لوپنۇر قوشاقلىرى

لوپنۇركۆلىدىن ئۆتتۈم،



لوپنۇر كۆلىدىن ئۆتتۈم،
كونابىرتولۇم بىلەن.
مەن گۈلۈمدىن ئايرىلدىم،
ئازاپلىق زۇلۇم بىلەن.
چۆل باياۋان ئىچىدە،
يۈرۈرمەن كىمىم بىلەن؟
ئىشىكنى ئېچىپ قويسام،
شامال كىردى بۇلۇڭغا.
ئىچىمدىكى دەردىمنى،
قاچىلايمۇ تولۇمغا.
كۆزلىرىم بەسىر بولدى،
قاراۋىرىپ يولۇڭغا.
قۇرغۇيۇم ئۇچۇپ كەتتى،
سۇۋادان تېرەكلەرگە.
يار ئوتى يامان ئىكەن،
دەز كەتتى يۈرەكلەرگە.
ئۆلسەممۇ قاراماسمەن،
سەن ياردىن بۆلەكلەرگە.
قورسىقىمنىڭ ئېچىگە،
خام كۆمەچنى يەپتىمەن.
ئامرىقىم كۆرۈنمىسە،
سۇغا كەتتى دەپتىمەن.
چىلبۆرىنىڭ قەستىنى،
قىلچىمۇ بىلمەپتىمەن.
چولپان بىلەن تەڭ تۇرۇپ،
بەلنى مەھكەم باغلايمەن.
مەن گۈلۈمنى كۆرەلمەي،
كېچە-كۈندۈز يىغلايمەن.
گۈلۈم سىنىڭ ئىشقىڭدا،
يۈرۈكۈمنى تىلغايمەن.
كېچىسى خىيال قىلىپ،
تاغلار چۈشتى بېشىمغا.
ئىچىم تولغان دەردلىرىم،
چىقمايدىكەن تېشىمغا.
غېرىب بولدۇم زار بولدۇم،
گۈلۈم كەلگىن قېشىمغا.
ھاۋادىن ئۇچۇپ چۈشكەن،
ئۆردەكمىكىن،غازمىكىن؟
قىزىلگۈلۈم ئوتۇڭدا،
تارتقان دەردىم ئازمىكىن؟!
باغرىمنى يارىپ باققىن.
يارىممىكىن ①سازمىكىن.
ئوتلار كۆيەر ئىچىمدە،
دەردىن ئۆزۈم بىلەرمەن.
كۆزۈمدىن ئاققان ياشقا،
كېمە سېلىپ ئۆتەرمەن.
ئامان بولسام ئەبەتكە،
گۈلۈم سىنى كۈتەرمەن.
قىش پەسلى بۇلۇپ قالدى،
تارىم ياقىسى توڭلاپ.
پۇتلىرىم يېغىر بولدى،
لوپنۇر كۆلىنى بويلاپ.
يۈرۈكىمگە ئوت كەتتى،
يار سىنى تولا ئويلاپ.
ئۈكە يوللىرىم يارىم،
قادىۋالغىن باشىڭغا.
پەلەك رەھمى كەلمىدى،
كۆزدىن ئاققان ياشىمغا.
ئۇچار قاناتىم بولسا،
بارار ئىدىم قاشىڭغا.
قىزىلگۈلۈم قەلەمقاشىم،
دەريادەك ئاقار ياشىم.
چاڭقىسام لېۋى بىرلەن،
سۇ ئىچىرگەن ئاداشىم.
شۇم پەلەكنىڭ چەرخىدەك،
چۆرگىلەر غېرىپ باشىم.
ماڭدۇرغىلى قويمايدۇ،
كۆزلىرىمگە ياش تولۇپ.
ھەمراھىمدىن ئايرىدى،
ئەيسا② دېگەن باش بولۇپ.
قالدى ھەسرەت ئىچىمدە،
يۈرۈكۈمگە قان تولۇپ.
ئەسكەر تۇتتى لوپنۇردىن،
بۇ ئەيسانىڭ يارلىقى.
جاندىن ئۆتتى جاھالەت،
يوللىرىنىڭ تارلىقى.
شامال كىرسە پىرقىرار،
قىزىلگۈلۈم ياغلىقى.
ياغلىقىنىڭ ئۇچىدا،
جاڭغىرايدۇ قوڭغۇراق.
ئىچىم تولۇپ ئارمانغا،
باغرىم بولدى مىڭ قۇراق.
گۇناھىمنى بىلمەيمەن،
مېنى قىلار كۆپ سوراق.
قىزىلگۈلۈم شۇ تاپتا،
چۆل قۇدۇققا③ يەتكەندۇ.
ئەيسا دېگەن باغرى تاش،
دۆڭ قوتانغا④ يەتكەندۇ.
سەلدەك غەزەپ-قەھرىمىز،
يۈرۈكىگە تەككەندۇ.
سالجىلاردەك شورايدۇ،
لايسۇ لۇققۇ⑤ قانىنى.
ئەيسا دېگەن ئالۋاستى،
ماشەنجاڭنىڭ⑥ ياقىنى.
گۈلۈم ياتقا كۆرسەتمە،
چىشلىرىڭنىڭ ئاقىنى.
تىكەنلىكنىڭ قېشىدا،
قىلارىدىم قويچىلىق.
ھەمراھىمغا ئېيتىڭلار،
يامان ئىكەن بويچىلىق⑦.
پۇلۇم بولسا قولۇمدا،
قىلارمىدىم مۇنچىلىك.
ئىلدامشىدى ئەجەپمۇ،
بۇ قويلارنىڭ توياغى.
قارىسام كۆزۈم يەتمەس،
مەللىلەرنىڭ يىراغى.
باشنى تەشتى يارىلاپ،
ئەيسا بەگنىڭ تاياقى.
نەزمە سالدىم نامىڭغا،
دەرتنى كۆپلەپ تارتقانغا.
مىسكىن ئاتام تەڭلىكتە،
بايغا مېنى ساتقانغا.
ئاسىپ قويىدۇ ئاسقىغا،
بەگكە قوشاق قاتقانغا.
كېچە-كۈندۈز ئىشلەرمەن،
كىيگىنىم ياماق چورۇق.
قوينى بىزلەر سەمىرتسەك،
ئەيسا يەر يوغان قۇيرۇق.
دەيدۇ تېخى تەپ تارتماي،
《شۇدۇر تەڭرىدىن بۇيرۇق》.
جەۋرىگە گىرىپتاردۇر،
پادىچىنىڭ جانلىرى.
خىللاپ يەيدۇ قويلارنى،
ئاچكۆز زامان بايلىرى،
كېپەك بىلەن لويلىكەن،
كەمبەغەلنىڭ نانلىرى.

مەنبە:لوپتېكىن مەدەنىيەت مىراسلىرى تورى بۇ يازمىنى ئاخىرىدا   قۇرۇلچى تەھرىرلىگەن. ۋاقتى  2013-12-4 16:20  

رەقەم بىلەن بەلگە سېلىنغان  سۆزلەرنىڭ ئەسكەرتىلمىسى   بىرىلمەپتىغۇ؟
ئەجرىڭىزگە رەھمەت.

(ئالايمان ناخشىسى،خامان ناخشىسى)


سەنمۇ غارىپ،مەنمۇ غارىپ،
چۆلگە بۇغداينى تارىپ.
ئالتە توپاقنى قاتىپ،
ئالايلىمان قىلغان غارىپ.
       يالماپ،يالماپ يۇتقاندىكى تىللىرىڭ،
ئورغاق بولسۇن كالىۋاي.
ئاچا-ئاچا توۋاقلارىڭ،
ئارا بولسۇن كالىۋاي.
ياسۇ-ياسۇ قۇلاقلىرىڭ،
گۇرجەك بولسۇن كالىۋاي.
ئۇزۇن-ئۇزۇن قۇلاقلىرىڭ،
سۇپۇرگە بولسۇن كالىۋاي.
    چۆچەك-چۆچەك مۇڭگۆزلىرىڭ،
ئۆتكەمە بولسۇن كالىۋاي.
يوغان-يوغان قورساقلارىڭ،
بوز تاغاردا بۇغداي بولسۇن كالىۋاي.
    قاتلام-قاتلام تىزەكلىرىڭ،
كۆمەشداندا قاتلىما بولسۇن كالىۋاي.
سىگەن-سىگەن سۇدۇكلىرىڭ،
ئاختامىغا ئۇغۇت بولسۇن كالىۋاي.


مەنبە:لوپتېكىن مەدەنىي مىراسلار تورى


بۇ يازمىنى ئاخىرىدا   قۇرۇلچى تەھرىرلىگەن. ۋاقتى  2013-12-4 16:39  

باراي دىسەم بۇ يوللارنىڭ يىراغى،
قارا ساچىڭ نەم يەرلەرنىڭ قىياغى.
يالغۇز ئۆيدە خورلۇنۇپ ئولتۇرامسىز،
ئاق مەلىكەم مەلەمىزنىڭ چىراغى.      
خەت ئەۋەتتىم يولدىن ئۆتكەن خەقلەردىن،
تونۇشۇم يوق بۇ يۇرۇتتا بۆلەك سەندىن.
باشتا قىلغان سۆزلەرىڭنى ئۇنۇتۇپ،
يۇز ئۆرۇمىگىن گۇزەل يايرىم سەن مەندىن.
.       يۇز ئۆرۇمىگىن گۇزەل يايرىم سەن مەندىن،
مەن قۇتۇلاي غىرىبانە بۇ غەمدىن.
سۆز چىقسىمۇ ئېغىزدىن يەل بىلەن،
ۋەدە دىگەن چىقىدىكەن جان تەندىن.
ۋەدىلەشتۇق ئەمدى بىللە ئۆتۇشكە،
تاقەت يوقتۇر سەن يايرىمنى كۇتۇشكە.
ئاق مەلىكەم قەسەم قىلاي ئالدىڭدا،
سەن ئۇچۇن مەن ئوتقا سۇغا چۆكۈشكە.


مەنبە:لوپتېكىن مەدەنىيەت مىراسلىرى

بۇ يازمىنى ئاخىرىدا   قۇرۇلچى تەھرىرلىگەن. ۋاقتى  2013-12-4 16:44  

بەك ياخشى ئىشلارنى قىلىۋاتىسىز . رەخمەت سىزگە !

1.«سەھەر تۇرمىسىىز يامان بولىدۇ»
2.« ناشتا قىلماي سىرتقا چىقماڭ، يامان بولىدۇ»
3.« كېچىدە ئۆيدە يۇندا – ئەخلەتلەرنى ساقلىماڭ، يامان بولىدۇ»
4. «ئۆيگە مىھمان كەلگەندە مۈشۈكنى ‹پەش›، توخۇنى ‹تاخ› دىمەڭ، يامان بولىدۇ»
5. «مىھمانغا دەز كەتكەن چىنىدە تاماق (چاي) سۇنماڭ، يامان بولىدۇ»
6. «چاچىنى قۇرۇق تارىماڭ، يامان بولىدۇ»
7.« چوڭلارنىڭ ئالدىدىن توغرا ئۆتمەڭ ، يامان بولىدۇ»
8. « چوڭلار بىلەن تاكاللاشماڭ، يامان بولىدۇ»
9. « سەھەر تۇرۇپ ئۆي سۈپۈرمىسىڭىز يامان بولىدۇ»
10. « چوڭلاردىن بۇرۇن داستىخانغا قول ئۇزاتماڭ، يامان بولىدۇ»
11.« غەيۋەت قىلماڭ، يامان بولىدۇ»
12.« كىشىلەرنىڭ دىلىغا ئازار بەرمەڭ، يامان بولىدۇ»
13. « كىشىنىڭ ھەققىنى يىمەڭ، يامان بولىدۇ»
14. « قوشنىڭىز بىلەن ئىناق ئۆتمىسىڭىز يامان بولىدۇ»
15. « تېپىۋالغان نەرسىنى ئۆزىڭىزنىڭ قىلىۋالماڭ، يامان بولىدۇ»
16.« يالغان سۆزلىمەڭ، يامان بولىدۇ»
17.« كىشىلەرگە باراۋەر مۇئامىلە قىلمىسىڭىز، يامان بولىدۇ»
18.« ئۇياتلىق يەرلىرىڭىزنى ئېچىلىپ قالىدىغان كىيملەرنى كىيمەڭ، يامان بولىدۇ»
19.« تاماق ۋاقتىدا ئائىلە ئەزالىرىنىڭ دىلىغا ئازار بەرمەڭ، يامان بولىدۇ»
20.« باشقىلارنى قارتىپ قويۇپ كۇسۇرلاشماڭ، يامان بولىدۇ»
21.« چوڭلاردىن تۆر تالاشماڭ، يامان بولدۇ»
22.« ئوت ئوينىماڭ، يامان بولىدۇ»
23.« يولدا توغرا تۇرىۋالماڭ، يامان بولىدۇ»
24.« تاماق يەۋىتىپ گەپ قىلماڭ ، يامان بولدۇ»
25.« ئادەم بار يەردە تۈكۈرمەڭ، يامان بولدۇ»
26.« تاماق يەۋىتىپ بۇرنىڭىزنى تارتىماڭ، يامان بولىدۇ»
27.« باشقىلارنىڭ گىپىگە قوشۇق سالماڭ ، يامان بولىدۇ»
28.« جامائەت سورۇنىدا بۇرنىڭىزنى كوچىلىماڭ ، يامان بولىدۇ»
29.« ھاجەتخانىدىن چىقىپ قولىڭىزنى يۇمىسىڭىز، يامان بولىدۇ»
30.« قولىڭىزنى يۇماي تاماق يىمەڭ، يامان بولىدۇ»
31.« ئاتا- ئانىڭىزغا ئالىيىپ قارىماڭ، يامان بولىدۇ»
32.« ئۆلۈم پەتىسىگە رەڭلىك كىيم كىيىپ بارماڭ، يامان بولىدۇ»
33.« ھازىردارلارنىڭ ئالدىدا كۈلمەڭ، يامان بولىدۇ»
34.« ئۇدۇل كەلگەن يەرگە ئەخلەت تاشلىماڭ، يامان بولىدۇ»
35.« ئۆتنە ئالغان نەرسىنى ۋاقتىدا قايتۇرمىسىڭىز، يامان بولىدۇ»
36.« باشقىلارغا تۆھمەت چاپلىماڭ، يامان بولىدۇ»
37.« سوخەنچىلىك قىلماڭ، يامان بولىدۇ»
38.« ئاغىنىڭىزنىڭ خوتۇنىغا قارا سانىماڭ، يامان بولىدۇ»
39.« قېيىنئانىڭىزنىڭ غەيۋىتىنى قىلماڭ، يامان بولىدۇ»
40.« ھەسەتخورلۇق قىلماڭ، يامان بولىدۇ»
41.« ئەر- خوتۇن جامائەت ئالدىدا سوقۇشسا، يامان بولىدۇ»
42.« بايلىق ياكى ئەمىلىڭىزنى كۆز-كۆز قىلماڭ، يامان بولىدۇ»
43.« ھارام مال- دۇنياغا ئىگە بولۇشنى ئويلىماڭ، يامان بولىدۇ»
44.« ئۈچ كۈندىن ئارتۇق ئاداۋەت ساقلىماڭ، يامان بولىدۇ»
45.« باشقىلارنىڭ سالىمىنى ئېلىك ئالمىسىڭىز، يامان بولىدۇ»
46.« ۋەدىڭىزگە ۋاپا قىلمىسىڭىز، يامان بولىدۇ»
47.« مەكتەپتە ئوقۇمىسىڭىز، يامان بولىدۇ»
48.« باشقىلارنىڭ ئەمگىكىنى ئۆزىڭىزنىڭ قىلىۋالماڭ، يامان بولىدۇ»
49.« مېھماننى ئۇزاتقاندا ئىشىكنى قاتتىق ياپماڭ، يامان بولىدۇ»
50.« تاماقنى ئاۋاز چىقىرىپ يىمەڭ،يامان بولىدۇ»
51.« نان ئۇۋىقىغا دەسسمەڭ، يامان بولىدۇ»
52.« يىمەك- ئىچمەكنى ئىسراپ قىلماڭ، يامان بولىدۇ»
53.« گۈل- گىياھلارنى قالايمىقان ئۈزمەڭ، يامان بولىدۇ»
54.« چوڭلاردىن يول تالاشماڭ، يامان بولىدۇ»
55.« باشقىلارنىڭ ئەمگىكىگە ھۆرمەت قىلمىسىڭز، يامان بولىدۇ»
56.« ياخشىلىقنى ئۇنتۇپ قالماڭ، يامان بولىدۇ»
57.« بىر گەپنى تەكرار دەۋەرمەڭ ، يامان بولىدۇ»
58.« ئاتا- ئانىڭىز ۋە يۇرتىڭىزدىن نۇمۇس قىلماڭ، يامان بولىدۇ»
59.« ياخشىلىق قىلىپ بولۇپ مىننەت قىلماڭ، يامان بولىدۇ»
60.« بۈگۈنكى ئىشنى ئەتىگە قويماڭ، يامان بولىدۇ»
61.« باشقىلارنىڭ ئەيىبىنى كوچىلىماڭ، يامان بولىدۇ»
62.« چاقىرمىغان يەرگە بارماڭ، يامان بولىدۇ»
63.« چاقىرغان يەردىن قالماڭ، يامان بولىدۇ»
64.« ئۇچرىمىغانغا سالام قىلماڭ ، يامان بولىدۇ»
65.« سورىمىغانغا جاۋاپ بەرمەڭ، يامان بولىدۇ»
66.« ئۆزىڭىزنى باشقىلاردىن ئۈستۈن تۇتماڭ، يامان بولىدۇ»
67.« ئاتا- ئانىڭىزنىڭ نەسھىتىنى ئۇنۇتماڭ يامان بولىدۇ»
68.« ئەل كۆزىچە گىرىم قىلماڭ، يامان بولىدۇ»
69.« ئۆتكەن ئىشنى تەگىمەڭ، يامان بولىدۇ»
70.« باشقىلارنىڭ نەرسىسىنى بىسوراق تۇتماڭ، يامان بولىدۇ»
71.« ھەممىلا يەردە قىزىقچىلىق قىلىۋەرمەڭ، يامان بولىدۇ»
72.« ئېرىڭىزنىڭ يانچۇقىنى ئاختۇرماڭ، يامان بولىدۇ»
73.« خوتۇنىڭىزنىڭ سومكىسىنى ئاختۇرماڭ، يامان بولىدۇ»
74.« ئۆزىڭىزنى ماختىماڭ، يامان بولىدۇ»
75.« ئاجىزلارنى بوزەك قىلماڭ، يامان بولىدۇ»
76.« چېقىمچىلىق قىلماڭ، يامان بولىدۇ»
77.« باشقىلارغا ئورا كولىماڭ، يامان بولىدۇ»
78.« باشقىلارنى تەڭقىسلىقتا قويماڭ، يامان بولىدۇ»
79.« باشقىلارنى جامائەت ئالدىدا خىجالەت قىلماڭ، يامان بولىدۇ»
80.« گەپ توشىماڭ، يامان بولىدۇ»


مەنبە: نەۋائى مۇنبىرى

بۇ يازمىنى ئاخىرىدا   قۇرۇلچى تەھرىرلىگەن. ۋاقتى  2013-12-12 01:04  

تىرناق بىلەن بەلگە قىلىنغان سۆزلەرنىڭ مەنىسى
1.يارىممىكىن - سۆيگىنى ، يايرى .
2.ئەيسا - بۇرۇنقى زاماندا لوپنۇردا ئۆتكەن بەگ .
3.چۆل قۇدۇق - يەر نامى .
4.دۆڭقوتان - يەر نامى .
5.لايسۇ - يەر نامى .
.6ماشەنقاڭ -ئەينى چاغدىكى لوپنۇردا ئۆتكەن ھاكىم .
7.بويچىلىق - بويتاقلىق ،يالغۇزلۇق .

  بەك ھوزۇرلاندىم بۇ قوشاقلارنىڭ گۈزەللىكىدىن. ئەجرىڭىزگە رەھمەت، داۋامىنى كۆرمەكنى ئىستەيمەن.

قۇرۇلچى ئەپەندىم ، ۋاقتىڭىز يەتسە داۋاملىق چىقىرىپ تۇرۇڭ . لوپنۇر شىۋىسىدىكى سۆزلەر بولسا بەلگە قىلىپ قويسىڭىز مەن ئىزاھ بېرىمەن . ھارمىغايسىز . ئەپسۇس، مەن بىرئاز ئالدىراش بولۇپ قالدىم .....

لوپنۇر خەلق ناخشىلىرى، قوشاقلىرىنى ئاڭلىسام ئۆزۈمنى تۇتىۋالالماي قالىمەن......كۆز تەگمىسۇن بۇ قېرىنداشلارنىڭ ناخشا-قوشاقلىرىغا....

بارىكاللا ! بۇ لوپنۇر قوشاقلىرىنى قالتىس يېزىپسىزغۇ ! كۆز تەگمىسۇن !

1) سەھەر تۇرمىسىڭىزمۇ  ؟ تۇرمىسىزمۇ ؟  بىر چۈشەنچە بىرىۋەتسىڭىز  ، بۇ يامان بۇلىدۇنىڭ  ئادەم باشقۇرۇشقا  پايدىسى بۇلىدۇ  . بۇنى  بىزگە يوللاپ بەرگىنىڭىز بەك ياخشى بۇپتۇ .

ئەسەرلىرىڭىز بەك ياخشى يېزىلىپتۇ .  تىنىڭىز سالامەت ، خىزمىتىڭىز ئۇتۇغلۇق بولسۇن !