ئەدەبىياتتا يېزىقچىلىق قابلىيىتىنى ئۆستۈرۈش توغرىسىدا

ئابلەت

     

تىل ئەدەبىيات دەرسىدە ئوقۇغۇچىلارنىڭ يېزىقچىلىق قابىلىيىتىنى ئۆستۈرۈشنڭ مۇھىملىقى توغرىسىدا .

1 h4 R" ^: m. P+ f
. ~( g" m$ Q. T+ d
! K3 u% M2 {! y% N1 {2 F: X       نۇۋەتتە يۇلغا قۇيۇلىۋاتقان  ساپا مائارىپىنىڭ تەلىپى بۇيىچە  ھەر تەرەپتىن تەڭ يېتىشكەن ساپالىق ئوقۇغۇچىلارنى يېتىشتۇرۇپ چىقىش ، ئۇنۋىرسال بىلىمىنى يۇقىرى كۆتۇرۇش ، كۆپ تەرەپلىمىلىك ئىقتىىساس ئىگىلىرىدىن  بۇلۇپ  چىقىشنى  تەلەپ  قىلىۋاتىدۇ .
7 ~. `7 B2 f2 L: o* N2 Rموشۇ نۇقتىلارنى چىقىش قىلغان ھالدا ئەدەبىيات دەرىسىدە ئوقۇغۇچىلارنىڭ يىزىقچىلىق قابىليىتىنى ئۆستۇرۇش ئۈچۈن باشلانغۇچ مەكتەپ ئەدەبىيات دەرىسىدىن باشلاپ،  يىزىقچىلىققا ئائىت بىلىملەرنى چىڭ تۇتۇپ ئىشلەش مۇھىم بىر خىزمەت ،
4 D, X, f  t9 S2 T* |4 y! rبۇ خىزمەتنى ياخشى ئىشلەش ئۈچۈن  ئەدەبىيات  ئوقۇتقۇچىلىرى چۇقۇم  مۇكەممەل  بولغان بىلىمگە ، مەدەنيەت ئەنئەنىسىگە  باي بۇلىشى كىرەك ۋە يەنە ئەدەبىيات بىلەن تەبىئەتنى ، ئەدەبىيات بىلەن جەمئىيەتنى ، ئەدەبىيات بىلەن چىن ئىنسانى تۇرمۇشنى كۆزىتىش قارشى بۇلىشى ، كۆزەتكەنلىرى ئاساسىدا  ئوقوغۇچىلارغا  مول  بۇلغان  بىلىم  بىرىش  قابىليىتىنى ھازىرلىشى كىرەك  .
قانداق  قىلغاندا  ئەدەبىيات  دەرىسىدە  ئوقۇغۇچىلارنىڭ  يىزىقچىلىق  قابىليىتىنى ئۇستۇرگىلى بۇلىدۇ .
1.       تۇرموشنى كۆزىتىش ئەمەليىتىگە يىتەكچىلىك قىلىشى كىرەك .
& }9 D9 \, x9 U" D9 W' tباشلانغۇچ مەكتەپ ئوقۇغۇچىلىرىنىڭ  تۇرموشنى كۆزىتىش، شەيئىلەرگە بۇلغان  كۆز قارىشى نىسبەتەن تار دائىرىدە بۇلىدۇ ،موشو نۇقتىنى چىقىش قىلغان ھالدا    تۇرموشنىڭ مەلۇم بىر قىسمىنى     ، مەسىلەن : تۇرموشىمىزدا باللارغا ئائىت كىچىك ئىشلار  دائىم يۈز بىرىپ تۇرىدۇ ، سىنىپتا ئىككى ئوقۇغۇچىنىڭ  كىچىككىنە  ئىش تۇپەيلى جىدەللىشىپ قىلىشى ۋە باشقا  ئوقۇغۇچىلارنىڭ ياردەم قىلىشى سەۋەبىدىن يارىشىپ قىلىشى جەريانىنى ئوقۇغۇچىلارغا  مىھرى _ موھاببەت ئۈز-ئارا ياردەم بىرىش جەھەتتىكى ئەخلاقى تەربىيە ئارقىلىق تەربىيە بىرىشنى كۆزدە تۇتقان ھالدا < كىچككىنە بىر ئىش > < ئۇقۇشماسلىق >    دىگەن  تىمىلاردا  ماقالە  يىزىشقا  يىتەكلەش ، كۇرگەنلىرى  ئاساسىدا چىن  ھەقىقى سىنىپ تەسۋىرلىرىدىن پايدىلىنىپ يىزىپ بىقىشقا ئۈندەش . دىمەك مەكتەپ تۇرموشىدىكى بۇ بىر قىسىم كۆرنۇشلەردىن ئۈنۈملۈك پايدىلىنىش ئوقۇغۇچىلارنىڭ يىزىقچىلىق قابىليىتىنى ئۇستۇرۇشكە  ياردەم  بىرىشى  مومكىن .
+ f+ l4 @( W# A1 _  P2.       كۇپلەپ  كىتاپ  ئوقۇشقا  يىتەكچىلىك  قىلىشى كىرەك .
9 _4 J' X# w: }2 u4 ~' Pكىتاپنى كۆپ ئوقۇشمۇ  يىزىقچىلىق قابىليىتىنى ئۇستۇرۇشنىڭ موھىم بىر ھالقىسى ، نۇرغۇنلىغان ئاتاقلىق يازغۇچىلىرىمىزمۇ ئۇز  قابىليىتىنى  كىتاپنى كۆپ ئوقۇش ئارقىلىق يىتىلدۇرگەن ، چۇنكى كىتاپ ئىنسانلار نىڭ ئۇزاق زامانلاردىن بۇيانقى ئەمەلى تەجىربىلىرى ۋە ئەقىل – پاراسىتىنىڭ جەۋھىرى . مىنىڭ  بۇ يەردە  تەكىتلەيدىغىنىم باشلانغۇچ مەكتەپ ئوقۇغۇچىلىرى بۇلسۇن ، ياكى تۇلۇقسىز ، بتۇلۇق  ئۇرتا  ئوقۇغۇچىلىرى  بۇلسۇن  كىتاپنىڭ ناھايتى موھىم قۇرال ئىكەنلىكىنى ئەلۋەتتە  بىلىدۇ ، ئەدەبىيات  ئوقۇتقۇچىلىرى  ھەر بىر  سائەتلىك  دەرىسىدە， ئوقۇغۇچىلاردىن  ھەر خىل كىتاپلارنى كۆپلەپ ئوقۇشقا ، ئوقۇغانلىرىدىن خاتىرە قالدۇرۇپ مىڭشقا يىتەكلىشى زۇرۇر  . مەسىلەن : ھەر بىر ئوقۇغۇچىنىڭ  تۇرموش سەۋيىسى ئۇخشاش بۇلمايدۇ ، جاپالىق  تۇرموش شارائىتىدا چۇڭ  بۇلغان  بالىلارنىڭ تۇرموشى ناھايىتى كۆپ خام ماتىريال بىلەن تۇلغان بۇلىدۇ ، يىڭدىن تۇزۇلگەن  ئەدەبىيات دەرىسلىكىدە « سەرەڭگە ساتقۇچى قىزچاق »; دىگەنگە ئۇخشاش مەشھۇر ئەسەرلەر بار موشۇنىڭغا ئۇخشاش ئەسەرلەرنى كۆپلەپ ئوقۇش ئارقىلىق ئۈز تۇرموشىدا قانداق ئۆزگىرىشلەرنىڭ  بۇلغانلىقىنى  قانداق جاپالىق شارائىتلادىمۇ مەكتەپلەردە ئوقۇۋاتقانلىقنى ئەسلىيەلەيدۇ ، موشۇنداق  خام  ماتىريال مەنبەسىنى چىقىش قىلغان ھالدا ئوقۇتقۇچىلار ئوقۇغۇچىلاردىن  يىزىشنى  تەلەپ  قىلىشى ، تۇزتىشكە  ياردەم قىلىشى  موھىم .   بۇ يەردە  كىتابنى كۆپلەپ  ئوقۇشنىڭ  ، ئوقۇغانلىرى  ئاساسىدا  خاتىرە  قالدۇرۇشنىڭ  پايدىسى  بار  ئەلۋەتتە.
3 h4 E; r0 T5 v3 C5 ]! I* r3 . ئۇيغۇر تىلى گىرامماتىكىسنى  باشلانغۇچ مەكتەپتىن  تارتىپ ياخشى ئۆگىشىنگە يىتەكچىلىك قىلىشى كىرەك  .
/ b. g3 j  [' Gباشلانغۇچ  مەكتەپ  ئوقۇغۇچىلىرى  ئۇيغۇر  تىلى  گىرامماتىكىسىغا  ئانچە  دىققەت  قىلىپ كەتمەيدۇ ، ئوقۇغۇچىلارنىڭ  يىزىپ  ئەكىرگەن  ماقالىلىرىدە سۆز- جۈملىلىەرنىڭ  باغلاشماسلىق ئەھۋالى دائىم يۈزبىرىدۇ ، بۇنداق ئەھۋاللاردا  ئوقۇتقۇچى گىرامماتىكىنىڭ  موھىملىقىنى  ئەسكەرتىش بىلەن  بىرگە  ھەر  بىر يازغان  ماقالە ، شېئىر ، قىسقا  ھىكايلىرىگە تەپسىلى قاراپ چىقىپ گىرامماتىكىلىق  باغلىنىش  بارمۇ – يۇق  كۆرسىتىپ  تۈزتىشكە  يىتەكچىلىك  قىلىشى كىرەك  .
4 . يىزىش  مەشېقىنى  ئىزچىل  داۋاملاشتۇرۇشقا  ، يازغانلىرىنى  تۈزۈتۈپ  تۇرۇشقا  يىتەكچىلىك قىلىشى  كىرەك .
+ g6 b& e5 ~  w( o  بۇ  يىزىقچىلىق  قابىليىتىنى  ئۇستۇرۇشنىڭ  تۈپكى ئۇسۇلى ، يىزىقچىلىق  قابىليىتىنى ئاڭلاش ئارقىلىق ئەمەس بەلكى قۇلغا قەلەم ئىلىش ئارقىلىق يۇقىرى كۆتۇرگىلى بۇلىدۇ . ھەر قانداق بىر ئوقۇغۇچىدا يازغان ماقالىسى دەسلىپىدىلا كۆڭۈلكىدەك بۇلۇپ كەتمەيدۇ. شۇڭا قايتا –قايتا تەكشۇرۇش ، يازغانلىرى  ئاساسىدا  تولوقلايدىغان  مەزموننى تولوقلاش ، ئارتۇق بۇلۇپ كەتكەن مەزموننى چىقىرۋىتىش كىرەك . ئۈزىنىڭ  يازغىنىدىن قەتئې زىرىكمەسلىك ، تەلەپچان  بۇلۇپ تىخىمۇ ياخشى يىزىپ  ياخشى  نەتىجىگە  ئىرىشىشىگگە   يىتەكچىلىك  قىلىش  كىرەك  .
9 [+ z4 N9 z$ H, B0 x0 V# _, S9 Gموشۇ خىل نۇقتىلارنى چىڭ تۇتۇپ ئىشلەش تىل – ئەدەبىيات ئوقۇتقۇچىلىرىنىڭ مەسئوليىتى ، ئوقۇغۇچىلارنىڭ  يىزىقچىلىق  قابىليىتىنى ئۇستۇرۇش ، ئولارنىڭ  مەنىۋى  دۇنياسىنى  ماددى  دۇنيا بىلەن بىرلەشتۇرۇشىگە ، ئولارنىڭ قەلىب ئىكىراندىكى گۈزەل دۇنياسىنى قۇرۇپ چىقىشى ئۈچۈن ئوقۇتقۇچىلار كۇپ كۈچ چىقىرىشى ۋە يىزىقچىلىق بىلىملىرىنى ئۆگىتىشىگە ئەھمىيەت بىرشى لازىم .

ماكانىم مۇنبىرىدىن ئېلىندى

جام

/ Z! n! g6 c* W% Vبۇ تولىمۇ ياخشى ئۇسۇللار ئىكەن. مەن ھازىر گەرچە ئوقۇتقۇچىلىق بىلەن شوغۇللانمىساممۇ بۇ يەردە ئازراق ئاتىكاچىلىك قىلىپ، ئىلگىرىكى ئوقۇغۇچى- ئوقۇتقۇچى بولغان ھاياتىمدا ئۆز بېشىمدىن ئۆتكەن تەجرىبىلىرىمگە ئاساسەن بىرقىسىم پىكىر- تەلەپلىرىمنى ئوتتۇرغا قويۇپ ئۆتەي. كۆپچىلىك مۇۋاپىق دەپ قارىساڭلار پايدىلىنارسىلەر:
1. مەيلى باشلانغۇچ ياكى ئوتتۇرا مەكتەپ ئوقۇغۇچىلىرى بولسۇن ئۇلارنىڭ نەزىرىدە ئەدەبىيات دەرسى تولىمۇ ئاددىي دەرس، شۇڭا ئۇنىڭغا ئانچە كۈچەش كەتمەيدۇ دەپ قارايدۇ (بۇنداق قاراشنىڭ كېلىپ چىقىشىغا ئالاقىدار مەكتەپ، مائارىپ تارماقلىرىنىڭ، بىرقىسىم ئوقۇتقۇچىلارنىڭ تىل- ئەدەبىيات دەرس ئوقۇتۇشىغا سۇس مۇئامىلە قىلىشى سەۋەب بولغان بولۇشى مۇمكىن). شۇڭا ئوقۇتقۇچى ئالدى بىلەن چوقۇم ئوقۇغۇچىنىڭ ئىدىيىسىدىكى بۇ توماننى تارقاقلاشتۇرۇشى كېرەك.
2. يېزىقچىلىق قابىلىيىتىنىڭ يوقۇرى كۆتۈرۈلۈشى ئۈچۈن ئالدى بىلەن «ئابلەت» ئەپەندىم ئوتتۇرغا تەلەپ بويىچە ئىش كۆرۈشتىن باشقا ئەڭ مۇھىم ۋە ئەڭ ئاددىي ئۇسۇل- ئوقۇغۇچىلارغا كۈندىلىك خاتىرىنى يېزىشقا يېتەكلەش لازىم. كۈندىلىك خاتىرە يېزىش- بۇ قارىماققا تولىمۇ ئاددىيدەك قىلغان بىلەن ئەمەلىيەتتە سىز ئويلىغاندەك ئۇنچىلىك ئاسان ئىشمۇ ئەمەس. چۈنكى، بىز كۈندىلىك تۇرمۇش جەريانىدا ئۈچ ۋاق تاماق يەيمىز، ئۇخلايمىز، تەرەت قىلىمىز. بۇ ئىنسان توغۇلغاندىن تارتىپ تاكى ھاياتىنىڭ ئاخىرىغىچە ئىزچىل داۋاملىشىدىغان بىر جەريان. بۇلارنى كۈندىلىك خاتىرە قىلىپ يېزىش بىھاجەت، بىراق شۇ جەرياندا، شۇ كۈنلۈك ھاۋارايى قانداق، سىز كىم بىلەن كۆرۈشتىڭىز، ئەتراپىڭىزدا قانداق يېڭىلىقلارنى بايقىدىڭىز.... مانا بۇلارنى ئوقۇغۇچىلارغا يېزىپ كېلىشكە تاپشۇرۇق بېرىش كېرەك. بۇنى ئىزچىل داۋاملاشتۇرۇش، زېرىكمەي- تىرىكمەي داۋاملاشتۇرۇش كېرەك. بۇ ئىشقا چەكسىز ئەستايىدىللىق ۋە چىدامچانلىق سىڭگەندىلا ئاندىن ۋاقىتنىڭ ئۆتۈشىگە ئەگىشىپ شۇ ئوقۇغۇچىنىڭ يېزىقچىلىق قابىلىيىتى يوقۇرى كۆتۈرۈلىدۇ. كۈندىلىك خاتىرە يېزىشقا يېتەكچىلىك قىلغاندا يېتەكچىلىك قىلىش كېرەك، بىراق بەك ئىنچكىلەپ كەتمەسلىك لازىم. چۈنكى- ئوقۇغۇچى كۈندىلىك خاتىرە يېزىش جەريانىدا دەسلەپتە يېزىشقا تېگىشلىك بولمىغان نەرسىلەرنى يازسىمۇ بىراق كېيىن تەبئىي ھالدا ئۆزى بۇ نوقتىنى بايقايدۇ. (بۇ مىنىڭ ئۆز بېشىمدىن بىۋاسىتە ئۆتكۈزگەن ئەمەلىي تەجرىبىلەر)
(باشقا جەھەتلەردە بولسا يوقۇردا «ئابلەت» ئەپەندىم توختالغان. «ئەلنىڭ كۆزى ئەللىك» دېگەندەك كۆپچىلىكمۇ بۇ ھەقتە ئۆز پىكىرلىرىنى ئوتتۇرغا قويۇپ ئۆتسە، بۇ ئارقىلىق مائارىپ ئىشلىرىمىزنىڭ يەنىمۇ ئالغا سىلجىشى ئۈچۈن تامچە سۇ كەبىي رول ئويناپ قالسا ئەجەب ئەمەس).

ئابلەت

جام يوللىغان ۋاقتى  2013-4-27 21:30
) Q( v. f* A) |% t- C# G# Oبۇ تولىمۇ ياخشى ئۇسۇللار ئىكەن. مەن ھازىر گەرچە ئوقۇتق ...

توغرا دەيسىز !!!  ئوقۇغۇچىلارنىڭ ھەربىر قىزىقىشىغا ئەھمىيەت بىرىپ تىل ئەدەبىياتتىكى كۈزىتىش تەپەككۇر قىلىش قابىلىيىتىنى بايان قىلىش ئۇسۇلىنى قوزغاتساق ئۈنۈمى ياخشى بولىدۇ   بەرگەن تەكلىپ پىكىرىڭىزگە    قىممەتلىىك ئىنكاسىڭىزغا رەھمەت !!!!!