ھازىرقى زامان ئەرەب ئەدەبىياتىدىن

ئەركىن.نۇر · ۋاقتى: 2013-9-17 11:28:50


	ھازىرقى زامان ئەرەب ئەدەبىياتىدىن خەنزۇچە مەنبەلەردىن تەرجىمە قىلغۇچى: ئەركىن نۇر ئەرەبلەر ئۆزىنىڭ نەچچە مىڭ يىللىق ئۇزۇن شېئىرىيەت تارىخى ۋە پۇختا شېئىرىيەت ئاساسى بىلەن قەدىمدىن ھازىرغىچە باشقا مىللەتلەر، جۈملىدىن جۇڭگو ۋە جۇڭگودىكى ئۇيغۇر خەلقىگە زور تەسىر كۆرسىتىپ كېلىۋاتقان باشلامچى مىللەت. قەدىمقى ئەرەب-پارىس شېئىرىيىتىنىڭ ئۇيغۇر كلاسسىك شېئىرىيىتىگە قانچىلىك زور تەسىر كۆرسەتكىنىنى قويۇپ تۇرۇپ، بۈگۈنكى زامان دۇنيا ئەدەبىياتىمىزغىلا قارايدىغان بولساق ئەدۇنىس، مەخمۇت دەرۋىش، فەرۇق جۈۋەيدى...قاتارلىق بىر تۈركۈم زامانىۋىي شائىرلارنىڭ تالاي خەنزۇ ئوقۇرمەنلىرىگە تەسىر كۆرسىتىپ، ئەرەب شېئىرىيىتىگە يۈكسەك دىققىتىنى مەركەزلەشتۈرۈشكە باشلىغانلىقى ھەمدە جۇڭگودا «ئەدۇنىس قىزغىنلىقى»دەك زور ئەدەبىي ھادىسىلەرنىڭ مەيدانغا كېلىشى، ئۇلارنىڭ ھېلىھەم دۇنيا شېئىرىيەت سەھنىسىدە سەل قاراشقا بولمايدىغان ئۆزگىچە شېئىرىي قۇۋۋىتىنى نامايان قىلىپ بېرەلەيدۇ. كۆپ ئەپسۇس، مىسىر، سۈرىيە، ئىراق، لېۋىيە، پەلەستىن... قاتارلىق ئەرەب دىيارلىرىدا، ئۇرۇش ئوتى ۋە ئىچكىي-تاشقىي پاراكەندىچىلىك ئۈزۈلگىنى يوق، بەلكى بۇنداق پاجىئەلەر كۈنسايىن تېخىمۇ ئېغىرلىشىپ بارماقتا. يۇرت-ماكانلىرىدىن، ۋەتىنىدىن، ئەزىز جېنىدىن بىھۇدە ئايرىلىۋاتقان سان-ساناقسىز بىگۇناھ ئەرەب پۇخرالىرىنىڭ ئېچىنىشلىق ھالىتىگە ھەرقانداق بىر نورمال ئىنسان چىداپ تۇرالمايدۇ...بىز ئۇلارنىڭ بېشىغا ئېغىر كۈلپەت كېلىۋاتقان مۇشۇنداق كۈنلەردە ئۇلارغا نېمىمۇ قىلىپ بېرەلىشىمىز مۇمكىن؟ پەقەت، ئۇلارنىڭ دۇنياۋىي ئەدەبىياتىنى ئوقۇش ئارقىلىق ئۇلارنى ياد ئېتەلەيمىز، ئۇلارغا نىسبەتەن تېخىمۇ چوڭقۇر چۈشىنىش ھاسىل قىلالايمىز، خالاس... مەن تۆۋەندە، ئەرەب ئەدەبىياتىغا بولغان يۈكسەك ھۆرمىتىمنى، شۇنداقلا ئەرەب خەلقلىرىنىڭ ئىچكىي خارابلىقىن ئىبارەت تەتۈر قىسمىتىگە بولغان چوڭقۇر ھېسداشلىقىمنى ئىپادىلەش يۈزىسىدىن، ئۇلارنىڭ خەنزۇچە تەرجىمە قىلىنغان بەزى ئەسەرلىرىدىن ئاز-تولا ئۇچۇر بېرىشكە تىرىشچانلىق كۆرسىتىپ بېقىشنى زۆرۈر تاپتىم (گەرچە، بۇنىڭغا لايىق بولمىساممۇ). مېنىڭ ئوقۇرمەنلەرگە سۇنىدىغىنىم، بەزىدە ئۇلارنىڭ شېئىرى، بەزىدە ئەدەبىي خاتىرە، نەسرلىرى، بەزىدە پروزىسى (ھېكايە-پوۋېستلىرى، ھەتتا رومانلىرىدىن پارچە) بولۇشى مۇمكىن. تاغدىن-باغدىن چۈشۈپتۇ، دەپ ئەيبكە بۇيرىمىغايسىزلەر! شائىر ئەدۇنىس (سۈرىيە) ھېچيەردە يوق، ئۇلار: ئىللىقلىق ئېلىپ يۈرگەن زېمىن ئارقىلىق توڭلاپ تىترەك ئولاشقان ۋۇجۇتلار، ئۇلار سوقىدۇ ئۇپۇق سىزىقى ئۈچۈن ئاچقۇچلارنى. ئۇلار ئەپسانىلەر قالدۇرۇپ كېتىدۇ بىراق نە يوقتۇر ئاتىسى ۋە نە ئۆي-چاقى. ئۇلار ماۋۇ بەزى ئەپسانىلەرنى يېزىشىدۇ قۇياش ئۇ (ئەپسانە) نىڭ تارىخىنى يازغاندەك: ھېچيەردە يوق. (چىڭخەي خەلق نەشىرىياتى 2013-يىلى نەشر قىلغان خەنزۇچە «تېنىمىزدىكى سۆيگۈ ئورمانلىقى−ئەدۇنىس شېئىرلىرىدىن تاللانما» ناملىق توپلامدىن) بۇ يازمىنى ئاخىرىدا ئەركىن.نۇر تەھرىرلىگەن. ۋاقتى 2013-9-17 11:31

Erchin · ۋاقتى: 2013-9-17 12:11:25


	يەنە بىر ياخشى ئىشقا تۇتۇش قىپسىز! ھەممە ئىشلىرىڭىز خەيرلىك بولغاي!

jallat · ۋاقتى: 2013-9-17 12:43:20


	خەنزۇ ئەدەبىياتىدىكى بىيداۋدىن كىيىنكى شائېرلىق كىملىگى بار شائېر ياڭ لىيەننىڭ توۋەنكى ئادرىستىكى ماقالىسىمۇ ئەرەپ شېئىريىتىنى بولۇپمۇ ئەدىنۇس شېئىريىتىنى چۇشۇنىشىمىزگە كوپ ياردەم قىلغۇدەك http://site.douban.com/108719/widget/articles/282350/article/10066149/ بۇ يازمىنى ئاخىرىدا jallat تەھرىرلىگەن. ۋاقتى 2013-9-17 13:22

ئەركىن.نۇر · ۋاقتى: 2013-9-17 13:36:10


	يول ھەققىدە ئەدۇنىس (سۈرىيە) كېچە قەغەزدۇر−بىزلەر سىياھمىز: «بۇرادەر، سىزغىنىڭ چىرايمۇ ياكى بىر تاش؟» «دوستۇم، سىزغىنىڭ چىرايمۇ ياكى بىر تاش؟» جاۋاب بەرمىدىم، ئۇ (ئايال) مۇ ھەم. قىزغىن سۆيىدىغىنىمىز تىمتاسلىق−ئۇ (ئايال) نىڭ يوق يولى گويا مۇھەببىتىمىزنىڭ مۇساپە-يولى بولمىغاندەك. («تېنىمىزدىكى سۆيگۈ ئورمانلىقى» ناملىق توپلامدىن) بۇ يازمىنى ئاخىرىدا ئەركىن.نۇر تەھرىرلىگەن. ۋاقتى 2013-9-17 13:41

ئەركىن.نۇر · ۋاقتى: 2013-9-17 13:40:41


	jallat يوللىغان ۋاقتى 2013-9-17 12:43 خەنزۇ ئەدەبىياتىدىكى بىيداۋدىن كىيىنكى شائېرلىق كىمل ... بولىدۇ، جاللات، مەن پات ئارىدا ئەدۇنىسنىڭ شېئىر توپلىمى «تەنھالىقىم بار باغچا»غا يېزىلغان كىرىش سۆزلەرنىمۇ يوللاپ قوياي.

ئەركىن.نۇر · ۋاقتى: 2013-9-17 23:28:01


	بېرىكىش ئەدۇنىس (سۈرىيە) كائىنات مەن بىلەن بېرىكىدۇ، ئۇ (كائىنات) نىڭ كۆزلىرى مېنىڭ كۆزلىرىمدىن سېلىنغان؛ كائىنات بىلەن مەن، مېنىڭ ئەركىنلىكىمگە بېرىكىمىز، بىزنىڭ ئارىمىزدىكى كىم ئۇ، باشقا بىرسىنى ياراتقان؟ «تۇنجى شېئىرلار»، 1957-يىلى («تېنىمىزدىكى سۆيگۈ ئورمانلىقى» ناملىق توپلامدىن) بۇ يازمىنى ئاخىرىدا ئەركىن.نۇر تەھرىرلىگەن. ۋاقتى 2013-9-17 23:28

jallat · ۋاقتى: 2013-9-20 12:42:59


	ئۇيغۇر شائېرلىرىغا ئەدىنۇسدىن مەھمۇد دەرۋىشنىڭ تەسىرى يۇقىرى بولدى دەپ قارايمەن .ئۇنىڭ قارلۇق تەرجىمە قىلغان توۋەندىكى نۇتۇقىدىكى «ﺷﯧﺌﯩﺮ ﻳﯧﺰﯨﺸﻨﯩﯔ ﻧﻪﻗﻪﺩﻩﺭ ﻗﯩﻴﯩﻨﻠﯩﻘﯩﻨﻰ، ﯬﻣﻤﺎ ﯰﻧﯩﯖﺪﯨﻦ ﻗﻪﺗﺌﯩﻲ ﯞﺍﺯ ﻛﯧﭽﯩﺸﻜﻪ ﺑﻮﻟﻤﺎﻳﺪﯨﻐﺎﻧﻠﯩﻘﯩﻨﻰ ﻫﯩﺲ ﻗﯩﻠﯩﭗ ﻳﻪﺗﺘﯩﻢ»سوزلىرىدىن سۇيىنىمەن. ﺷﯧﺌﯩﺮ ﺩﯗﻧﻴﺎﻧﻰ ﯲﺯﮔﻪﺭﺗﻪﻟﻤﻪﻳﺪﯗ، ﺑﯩﺮﺍﻕ... ﻣﻪﻫﻤﯘﺩ ﺩﻩﺭﯞﯨﺶ (ﭘﻪﻟﻪﺳﺘﯩﻦ) ﯪ.ﻗﺎﺭﻟﯘﻕ ﺗﻪﺭﺟﯩﻤﯩﺴﻰ ﯬﺯﯨﺰ ﺩﻭﺳﺘﻼﺭ: ﺗﻪﺧﻤﯩﻨﻪﻥ 30 ﻳﯩﻞ ﺋﯩﻠﮕﯩﺮﻯ، ﻻﻓﯧﺮ ﯪﻳﯩﺮﺑﻮﺕ ﺷﻪﺭﻩﭖﺑﯩﻠﻪﻥ "ﯪﻟﺘﯘﻥ ﺗﺎﺝ" ﻏﺎ ﺋﯧﺮﯨﺸﻜﻪﻧﺪﻩ ﻣﻪﻥ ﻣﯧﻬﻤﺎﻥ ﺳﯜﭘﺘﯩﺪﻩﺑﯘ ﻳﻪﺭﮔﻪ ﻛﻪﻟﮕﻪﻥ ﺋﯩﺪﯨﻢ. ﻣﻪﻥﺳﯩﻠﻪﺭﻧﯩﯔ ﺩﯙﻟﯩﺘﯩﯖﻼﺭﻏﺎ، ﯰﻧﯩﯖﺪﯨﻜﻰ ﺯﯗﻣﺮﻩﺗﺘﻪﻙ ﻛﯚﻟﻠﻪﺭﮔﻪ، ﯮﺗﻘﺎﺷﺘﻪﻙ ﻳﯧﻨﯩﭗ ﺗﯘﺭﻏﺎﻥ ﻗﯩﺰﯨﻠﮕﯜﻟﻠﻪﺭﮔﻪ ﯞﻩﺑﯘ ﻳﻪﺭﺩﯨﻜﻰ ﺋﯩﺨﻼﺳﻤﻪﻥ ﯮﻗﯘﺭﻣﻪﻧﻠﻪﺭﮔﻪ ﭼﻮﯕﻘﯘﺭ ﻣﯘﻫﻪﺑﺒﯩﺘﻰ ﺑﺎﺭ ﯪﺩﻩﻡ. ﯰﻻﺭ ﺑﯩﺰﮔﻪﺷﺎﺋﯩﺮﻻﺭﻧﯩﯔ ﺗﻪﻧﻬﺎﻟﯩﻘﻘﺎ ﺑﻪﻧﯩﺪﺑﻮﻟﯘﭖ ﻗﺎﻟﻤﺎﺳﻠﯩﻘﻨﻰ ﺋﯩﻤﺎ ﻗﯩﻠﯩﯟﺍﺗﯩﺪﯗ. ﻣﻪﻥﯬﻳﻨﻰ ﯞﺍﻗﯩﺘﺘﺎ ﺗﯧﺨﻰ ﻳﺎﭘﻴﺎﺵ، ﯬﻣﻤﺎ ﯪﺭﺯﯗ-ﯪﺭﻣﺎﻧﻠﯩﺮﻯ ﻛﯜﯞﻩﺟﻪﭖ ﺗﯘﺭﻏﺎﻥ ﻳﯩﮕﯩﺖ ﺋﯩﺪﯨﻢ. ﻳﯧﺸﯩﻤﻨﯩﯔ ﭼﻮﯕﯩﻴﯩﺸﯩﻐﺎﯬﮔﯩﺸﯩﭗ ﺷﯧﺌﯩﺮ ﻳﯧﺰﯨﺸﻨﯩﯔ ﻧﻪﻗﻪﺩﻩﺭ ﻗﯩﻴﯩﻨﻠﯩﻘﯩﻨﻰ، ﯬﻣﻤﺎ ﯰﻧﯩﯖﺪﯨﻦ ﻗﻪﺗﺌﯩﻲ ﯞﺍﺯ ﻛﯧﭽﯩﺸﻜﻪ ﺑﻮﻟﻤﺎﻳﺪﯨﻐﺎﻧﻠﯩﻘﯩﻨﻰ ﻫﯩﺲ ﻗﯩﻠﯩﭗﻳﻪﺗﺘﯩﻢ. ﺷﯧﺌﯩﺮ ﺩﯗﻧﻴﺎﻧﻰ ﯲﺯﮔﻪﺭﺗﻪﻟﻤﻪﻳﺪﯗ، ﺑﯩﺮﺍﻕ ﯰ ﺯﯗﻟﻤﻪﺗﺘﯩﻜﻰ ﻛﯩﭽﯩﻚ ﺷﺎﻣﻼﺭﻧﻰ ﻳﺎﻧﺪﯗﺭﻻﻳﺪﯗ...ﺷﯘﻧﺪﺍﻕ، ﺷﯧﺌﯩﺮ ﺷﯘﻧﭽﻪ ﻧﺎﺗﯩﯟﺍﻧﺪﯗﺭ. ﺑﯩﺮﺍﻕ ﯰﻳﯩﭙﻪﻛﺘﻪﻙ ﻛﯜﭺ ﯞﻩ ﻫﻪﺳﻪﻟﺪﻩﻙ ﻣﯘﺳﺘﻪﻫﻜﻪﻣﻠﯩﻜﻨﻰ ﯲﺯﯨﮕﻪﻣﯘﺟﻪﺳﺴﻪﻣﻠﯩﮕﻪﻥ. ﺷﺎﺋﯩﺮﻻﺭﺷﯘﻧﯩﯖﻐﺎ ﻗﻪﺗﺌﯩﻴﻠﯩﻚ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺋﯩﺸﯩﻨﯩﺸﻰ ﻛﯧﺮﻩﻛﻜﻰ، ﺑﯘ ﺧﯩﻞ ﻧﺎﺗﯩﯟﺍﻧﻠﯩﻖ ﻫﻪﻗﯩﻘﻪﺗﻪﻥ ﺯﻭﺭ ﯴﻧﯜﻣﮕﻪ ﺋﯩﮕﻪ. ﻳﺎﯞﺍﻳﯩﻠﯩﻖ، ﯲﭼﻤﻪﻧﻠﯩﻚ، ﻗﯩﺴﺎﺱ ﯞﻩ ﯰﺭﯗﺷﻨﯩﯔ ﺷﺎﯞ-ﺷﯘﯞﻟﯘﻕ ﺗﯩﻠﻠﯩﺮﻯ ﻗﯘﻻﻕ-ﻣﯩﯖﯩﻨﻰ ﻳﻪﭖ ﻛﯧﺘﯩﯟﺍﺗﻘﺎﻧﺪﺍ، ﺑﯩﺰ ﺑﺎﺷﻘﯩﭽﻪ ﺑﯩﺮﺧﯩﻞ ﺳﺎﺩﺍ ﯞﻩﺗﯩﻠﻐﺎ ﻳﻪﻧﻰ، ﺷﯧﺌﯩﺮﯨﻴﻪﺕ ﺗﯩﻠﯩﻐﺎ ﺗﯧﺨﯩﻤﯘﻣﯘﻫﺘﺎﺝﺑﻮﻟﻤﺎﻗﺘﯩﻤﯩﺰ. ﺑﯩﺰ ﺑﯘ ﯪﺭﻗﯩﻠﯩﻖ ﯪﺩﯨﻤﯩﻴﻠﯩﻜﻜﻪ ﺑﻮﻟﻐﺎﻥ ﺗﯘﻳﻐﯘﻣﯩﺰ ﯞﻩ ﺋﯧﯖﯩﻤﯩﺰﻧﻰ ﺗﯧﺨﯩﻤﯘ ﺗﺎﻛﺎﻣﻤﯘﻟﻼﺷﺘﯘﺭﺍﻻﻳﻤﯩﺰ. ﯬﺭﻛﯩﻨﻠﯩﻚ ﯞﻩ ﺗﯧﻨﯩﭽﻠﯩﻖ ﻫﻪﻗﻘﯩﺪﯨﻜﻰ ﺗﻪﻟﭙﯜﻧﯩﺸﯩﻠﯩﺮﯨﻤﯩﺰﻧﻰﺑﻪﺧﯘﺩﯛﻙ ﺩﺍﯞﺍﻣﻼﺷﺘﯘﺭﺍﻻﻳﻤﯩﺰ. ﺋﯩﻨﺴﺎﻧﯩﻴﻪﺗﻜﻪ ﯮﺭﺗﺎﻕ ﺑﻮﻟﻐﺎﻥ ﺑﯜﻳﯜﻙ ﺋﯩﺪﯨﻴﻪﻟﻪﺭﮔﻪ ﺑﻮﻟﻐﺎﻥ ﺋﯩﺸﻪﻧﭽﯩﻤﯩﺰﻧﻰ ﺗﯧﺨﯩﻤﯘ ﻛﯜﭼﻪﻳﺘﻪﻟﻪﻳﻤﯩﺰ. ﺗﻪﺧﻤﯩﻨﻪﻥ 30 ﻳﯩﻞ ﺋﯩﻠﮕﯩﺮﻯ، ﻣﻪﻥ ﻫﻪﺭﻗﺎﻳﺴﻰﯬﻟﻠﻪﺭﺩﯨﻦ ﻛﻪﻟﮕﻪﻥ ﺗﯜﺭﻟﯜﻙ ﺗﯩﻠﻼﺭﺩﺍ ﺳﯚﺯﻟﻪﻳﺪﯨﻐﺎﻥ ﺷﺎﺋﯩﺮﻻﺭ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺑﯘ ﻳﻪﺭﮔﻪ ﻗﻪﺩﻩﻡ ﻗﻮﻳﻐﺎﻥ ﺋﯩﺪﯨﻢ. ﺑﯘ ﺑﺎﺭﭼﻪ ﮔﯜﻟﻠﻪﺭ ﭘﻮﺭﻩﻛﻠﻪﭖ ﭘﯘﺭﺍﻕﭼﺎﭼﻘﺎﻥ، ﻣﻪﺭﻛﯩﺰﻯ ﻧﯘﻗﺘﯩﺴﻰ ﻫﻪﻡ ﮔﯩﺮﯞﻩﻙ ﻫﺎﯕﻠﯩﺮﻯﺑﻮﻟﻤﯩﻐﺎﻥ ﯪﺟﺎﻳﯩﭗ ﺧﺎﺳﯩﻴﻪﺗﻠﯩﻚ ﮔﯜﻟﯩﺴﺘﺎﻥ ﺋﯩﺪﻯ. ﺩﯗﻧﻴﺎ ﺷﯧﺌﯩﺮﯨﻴﯩﺘﻰ ﺩﻩﻝ ﺗﯜﺭﻟﯩﻚ ﯪﯞﺍﺯ ﯞﻩ ﻛﯚﭘﺨﯩﻞ ﻣﻪﻧﺒﻪﻟﻪﺭ ﯪﺭﻗﯩﻠﯩﻖ ﺗﯧﺨﯩﻤﯘﺭﻭﺷﻪﻥ ﻣﻪﺯﻣﯘﻧﻠﯩﻨﯩﺪﯗ. ﺷﯧﺌﯩﺮﻧﯩﯔ ﻫﻪﻗﯩﻘﻰ ﺳﺎﻻﻫﯩﻴﺘﻰ ﺩﻩﻝﯰﻧﯩﯖﺪﯨﻜﻰ ﯪﺩﯨﻤﯩﻴﻪﺕ ﺭﻭﻫﻰ ﯞﻩ ﯰﻧﯩﯔ ﺧﺎﺱ ﮔﯜﺯﻩﻟﻠﯩﻜﻰ، ﺧﯩﻠﻤﯘ-ﺧﯩﻞ ﻫﻪﺯﺍﺭﻩﺕ ﯞﻩ ﻛﯚﭘﻠﯩﮕﻪﻥ ﺗﯩﻠﻼﺭﯪﺭﯨﺴﯩﺪﯨﻜﻰ ﯬﺭﻛﯩﻦ ﺳﻪﻳﯩﺮ ﻗﯩﻠﯩﺸﺘﺎ ﺗﯧﺨﯩﻤﯘ ﻣﯘﻧﺎﺳﯩﭙﻠﯩﺸﯩﺪﯗ...ﺑﯩﺰ ﺷﯧﺌﯩﺮﻧﻰ ﺑﯩﺮ ﺩﯙﻟﻪﺗﻨﯩﯔ ﺗﺎﺭ ﺳﯧﭙﯩﻠﻰ ﺋﯩﭽﯩﮕﯩﻼﺑﻪﻧﯩﺖ ﻗﯩﻠﯩﭗ ﭼﻪﻛﻠﯩﻴﻪﻟﻤﻪﻳﻤﯩﺰ. ﯰ ﺑﯩﺮ ﻣﯩﻠﻠﻪﺗﻨﯩﯔ ﻫﻪﺯﺍﺭﻩﺕ ﺳﺎﻻﻫﯩﻴﺘﯩﻨﻰ ﻗﯘﺭﯗﺷﻘﺎ ﭼﻮﻗﯘﻡﻗﺎﺗﻨﯩﺸﯩﺸﻰ ﻫﻪﻣﺪﻩ ﺑﯘ ﺧﯩﻞ ﺳﺎﻻﻫﯩﻴﻪﺗﻜﻪ ﺑﻮﻟﻐﺎﻥ ﻫﯘﺟﯘﻡ ﯞﻩﺗﺎﺟﺎﯞﯗﺯﻻﺭﻏﺎ ﻗﻪﺗﺌﯩﻲ ﺯﻩﺭﺑﻪ ﺑﯧﺮﯨﭗ، ﻣﯩﻠﻠﻪﺗﻨﯩﯔ ﯲﺯﻟﯩﻚ ﯪﻻﻫﯩﻴﺪﯨﻠﯩﻜﯩﻨﻰ ﺋﯩﭙﺎﺩﯨﻠﻪﺷﻨﻰﭼﻪﻛﻠﻪﻳﺪﯨﻐﺎﻥ ﺑﺎﺭﭼﻪ ﺋﯩﺴﺘﯩﻼﭼﯩﻼﺭﻏﺎ ﻗﺎﺭﺷﯩﻠﯩﻖ ﻛﯚﺭﺳﯩﺘﯩﺸﻰ ﻛﯧﺮﻩﻙ. ﺷﺎﺋﯩﺮ "ﺑﯘ ﻧﯘﻗﺘﺎ" ﯞﻩ "ﻛﯚﺯﯪﻟﺪﯨﺪﯨﻜﻰ ﻫﺎﻟﻪﺕ"ﺗﯩﻦﯲﺯﯨﻨﻰ ﻗﺎﭼﯘﺭﻣﺎﻱ ﯲﺯﮔﯩﭽﻪ ﺑﯩﺮﻣﻪﯞﺟﯘﺗﻠﯘﻕ ﯞﻩ ﯲﺯﮔﯩﭽﻪ ﺑﯩﺮ ﺩﻩﯞﯨﺮﮔﻪ ﻳﯜﺯﻟﯩﻨﯩﺸﻰ ﻛﯧﺮﻩﻙ. ﺑﯘﮔﯜﺯﻩﻝ ﺩﯙﻟﻪﺗﻜﻪ ﻗﺎﻳﺘﺎ ﻛﯧﻠﯩﺶﯞﻩ ﺳﯩﻠﻪﺭﻧﯩﯔ ﺑﯘ ﯪﻟﯩﻲ ﻣﯘﻛﺎﭘﺎﺗﯩﯖﻼﺭﻧﻰ ﻗﻮﺑﯘﻝ ﻗﯩﻠﯩﺶ ﻣﯧﻨﻰ ﭼﻮﯕﻘﯘﺭ ﺋﯩﭙﺘﯩﺨﺎﺭﻻﻧﺪﯗﺭﯨﺪﯗ. ﺑﯘ ﻣﯘﻛﺎﭘﺎﺗﻨﯩﯔ ﻣﺎﯕﺎ ﺑﯧﺮﯨﻠﯩﺸﻰ ﻳﻪﻧﻪ ﺑﯩﺮ ﺟﻪﻫﻪﺗﺘﯩﻦ ﻣﻪﻥﯞﻩﻛﯩﻠﻠﯩﻚ ﻗﯩﻠﯩﯟﺍﺗﻘﺎﻥﺑﺎﺭﭼﻪ ﻧﻪﺭﺳﯩﻠﻪﺭﮔﻪ ﯪﺗﺎﻟﻐﯩﻨﯩﺪﯗﺭ. ﻣﻪﻥ ﺳﯩﻠﻪﺭﻧﯩﯔ ﻣﯧﻨﯩﯔ ﺷﯧﺌﯩﺮﯨﻴﻪﺕ ﯬﻣﻪﻟﯩﻴﯩﺘﯩﻤﺪﯨﻜﻰ ﺷﻪﺧﯩﺲ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﻛﻮﻟﻠﯩﻜﺘﯩﭗ ﺳﺎﺩﺍﺳﯩﺪﯨﻦ ﺑﯩﺮﯨﻜﻜﻪﻥﯪﯞﺍﺯﯨﻤﻨﻰ ﺯﻭﻕ-ﺷﻮﻕ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺗﯩﯖﺸﯩﻐﯩﻨﯩﯖﻼﺭﺩﯨﻦﭼﻪﻛﺴﯩﺰ ﺷﻪﺭﻩﭘﻠﯩﻚ ﻫﯩﺲ ﻗﯩﻠﯩﻤﻪﻥ. ﻣﻪﻥ ﺑﯘﺭﯗﻧﻘﻰ ﭼﺎﻏﻼﺭﺩﺍ ﻛﯜﻧﻠﻪﺭﻧﯩﯔ ﺑﯩﺮﯨﺪﻩ "ﯪﻟﺘﯘﻥﺗﺎﺝ"ﺩﯨﻦ ﺋﯩﺒﺎﺭﻩﺕ ﻛﺎﺗﺘﺎ ﺷﻪﺭﻩﭘﻜﻪ ﻣﯘﻳﻪﺳﺴﻪﺭ ﺑﻮﻟﯩﺪﯨﻐﯩﻨﯩﻤﻨﻰ ﻫﻪﻣﺪﻩ ﻣﻪﻥ ﻛﺎﻣﺎﻟﻰ ﯰﺳﺘﺎﺯﻻﺭ ﺳﯜﭘﯩﺘﯩﺪﻩﭼﻮﯓ ﺑﯩﻠﯩﺪﯨﻐﺎﻥ ﺷﺎﯻﺮﻻﺭ ﻗﺎﺗﺎﺭﯨﻐﺎ ﻗﯩﺴﺘﯩﻠﯩﭗ ﭼﯩﻘﯩﭗ ﻗﯧﻠﯩﺸﻨﻰ ﯬﺳﻼ ﯮﻳﻼﭖ ﺑﺎﻗﻤﯩﻐﺎﻥ ﺋﯩﻜﻪﻧﻤﻪﻥ. ﻣﯧﻨﯩﯔ ﻗﺎﺭﯨﺸﯩﻤﭽﻪ، ﺑﯘ ﻛﺎﺗﺘﺎ ﻣﯘﻛﺎﭘﺎﺕﯬﺭﻩﭖ ﺷﯧﺌﺮﯨﻴﯩﺘﯩﮕﻪ، ﻣﯧﻨﯩﯔ ﯞﻩﺗﯩﻨﯩﻢﭘﻪﻟﻪﺳﺘﯩﻨﮕﻪ ﻫﻪﻡ ﯰﻧﯩﯔﯰﻟﯘﻗﯟﺍﺭ ﻫﻮﻗﯘﻗﯩﻐﺎﺑﻮﻟﻐﺎﻥ ﺭﻭﻫﯩﻲ ﻣﻪﺩﻩﺕﺳﯜﭘﯩﺘﯩﺪﻩ، ﯰﻧﯩﯔ ﯬﺭﻛﯩﻦﻣﯘﺳﺘﻪﻗﻘﯩﻞ ﺩﯗﻧﻴﺎ ﻣﯩﻠﻠﻪﺗﻠﯩﺮﻯ ﭼﻮﯓ ﯪﯻﻠﯩﺴﯩﮕﻪ ﻣﻪﺯﻣﯘﺕ ﻗﻪﺩﻩﻡ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﻛﯩﺮﯨﺸﯩﮕﻪ ﺯﻭﺭ ﺩﻩﺭﯨﺠﯩﺪﻩ ﺗﯜﺭﺗﻜﻪﺑﻮﻟﯩﺪﯗ... بۇ يازمىنى ئاخىرىدا jallat تەھرىرلىگەن. ۋاقتى 2013-9-20 12:53

زەيتۇنەم · ۋاقتى: 2013-9-20 23:51:06


	جاللات،سىز يوللىغان بۇ نۇتۇقتىن خېلى نەپ ئالدىم.ئەجرىڭىزگە رەھمەت!

ئەركىن.نۇر · ۋاقتى: 2013-9-23 23:32:42


	قىسقا قۇرلار ئەدۇنىس (سۈرىيە) ئەركىن نۇر تەرجىمىسى 1. توزاننىڭ پاراسىتى تەن سۈرگۈنگاھقا ئولتۇراقلىشىدۇ: كىم ئۇ، باشقىلارنىڭ مېۋىسىن ئۈزگەن؟ كېتىۋاتىمەن، سۈرگۈنگاھ تامان كېتىۋاتىمەن. گاھى، ماڭا ئەگەشكىنى ئۈچ بۇرجەك ئاي. گاھى، ماڭا ئەگەشكىنى قۇياش، گويا مۇشەققەتتىن ھالسىراپ تەستە كېتىۋاتقان تۆگىدەك. ئىنسان ئۆز تېنىنى سۈرگۈنگاھقا ئېلىپ بېرىش بىلەن بىرگە ئۇ يەنە ئۆزىنىڭ زامانى (ۋاقتى)، ھەتتا توغۇم ماكانى (بوشلۇقى)نىمۇ ئېلىپ بارىدۇ. سۈرگۈنگاھ سېنىڭ ئەڭ چوڭقۇر ساۋىقىڭنى ئۆگىتىدۇ، سېنى ئۆزۈڭ بىلەن مەڭگۈلۈك زىددىيەت قوينىدا تۇرۇشقا مەجبۇر قىلىدۇ. سۈرگۈنگاھ بەئەينى شامال، ئۇنىڭدا توزاندىن پاراسەت ئىزدەيدىغان كاللا بار. سېنىڭ شېئىرىڭ، سەن سۈرگۈن قىلىنغىنىڭنى ھېس قىلغان ئاشۇ لەھزىدىن باشلىنىدۇ. بەلكىم، شائىر سۈرگۈنگاھتا قۇرۇق گەپتىن خالىي ئىقتىدارغا ئىگە بولغانلىقىنى بايقايدىغاندۇ. سۈرگۈنگاھتىن چىقىپ كېتىشكە بەل باغلاش−ئەرەبلەرنىڭ ماھىيەتلىك يېزىقچىلىق ئالاھىدىلىكى. بۇ، ئالدىنئالا خورايدىغان يېزىقچىلىقتۇر. 2. ھاۋا بېجى ھېچنەرسەم يوق، ھاياتتىن باشقا. شۇنداقتىمۇ، مەن ھە دېگەندە بەزى نەرسىلەر ئارقىلىق ئۆزۈمنىڭ ھايات ئىكەنلىكىمگە ئۆزۈمنى ئىشەندۈرۈشكە تىرىشىمەن. ۋەتەن؟ كۆپلىگەن «ۋەتەن»لەرنى ئۆز ئىچىگە ئالغان بۇ ئەرەب دۇنياسىدا، بىز ئۇزاققا بارماي، پۇقرالاردىن بىر خىل يېڭى باج تۈرى−ھاۋا بېجى ئالىدىغان شۇنداق بىر كۈنگە قالىمىز. ئەرەب ئەللىرىنىڭ سىياسىي ۋە دىنى تەكشۈرۈشلىرى بىزلەرنى قىيىن كۈنلەرگە باشلىماقتا، مەن بۇنى مۇنداق يىغىنچاقلايمەن: «نادىنى سۆزمەن، زەكىسى گاچا.» ھاۋا بىلەن سۆزلەشسە، دەرەخكە قانداق سەما بولۇشنى بىلمەك ئاسان. «خەلق خاتالاشمايدۇ»−بۇنداق دېيىش خاتادۇر. ھەقىقىي ۋەتەنپەرۋەر بولۇشۇڭ ئۈچۈن، داۋاملىق خەلقتىن گۇمانىڭنى سوراقلاپ، خەلقنى ئۆزلۈكسىز تەنقىدلەپ تۇرۇشۇڭ كېرەك. ئىجادىي ئىدىيە قانالغۇ ئەمەس. ئۇ بىپايان دالا ۋە ئورمانلىقتۇر. ئەرەبلەر بىلەن تاشقىي مۇھىتنىڭ ھەر قېتىملىق قارشىلىشىشى، ھەمىشە دېگۈدەك ئىچكىي ئۇرۇشقا ئايلىنىپ كېتىدۇ. بۇ نېمە ئۈچۈن؟ ھەر قېتىم قۇياش پېتىۋاتقىنىدا، ئۆز ۋۇجۇدۇمدا ئاللىقانداق نەرسىلەرنىڭ ئۆلىۋاتقىنىنى ھېس قىلىپ تۇرىمەن. ھەر قېتىم قۇياش كۆتىرىلىۋاتقىنىدا، يەنىلا شۇنداق تۇيغۇدا بولىمەن. ئۆلۈم: بىرلا ۋاقىتتا پېتىۋاتقان قۇياش ھەم كۆتىرىلىۋاتقان قۇياشتۇر. شېئىر بىر خىل مۇھەببەت، ئۇ كېچىنى ئۇنچىۋالا قاراڭغۇلاشتۇرىۋەتمەيدۇ، ھەم شۇنداقلا كۈندۈزنىمۇ ئۇنچىۋالا يورۇقلاشتۇرىۋەتمەيدۇ. بىر مىللەت بىردىن-بىر ھەقىقەتكە ئىخلاس قىلسا، بۇ ئاشۇ ھەقىقەتنىڭ قانلا ئىكەنلىكىدىن دېرەك بېرىدۇ. دۈشمەنسىز ھايات تېخىمۇ ئازابلىق بولىدۇ. ئىنسان، بىھىش يۈزى كۆرەرمەن دەپمۇ باشقىلارنى قەتلى قىلىپ قالىدۇ−ۋەيلۇن-دوزاققا بۇنىڭدىنمۇ يېقىنى بولمىسا كېرەك! بىزنىڭ ئاساسىي ئېقىمدىكى دىنىي مەدەنىيىتىمىزدە، ئوقۇرمەن بىلەن مۇقەددەس كىتابلار ئوتتۇرىسىدىكى پەرق: ئالدىنقىسى بېكىنمە شەھەر، كېيىنكىسىنىڭ بولسا ئوچۇق ئىشىك ئىكەنلىكىدە. ئەركىنلىك ماكان تۇتمىغان ئەلدە، ئىنساننىڭ كىچىككىنە ماكانىمۇ بولمايدۇ. بۇنداق ئەل بۇ گۈزەل زېمىندا ماكان تۇتۇپ تۇرۇشقا ئەرزىمدۇ؟ بۇنداق ئەل پەقەتلا تەبىئىي مەنزىرىدىن باشقا نەرسە ئەمەس، شۇڭا ئۇ تېخىمۇ ئەھمىيەتلىكمۇ؟ بىز ھەمىشە، مۇدھىش قاپلىغان «ھازىر»نىڭ «ئۆتمۈش»ى خۇسۇسىدا ئېغىز ئاچىمىز-يۇ، داۋاملىق «ھازىر»نىڭ نۇرلىرىنى قاپلىۋالىدىدىغان مۇدھىشلىقنىڭ ئەسلى ئۆزىنى تىلغا ئالمايمىز. بەزى گۈل-چېچەكلەرنى كېپىنەكلەر كېلىپ ئوقۇماستىن، بەلكى كېپىنەكنىڭ قانىتىنى يۇتۇۋالغان ئوت-يالقۇن ئوقۇيدۇ. گۈل-چېچەكلەر گەپ-سۆز قىلىشقا جۈرئەت قىلالمايدىغان دالالاردا ئۆسىدۇ، ھەتتا لەززىز-شېرىن خىياللارمۇ ئۆز ئەركىنى يوقىتىدۇ، شېرىن خىياللار ئەمدىلىكتە كۆزگە زۇلۇم-ستەم سالىدىغان بەھەيۋەت تاغلارغا ئايلانغان. بىزلەر قېچىپ يۈرگەن شۇ تەگسىز ھاڭلار، بىزنى كۈتۈپ تۇرغان بىردىن-بىر ئورنىمىزمىدۇر؟ ئېچىرقاش بىزنى قىستاپ، قۇم-شېغىللارنىڭ ئېغىز چىشلىرىغا يىقىتارمۇ؟ بىزلەر ئۆز تارىخىمىزنى يولۇچىلار دەسسەيدىغان پاياندازغا ئايلاندۇرىشىمىز كېرەكمۇ؟ 3. تەھلىكە تەھلىكە سوغدۇر، شۇندىمۇ ئۇ ھارارەت ئالار، سوغنىڭ يۇقىرى پەللىسى− ئۆلۈمدىن تەھلىكە، تەن چوڭقۇرلۇقىدىكى سىرلىق چىراق. چۆللەشكەن ئادەمسىز كوچا، ئىچكىي تەھلىكە، تاشقىي تەھلىكە ھەم. گۈزەللىك كۆزەتكۈچىگە تەھلىكە سالالمىغاندا، ئۇ ئاجىز كېلىپ قالغان بولىدۇ. ھەر بىر قىر-چەت مەركەزنى چۆچۈتىدۇ. قار، كىشىنى ئۆزىدىن نەقەدەر يىراقلاشتۇرىۋېتىدۇ−ئۇنىڭ ئۆزىنى كەڭ يېيىشى، چېچەكلەرنىڭ چۈشىكىگە ئايلانغان ۋاقتىدۇر. خۇشپۇراقلار شامالدا ئۆزىنىڭ قورقۇنچى ۋە خاتىرجەملىكىنى بايقايدۇ. شېئىر تەسەۋۋۇرغا تەسەللىي بېرىدۇ، يەنى تىلغا تەھلىكە سالىدۇ. ساختىپەزلىك سەمىمىيەتنى، نادانلىق بىلىمنى ۋەھىمىگە سالىدۇ. مەن شۇنداق بىر خىل گۈزەللىكنى چۈشىنىمەنكى، ئۇ ئالاھىدە بىر خىل «قورقۇنچ» پەيدا قىلىشنى بىلىدۇ. «قورقۇش كېسىلى»−ئۇ تەھلىكىنىڭ پارنىكىمىدۇ؟ 4. ئەپسانە جامى يېقىنقى كۈنلىرىمىز بىزگە شۇنى ئۆگىتىدۇكى، سۇنى قانداق يۇتقان بولساق، ئۈمىدسىزلىكنىمۇ شۇنداق يۇتقۇلۇق. مەن بۇرۇن تالاي سەۋەنلىك-خاتالىقلارنى ئۆتكۈزگەن: سۈكۈت قىلىش ئىقتىدارى ئارقىلىق سۆز-ھەرىكەتنى دەڭسەش ئىقتىدارىنى قانداق ئىشلىتىشنى بىلمىگەن. سىياسەت ھەمدە ئۇنىڭغا خۇمار بولۇش ئىنساننىڭ ھۆرلۈك ئېڭىنى ئۆلتۈرىدۇ. بۈگۈنكى كۈنلۈكتە، قانچىلىغان كىشىلەر كۆرۈنۈشتە ھۆرلۈك ئۈچۈن كۆرەشكە ئاتلىنىپ، ئۆزىمۇ سەزمەيلا قۇلغا ئايلىنىپ قېلىۋاتقاندۇ-ھە! نېتچى مۇنداق ئېيتقان: «بەخت-سائادەت قارىشى ئىلمىي تەتقىقاتنى بوغۇپ ئۆلتۈرىدۇ.» ئەمدىلىكتە بىز شۇنداق ئېيتالايمىز: «ئىلمىي تەتقىقات بەخت-سائادەت قارىشىنى ئۆلتۈرىدۇ.» مەن ئۇنىڭ دىننى شىپى كەلتۈرۈپ تۇرۇپ تەبىئەتنى چۈشەندۈرىۋاتقىنىنى ئاڭلاپ قالدىم، خۇددى گرامماتىكىچى جۈملە ۋە گراماتىك قۇرۇلمىنى چۈشەندۈرگەندەك. قەدىمكى ئوبزورچىلار ئۆزلىرى ھوزۇرلانغان شېئىرلار ئۈستىدە توختالغاندا، ھەمىشە «شېئىرىيەت سۈيى» دېگەندەك گەپلەرنى تىلغا ئېلىشقان. بۈگۈنكى شېئىرلارنىڭ «سۈيى» بارمىدۇ؟ رېئاللىق بىلەن خىيال ئارىسىدا كۆۋرۈك بار: كۆۋرۈك−ئۆمۈچۈك تورىدۇر. ئۇ ھەقىقىي رېئاللىقنى ئىچىشكە ئامالسىز، ئەپسانە جامىدىن باشقا. ھەر قانداق ئىش ئۈچۈن ئۆلگۈچى بولما. مەيلى نېمىلا ئىش بولسۇن، ھاياتتا ئۆلۈشكە ئەرزىگۈدەك ھېچنېمە مەۋجۇت ئەمەس، بارچە ئىشلار ھايات ئۈچۈن ئۆلىدۇ. ئۆلمەسلىك كېرەك، تەبىئەت ساڭا ئاتا قىلغان ئۆلۈشتىن باشقا. ئەرەب سىياسىي چەكسىزلىكىدە، فانئەرەبىزم قارىشى تارىختىكى ئەڭ چوڭ كېمىلەرنىڭ بىرىگە ئايلاندى. ھالبۇكى، ئۇ تارىختىن باشقا ھېچنەرسە بېسىلمىغان كېمىدۇر! ئەرەب تىلىمۇ ئۆزگىرىشكە باشلىدى. شۇنداقتىمۇ، ئۇ كوچا-كوچىلاردىكى كېچەيۇ-كۈندۈز تىنجىماس نامايىشقا ئايلانغان: «مانا بۇ ئىنقىلاب!» شۇنداق قىلىپ، سىز ھەرقانداق بىر نام بىلەن ھەر قانداق بىر نەرسىنى ئاتىسىڭىز بولىۋېرىدۇ. ئالايلۇق، سىز شۇنداق ئاتىسىڭىز بولىدۇ: «مۈشۈك تۆگە، قۇياش شاتۇتى.» ياق، مەن تەۋرەپ تۇرغان يۈرىكىمنى توختاتمايمەن، ئۆزى توختاپ قالسا بۇ باشقا بىر گەپ. مەن شېئىر يېزىشتىن باشقا ھەر قانداق ئىشنى قىلالمايمەن. شېئىردا، مەن ھېچقانداق ئىش قىلىپ باقالمايمەن. ئەرەب رېئاللىقىدىكى بارچە نەرسە شۇنى تەكىتلەيدۇكى، بىمەنە سۆزلىيەلىگەن كىشىلا ئەقىل بىلەن سۆزلىگەن بولىدۇ. پاتقاق ئىچىدىلا «پورەكلەپ ئېچىلغان» كىشىلەر بارغانچە كۆپەيمەكتە. ئۇنىڭدا ۋىجدان يوق، بىراق ئۇ نېچۈك ۋىجداننى ئوۋلاشقا ئۇستا؟ كۆز ئالدىمىزدا تۇرغىنى ئەجىبا بىزنىڭ يالغۇزلا ئۆتمۈشىمىزلىمۇ؟ ئېينىشتېيىن شۇنداق ئېيتقان: «يۈزەكى، بىر تەرەپلىمە قاراشنى بۇزۇش، نېگىزلىك قاراشنى بۇزۇشتىنمۇ تەس.» ئانداقتا، بىتەرەپلىمىلىك ئۈستىگە قۇرۇلغان مەدەنىيەتنى قانداق قىلغۇلۇق؟ بۇنداق مەدەنىيەت ئاستىدا يېزىقچىلىقنىڭ ھالى نېچۈك؟ شائىر دوستۇم بەختلىك ياشاشنى ئىستەيدۇ، ھالبۇكى، بۇنداق بەخت ئۇنىڭ كۆزىنى تارىخىي ئازاب-ئوقۇبەتلەردىن توسۇۋالىدۇ. مەن ئۇنىڭدىن ھەمىشە سورايمەن: «تارىخىي ئازاب-ئوقۇبەتلەرنى كۆرۈپ يېتەلمىگەن ئىنسان، ھاياتنىڭ شېئىرىي مەنالىرىنى قانداقمۇ ھەقىقىي تۈردە تۇيالىسۇن؟» ئەرەبلەر نېمە ئۈچۈن ھە دېسە قەسىدە ئوقۇش، تارىخقا پەخىرلىك نەزەردە قاراشنىلا ئىستەيدۇ؟ نېمە ئۈچۈن ئۇلار يورۇق بىر تەرەپنىلا كۆرىۋالىدۇ؟ چۈنكى، ھازىرىمىز چۈشكۈنلۈككە تولغان، ئۇندا قاراڭغۇ تەرەپلا بارمىدى؟ بەلكىم ئۇندىن باشقا سەۋەبلەرمۇ باردۇر. ئۇنداقتا ئۇ زادى نېمە سەۋەب؟ مەيلى قانداقلا بولىشىدىن قەتئىي نەزەر، مەن ئۈچۈن ئېيتقاندا تارىخ باشقا بىر خىل شېئىردۇر، مەيلى ئۇ ئىنسان تارىخى ياكى شەيئىيلەر تارىخى بولسۇن. بۇ تاشنىڭ ئىككى كۆزى بار؛ بۇ تاشنىڭ شەكلى ئادەمنىڭ بېشىغا ئوخشايدۇ؛ بۇ تاشتا ئاياللارچە مەڭىز بار؛ بۇ تاشنىڭ ئىككى قولى بار؛ بۇ تاش كىچىككىنە قۇشتۇر گويا. بالىلىقىمدا، ئاشۇنداق تاشلارنى يىغاتتىم، ئۇلارنى ئاللىقانداق ئورۇنلارغا يوشۇرۇپ قوياتتىم، ئۇلارنى ئۇندا ئۆسۈپ چوڭ بولىدۇ، دەپ قىياس قىلاتتىم. بارچە ئۈلگىلەر بويۇنتۇرۇق-ئاسارەتتۇر. بىز ھەقىقىي ياشىماقچى، ھەقىقىي ئىجاد قىلماقچى بولىدىكەنمىز، ئۈلگىلەرنى ئەمەلدىن قالدۇرۇشىمىز كېرەك. مېنىڭ ئىگە بولالمىغان نەرسەمگە ئېرىشىش ئىستىكىم، مەن ئىگە بولغان نەرسەمگە بولغان ئىستەكلىرىمنى ئېلىپ كېتىدۇ. ئۇنى سۆيىمەن−گويا ئۇنىڭ ۋۇجۇدىدىكى مەن تەسەۋۋۇر قىلغان باشقا بىر ئايالنى سۆيگەندەك. تىلنىڭ ئۆزىمۇ «بىر»نىڭ مەنىسى نېمە ئىكەنلىكىگە يېقىنلىشالمامدۇ؟ ئىنسان بىلەن ئۇنى مۇناسىۋەتلەشتۈرگەن يەنە قايسى مەنە ئۇ؟ ئۇنىڭ سۆيگۈ-مۇھەببىتى ئۈمىدسىزلىكنىڭ چوققىسىدۇر. چۈنكى، ئۇ ئۈمىد چوققىسى بولغانغۇ؟ ئاياللارنىڭ تېرىسى ئېتىز-دالادۇر، ئۇندىن روھ چېچەكلىرى ئۆسۈپ چىقىدۇ. ئۇنىڭ مودىغا ئاساسەن يازغۇسى كەلمەيدۇ، ئو يازغىنى مودا بولسا دەپ ئويلايدۇ. سەن ئۇنىڭ شېئىرىنى ياقتۇرمايسەن، بەلكى ئۇنىڭ شېئىرلىرىدا سېنىڭ ئىشلىرىڭنى يېزىشىنى ياقتۇرىسەن. ئۇنىڭ ئوقۇشى، تەپەككۇر قىلىشى ئۈچۈن ئەمەس، ئەكسىچە، بىراۋلارنىڭ ئۆزىگە ۋاكالىتەن تەپەككۇر قىلىۋاتقىنىنى مۇئەييەنلەشتۈرۈشى ئۈچۈندۇر. شۇنداق، ئەرەب ئەللىرىدە ھەر كۈنلىكى ھۆرلۈك تۇغۇلۇپ تۇرىدۇ. ھالبۇكى، ئۇ تۇغۇلۇپلا ئاللىقاچان ئۆلۈپ بولغان بولىدۇ. بىزنىڭ مەدەنىيەت ۋە سىياسىتىمىز بىر تۈرلۈك كېسەلگە مۇپتىلا بولغان، ئەمما، بىزدە ئۇنىڭ كېسىلىنى داۋالايدىغان سانسىزلىغان دورىلىرىمىز بار. بۈگۈنكى سەھەر قۇياشى يالىڭاچتۇر، مانا، ئۇ تىكەن كارىۋىتىغا ئېرىنچەكلىك بىلەن يانپاشلىماقتا. چۈشنىڭ سامان يولى، بىر قارا كۆزدە ھەرىكەتلىنەر. ئۆگىنىشىم، مۇزىكىنى ئاڭلاپ چۈشىنىش ئۈچۈن، قۇلىقىم بىلەن تەسەۋۋۇر كۈچۈمنى بىر گەۋدىگە ئايلاندۇرىمەن. مۇزىكا، بىپايان تەبىئەتنىڭ ئانا تىلىدۇر. ئوبراز ئانا تەبىئەتتىن كېلىدۇ− ئەمچەكلەر گويا بىر جۈپ ياۋا كەپتەر. شېرىن خىيال تەننىڭ قانىتىدۇر. قارىغاندا، دۇئا-تىلاۋەت كۈمۈشلىرى سىزىپ بەرگەن سامانىڭ ئالتۇن يوللىرىدىن ئۆتۈشتىن باشقا، دەۋرنىڭ ئەرەب ئائىلىلىرىگە كىرىپ كېلىشىنى تەلەپ قىلىشىمىز بىھۇدە ئاۋارىچىلىق بولسا كېرەك. شۇڭا، سىياسىينىڭ بۈركۈتىنى تەخلىۋېلىپ، تىلنىڭ توشقانلىرىنى قويۇپ بېرىشكە ھازىرلان. بەزى ئىدىيە ھەم ئېتىقادلار ئىنسان مېڭىسىگە مىقتەك كىرىدۇ (نېتچى شۇنداق دېگەن). ئۇ ئىنساننىڭ ئىدىيىسى، ئاڭلاش سېزىمى ۋە سۆزلىشىش ئىقتىدارىنى يوقۇتۇپ تاشلايدۇ. ئەي ئوقۇرمەن، مېڭەڭنى بىر سىلاپ باق! 5. مەنا ئۇپۇقىدا ئۇ مەلۇم بىر ئەلدە ماكانلاشسىمۇ، يەنە شۇنىڭ بىلەن بىرلا ۋاقىتتا كۆپلىگەن ئەللەردىمۇ ئولتۇراقلىشىدۇ. خۇددى ئۇرۋاھ بىن ئەلۋارد① ئېيتقاندەك: «ئۇ ئۆز تېنىنى كۆپلىگەن بەدەنگە پارچىلىغان.» ئەرەب تىياتىرخانىسى− سەھنىسىنىڭ چوڭ پەردىسى، ئۆتمۈشنىلا توسۇۋالماستىن، بەلكى كەلگۈسىنىمۇ توسوۋالغان. ئادەمسىز يەرگە بېرىش، كۆپچىلىك ئۈچۈندۇر. ھەمىشە سۈكۈت بىلەن يۈرگۈچى، ھەر دائىم سۆزلەپلا يۈرىدىغان ئادەمدەك، گۇمران قىلىشنىمۇ، پارغا ئايلىنىشنىمۇ بىلىدۇ. ئۇنى تەنقىدلىگۈچى، ئۇنى قول قويغۇچىسىدىنمۇ ياخشىراق چۈشىنىدۇ. كىمىكى ئەرەب تارىخىدىكى ئۇلۇغ زاتلار (مۇتنەبىدىن② تاھا ھۆسىيىن③گىچە، ئىسلامنىڭ دەسلەپكى مەزگىلىدىن ناسىر دەۋرىگىچە دېيىشكە بولىدۇ)نىڭ ئەسەرلىرىنى ئوقۇسا، شۇنى بايقايدۇكى، تارىخىمىزدىكى بۇزرۇكۋارلار بۇرمىلىنىپ كۆرسىتىلگىنى ئۈچۈن ئىجاد قىلىنغان. بىزنىڭ ئەرەب تۇرمۇشىمىز ئاجايىپ ھەيران قالارلىق: ئۇندا تىرىلگەن ئۆلۈكلەر، ئۇندا تۇغۇلغان بوۋاقلاردىن كۆپتۇر. «ھازىر» گويا ماڭالماس ھالغا چۈشۈپ قالغان بوۋاي، تايىندىغان «ئۆتمۈش»نىڭ ھاسىسى بولمىسا. تارىخ: ئىس-تۈتەكلەر ئۇنىڭ ئېغىزىدىن، قوللىرىدىن ھەم كۆزلىرىدىن ئۆرلەيدۇ. ئۇ سان-ساناقسىز پەرىشتىلەرنى كۆرەتتى، بىراق ئۇ بىر ئەتىرگۈلنى كۆرەلمەيتتى، ھەر قانداق بىر پەرىشتە قولىدا كۆتىرىۋالغان. ئۇنىڭ خىيالىي سېزىملىرى نەقەدەر بىپايان: مازغاپلار ئۈنچە-مەرۋايىتلارنىڭ ئورمىنى دەپ ئويلىۋالغان. ماغدۇرىدىن كەتكەن بۇ پەيت، ھەتتا دەرەخنىڭ ئۆزىمۇ دالدا ئىزدەيدۇ. ئەرەبلەر دۇنيادىن ئايرىم تۇرىدۇ، دەپ چۈشىنىپ قالماڭ، بەلكى دۇنيا ئۇلاردىن ئايرىم تۇرىدۇ. زۇلمەت كېلىپ، كۈللى شەيئىلەرنىڭ جىسمىغا يامىشىۋالىدۇ، يورۇق-شولىلارنىڭ قەدىمى نېمە ئۈچۈن ئاستا؟ يورۇق نېچۈك يېتىپ كەلمەيدۇ؟ نەقەدەر قىيىن− بىزلەرنىڭ يىرتىپ تاشلىمىقىمىز «ھەيرانلىق» چۈمبىلىنى، بۇ دۇنيانى توسۇپ تۇرغان. يىراققا سەپەر قىل، سەپەر قىل يىراق، مەنە ئۇپۇقلىرىدا. ئۇ ئۆزىنىڭ ۋەھىمىسىدىن قورقمايدۇ، ئۇنىڭ قورقىدىغىنى، ئۆزگىلەرنىڭ ۋەھىمىسىدۇر. ئۇ سېنى تەبرىكلىدى؟ سەن تاللىۋالغان نىشانىڭنى بېكىت، چىڭ تۇر، تەۋرەنمە. ئۇ، تېخىچە تۆت ئەتراپىغا نەزەر سېلىپ توختاۋسىز ئايلىنىپ يۈرىدۇ. مەن سېنى ياقتۇرىمەن، ئەي، ئېغىر يۈك زىممىسىگە ئېلىنغان غەمخانە ئىنسان− سەن قاراڭغۇلۇق چەكسىزلىكىدە پارلاق يورۇق تامان ئۈزۈپ كەت! ھەقىقەت نېمە دېگەن غەلىتە-ھە: كىشىلەر ئويدۇرما ھەم غەيرى ھەقىقەتكە ئىشىنىشىدۇ، ھالبۇكى، ھەقىقەت نۇرلىرى داۋاملىق چېچىلىپ تۇرغان بولىدۇ. ئۇنىڭ بىر جۈپ پۇت مەسىلىسى شۇنىڭدىكى، ۋاقىت-زامانلا رازى بولسا ئۇنىڭ ئىككى ئۆپكىسى ئارىسىدا ھەرىكەت قىلىدۇ. سەن ياندۇرغان ماۋۇ قىپقىزىل دوزاق نېمە؟−ئەي، ئاسمان! تاش ئېڭرىدى سومېر بىلەن فىرئەۋىن تاشچىنىڭ ئىسكىنىسى ئاستىدا، بىراق ئۇ جېنى بار بىر ھالەتكە ئىگە بولغانىدى. مەرىيەم ئانا ئۇنىڭ ئاياقلىرىغا يىقىلغاندىلا، ھەزرىتى ئەيسا ئۆزىنىڭ سۇمباتلىق ئىكەنلىكىنى ھېس قىلدى. تېررورلۇق: بۇ سۆز، بۇ ئايال پادىشاھ، دۇنيانىڭ پادىشاھلىق تەختىنى ئىشغال قىلىۋالدى. ــــــــــــــــــــــــ ئىزاھات: ① ئۇرۋاھ بىن ئەلۋارد (, urwah bn al-Ward594−؟) جاھالىيەت دەۋرىدىكى ئەرەب رېتسار شائىرى. ② تولۇق ئىسمى ئەھمىدى بىن ھۈسەيىن ئەبۇ تايىب ئەل مۇتنەبى («مۇتنەبى» لەقىمى بولۇپ، بىلمەيدىغىنى يوق، ئەۋلىياسۈپەت كىشى، دېگەندەك مەنىلەرنى بىلدۈرىدۇ. ئۇ، مىلادىي 965−915 غىچە ياشىغان) جۇڭگونىڭ شائىرى دۇفوغا ئوخشاش ئەرەب كلاسسىك شېئىرىيىتىدە زور نوپۇزغا ئىگە تالانتلىق شائىرىدۇر. ③ تاھا ھۆسىيىن (1973−1889)، مىسىرلىق ئەما يازغۇچى، ئەدەبىي ئوبزورچى ۋە مائارىپشۇناس. 6. يورۇق كىيىم مەن يېزىقچىلىق بىلەن شۇغۇللىنىمەن، بىراق ئۇنىڭغا ئۈمىد باغلىمايمەن. يېزىقچىلىق، ئارزۇ-ئۈمىدتىن ھالقىپ كېتىدۇ. ھالبۇكى، ئارزۇ-ئۈمىدتىن ھالقىپ كېتىدىغان يېزىقچىلىق، ئۈمىدسىزلىكتىنمۇ ھالقىپ كېتىدۇ. مۇھەببەت شېئىرغا ئوخشايدۇ، ئۇ چەكسىزلىك ئۈستىگە قۇرۇلغان كەچۈرمىش. ماتېماتىكا بىر خىل ئىدىيە، ئۇمۇ چەكسىزلىك ئۈستىگە قۇرۇلغان. ماۋۇ كەچۈرمىش بىلەن ئاۋۇ ئىدىيەنىڭ پەرقى نەقەدەر زور: پەرقىمۇ چەكسىز. سېنىڭ سۆيگۈ-مۇھەببىتىڭ مېنى باغاشلىغاندا، مەن ئۆز ۋۇجۇدۇمغا نىسبەتەن ئوخشىمايدىغان تۇيغۇدا بولىۋاتقىنىمنى بايقايمەن. تېرە تەننىڭ سىرتى، شۇنداقلا ئۇنىڭ چوڭقۇرىدۇر. بىز قانچىكى جىنسىي ھاياجانغا چۆمۈلگەنچە، قارشى تەرەپكە شۇنچىكى ئىشەنچ باغلاپ كېتىمىز. قاراڭغۇ، مۇھەببەت كارىۋىتىدىكى يورۇق كىيىم. بۇرۇن، مەن يۈرگەن يوللار مېنىڭ قەدىمىمنى ھاسىل قىلاتتى، بولۇپمۇ چوڭ كوچىلاردا. ئەمدى، مېنىڭ قەدىمىم مېنىڭ يوللىرىمنى ھاسىل قىلىدىغان بولدى، بولۇپمۇ چوڭ كوچىلاردا. 7.«ماقۇل» ۋە «ياق» مائەررى①نىڭ ۋاپات بولىدىغان ۋاقتىنى مەسخىرە قىلىشى، چەكسىز مەڭگۈلۈكنىمۇ مەسخىرە قىلغىنىدۇر. مائەررى ئىلىم-ھېكمەت سەردارى. مەن ئۆزۈمنىڭ زىت تەرىپىگە ئۆيلىنىشىم كېرەك، گۈلدۈرمامىغا قارشى تۇرمىقىم ئۈچۈن؛ ئانداقتا، زىت تەرىپىمگە قارشى تۇرۇشۇم ئۈچۈن، گۈلدۈرمامىغا ئۆيلەنمىكىم كېرەكمۇ؟ نۇرنىڭ تېزلىكىنى ئىنتايىن ئالدىرىماي ئوقۇسام دەيمەن. تۇرمۇش تولىمۇ يېتىلگەن، شۇڭا تۇرمۇشنىڭ ئازابلىرى يەنىلا ئېغىردۇر. سۇنى ئىشلىتىش ئارقىلىقمۇ ئۇچقۇن پەيدا قىلىش مۇمكىن. ھەقىقەت مۈگدىمەستىن ياشايدۇ. ئەگەر، ئۇيقىغا كەتسىلا ھەقىقەت ئۆلۈپ كېتىدۇ. مېنىڭ «ماقۇل»غا نىسبەتەن تونۇشۇم كۆپەيگەنچە، «ياق»قا بولغان سېغىنچىم تېخىمۇ چوڭقۇرلىشىۋاتىدۇ. بۇ ئەتىرگۈل سۆزنى ئېچىلدۇرىدۇ، ئەمما ئۇ (گۈل) نېچۈك تۆكۈلۈپ سولۇشنىلا يازىدۇ؟ مەن «خەۋپ-خەتەر» ئىشىكىنى توختاۋسىز چېكىپ تۇرىدىغان بىر ئۆيدە ياشىدىم، شۇڭا خاتىرجەم ياشىيالايمەن. جىنايەتتىن شادلىنىش، باشقا بىر خىل جىنايەتتۇر. بەرھەق، ئۇنىڭ بىلىمى سەن ئېيتقاندەكلا مول. ئەمما، ئۇ ھەر قانداق ھەقىقەتنى چۈشەنمەيدۇ. قار؟ نە كۈن، نە تۈنگە تەۋە بولمىغان باشقىچە بىر زاماننى ياراتماقتا. ساما ھامان توختىماي تىلىنى چاينايدۇ؛ قار سۆزلىگەندە بولسا، ساما شۈكلەپ قالىدۇ. تۈنۈگۈن، ماڭا قاردا ھەر تۈپ دەرەخ گويا بەل-پۇتلىرى ۋە بىر جۈپ كۆكسى باردەك تۇيۇلدى. ئېيتقىنىڭ دۇرۇس، ئەي شامال− قار ئويۇن كۆرسەتمەيدۇ، ئەمما، ئۇ سەھنە يارىتىدۇ. شامال ئۆزىنىڭ بىر جۈپ پۇتىغا زەن سېلىپ قارىيالمايدۇ، ئۇ قەدەملىرىنىڭ توختاپ قېلىشىدىن قورقىدۇ. شائىر؟ ئانداقتا، ئۇ نېچۈك بىر جۈپ پۇتى بىلەنلا سۆزلەيدۇ ۋە يازىدۇ؟ ئۇ ئۆزىنى ئۇپۇقتەك سۈپەتلەيدۇ: ئۇ شۇنىڭ ئۈچۈن ئۇ بولالىغانكى، ئۇ مەڭگۈ ئۆزگىرىش ئىچىدىلا ياشايدۇ. ئۇ «ياق» دېگىنىدە، ئۇ ئەڭ ئاۋال ئۆزىگە «ياق» دېگەن بولىدۇ. ـــــــــــــــ ئىزاھات: ① مائەررىنىڭ تولۇق ئىسمى، ئەبۇ ئاللا ئەل مائەررى (1057−973) ئەرەبلەرنىڭ دانتىغا تەققاسلايدىغان ئەڭ بۈيۈك شائىرى، ئۇنىڭ پەيلاسوپ شائىر ۋە شائىر پەيلاسوپ دېگەن كاتتا نامى ئالەمگە تارالغان بولۇپ، مۇتنەبى بىلەن ئىككىسى ئەرەبلەرنىڭ ئىككى چوڭ شائىرى دەپ قارىلىدۇ. (چەتئەل تىلى ئوقۇتۇشى ۋە تەتقىقاتى نەشرىياتى، 2012-يىلى 9-ئايدا تۈزۈپ نەشر قىلغان خەنزۇچە «مەنە ئۇپۇقىدىكى يېزىقچىلىق−ئەدۇنىس ماقالىلىرىدىن تاللانما» ناملىق توپلامدىن ئېلىندى) بۇ يازمىنى ئاخىرىدا ئەركىن.نۇر تەھرىرلىگەن. ۋاقتى 2013-11-14 01:07

ئەركىن.نۇر · ۋاقتى: 2013-9-24 00:12:12


	پارچە-پارچە ئۇدۇللۇق يوللانغان «قىسقا قۇرلار» نامىدىكى بىر ئەسەر، ئوقۇشقا قولاي بولسۇن ئۈچۈن توققۇزىنچى قەۋەتتىن ئىبارەت بىرلا قەۋەتكە يىغىپ رەتلەندى ھەمدە ئىلگىرىكى قەۋتتىكى ئارتۇقچە پارچىلار تەكرارلىنىپ قالماسلىقى ئۈچۈن «ئالدىن تۇتۇلغان ئورۇن» نامىدا ئۆچۈرۈپ تاشلاندى. بۇ ئالدىن تۇتۇلغان ئورۇنلار داۋاملىق يېڭى مەزمۇنلار بىلەن تولدۇرىلىدۇ. شۇڭا، تورداشلارنىڭ توغرا چۈشىنىشىنى سورايمەن. بۇ يازمىنى ئاخىرىدا ئەركىن.نۇر تەھرىرلىگەن. ۋاقتى 2013-11-14 01:21

ئەركىن.نۇر · ۋاقتى: 2013-9-24 00:33:24


	ئېزىققۇچى ئەدۇنىس (سۈرىيە) بىزنىڭ ئارىمىزدىكىسى ئارىلىق ئەمەس مۇھەببەت دەرىخىدىكى چاڭ-توزان كېچە، ئېلىپ يۈرەر قەدەم ھەمدە يوغان قۇمنىڭ كېمىسىن بىزنىڭ ئارىمىزدىكىسى ئارىلىق ئەمەس ۋاقىتتۇر قىپيالىڭاچ مېنىڭ ئۆلۈمىمدۇر كىيملەر. قۇمنىڭ ۋارىسى ئۇ (ئەر) ئېلىۋالغان قارا تاش ناندۇر گويا ياكى قوياش ئېلىۋالغان كۆلەڭە، سۇدۇر (شائىرنىڭ «تېنىمىزدىكى سۆيگۈ ئورمانلىقى» ناملىق توپلىمىدىن) بۇ يازمىنى ئاخىرىدا ئەركىن.نۇر تەھرىرلىگەن. ۋاقتى 2013-11-14 19:27

ئەركىن.نۇر · ۋاقتى: 2013-9-28 03:16:01


	ئەسەبىيلىك ئەدۇنىس (سۈرىيە) ئۇلار يالغان دېدى− مېنىڭ يولۇم، يەنىلا مېنىڭدۇر مېنى باشلاپ ماڭغان ئەسەبىيلىك ھەممىدىن يۈكسەكتۇر ئەمما مەن، نۇر-زىيانىڭ ئۇستازى− ئەڭ يىراققا يېتىپ باراي دەپ ئۆز-ئۆزۈمنى سېلىپ تاشلايمەن بەزەن قەدەملىرىمدىن چىقىپ كەلگەنچە ئۆزۈم مەن نۇرنىڭ نامى بىلەن ئۆزۈمگە تاقايمەن زۇلمەت شاھنىڭ تاجىنى (شائىرنىڭ «تېنىمىزدىكى سۆيگۈ ئورمانلىقى» ناملىق توپلىمىدىن) بۇ يازمىنى ئاخىرىدا ئەركىن.نۇر تەھرىرلىگەن. ۋاقتى 2013-11-14 19:51

ئەركىن.نۇر · ۋاقتى: 2013-10-1 17:50:47


	ئالدىن تۇتۇلغان ئورۇن بۇ يازمىنى ئاخىرىدا ئەركىن.نۇر تەھرىرلىگەن. ۋاقتى 2013-11-14 01:16

بۇژغۇن · ۋاقتى: 2013-10-2 03:19:21


	سىلىشتۇرما ئەدەبىيات تەتقىقاتى ئۈچۈن بىر يېڭى ماتىرياللار بىلەن تەمىن ئەتكەنلىكلىرىگە ھەم بۇ جەھەتتە سىڭدۈرىۋاتقان ئەجىر-مېھنەتلىرىگە ئالىي تەشەككۈر...!

jallat · ۋاقتى: 2013-10-6 12:15:48


	دۇنيا ئەللىرىدىكى مەشھۇرلارنىڭ ئەدىنۇسقا بەرگەن باھالىرى 1-«ئەدۇنىس 20-ئەسىردە ياشىغان دۇنيا مىقياسىدىكى ئەڭ مۇھىم شائىرلارنىڭ بىرى». - ئوكتاۋىيو پاز 2-ئەدۇنىس كېلەر ئەسىر مۇھتاج بولىدىغان شائىرلارنىڭ بىرى. - ئېۋ بونفا 3-بىز ئەدۇنىس ھەققىدە سۆز ئاچقاندا سۆزىمىز بىر ئۇلۇغ ھەم ئۆزگىچە شائىر ھەققىدە بولغان بولىدۇ. مۇتلەق كۆپ ساندىكى ئوبزورچىلار ئۇنى ئەرەب دەۋرداش شېئىرىيىتىدىكى ئۆزىنىڭ ئاۋانگارت ھەرىكىتىنى يېتەكلىيەلىگەن باشلامچى دەپ مۇئەييەنلەشتۈرىدۇ. شۇنداق بولىشىغا ئۇنىڭ تېپىلغۇسىز تىل تالانتى بىلەن ھەقىقىي ۋىجدانى كاپالەتلىك قىلغان. مۇشۇ ئاساستا، ئەدۇنىس ئۇزاق ئۆتمۈشتىن بۇيان كۆرۈلۈپ باقمىغان بىر ئۇسلۇبتىكى ئەرەب شېئىرىي سەنئىتىنىڭ ياراتقۇچىسىغا ئايلاندى. - ئېدۋارد سەئىد (1935 - 2003، پەلەستىن ئەسىللىك ئامېرىكىلىق مۇتەپەككۈر) 4-ئەدۇنىس ئىسلامىيەتتىن بۇرۇنقى بۇتلارنىڭ بىرى، شۇنداقلا، زامانىمىزدىكى ئەڭ چوڭ مۇشرىك. - سەئۇدى ئەرەبىستانىنىڭ سابىق مۇفتىسى بۇ يازمىنى ئاخىرىدا jallat تەھرىرلىگەن. ۋاقتى 2013-10-6 12:20

ھازىرقى زامان ئەرەب ئەدەبىياتىدىن

باھالاش

باھا سۆز