﭼﺎرﭼﯩﻠﯩﻖ ﻗﺎﭘلاﻳﺪﯨﻐﺎﻧﻠﯩﻘﯩﻨﻰ ﺗﻪﺳﻪۋۋۇر ﻗﯩﻠﯩﭗ، ﻣﯘﯕﻠﯩﻨﯩﺪۇ.
20-ﺋﻪﺳﯩﺮ ﻛﯩﺮﮔﻪﻧﺪﯨﻦ ﻛﯧﻴﯩﻦ ﻗﯩﺮﻏﯩﺰ ﺷﯧﺌﯩﺮﯨﻴﯩﺘﻰ ﻣﻪﻳﻠﻰ ﻣﻪزﻣﯘن، ﻣﻪﻳﻠﻰ ﺷﻪﻛﯩﻞ ﺟﻪﮬﻪﺗﺘﯩﻦ ﺑﻮﻟﺴﯘن ﻗﯧﺮﯨﻨﺪاش ﻣﯩﻠﻠﻪﺗﻠﻪر ﺋﻪدەﺑﯩﻴﺎﺗﯩﻨﯩﯔ ﺋﯧﺴﯩﻞ ﺗﻪرەﭘﻠﯩﺮﯨﻨﻰ ﺋﯩﺠﺎدﯨﻲ ﻗﻮﺑﯘل ﻗﯩﻠﯩﭗ، ﺋﯚزﯨﻨﯩﯔ ﺋﻪﻧﺌﻪﻧﯩﯟى ﺋﯩﭙﺎدﯨﻠﻪش ﻳﻮﺳﯘﻧﻠﯩﺮﯨﻨﻰ ﺗﯧﺨﯩﻤﯘ ﺑﯧﻴﯩﺘﯩﺪۇ، راۋاﺟلاﻧﺪۇرﯨﺪۇ. ﺧﯘددى، ﺧﻪﻧﺰۇ ﺋﻪدەﺑﯩﻴﺎﺗﯩﻐﺎ ﻟﯘﺷﯜن، ﺋﯘﻳﻐﯘر ﺋﻪدەﺑﯩﻴﺎﺗﯩﻐﺎ ﺋﺎﺑﺪۇﺧﺎﻟﯩﻖ ﺋﯘﻳﻐﯘر، ﻗﺎزاق ﺋﻪدەﺑﯩﻴﺎﺗﯩﻐﺎ ﺋﺎﺑﺎي ﻗﯘﻧﺎﻧﺒﺎي ۋەﻛﯩﻠﻠﯩﻚ ﻗﯩﻠﻐﺎﻧﺪەك، ﮬﺎزﯨﺮﻗﻰ زاﻣﺎن ﻗﯩﺮﻏﯩﺰ ﺷﯧﺌﯩﺮﯨﻴﯩﺘﯩﮕﻪ ﺗﻮﻗﺘﻮﻏﯘل ﺳﺎﺗﯩﻠﻐﺎن ﺋﻮﻏﻠﻰ ۋەﻛﯩﻠﻠﯩﻚ ﻗﯩﻠﯩﺪۇ. ﺋﯘ ﻗﯩﺮﻏﯩﺰلار ﺋﯜﭼﯜن ﻣﺎﻛﺎن، زاﻣﺎﻧﺪﯨﻦ ﮬﺎﻟﻘﯩﻐﺎن ﺋﯘﻟﯘغ ﺳﯧﻤﺎ. ﺋﯘ ﻳﻪﺗﻜﻪن ﺑﻪدﯨﺌﯩﻲ ﺳﻪۋﯨﻴﻪ، ﺋﯩﺪﯨﻴﯩﯟى ﭼﻮﯕﻘﯘرﻟﯘق، ﺗﯩﻞ ﺟﻪﮬﻪﺗﺘﯩﻜﻰ ﺗﺎﻛﺎﻣﯘﻟﻠﯘق ﻗﯩﺮﻏﯩﺰ ﺷﯧﺌﯩﺮﯨﻴﯩﺘﯩﻨﯩﯔ ﻳﯜز ﻳﯩﻠﻠﯩﻖ ﺋﯜﻟﮕﯩﺴﻰ، ﺋﻪﻧﺪﯨﺰﯨﺴﻰ، ﺋﯚﻟﭽﯩﻤﻰ ﺑﻮﻟﯘپ ﻗﺎﻟﺪى. ﺋﯘ ﺋﯩﺪﯨﻴﯩﺪە ﺋﯩﻠﻐﺎر ﺋﯩﺪى. ﺋﻮﺗﺘﯘرا ﺋﺎﺳﯩﻴﺎ دﯦﻤﻮﻛﺮاﺗﯩﻚ ﺋﻪدەﺑﯩﻴﺎﺗﯩﺪا ﺑﯩﺮﯨﻨﭽﯩﻠﻪردﯨﻦ ﺑﻮﻟﯘپ ﺋﯚﻛﺘﻪﺑﯩﺮ ﺋﯩﻨﻘﯩلاﺑﯩﻨﻰ ۋە ﻟﯧﻨﯩﻨﻨﯩﯔ ﺷﺎﻧﻠﯩﻖ ﺋﻮﺑﺮازﯨﻨﻰ ﺷﯧﺌﯩﺮﻏﺎ ﻗﻮﺷﻘﺎن. ﺑﻮﻟﯘﭘﻤﯘ ﺗﯚﻛﻤﻪ ﺷﺎﺋﯩﺮﻟﯩﻖ، ﺋﺎﻗﯩﻨلار ﺋﯧﻴﺘﯩﺸﯩﺶ ﺳﻪﻧﺌﯩﺘﯩﻨﻰ ﻳﯜﻛﺴﻪﻟﺪۈرۈش ﺟﻪﮬﻪﺗﺘﻪ ﺋﯘ ﮬﺎزﯨﺮﻏﯩﭽﻪ ﻗﯩﺮﻏﯩﺰ ﺷﺎﺋﯩﺮلارﻧﯩﯔ روﮬﻰ ﺋﯘﺳﺘﺎزى ﺋﯩﺪى.
ﺋﯘ1900 - ﻳﯩﻠﻰ ﺋﯚز ﻳﯘرﺗﯩﺪا ﺋﯩﻠﻐﺎر ﭘﯩﻜﯩﺮﻟﻪرﻧﻰ ﺗﻪﺷﻪﺑﺒﯘس ﻗﯩﻠﻐﺎﻧﻠﯩﻘﻰ ﺳﻪۋەﺑﯩﺪﯨﻦ ﻗﻮﻟﻐﺎ ﺋﯧﻠﯩﻨﯩﭗ ﺳﯩﺒﯩﺮﯨﻴﯩﮕﻪ ﺳﯜرﮔﯜن ﻗﯩﻠﯩﻨﯩﺪۇ. ﺑﺎﻳﻘﺎل ﻛﯚﻟﻰ ﺑﻮﻳﯩﺪﯨﻜﻰ ﺋﺎﻳلاﻧﻤﺎ ﺗﯚﻣﯜرﻳﻮﻟﻨﻰ ﻳﺎﺳﺎش ﮬﺎﺷﯩﺮﯨﺪا ﺋﯩﺸﻠﻪﻳﺪۇ.1902 - ﻳﯩﻠﻰ ﺗﯜرﻣﯩﺪﯨﻦ ﻗﯧﭽﯩﺸﻘﺎ ﮬﻪرﯨﻜﻪت ﻗﯩﻠﻐﺎﻧﻠﯩﻘﻰ ﺋﯜﭼﯜن ﺳﯜرۈك ﺋﯘزارﺗﯩﻠﯩﺪۇ. ﺑﯘ ﺟﻪرﻳﺎﻧﺪا ﻧﯘرﻏﯘن ﺋﯩﻠﻐﺎر ﭘﯩﻜﯩﺮﻟﯩﻚ ﺳﯩﻴﺎﺳﯩﻲ ﻣﻪﮬﺒﯘﺳلار ﺑﯩﻠﻪن ﭘﯩﻜﯩﺮداش ﺑﻮﻟﯩﺪۇ. 1905 - ﻳﯩﻠﻰ ﺗﯜرﻣﯩﺪاﺷﻠﯩﺮﯨﻨﯩﯔ ﻳﺎردەم ﺑﯧﺮﯨﺸﻰ ﺑﯩﻠﻪن ﺗﻮﻗﺘﻮﻏﯘل ﺳﯩﺒﯩﺮ ﺗﯜرﻣﯩﺴﯩﺪﯨﻦ ﺋﯩﻜﻜﯩﻨﭽﻰ ﻗﯧﺘﯩﻢ ﻗﯧﭽﯩﭗ، ﺑﯩﺮ ﻳﯧﺮﯨﻢ ﻳﯩﻠﺪا ﺋﺎران ﺋﯚز ﻳﯘرﺗﯩﻐﺎ ﻛﯧﻠﯩﺪۇ. ﺑﯘ ﺟﻪرﻳﺎﻧﺪا ﻛﯧﻴﯩﻦ ﻛﯩلاﺳﺴﯩﻚ ﺋﯜﻟﮕﯩﮕﻪ ﺋﺎﻳلاﻧﻐﺎن ﺋﯧﺴﯩﻞ ﺷﯧﺌﯩﺮلارﻧﻰ ﺋﯩﺠﺎد ﻗﯩﻠﯩﺪۇ. «ﺗﯘﺗﻘﯘن ﻧﺎﺧﺸﯩﺴﻰ»، «ﺳﺎلاﻣﻠﯩﺸﯩﺶ»، «ﻛﻪرﺑﻪز»، «ﺗﯘﺗﻘﯘﻧﺪﯨﻦ ﻛﻪﻟﮕﻪﻧﺪە»، «ﻗﺎﻧﺪاق ﺋﺎﻳﺎل ﺗﯘﻏﺪى ﺋﯩﻜﻪن ﻟﯧﻨﯩﻨﺪەك ﺋﻮﻏﯘﻟﻨﻰ»، «اﻧﺠﯩﻴﺎن ﺗﻪرەﭘﺘﻪ»، «ﺑﺎرﭘﻰ ﺑﯩﻠﻪن ﺋﯘﭼﺮﯨﺸﯩﺶ» ﻗﺎﺗﺎرﻟﯩﻖ ﻳﯜزﻟﯩﮕﻪن ﺷﯧﺌﯩﺮﯨﻲ ﺋﻪﺳﻪرﻟﯩﺮى ﺑﯜﮔﯜﻧﻜﻰ ﻛﯜﻧﮕﯩﭽﻪ ﺧﻪﻟﻖ ﺋﺎرﯨﺴﯩﺪا ﺋﺎﻏﺰاﻛﻰ ﻳﺎدﻟﯩﻨﯩﭗ ﻳﯜرﻣﻪﻛﺘﻪ. ﻣﻪﺳﯩﻠﻪن، ﺗﻮﻗﺘﻮﻏﯘﻟﻨﯩﯔ ﻣﯘﻧﯘ ﻣﯩﺴﺮاﻟﯩﺮى ﺧﻪﻟﻖ ﻗﻮﺷﺎﻗﻠﯩﺮﯨﻐﺎ ﺋﺎﻳﻠﯩﻨﯩﭗ ﻛﻪﺗﻜﻪن:
ﻳﯩﭙﻪك ﺋﯚﯕﻤﻪس ﺑﻮﻟﺴﯩﺪى،
ﻳﯩﮕﯩﺖ ﺋﯚﻟﻤﻪس ﺑﻮﻟﺴﯩﺪى.
ﻳﯩﮕﯩﺖ ﺑﯩﻠﻪن ﻗﯩﺰ ﺋﯚﻟﺴﻪ،
ﻳﻪرﮔﻪ ﻛﯚﻣﻤﻪس ﺑﻮﻟﺴﯩﺪى.
ﺷﯩﻨﺨﻪي ﺋﯩﻨﻘﯩلاﺑﯩﻨﯩﯔ ﺋﺎﻟﺪى - ﻛﻪﻳﻨﯩﺪﯨﻜﻰ ﺗﺎرﯨﺨﯩﻲ دەۋر ﺋﻮﺗﺘﯘرا ﺋﺎﺳﯩﻴﺎﻧﯩﯔ، ﺟﯜﻣﻠﯩﺪﯨﻦ ﺷﯩﻨﺠﺎﯕﻨﯩﯔ ﻣﻪدەﻧﯩﻲ ﺋﻮﻳﻐﯩﻨﯩﺶ، ﺋﺎﻗﺎرﺗﯩﺶ ﮬﻪرﯨﻜﻪﺗﻠﯩﺮى ﺋﻪۋج ﺋﺎﻟﻐﺎن ﺑﺎﺳﻘﯘچ ﺋﯩﺪى. ﺋﯘﻳﻐﯘر ﺋﻪدەﺑﯩﻴﺎﺗﯩﺪا ﺋﺎﺑﺪۇﻗﺎدﯨﺮ داﻣﻮﻟلا، ﺗﻪۋﭘﯩﻖ، ﺋﯘﻧﯩﯖﺪﯨﻦ ﻛﯧﻴﯩﻨﻜﻰ ﺋﺎﺑﺪۇﺧﺎﻟﯩﻖ ﺋﯘﻳﻐﯘر، ﻗﺎزاﻗلاردا ﺗﺎﯕﺠﺎرﯨﻖ ۋە ﺟﺎﻣﺒﯩﻞ، ﻗﯩﺮﻏﯩﺰ ﺋﻪدەﺑﯩﻴﺎﺗﯩﺪا ﺑﺎﺑﯩﻖ ﻣﻮﻟﺪو ۋە ﺋﻮﺳﻤﺎﻧﺎﻟﻰ ﺳﯩﺪﯨﻖ ﻗﺎﺗﺎرﻟﯩﻖ دﯦﻤﻮﻛﺮاﺗﯩﺰﻣﻠﯩﻖ ﺷﺎﺋﯩﺮلار ﺧﯘددى ﻣﻪﺳﻠﯩﮭﻪﺗﻠﯩﺸﯩﯟاﻟﻐﺎﻧﺪەك ﺗﻪﯕﺮﯨﺘﯧﻐﯩﻨﯩﯔ ﺟﻪﻧﯘب ۋە ﺷﯩﻤﺎﻟﯩﺪا ﺑﯩﺮلا ۋاﻗﯩﺘﺘﺎ ﺋﻮﺧﺸﺎش ﺳﺎدا، ﺋﻮﺧﺸﺎش ﻣﯘﻗﺎم ﺑﯩﻠﻪن «ﺋﻮﻳﻐﺎن ﺧﻪﻟﻘﯩﻢ!» ﺧﯩﺘﺎب ﻗﯩﻠﯩﺸﻘﺎﻧﯩﺪى. ﺋﻮﺳﻤﺎﻧﺎﻟﻰ ﺳﯩﺪﯨﻘﻨﯩﯔ:
ﺋﻪي ﻳﺎرەن، ﻛﯚزۈﯕﻨﻰ ﺋﺎچ،
ﻣﯚﻟﺪﯨﺮەپ ﻳﺎﺗﺴﺎڭ ﺋﯘﻳﺎت. (ﺋﯘﻳﺎت - ﻧﻮﻣﯘس دﯦﮕﻪن ﻣﻪﻧﯩﺪە)
ﺧﻪﻟﻘﯩﯖﻨﻰ ﻧﺎدان، ﺑﯩﻐﻪم،
ﺋﯘﻳﻘﯩﺪﯨﻦ ﺋﻮﻳﻐﺎت، ﺋﻮﻳﻐﺎت!
دﯦﮕﻪن ﻣﯩﺴﺮاﻟﯩﺮى ﭘﯜﺗﯜن ﺷﻪرق ﺋﻪدەﺑﯩﻴﺎﺗﯩﺪﯨﻜﻰ «ﺋﻮﻳﻐﺎن» ﻧﺎﻣﯩﺪﯨﻜﻰ ﺷﯧﺌﯩﺮلارﻧﯩﯔ ﻳﻪﻧﻪ ﺑﯩﺮ ۋارﯨﻴﺎﻧﺘﻰ ﺋﯩﺪى ﺧﺎلاس.
ﺑﯘ ﻣﯩﺴﺎﻟلار ﺷﯘﻧﻰ ﺋﯩﺴﭙﺎﺗلاپ ﺗﯘرۇﭘﺘﯘﻛﻰ، ﻳﯩﻠﺘﯩﺰى ﺑﯩﺮ ﻣﻪﻧﺒﻪدﯨﻦ ﭼﯩﻘﻘﺎن، ﺋﯘﭼﻰ ﺷﺎﺧلاپ، ﻳﻪﻧﻪ ﻗﻮﺷﯘﻟﻐﺎن ﺷﯩﻨﺠﺎﯕﺪﯨﻜﻰ ﮬﻪر ﻣﯩﻠﻠﻪت ﺧﻪﻟﻘﯩﻨﯩﯔ ﺋﻪدەﺑﯩﻴﺎﺗﻰ ﻗﻪدﯨﻤﺪﯨﻦ ﺗﺎرﺗﯩﭗ، ﺗﻪﻗﺪﯨﺮداش، ﻧﻪﭘﻪﺳﺪاش ﺑﻮﻟﯘپ ﻛﻪﻟﮕﻪن. ﺑﻮﻟﯘﭘﻤﯘ، ﻳﯧﯖﻰ ﺟﯘﯕﮕﻮ ﻗﯘرۇﻟﻐﺎﻧﺪﯨﻦ ﻛﯧﻴﯩﻦ ﺑﯘﻧﺪاق ﺗﻪﻗﺪﯨﺮداﺷﻠﯩﻖ، ﻗﯧﺮﯨﻨﺪاﺷﻠﯩﻖ ﺗﯧﺨﯩﻤﯘ ﻣﯘﺳﺘﻪﮬﻜﻪﻣﻠﯩﻨﯩﭗ، ﺋﻪدەﺑﯩﻴﺎﺗﯩﻤﯩﺰ، ﺟﯜﻣﻠﯩﺪﯨﻦ ﺷﯧﺌﯩﺮﯨﻴﯩﺘﯩﻤﯩﺰ ﺗﯧﺨﯩﻤﯘ ﺋﻮﺧﺸﺎش ﻛﻪﻳﭙﯩﻴﺎت، ﺋﻮﺧﺸﺎش ﺗﯧﻤﺎﺗﯩﻚ ﻣﻪزﻣﯘﻧﻨﻰ ﺋﺎﺳﺎس ﻗﯩﻠﯩﺪﯨﻐﺎن، ﺷﻪﻛﯩﻞ ﺟﻪﮬﻪﺗﺘﯩﻦ ﺗﯜرﻟﻪﻧﮕﻪن، دۇﻧﻴﺎﻏﺎ ﻳﯜزﻟﻪﻧﮕﻪن ﺋﻪدەﺑﯩﻲ ﺗﯜرﮔﻪ ﺋﺎﻳلاﻧﺪى.
ــ «ئادەتتىكى تولۇق ئوتتۇرا مەكتەپ دەرىس ئۆلچىمى تەجىربە دەرىسلىكى» ناملىق كىتاپتىن ئېلىندى
|
ۋاقتى: 2012-5-1 22:00:02
