ﯰﻳﻐﯘﺭ ﺗﺎﺭﯨﺨﺸﯘﻧﺎﺳﻠﯩﻘﯩﻨﯩﯔ ﺗﯧﻤﺎﺗﯩﻚ ﻗﺎﺗﻼﻣﻠﯩﺮﻯ
ﯰﻳﻐﯘﺭ ﺗﺎﺭﯨﺨﺸﯘﻧﺎﺳﻠﯩﻘﻰ ﯰﻳﻐﯘﺭ ﻣﻪﺩﻩﻧﯩﻴﻪﺕ ﺗﺎﺭﯨﺨﯩﻨﯩﯔ ﺑﯩﺮ ﻗﯩﺴﻤﻰ ، ﯰﻳﻐﯘﺭﺷﯘﻧﺎﺳﻠﯩﻖ ﺋﯩﻠﻤﯩﻨﯩﯔ ﻣﯘﻫﯩﻢ ﺗﻪﺭﻛﯩﺒﯩﻲ ﻗﯩﺴﻤﻰ . ﯰﻳﻐﯘﺭ ﺧﻪﻟﻘﻰ ﯰﺯﺍﻕ ﺗﺎﺭﯨﺨﯩﻲ ﺗﻪﺭﻩﻗﻘﯩﻴﺎﺕ ﺟﻪﺭﻳﺎﻧﯩﺪﺍ ﺗﺎﺭﯨﺨﯩﻲ ﯞﻩﻗﻪﻟﻪﺭ ، ﺷﻪﺧﺴﻠﻪﺭ ، ﻫﺎﺩﯨﺴﯩﻠﻪﺭ ﻫﻪﻗﻘﯩﺪﯨﻜﻰ ﺧﺎﺗﯩﺮﯨﻠﻪﺭ ، ﺭﯨﺴﺎﻟﯩﻠﻪﺭ ﯞﻩ ﻛﯩﺘﺎﺑﻼﺭﻧﻰ ﻳﯧﺰﯨﭗ ، ﯰﻳﻐﯘﺭ ﺗﻪﺯﻛﯩﺮﯨﭽﯩﻠﯩﻜﯩﻨﻰ ﺷﻪﻛﯩﻠﻠﻪﻧﺪﯛﺭﺩﻯ ، ﺗﺎﺭﯨﺨﺸﯘﻧﺎﺳﻠﯩﻘﯩﻨﻰ ﺭﺍﯞﺍﺟﻼﻧﺪﯗﺭﺩﻯ . ﻟﯧﻜﯩﻦ ﺗﻪﺑﯩﺌﯩﻲ ﻫﺎﺩﯨﺴﯩﻠﻪﺭ ، ﺋﯩﺠﺘﯩﻤﺎﺋﯩﻲ ، ﺳﯩﻴﺎﺳﯩﻲ ﯞﻩﻗﻪﻟﻪﺭ ﺗﯜﭘﻪﻳﻠﯩﺪﯨﻦ ﺗﺎﺭﯨﺨﯩﻲ ﻣﯩﺮﺍﺳﻠﯩﺮﯨﻤﯩﺰﻧﯩﯔ ﻣﯘﺗﻠﻪﻕ ﻛﯚﭖ ﻗﯩﺴﻤﻰ ﺩﻩﯞﺭﯨﻤﯩﺰﮔﻪ ﻳﯧﺘﯩﭗ ﻛﯧﻠﻪﻟﻤﯩﮕﻪﻥ ﺑﻮﻟﺴﯩﻤﯘ ، ﯰﻳﻐﯘﺭ ﺗﺎﺭﯨﺨﺸﯘﻧﺎﺳﻠﯩﻘﻰ ﻫﻪﺭ ﻗﺎﻳﺴﻰ ﺩﻩﯞﺭﻟﻪﺭﺩﻩ ﯲﺯ ﯪﺭﺍ ﯞﺍﺭﯨﺴﻠﯩﻖ ﻗﯩﻠﯩﺶ ﯞﻩ ﻳﯧﯖﯩﻼﺵ ﺑﻮﻳﯩﭽﻪ ﺗﻪﺭﻩﻗﻘﯩﻲ ﻗﯩﻠﯩﭗ ﻛﻪﻟﺪﻯ .
ﺑﺎﻳﺎﻥ ﻗﯩﻠﯩﺸﻘﺎ ﯪﺳﺎﻥ ﺑﻮﻟﺴﯘﻥ ﯴﭼﯜﻥ ، ﯰﻳﻐﯘﺭ ﺗﺎﺭﯨﺨﻰ ﯰﻳﻐﯘﺭ ﺗﺎﺭﯨﺨﯩﺪﯨﻜﻰ ﺩﻩﯞﺭ ﺑﯚﻟﮕﯜﭺ ﯬﻫﻤﯩﻴﻪﺗﻜﻪ ﺋﯩﮕﻪ ﺑﻮﻟﻐﺎﻥ ﻣﯩﻼﺩﯨﻴﻪ 840 - ﻳﯩﻠﯩﺪﯨﻜﻰ ﭼﻮﯓ ﻛﯚﭼﯜﺵ ﭼﯧﮕﺮﺍ ﻗﯩﻠﯩﻨﯩﭗ ، 840 - ﻳﯩﻠﯩﺪﯨﻦ ﺋﯩﻠﮕﯩﺮﯨﻜﻰ ﯰﻳﻐﯘﺭ ﺗﺎﺭﯨﺨﻰ ﯞﻩ 840 - ﻳﯩﻠﯩﺪﯨﻦ ﻛﯧﻴﯩﻨﻜﻰ ﯰﻳﻐﯘﺭ ﺗﺎﺭﯨﺨﻰ ﺩﯦﮕﻪﻥ ﺋﯩﻜﻜﻰ ﺑﺎﺳﻘﯘﭼﻘﺎ ﺑﯚﻟﯜﻧﯜﭖ ، ﺗﺎﻛﻰ ﺷﯩﻨﺨﻪﻱ ﺋﯩﻨﻘﯩﻼﺑﯩﻨﯩﯔ ﺗﻪﺳﯩﺮﻯ ﺷﯩﻨﺠﺎﯕﻐﺎ ﻳﯧﺘﯩﭗ ﻛﻪﻟﮕﻪﻧﮕﻪ ﻗﻪﺩﻩﺭ ، ﻳﻪﻧﻰ 1912 - ﻳﯩﻠﯩﻐﯩﭽﻪ ﺑﺎﻳﺎﻥ ﻗﯩﻠﯩﻨﺪﻯ .
ﺑﯩﺮﯨﻨﭽﻰ ، 840 - ﻳﯩﻠﯩﺪﯨﻦ ﺋﯩﻠﮕﯩﺮﯨﻜﻰ ﯰﻳﻐﯘﺭ ﺗﺎﺭﯨﺨﻰ
ﯰﻳﻐﯘﺭﻻﺭﻧﯩﯔ ﯬﺟﺪﺍﺩﻟﯩﺮﻯ ﺷﻪﺭﻗﯩﻲ ﯰﻳﻐﯘﺭﻻﺭ ( ﯮﺭﺧﯘﻥ - ﻳﯧﻨﺴﻪﻱ ﯰﻳﻐﯘﺭﻟﯩﺮﻯ ) ﺑﯩﻠﻪﻥ ﻏﻪﺭﺑﯩﻲ ﯰﻳﻐﯘﺭﻻﺭ ( ﺗﺎﺭﯨﻢ ﯰﻳﻐﯘﺭﻟﯩﺮﻯ )ﻧﻰ ﯲﺯ ﺋﯩﭽﯩﮕﻪ ﯪﻟﯩﺪﯗ . ﺷﻪﺭﻗﯩﻲ ﯰﻳﻐﯘﺭﻻﺭ ﻏﻪﺭﺑﯩﻲ ﻳﯘﺭﺗﻘﺎ ﻛﯚﭼﯜﭖ ﻛﻪﻟﮕﻪﻧﺪﯨﻦ ﻛﯧﻴﯩﻦ ، ﻣﯩﻠﻠﻪﺗﻠﻪﺭ ﯞﻩ ﺋﯩﺮﻗﻼﺭ ﻗﻮﺷﯘﻟﯘﭖ ، ﻏﻪﻳﺮﯨﻲ ﺗﯜﺭﻛﯩﻲ ﺧﻪﻟﻘﻠﻪﺭ ﺗﯜﺭﻛﻠﻪﺷﺘﻰ ، ﺗﯜﺭﻛﯩﻲ ﻗﻪﺑﯩﻠﯩﻠﻪﺭ ﯰﻳﻐﯘﺭﻻﺷﺘﻰ . ﺷﯘﯕﺎ 840 - ﻳﯩﻠﯩﺪﯨﻦ ﺋﯩﻠﮕﯩﺮﯨﻜﻰ ﯰﻳﻐﯘﺭ ﺗﺎﺭﯨﺨﻰ ﺷﻪﺭﻗﯩﻲ ﯰﻳﻐﯘﺭﻻﺭﻧﯩﯔ ﺗﺎﺭﯨﺨﻰ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﻏﻪﺭﺑﯩﻲ ﯰﻳﻐﯘﺭﻻﺭﻧﯩﯔ ﺗﺎﺭﯨﺨﯩﺪﯨﻦ ﺗﻪﺷﻜﯩﻞ ﺗﺎﭘﯩﺪﯗ .
1 . ﻏﻪﺭﺑﯩﻲ ﯰﻳﻐﯘﺭﻻﺭ ( ﺗﺎﺭﯨﻢ ﯰﻳﻐﯘﺭﻟﯩﺮﻯ ) ﺗﺎﺭﯨﺨﻰ
ﯰﻳﻐﯘﺭﻻﺭﻧﯩﯔ ﺗﺎﺭﯨﻢ ﯮﻳﻤﺎﻧﻠﯩﻘﯩﺪﯨﻜﻰ ﺋﯧﺘﻨﯩﻚ ﺗﻪﺭﻛﯩﺒﻠﯩﺮﯨﻨﯩﯔ ﺑﯩﺮ ﻗﯩﺴﻤﻰ ﺑﻮﻟﻐﺎﻥ ﺳﻮﻏﺪﯨﻼﺭ ، ﺧﻮﺗﻪﻥ ﺳﺎﻛﻠﯩﺮﻯ ﯞﻩ ﺗﻮﺧﺮﯨﻼﺭ ﺗﺎﺭﯨﻢ ﯮﻳﻤﺎﻧﻠﯩﻘﯩﺪﯨﻜﻰ ﻫﻪﺭ ﻗﺎﻳﺴﻰ ﺑﻮﺳﺘﺎﻧﻠﯩﻘﻼﺭﺩﺍ ﻳﺎﺷﺎﭖ ﻛﻪﻟﮕﻪﻥ ﯞﻩ ﺷﻪﻫﻪﺭ ﺩﯙﻟﻪﺗﻠﯩﺮﯨﻨﻰ ﻗﯘﺭﯗﭖ ﭘﺎﺭﻻﻕ ﻣﻪﺩﻩﻧﯩﻴﻪﺕ ﻳﺎﺭﺍﺗﻘﺎﻥ ، ﯲﺯ ﻳﯧﺰﯨﻘﯩﺪﺍ ﻧﺎﻫﺎﻳﯩﺘﻰ ﻣﻮﻝ ﻳﺎﺯﻣﺎ ﻳﺎﺩﯨﻜﺎﺭﻟﯩﻘﻼﺭﻧﻰ ﻗﺎﻟﺪﯗﺭﻏﺎﻥ . << ﻫﺎﺯﯨﺮ ﺳﺎﻗﻠﯩﻨﯩﯟﺍﺗﻘﺎﻥ ﺳﻮﻏﺪﻯ ﻳﯧﺰﯨﻘﯩﺪﯨﻜﻰ ﻳﺎﺯﻣﺎ ﻳﺎﺩﯨﻜﺎﺭﻟﯩﻘﻼﺭ ﯪﺳﺎﺳﻠﯩﻘﻰ ﺩﯨﻨﯩﻲ ﯞﻩﺳﯩﻘﯩﻠﻪﺭ ، ﺋﯩﺠﺘﯩﻤﺎﺋﯩﻲ ﺋﯩﻘﺘﯩﺴﺎﺩﯨﻲ ﯞﻩﺳﯩﻘﯩﻠﻪﺭ ، ﭘﯘﻝ ، ﺗﺎﻣﻐﺎ ، ﺗﺎﺵ ﯮﻳﻤﺎ ، ﺗﺎﻡ ﺭﻩﺳﯩﻢ ﺧﺎﺗﯩﺮﯨﻠﯩﺮﻯ ، ﺗﺎﺭﺷﺎ ﭘﯜﺗﯜﻙ ﻗﺎﺗﺎﺭﻟﯩﻘﻼﺭﻧﻰ ﯲﺯ ﺋﯩﭽﯩﮕﻪ ﯪﻟﯩﺪﯗ >> ( << ﺟﯘﯕﮕﻮﺩﯨﻜﻰ ﻣﯩﻠﻠﻪﺗﻠﻪﺭﻧﯩﯔ ﻗﻪﺩﯨﻤﻜﻰ ﻳﯧﺰﯨﻘﻰ >> : 1982 - ﻳﯩﻠﻰ ﺑﯧﻴﺠﯩﯔ ﻧﻪﺷﺮﻯ ، 177 - ﺑﻪﺕ ) . ﺑﯘﻻﺭ ﺑﯘﺩﺩﺍ ﺩﯨﻨﻰ ، ﻣﺎﻧﻰ ﺩﯨﻨﻰ ، ﻧﯩﺴﺘﻮﺭﯨﻴﺎﻥ ﺩﯨﻨﯩﻨﯩﯔ ﺷﯩﻨﺠﺎﯕﻐﺎ ﺗﺎﺭﻗﯩﻠﯩﺸﻰ ، ﻣﯩﻠﻠﻪﺗﻠﻪﺭ ﻣﯘﻧﺎﺳﯩﯟﯨﺘﻰ ، ﺋﯩﻘﺘﯩﺴﺎﺩﯨﻲ ﺋﯩﺠﺘﯩﻤﺎﺋﯩﻲ ﯬﻫﯟﺍﻟﻰ ﻗﺎﺗﺎﺭﻟﯩﻘﻼﺭﻧﻰ ﺗﻪﺗﻘﯩﻖ ﻗﯩﻠﯩﺸﺘﯩﻜﻰ ﻣﯘﻫﯩﻢ ﺗﺎﺭﯨﺨﯩﻲ ﻣﻪﻧﺒﻪﻟﻪﺭﺩﯗﺭ .
ﻗﻪﺩﯨﻤﻜﻰ ﺧﻮﺗﻪﻥ ، ﭘﯩﺸﺎﻣﺸﺎﻥ ﻗﺎﺗﺎﺭﻟﯩﻖ ﺟﺎﻳﻼﺭﺩﯨﻜﻰ ﺳﺎﻛﻼﺭ ﻣﯩﻼﺩﯨﻴﯩﺪﯨﻦ ﺑﯘﺭﯗﻧﻘﻰ 3 - ﯬﺳﯩﺮﺩﯨﻦ ﻣﯩﻼﺩﯨﻴﻪ 4 - ، 5 - ﯬﺳﯩﺮﻟﻪﺭﮔﯩﭽﻪ ﻗﺎﺭﯗﺷﺘﻰ ﻳﯧﺰﯨﻘﯩﻨﻰ ﻗﻮﻟﻼﻧﻐﺎﻥ . ﻗﺎﺭﯗﺷﺘﻰ ﻳﯧﺰﯨﻘﯩﺪﯨﻜﻰ ﻣﺎﺗﯧﺮﯨﻴﺎﻟﻼﺭ ﺷﯘ ﺩﯙﻟﻪﺗﻠﻪﺭﻧﯩﯔ ﻫﻪﺭ ﻗﺎﻳﺴﻰ ﺟﻪﻫﻪﺗﻠﯩﺮﯨﮕﻪ ﯪﺋﯩﺖ ﺩﯨﻨﺪﯨﻦ ﺧﺎﻟﯩﻲ ﺑﻮﻟﻐﺎﻥ ﻣﺎﺗﯧﺮﯨﻴﺎﻟﻼﺭﺩﯗﺭ . ﻣﯩﻼﺩﯨﻴﻪ 6 - ﯬﺳﯩﺮﺩﻩ ﺧﻮﺗﻪﻥ ﺳﺎﻛﻠﯩﺮﻯ ﯰﺩﯗﻥ ﻳﯧﺰﯨﻘﯩﻨﻰ ﺋﯩﺸﻠﻪﺗﺘﻰ . ﯰﺩﯗﻥ ﻳﯧﺰﯨﻘﯩﺪﺍ ﻳﯧﺰﯨﻠﻐﺎﻥ ﻳﺎﺩﯨﻜﺎﺭﻟﯩﻘﻼﺭﻧﯩﯔ ﻛﯚﭘﯩﻨﭽﯩﺴﻰ << ﺳﯘﯞﺍﺭﺍ ﻧﺎﺑﺎﺳﺎ ﺳﯘﺗﺮﺍ >> ، << ﺳﺎﻣﮕﺎﺗﺎ ﺳﯘﺗﺮﺍ >> ، << ﭼﺎﺗﺎﻛﺎ ﺳﯘﺗﺮﺍ >> ، << ﯞﺍﺟﺮﺍ ﭼﯧﺪﯦﻜﺎ ﺳﯘﺗﺮﺍ >>ﻻﺭﻏﺎ ﯮﺧﺸﺎﺵ ﺑﯘﺩﺩﺍ ﻧﻮﻣﻠﯩﺮﻯ ، ﺷﯘﻧﺪﺍﻗﻼ ﺩﯨﻨﺪﯨﻦ ﺧﺎﻟﯩﻲ ﺑﻮﻟﻐﺎﻥ ﻳﺎﺯﻣﺎ ﻳﺎﺩﯨﻜﺎﺭﻟﯩﻘﻼﺭﺩﯨﻦ << ﺷﺎﺟﯘﻧﻰ ﺳﺎﻳﺎﻫﻪﺕ ﻗﯩﻠﯩﺶ ﺧﺎﺗﯩﺮﯨﺴﻰ >> ، << ﮔﻪﻧﺠﯘﺩﯨﻜﻰ ﺗﯜﺭﻛﻠﻪﺭ ﻫﻪﻗﻘﯩﺪﻩ ﺧﺎﺗﯩﺮﯨﻠﻪﺭ >> ﺩﯦﮕﻪﻧﮕﻪ ﯮﺧﺸﺎﺵ ﻳﺎﺯﻣﺎ ﻳﺎﺩﯨﻜﺎﺭﻟﯩﻘﻼﺭ ﺑﺎﺭ . ﺑﯘﻻﺭ ﻏﻪﺭﺑﯩﻲ ﻳﯘﺭﺗﻨﯩﯔ ﺗﺎﺭﯨﺨﯩﻨﻰ ﺗﻪﺗﻘﯩﻖ ﻗﯩﻠﯩﺸﺘﺎ ﻣﯘﻫﯩﻢ ﯬﻫﻤﯩﻴﻪﺗﻜﻪ ﺋﯩﮕﻪ .
ﻛﯘﭼﺎ ، ﻗﺎﺭﺍ ﺷﻪﻫﻪﺭ ، ﻗﯘﭼﯘﻻﺭﺩﺍ ﻳﺎﺷﺎﻳﺪﯨﻐﺎﻥ ﺗﻮﺧﺮﯨﻼﺭﻧﯩﯔ ﺗﻮﺧﺮﻯ ﻳﯧﺰﯨﻘﯩﺪﺍ ﻳﯧﺰﯨﭗ ﻗﺎﻟﺪﯗﺭﻏﺎﻥ ﻳﺎﺯﻣﺎ ﻳﺎﺩﯨﻜﺎﺭﻟﯩﻘﻠﯩﺮﻯ 5 _ 8 - ﯬﺳﯩﺮﻟﻪﺭﮔﻪ ﻣﻪﻧﺴﯘﭖ ﺑﻮﻟﯘﭖ ، ﯬﺩﻩﺑﯩﻲ ﯬﺳﻪﺭﻟﻪﺭﺩﯨﻦ << ﻣﺎﺋﯩﺘﺮﻯ ﺳﯩﻤﯩﺖ >> ﺩﺭﺍﻣﯩﺴﻰ ، << ﺭﻩﺳﺴﺎﻡ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﻳﺎﻏﺎﭼﭽﯩﻨﯩﯔ ﻫﯧﻜﺎﻳﯩﺴﻰ >> ، ﺩﯨﻨﯩﻲ ﯬﺳﻪﺭﻟﻪﺭﺩﯨﻦ << ﻣﺎﻧﻰ ﻗﻪﺳﯩﺪﯨﺴﻰ >> ، << ﯰﺩﺍﻧﺎ ﺭﺍﺭﮔﺎ >> ، << ﭘﺮﺍﺗﯧﻤﻮﻛﺴﺎ >> ﻗﺎﺗﺎﺭﻟﯩﻘﻼﺭ ﺑﺎﺭ . ﺋﯩﺠﺘﯩﻤﺎﺋﯩﻲ ﺋﯩﻘﺘﯩﺴﺎﺩﯨﻲ ﯞﻩﺳﯩﻘﯩﻠﻪﺭ ، ﻟﯘﻏﻪﺕ ( << ﺗﻮﻏﺮﯨﭽﻪ - ﯰﻳﻐﯘﺭﭼﻪ ﻟﯘﻏﻪﺕ >> ، << ﺳﺎﻧﺴﻜﯩﺮﺗﭽﻪ - ﺗﻮﺧﺮﯨﭽﻪ ﻟﯘﻏﻪﺕ >> ) ، ﺧﻪﺕ - ﭼﻪﻙ ، ﺗﯩﺒﺎﺑﻪﺗﻜﻪ ﯪﺋﯩﺖ ﯬﺳﻪﺭﻟﻪﺭ ﺑﺎﺭ . ﺑﯘ ﻳﺎﺯﻣﺎ ﻳﺎﺩﯨﻜﺎﺭﻟﯩﻘﻼﺭ ﻗﻪﺩﯨﻤﻜﻰ ﺗﻮﺧﺮﯨﻼﺭﻧﯩﯔ ﯬﺩﻩﺑﯩﻴﺎﺕ - ﺳﻪﻧﺌﯩﺘﻰ ، ﻣﻪﺩﻩﻧﯩﻴﯩﺘﻰ ، ﺋﯩﺠﺘﯩﻤﺎﺋﯩﻲ ، ﺋﯩﻘﺘﯩﺴﺎﺩﯨﻲ ﺗﯘﺭﻣﯘﺷﻰ ، ﺩﯨﻨﯩﻲ ﺋﯧﺘﯩﻘﺎﺩﻯ ﻗﺎﺗﺎﺭﻟﯩﻘﻼﺭﻧﻰ ﺗﻪﺗﻘﯩﻖ ﻗﯩﻠﯩﺸﺘﺎ ﻧﺎﻫﺎﻳﯩﺘﻰ ﻗﯩﻤﻤﻪﺗﻠﯩﻚ .
2 . ﺷﻪﺭﻗﯩﻲ ﯰﻳﻐﯘﺭﻻﺭ ﺗﺎﺭﯨﺨﻰ
ﺷﻪﺭﻗﯩﻲ ﯰﻳﻐﯘﺭﻻﺭ ﻣﻮﯕﻐﯘﻝ ﺋﯧﮕﯩﺰﻟﯩﻜﯩﺪﻩ ﭘﺎﺭﻻﻕ ﻣﻪﺩﻩﻧﯩﻴﻪﺗﻜﻪ ﺋﯩﮕﻪ ﯮﺭﺧﯘﻥ ﯰﻳﻐﯘﺭ ﺧﺎﻧﻠﯩﻘﯩﻨﻰ ﻗﯘﺭﺩﻯ . ﺑﯘﻧﯩﯖﺪﯨﻦ ﺋﯩﻠﮕﯩﺮﻯ ﺑﯘ ﺟﺎﻳﺪﺍ ﻳﺎﺷﯩﻐﺎﻥ ﻛﯚﻙ ﺗﯜﺭﻛﻠﻪﺭ ﻛﯚﻙ ﺗﯜﺭﻙ ﺧﺎﻧﻠﯩﻘﯩﻨﻰ ﻗﯘﺭﻏﺎﻧﯩﺪﻯ . ﺑﯘ ﺋﯩﻜﻜﻰ ﻗﻮﯞﻡ ﯮﺭﺧﯘﻥ - ﻳﯧﻨﺴﻪﻱ ﯞﻩ ﺗﯘﻏﻼ ﺩﻩﺭﻳﺎﻟﯩﺮﻯ ﯞﺍﺩﯨﻠﯩﺮﯨﺪﺍ ﻧﯘﺭﻏﯘﻧﻠﯩﻐﺎﻥ ﻣﻪﯕﮕﯜ ﺗﺎﺵ ﻳﺎﺩﯨﻜﺎﺭﻟﯩﻘﻠﯩﺮﯨﻨﻰ ﻗﺎﻟﺪﯗﺭﯗﭖ ﻛﻪﺗﺘﻰ . ﺑﯘ ﻣﻪﯕﮕﯜ ﺗﺎﺷﻼﺭﻧﯩﯔ ﻛﯚﭘﯩﻨﭽﯩﺴﻰ ﺗﺎﺭﯨﺦ ، ﺗﻪﺯﻛﯩﺮﻩ ﺧﺎﺭﺍﻛﺘﯧﺮﻟﯩﻚ ﺑﻮﻟﯘﭖ ، ﻛﯚﻙ ﺗﯜﺭﻙ ﯞﻩ ﯰﻳﻐﯘﺭﻻﺭﺩﺍ ﺗﺎﺭﯨﺦ ﺗﻪﺗﻘﯩﻘﺎﺗﻰ ﺷﻪﻛﯩﻠﻠﻪﻧﮕﻪﻧﻠﯩﻜﯩﻨﯩﯔ ﺑﻪﻟﮕﯩﺴﯩﺪﯗﺭ .
( 1 ) ﻛﯚﻙ ﺗﯜﺭﻙ ﺧﺎﻧﻠﯩﻘﻰ ﺩﻩﯞﺭﯨﺪﯨﻜﻰ ﺗﺎﺭﯨﺦ
ﻣﯩﻼﺩﯨﻴﻪ 552 - ﻳﯩﻠﻰ ﯪﺷﯩﻨﺎ ﺗﯜﻣﻪﻥ ﺟﻮﺭﺟﺎﻧﻼﺭﻧﻰ ﻳﻮﻗﯩﺘﯩﭗ ﻛﯚﻙ ﺗﯜﺭﻙ ﺧﺎﻧﻠﯩﻘﯩﻨﻰ ﻗﯘﺭﺩﻯ . ﺗﺎﺷﭙﺎﺭ ﻗﺎﻏﺎﻥ ﻣﻪﺯﮔﯩﻠﯩﺪﻩ ﺑﯘﺩﺩﺍ ﺩﯨﻨﻰ ﺗﯜﺭﻛﻠﻪﺭ ﯪﺭﯨﺴﯩﻐﺎ ﺗﺎﺭﻗﯩﻠﯩﭗ ﻛﯩﺮﺩﻯ . ﻣﯩﻼﺩﯨﻴﻪ 6 - ﯬﺳﯩﺮﺩﯨﻦ ﺑﺎﺷﻼﭖ ﻗﻪﺩﯨﻤﻜﻰ ﺗﯜﺭﻙ ﻳﯧﺰﯨﻘﻰ ﺋﯩﺸﻠﯩﺘﯩﻠﺪﻯ . ﻗﻪﺩﯨﻤﻜﻰ ﺗﯜﺭﻙ ﻳﯧﺰﯨﻘﻰ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﻳﯧﺰﯨﻠﻐﺎﻥ ﻣﻪﯕﮕﯜ ﺗﺎﺷﻼﺭﺩﯨﻦ << ﭼﯚﺭﯨﻦ ﻣﻪﯕﮕﯜ ﺗﯧﺸﻰ >> ، << ﺗﯘﻧﻴﯘﻗﯘﻕ ﻣﻪﯕﮕﯜ ﺗﯧﺸﻰ >> ، << ﻛﯚﻟﺘﯧﻜﯩﻦ ﻣﻪﯕﮕﯜ ﺗﯧﺸﻰ >> ﻗﺎﺗﺎﺭﻟﯩﻘﻼﺭ ﺑﺎﺭ . ﻳﺎﺯﻣﺎ ﻳﺎﺩﯨﻜﺎﺭﻟﯩﻘﻼﺭﺩﯨﻦ ﺋﯧﻜﺴﭙﯧﺪﯨﺘﺴﯩﻴﯩﭽﻰ ﺳﯩﺘﻪﻳﯩﻦ ﺩﯛﻧﺨﯘﺍﯕﺪﯨﻦ ﺗﺎﭘﻘﺎﻥ << ﺋﯩﺮﻕ ﺑﯩﺘﯩﻚ >> ، ﻣﯩﺮﻩﻧﺪﯨﻦ ﺗﺎﭘﻘﺎﻥ ﻫﻪﺭﺑﯩﻲ ﺋﯩﺸﻼﺭﻏﺎ ﺩﺍﺋﯩﺮ ﻫﯚﺟﺠﻪﺗﻠﻪﺭ ﺑﺎﺭ . ﺑﯘ ﻳﺎﺩﯨﻜﺎﺭﻟﯩﻘﻼﺭﺩﺍ ﺗﯜﺭﻙ ﻗﻪﺑﯩﻠﯩﻠﯩﺮﯨﻨﯩﯔ ﺷﻪﻛﯩﻠﻠﯩﻨﯩﺸﻰ ، ﺗﯜﺭﻙ ﺧﺎﻧﻠﯩﻘﻠﯩﺮﯨﻨﯩﯔ ﻗﯘﺭﯗﻟﯘﺷﻰ ، ﻛﯜﭼﯩﻴﯩﺸﻰ ، ﯪﺟﯩﺰﻟﯩﺸﯩﺸﻰ ، ﺗﯜﺭﻛﻠﻪﺭﻧﯩﯔ ﺗﺎﯓ ﺳﯘﻻﻟﯩﺴﻰ ﯞﻩ ﺑﺎﺷﻘﺎ ﺧﺎﻧﻠﯩﻘﻼﺭ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺑﻮﻟﻐﺎﻥ ﻣﯘﻧﺎﺳﯩﯟﯨﺘﻰ ، ﺧﺎﻧﻠﯩﻘﻨﯩﯔ ﺳﯩﻴﺎﺳﯩﻲ ﺗﯜﺯﯛﻟﻤﯩﺴﻰ ، ﯲﺭﭖ - ﯪﺩﻩﺕ ، ﺩﯨﻨﯩﻲ ﺋﯧﺘﯩﻘﺎﺩ ﯞﻩ ﺑﺎﺷﻘﺎ ﺟﻪﻫﻪﺗﻠﻪﺭﺩﯨﻜﻰ ﯬﻫﯟﺍﻟﻼﺭ ﯬﻛﺲ ﯬﺗﺘﯜﺭﯛﻟﮕﻪﻥ .
( 2 ) ﯮﺭﺧﯘﻥ ﯰﻳﻐﯘﺭ ﺧﺎﻧﻠﯩﻘﻰ ﺩﻩﯞﺭﯨﺪﯨﻜﻰ ﺗﺎﺭﯨﺦ
ﯮﺭﺧﯘﻥ ﯰﻳﻐﯘﺭﻟﯩﺮﻯ ﻣﯩﻼﺩﯨﻴﻪ 744 - ﻳﯩﻠﻰ ﯮﺭﺧﯘﻥ ﯰﻳﻐﯘﺭ ﺧﺎﻧﻠﯩﻘﯩﻨﻰ ﻗﯘﺭﺩﻯ ، ﻣﯩﻼﺩﯨﻴﻪ 762 - ﻳﯩﻠﻰ ﻣﺎﻧﻰ ﺩﯨﻨﯩﻨﻰ ﺩﯙﻟﻪﺕ ﺩﯨﻨﻰ ﻗﯩﻠﯩﭗ ﺑﻪﻟﮕﯩﻠﯩﺪﻯ . ﺑﯘ ﺩﻩﯞﺭﺩﻩ ﯰﻳﻐﯘﺭﻻﺭ ﻗﻪﺩﯨﻤﻜﻰ ﺗﯜﺭﻙ ﻳﯧﺰﯨﻘﯩﺪﺍ << ﻣﻮﻳﯘﻧﭽﯘﺭ ﻣﻪﯕﮕﯜ ﺗﯧﺸﻰ >> ، << ﺑﯩﻠﮕﻪ ﻗﺎﻏﺎﻥ ﻣﻪﯕﮕﯜ ﺗﯧﺸﻰ >> ﻗﺎﺗﺎﺭﻟﯩﻖ ﯪﺑﯩﺪﯨﻠﻪﺭﻧﻰ ﻗﺎﻟﺪﯗﺭﯗﭖ ﻛﻪﺗﺘﻰ . << ﺑﯘﻻﺭ ﻗﻪﺩﯨﻤﻜﻰ ﯰﻳﻐﯘﺭﻻﺭﻧﯩﯔ ﺗﯩﻠﻰ ، ﺗﺎﺭﯨﺨﻰ ، ﺋﯧﺘﻨﻮﮔﺮﺍﻓﯩﻴﯩﺴﻰ ، ﺳﯩﻴﺎﺳﯩﻲ ، ﻫﻪﺭﺑﯩﻲ ﺋﯩﺸﻠﯩﺮﻯ ، ﺩﯨﻨﯩﻲ ﺋﯧﺘﯩﻘﺎﺩﻯ ، ﯲﺭﭖ - ﯪﺩﻩﺗﻠﯩﺮﻯ ﯞﻩ ﺗﺎﺭﯨﺨﻰ ﺟﯘﻏﺮﺍﭘﯩﻴﯩﺴﻰ ﻗﺎﺗﺎﺭﻟﯩﻖ ﻣﻪﺳﯩﻠﯩﻠﻪﺭﻧﻰ ﺗﻪﺗﻘﯩﻖ ﻗﯩﻠﯩﺸﺘﺎ ﺋﯩﻨﺘﺎﻳﯩﻦ ﻣﯘﻫﯩﻢ ﯬﻫﻤﯩﻴﻪﺗﻜﻪ ﺋﯩﮕﻪ >> ( ﯬﻧﯟﻩﺭ ﺑﺎﻳﺘﯘﺭ ، ﺧﻪﻳﺮﯨﻨﺴﺎ ﺳﯩﺪﯨﻖ : << ﺷﯩﻨﺠﺎﯕﺪﯨﻜﻰ ﻣﯩﻠﻠﻪﺗﻠﻪﺭﻧﯩﯔ ﻗﯩﺴﻘﯩﭽﻪ ﺗﺎﺭﯨﺨﻰ >> ، ﻣﯩﻠﻠﻪﺗﻠﻪﺭ ﻧﻪﺷﺮﯨﻴﺎﺗﻰ 1991 - ﻳﯩﻠﻰ ﻧﻪﺷﺮﻯ ، 705 - ﺑﻪﺕ ) .
ﺋﯩﻜﻜﯩﻨﭽﻰ ، 840 - ﻳﯩﻠﯩﺪﯨﻦ ﻛﯧﻴﯩﻨﻜﻰ ﯰﻳﻐﯘﺭ ﺗﺎﺭﯨﺨﻰ
ﻣﯩﻼﺩﯨﻴﻪ 840 - ﻳﯩﻠﻰ ﯮﺭﺧﯘﻥ ﯰﻳﻐﯘﺭ ﺧﺎﻧﻠﯩﻘﻰ ﻳﯩﻤﯩﺮﯨﻠﮕﻪﻧﺪﯨﻦ ﻛﯧﻴﯩﻦ ، ﯰﻳﻐﯘﺭ ﻗﻪﺑﯩﻠﯩﻠﯩﺮﻯ ﺗﯘﺭﭘﺎﻥ ﯞﻩ ﻗﻪﺷﻘﻪﺭ ﺭﺍﻳﻮﻧﯩﻐﺎ ﻛﯚﭼﯜﭖ ﻛﯧﻠﯩﭗ ، ﺋﯩﺪﯨﻘﯘﺕ ﯰﻳﻐﯘﺭ ﺧﺎﻧﻠﯩﻘﻰ ( 866 - 1393 ) ﺑﯩﻠﻪﻥ ﻗﺎﺭﺍﺧﺎﻧﯩﻼﺭ ﺳﯘﻻﻟﯩﺴﻰ ( 870 - 1212 )ﻧﻰ ﻗﯘﺭﯗﭖ ، ﻛﯚﭼﻤﻪﻥ ﭼﺎﺭﯞﯨﭽﯩﻠﯩﻘﻨﻰ ﻗﻮﺷﯘﻣﭽﻪ ﻗﯩﻠﻐﺎﻥ ﺩﯦﻬﻘﺎﻧﭽﯩﻠﯩﻖ ﺗﯘﺭﻣﯘﺷﯩﻐﺎ ﻛﯚﭼﺘﻰ . ﺋﯩﮕﯩﻠﯩﻜﻨﯩﯔ ﯞﻩ ﻣﻪﺩﻩﻧﯩﻴﻪﺗﻨﯩﯔ ﺗﻪﺭﻩﻗﻘﯩﻴﺎﺗﯩﻐﺎ ﯬﮔﯩﺸﯩﭗ ﻧﯘﺭﻏﯘﻧﻠﯩﻐﺎﻥ ﺗﺎﺭﯨﺨﯩﻲ ﯬﺳﻪﺭﻟﻪﺭ ﯞﻩ ﺗﺎﺭﯨﺨﺸﯘﻧﺎﺳﻼﺭ ﻣﻪﻳﺪﺍﻧﻐﺎ ﻛﻪﻟﺪﻯ .
1 . ﺋﯩﺪﯨﻘﯘﺕ ﯰﻳﻐﯘﺭ ﺧﺎﻧﻠﯩﻘﻰ ﺩﻩﯞﺭﯨﺪﯨﻜﻰ ﺗﺎﺭﯨﺦ
ﺗﯘﺭﭘﺎﻥ ﺗﻪﯞﻩﺳﯩﮕﻪ ﻛﯚﭼﯜﭖ ﻛﻪﻟﮕﻪﻥ ﯰﻳﻐﯘﺭﻻﺭ ﻣﯩﻼﺩﯨﻴﻪ 866 - ﻳﯩﻠﻰ ﺷﯘ ﻳﻪﺭﮔﻪ ﻫﯚﻛﯜﻣﺮﺍﻧﻠﯩﻖ ﻗﯩﻠﯩﯟﺍﺗﻘﺎﻥ ﺗﯜﺑﯜﺗﻠﻪﺭﻧﻰ ﻳﻮﻗﯩﺘﯩﭗ ، ﺋﯩﺪﯨﻘﯘﺕ ﯰﻳﻐﯘﺭ ﺧﺎﻧﻠﯩﻘﯩﻨﻰ ﻗﯘﺭﺩﻯ ، ﻗﻪﺩﯨﻤﻜﻰ ﺗﯜﺭﻙ ﻳﯧﺰﯨﻘﯩﻨﯩﯔ ﯮﺭﻧﯩﻐﺎ ﻗﻪﺩﯨﻤﻜﻰ ﯰﻳﻐﯘﺭ ﻳﯧﺰﯨﻘﯩﻨﻰ ﻗﻮﻟﻼﻧﺪﻯ ، ﻣﺎﻧﻰ ﺩﯨﻨﻰ ﺳﯘﺳﻠﯩﺸﯩﭗ ، ﻧﯩﺴﺘﻮﺭﯨﻴﺎﻥ ﺩﯨﻨﻰ ﯞﻩ ﺑﯘﺩﺩﺍ ﺩﯨﻨﯩﻐﺎ ﺋﯧﺘﯩﻘﺎﺩ ﻗﯩﻠﺪﻯ . ﻫﻪﺭ ﺧﯩﻞ ﺩﯨﻨﻼﺭ ﺑﯩﺮﻟﯩﻜﺘﻪ ﻣﻪﯞﺟﯘﺕ ﺑﻮﻟﯘﭖ ﺗﯘﺭﯗﺵ ﻧﻪﺗﯩﺠﯩﺴﯩﺪﻩ ﺩﯨﻨﻼﺭ ﯪﺭﯨﺴﯩﺪﺍ ﺳﯩﯖﯩﺸﯩﺶ ﻳﯜﺯ ﺑﻪﺭﺩﻯ .
ﺋﯩﺪﯨﻘﯘﺕ ﯰﻳﻐﯘﺭ ﺧﺎﻧﻠﯩﻘﻰ ﺩﻩﯞﺭﯨﺪﯨﻜﻰ ﻗﻪﺩﯨﻤﻜﻰ ﯰﻳﻐﯘﺭ ﻳﯧﺰﯨﻘﯩﺪﺍ ﻳﯧﺰﯨﻠﻐﺎﻥ ﯬﺳﻪﺭﻟﻪﺭ ﯪﺳﺎﺳﻪﻥ ﻣﺎﻧﻰ ، ﺑﯘﺩﺩﺍ ، ﻧﯩﺴﺘﻮﺭﯨﻴﺎﻥ ﺩﯨﻨﻠﯩﺮﯨﻨﯩﯔ ﯬﻗﯩﺪﯨﻠﯩﺮﯨﮕﻪ ﯪﻻﻗﯩﺪﺍﺭ ﺑﻮﻟﻐﺎﻥ ﻫﻪﺭ ﺧﯩﻞ ﺷﻪﻛﯩﻠﺪﯨﻜﻰ ﯬﺩﻩﺑﯩﻲ ﯬﺳﻪﺭ ﯞﻩ ﺗﻪﺭﺟﯩﻤﻪ ﯬﺳﻪﺭﻟﯩﺮﯨﻨﻰ ﯲﺯ ﺋﯩﭽﯩﮕﻪ ﯪﻟﯩﺪﯗ . ﺑﯘﻧﯩﯖﺪﯨﻦ ﺑﺎﺷﻘﺎ ﻳﻪﻧﻪ ﺋﯩﺠﺘﯩﻤﺎﺋﯩﻲ ﺋﯩﻘﺘﯩﺴﺎﺩﯨﻲ ﯞﻩﺳﯩﻘﯩﻠﻪﺭ ، ﺳﯩﻴﺎﺳﯩﻲ ، ﺗﯩﻞ - ﻳﯧﺰﯨﻖ ، ﻛﺎﻟﯩﻨﺪﺍﺭﭼﯩﻠﯩﻖ ، ﺗﯩﺒﺎﺑﻪﺕ ، ﻣﯩﻠﻠﻪﺕ ﻗﺎﺗﺎﺭﻟﯩﻘﻼﺭﻏﺎ ﯪﺋﯩﺖ ﻳﺎﺩﯨﻜﺎﺭﻟﯩﻘﻼﺭﻣﯘ ﺑﺎﺭ . << ﻣﺎﺋﯩﺘﺮﻯ ﺳﯩﻤﯩﺖ >> ﺩﺭﺍﻣﯩﺴﻰ ، ﺑﯘﺩﺩﺍ ﺩﯨﻨﯩﻨﯩﯔ ﯬﯓ ﺩﻩﺳﻠﻪﭘﻜﻰ ﯬﻗﯩﺪﯨﻠﯩﺮﯨﻨﻰ ﻣﻪﺯﻣﯘﻥ ﻗﯩﻠﻐﺎﻥ << ﯪﻏﺎﻣﺎ ﺳﯘﺗﺮﺍ >> ، << ﺗﺴﺎﺳﺘﻮﻛﺎ >> ، << ﺋﯩﻜﻜﻰ ﺗﯧﻜﯩﻨﻨﯩﯔ ﻫﯧﻜﺎﻳﯩﺴﻰ >> ، << ﺳﻪﻛﻜﯩﺰ ﻳﯜﻛﻤﻪﻙ >> ، << ﺳﺎﻣﯩﺘﺴﯘ ﯪﭼﺎﺭﻧﯩﯔ ﺗﻪﺭﺟﯩﻤﯩﻬﺎﻟﻰ >> ، ﻣﺎﻧﻰ ﺩﯨﻨﯩﻨﯩﯔ ﯬﻗﯩﺪﯨﻠﯩﺮﻯ ﺑﺎﻳﺎﻥ ﻗﯩﻠﯩﻨﻐﺎﻥ << ﺋﯩﻜﻜﻰ ﻳﯩﻠﺘﯩﺰ ﻧﻮﻡ >> ، ﺗﺎﺭﯨﺨﯩﻲ ﯬﺳﻪﺭﻟﻪﺭﺩﯨﻦ << ﻗﯘﭼﯘ ﺋﯩﺪﯨﻘﯘﺕ ﺧﺎﻧﻠﯩﺮﯨﻨﯩﯔ ﺗﯚﻫﭙﻪ ﻣﻪﯕﮕﯜ ﺗﯧﺸﻰ >> ﯞﻩ << ﯮﻏﯘﺯﻧﺎﻣﻪ >>ﻟﻪﺭ ﺑﯘﻧﯩﯔ ﺩﻩﻟﯩﻠﯩﺪﯗﺭ .
2 . ﻗﺎﺭﺍﺧﺎﻧﯩﻼﺭ ﺳﯘﻻﻟﯩﺴﻰ ﺩﻩﯞﺭﯨﺪﯨﻜﻰ ﺗﺎﺭﯨﺦ
ﻗﺎﺭﺍﺧﺎﻧﯩﻼﺭ ﺳﯘﻻﻟﯩﺴﻰ ﻣﯩﻼﺩﯨﻴﻪ 932 - ﻳﯩﻠﻰ ﺋﯩﺴﻼﻡ ﺩﯨﻨﯩﻨﻰ ﺩﯙﻟﻪﺕ ﺩﯨﻨﻰ ﻗﯩﻠﯩﭗ ﺑﻪﻟﮕﯩﻠﯩﺪﻯ . ﯰﻳﻐﯘﺭ ﻗﻪﺑﯩﻠﯩﻠﯩﺮﯨﻨﯩﯔ ﺗﯩﻠﻰ ﯪﺳﺎﺱ ﻗﯩﻠﯩﻨﻐﺎﻥ << ﺧﺎﻗﺎﻧﯩﻴﻪ ﺗﯩﻠﻰ >> ( << ﻛﺎﺷﯩﻐﻪﺭ ﺗﯩﻠﻰ >> ﻳﺎﻛﻰ << ﺧﺎﻗﺎﻧﯩﻴﻪ ﺗﯜﺭﻛﭽﯩﺴﻰ >> ) ﺷﻪﻛﯩﻠﻠﻪﻧﺪﻯ . ﺋﯩﻠﮕﯩﺮﻯ ﻗﻮﻟﻼﻧﻐﺎﻥ ﻳﯧﺰﯨﻘﻼﺭﻧﯩﯔ ﯮﺭﻧﯩﻐﺎ ﯬﺭﻩﺏ ﻳﯧﺰﯨﻘﻰ ﯪﺳﺎﺳﯩﺪﯨﻜﻰ ﺧﺎﻗﺎﻧﯩﻴﻪ ﻳﯧﺰﯨﻘﻰ ﻗﻮﻟﻠﯩﻨﯩﻠﺪﻯ . ﻣﯩﻼﺩﯨﻴﻪ 10 - ﯬﺳﯩﺮﻧﯩﯔ ﯪﺧﯩﺮﯨﺪﯨﻦ ﺑﺎﺷﻼﭖ ﻗﺎﺭﺍﺧﺎﻧﯩﻼﺭ ﺳﯘﻻﻟﯩﺴﻰ ﺋﯩﺴﻼﻣﯩﻴﻪﺕ ﺩﯗﻧﻴﺎﺳﯩﺪﯨﻜﻰ ﯬﺩﻩﺑﯩﻴﺎﺕ - ﺳﻪﻧﯭﺕ ، ﭘﻪﻥ - ﻣﻪﺩﻩﻧﯩﻴﻪﺗﻨﯩﯔ ﻣﻪﺭﻛﻪﺯﻟﯩﺮﯨﺪﯨﻦ ﺑﯩﺮﯨﮕﻪ ﯪﻳﻼﻧﺪﻯ ، ﺟﯜﻣﻠﯩﺪﯨﻦ ﺗﺎﺭﯨﺨﺸﯘﻧﺎﺳﻠﯩﻘﻤﯘ ﺗﻪﺭﻩﻗﻘﯩﻲ ﻗﯩﻠﯩﭗ ﺭﻩﺳﻤﯩﻲ ﺋﯩﻠﻤﯩﻲ ﺗﻪﺗﻘﯩﻘﺎﺕ ﺳﺎﻫﻪﺳﯩﮕﻪ ﻛﯩﺮﺩﻯ .
ﺑﯘ ﺟﻪﺭﻳﺎﻧﺪﺍ ﻧﯘﺭﻏﯘﻧﻠﯩﻐﺎﻥ ﺗﺎﺭﯨﺨﺸﯘﻧﺎﺳﻼﺭ ﯞﻩ ﺗﺎﺭﯨﺨﻘﺎ ﯪﺋﯩﺖ ﯬﺳﻪﺭﻟﻪﺭ ﺑﺎﺭﻟﯩﻘﻘﺎ ﻛﻪﻟﺪﻯ . ﻣﻪﺳﯩﻠﻪﻥ ، ﻳﯜﺳﯜﭖ ﺧﺎﺱ ﻫﺎﺟﯩﭙﻨﯩﯔ << ﻗﯘﺗﺎﺩﻏﯘﺑﯩﻠﯩﻚ >> ﺩﺍﺳﺘﺎﻧﻰ ، ﻣﻪﻫﻤﯘﺕ ﻗﻪﺷﻘﻪﺭﯨﻨﯩﯔ << ﺗﯜﺭﻛﯩﻲ ﺗﯩﻠﻼﺭ ﺩﯨﯟﺍﻧﻰ >> ﻗﺎﺗﺎﺭﻟﯩﻘﻼﺭ . ﺑﯘ ﺩﻩﯞﺭﺩﻩ ﻳﻪﻧﻪ ﯪﺑﺪﯗﻏﺎﭘﭙﺎ ﺑﯩﻨﻨﯩﻲ ﻫﯜﺳﻪﻳﯩﻦ ﻗﻪﺷﻘﻪﺭﻯ ( 1083 - ؟ ) ﻗﺎﺭﺍﺧﺎﻧﯩﻼﺭ ﺳﯘﻻﻟﯩﺴﯩﻨﯩﯔ ﺗﺎﺭﯨﺨﯩﺪﯨﻦ ﯬﻳﻨﻪﻥ ﻣﻪﻟﯘﻣﺎﺕ ﺑﻪﺭﮔﯜﭼﻰ ﺑﯩﺮﺩﯨﻨﺒﯩﺮ ﯪﺳﺎﺳﯩﻲ ﻣﻪﻧﺒﻪ ﺳﺎﻧﯩﻠﯩﺪﯨﻐﺎﻥ << ﺗﺎﺭﯨﺨﯩﻲ ﻛﺎﺷﯩﻐﻪﺭ >> ﻧﺎﻣﻠﯩﻖ ﯬﺳﻪﺭﻧﻰ ، ﻣﯘﻫﻪﻣﻤﻪﺩ ﯬﻟﻜﺎﺗﯩﺐ ﺳﻪﻣﻪﺭﻗﻪﻧﺪﻯ << ﺩﯙﻟﻪﺕ ﺳﯩﻴﺎﺳﯩﺘﯩﻨﯩﯔ ﯪﺳﺎﺳﻠﯩﻖ ﯲﻟﭽﻪﻣﻠﯩﺮﻯ >> ﻧﺎﻣﻠﯩﻖ ﯬﺳﻪﺭﻧﻰ ، ﻣﻪﻫﻤﯘﺩﯨﻦ ﻣﯘﻫﻪﻣﻤﻪﺩ ﺋﯩﺒﻨﻰ ﯬﺩﻧﺎﻧﻰ << ﺗﺎﺭﯨﺨﯩﻲ ﺗﯜﺭﻛﯩﺴﺘﺎﻥ >> ﻧﺎﻣﻠﯩﻖ ﯬﺳﻪﺭﻧﻰ ﻳﺎﺯﺩﻯ ( ﯞﯦﻲ ﻟﻴﺎﯕﺘﺎﯞ : << ﻗﺎﺭﺍﺧﺎﻧﯩﻼﺭ ﺳﯘﻻﻟﯩﺴﯩﻐﺎ ﯪﺋﯩﺖ ﺗﺎﺭﯨﺨﯩﻲ ﻣﺎﺗﯧﺮﯨﻴﺎﻟﻼﺭ ، ﻫﯚﺟﺠﻪﺗﻠﻪﺭ ﯞﻩ ﯰﻻﺭﻧﯩﯔ ﺗﻪﺗﻘﯩﻖ ﻗﯩﻠﯩﻨﯩﺶ ﯬﻫﯟﺍﻟﻰ >> ، << ﺷﯩﻨﺠﺎﯓ ﯰﻧﯩﯟﯦﺮﺳﯩﺘﯧﺘﻰ ﺋﯩﻠﻤﯩﻲ ﮊﯗﺭﻧﯩﻠﻰ >> < ﺧﻪﻧﺰﯗﭼﻪ > 1982 - ﻳﯩﻞ 1 - ﺳﺎﻥ ، 44 - ﺑﻪﺕ ) .
3 . ﻳﯜﻩﻥ ﺳﯘﻻﻟﯩﺴﻰ ﺩﻩﯞﺭﯨﺪﯨﻜﻰ ﯰﻳﻐﯘﺭ ﺗﺎﺭﯨﺨﻰ
ﻗﯘﺑﻼﻳﺨﺎﻥ ﻣﯩﻼﺩﯨﻴﻪ 1279 - ﻳﯩﻠﻰ ﻳﯜﻩﻥ ﺳﯘﻻﻟﯩﺴﯩﻨﻰ ﻗﯘﺭﺩﻯ . ﻟﯧﻜﯩﻦ ﯰ ، ﻣﻮﯕﻐﯘﻝ ﺧﺎﻧﻠﯩﻘﯩﻐﺎ ﯮﺧﺸﺎﺷﻼ ، ﯮﺭﺗﺎﻕ ﺋﯩﻘﺘﯩﺴﺎﺩ ﯞﻩ ﻣﻪﺩﻩﻧﯩﻴﻪﺕ ﯪﺳﺎﺳﯩﻐﺎ ﺋﯩﮕﻪ ﺑﻮﻟﻤﯩﻐﺎﻥ ﺩﯙﻟﻪﺕ ﺋﯩﺪﻯ . ﻣﻮﯕﻐﯘﻟﻼﺭ ﯲﺯﯨﻨﯩﯔ ﻛﯧﯖﻪﻳﻤﯩﭽﯩﻠﯩﻚ ﻧﯩﻴﯩﺘﯩﻨﻰ ﯬﻣﻪﻟﮕﻪ ﯪﺷﯘﺭﯗﺵ ﯴﭼﯜﻥ ﺋﯩﻠﻐﺎﺭ ﻣﯩﻠﻠﻪﺗﻠﻪﺭﻧﯩﯔ ﭘﻪﻥ - ﻣﻪﺩﻩﻧﯩﻴﯩﺘﯩﻨﻰ ﻗﻮﺑﯘﻝ ﻗﯩﻠﯩﺸﻘﺎ ﻣﻪﺟﺒﯘﺭ ﺑﻮﻟﯘﭖ ، ﯲﺯ ﻫﯚﻛﯜﻣﺮﺍﻧﻠﯩﻘﯩﺪﯨﻜﻰ ﺧﻪﻟﻘﻠﻪﺭﻧﯩﯔ ﺋﯩﻠﻐﺎﺭ ﭘﻪﻥ - ﻣﻪﺩﻩﻧﯩﻴﯩﺘﯩﻨﻰ ﻗﻮﺑﯘﻝ ﻗﯩﻠﺪﻯ ( ﯪﺑﻠﯩﺰ ﻣﯘﻫﻪﻣﻤﻪﺩ ﺳﺎﻳﺮﺍﻣﻰ : << ﻳﯜﻩﻥ ﺳﯘﻻﻟﯩﺴﻰ ﺩﻩﯞﺭﯨﺪﻩ ﯲﺗﻜﻪﻥ ﻣﻪﺷﻬﯘﺭ ﯰﻳﻐﯘﺭ ﺷﻪﺧﺴﻠﯩﺮﻯ >> ، ﺷﯩﻨﺠﺎﯓ ﺧﻪﻟﻖ ﻧﻪﺷﺮﯨﻴﺎﺗﻰ 1991 - ﻳﯩﻠﻰ ﻧﻪﺷﺮﻯ ، 6 - ﺑﻪﺕ ) ، ﺑﻮﻟﯘﭘﻤﯘ ﯰﻳﻐﯘﺭ ﺯﯨﻴﺎﻟﯩﻴﻠﯩﺮﯨﺪﯨﻦ ﻛﻪﯓ ﻛﯚﻟﻪﻣﺪﻩ ﭘﺎﻳﺪﯨﻼﻧﺪﻯ . ﺑﯘ ﺩﻩﯞﺭﺩﯨﻜﻰ ﯰﻳﻐﯘﺭ ﺯﯨﻴﺎﻟﯩﻴﻠﯩﺮﻯ ﻳﯜﻩﻥ ﺳﯘﻻﻟﯩﺴﯩﻨﯩﯔ ﻫﺎﻛﯩﻤﯩﻴﻪﺕ ﯮﺭﮔﺎﻧﻠﯩﺮﻯ ﯞﻩ ﻣﻪﺩﻩﻧﯩﻴﻪﺕ ﯪﭘﭙﺎﺭﺍﺗﻠﯩﺮﯨﺪﺍ ﻳﯘﻗﯩﺮﻯ ﻣﻪﻧﺴﻪﭖ ﯞﻩ ﯪﻟﯩﻲ ﻣﻪﺭﺗﯩﯟﻩ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺋﯩﺸﻠﻪﭖ ، ﻳﯜﻩﻥ ﺳﯘﻻﻟﯩﺴﻰ ﻣﻪﺩﻩﻧﯩﻴﯩﺘﯩﮕﻪ ﺯﻭﺭ ﺗﯚﻫﭙﯩﻠﻪﺭﻧﻰ ﻗﻮﺷﺘﻰ . ﺷﻪﻣﺴﯩﺪﯨﻦ ( 1277 - 1351 ) ﯬﻳﻨﻰ ﺯﺍﻣﺎﻧﺪﯨﻜﻰ ﺋﯩﺠﺘﯩﻤﺎﺋﯩﻲ ﺗﺎﺭﯨﺨﯩﻲ ﯬﻫﯟﺍﻟﻼﺭﻧﻰ ﺗﻪﺗﻘﯩﻖ ﻗﯩﻠﯩﭗ << ﭼﯧﻦ ﯬﻳﺰﯗﯓ ﺗﻮﻏﺮﯨﺴﯩﺪﺍ ﺧﺎﺗﯩﺮﻩ >> ، << ﺟﯧﯖﺪﺍ ﻳﯩﻠﻠﯩﺮﯨﺪﯨﻜﻰ ﯞﻩﺯﯨﺮﻟﻪﺭﻧﯩﯔ ﺗﻪﺭﺟﯩﻤﯩﻬﺎﻟﻰ >> ، << ﻏﻪﺭﺑﯩﻲ ﻳﯘﺭﺗﻠﯘﻕ ﻳﺎﺕ ﺗﺎﺋﯩﭙﯩﻠﻪﺭﻧﯩﯔ ﺗﻪﺭﺟﯩﻤﯩﻬﺎﻟﻰ >> ، << ﻏﻪﺭﺑﺘﯩﻜﻰ ﯬﻟﻠﻪﺭﻧﯩﯔ ﺧﻪﺭﯨﺘﯩﻠﯩﻚ ﺗﻪﭘﺴﯩﺮﺍﺗﻰ >> ، << ﺟﯩﻨﻴﺎﯕﻨﯩﯔ ﺗﻪﺑﯩﺌﯩﻲ ﺷﺎﺭﺍﺋﯩﺘﻰ ﻫﻪﻗﻘﯩﺪﻩ >> ، << ﺩﯗﯕﻴﺎﯓ ﺗﻪﭘﺴﯩﺮﺍﺗﯩﻨﯩﯔ ﺩﺍﯞﺍﻣﻰ >> ﻗﺎﺗﺎﺭﻟﯩﻖ ﺗﺎﺭﯨﺨﯩﻲ ﯬﺳﻪﺭﻟﻪﺭﻧﻰ ﻳﺎﺯﺩﻯ . ﻗﺎﯕﻠﻰ ﺗﻮﻗﺪﯗ ﯮﺭﺩﯨﻨﯩﯔ ﭘﻪﺭﻣﺎﻧﻰ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﻣﯩﻼﺩﯨﻴﻪ 1343 _ 1345 - ﻳﯩﻠﻠﯩﺮﻯ ﺗﺎﺭﯨﺨﺸﯘﻧﺎﺱ ﺳﺎﺭﺍﺑﺎﻧﻰ ﯞﻩ ﺳﺎﻛﻴﺎ ﻗﺎﻳﺎ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺑﯩﺮﻟﯩﻜﺘﻪ << ﻟﻴﺎﯞ ﺳﯘﻻﻟﯩﺴﻰ ﺗﺎﺭﯨﺨﻰ >> ، << ﺟﯩﻦ ﺳﯘﻻﻟﯩﺴﻰ ﺗﺎﺭﯨﺨﻰ >> ، << ﺳﯘﯓ ﺳﯘﻻﻟﯩﺴﻰ ﺗﺎﺭﯨﺨﻰ >>ﻧﻰ ﻳﯧﺰﯨﺸﻘﺎ ﻣﻪﺳﯱﻝ ﺑﻮﻟﺪﻯ ، ﯰ ﻣﺎﺗﯧﺮﯨﻴﺎﻝ ﻣﻪﻧﺒﻪﺳﻰ ﺗﯧﭙﯩﺶ ، ﺗﯜﺭﮔﻪ ﯪﻳﺮﯨﺶ ، ﺳﯧﻠﯩﺸﺘﯘﺭﯗﺵ ، ﻳﯧﺰﯨﺶ ، ﺗﻪﻫﺮﯨﺮﻟﻪﺵ ﻗﺎﺗﺎﺭﻟﯩﻖ ﺑﯩﺮ ﻗﺎﺗﺎﺭ ﻣﯘﺭﻩﻛﻜﻪﭖ ﺋﯩﺸﻼﺭﻧﻰ ﺑﯩﯟﺍﺳﯩﺘﻪ ﺋﯩﺸﻠﯩﺪﻯ . ﺟﺎﻣﺎﻟﯩﺪﺩﯨﻦ 1288 - ﻳﯩﻠﻰ ﻗﯘﺑﻼﻳﺨﺎﻧﻨﯩﯔ ﻗﻮﻟﻠﯩﺸﻰ ﺑﯩﻠﻪﻥ << ﻳﯜﻩﻥ ﺳﯘﻻﻟﯩﺴﻰ ﺩﻩﯞﺭﯨﺪﯨﻜﻰ ﺑﯜﻳﯜﻙ ﺑﯩﺮﻟﯩﻚ ﺗﻪﭘﺴﯩﺮﺍﺗﻰ >> ﻧﺎﻣﻠﯩﻖ ﺗﺎﺭﯨﺨﯩﻲ ﺟﯘﻏﺮﺍﭘﯩﻴﯩﻠﯩﻚ ﺗﻪﭘﺴﯩﺮﺍﺗﻼﺭ ﯪﺳﺎﺱ ﻗﯩﻠﯩﻨﻐﺎﻥ ﻗﯩﺴﺘﯘﺭﻣﺎ ﺭﻩﺳﯩﻤﻠﯩﻚ ﻛﯩﺘﺎﺏ ﻳﯧﺰﯨﺸﻘﺎ ﻛﯩﺮﯨﺸﯩﭗ ، ﻣﯩﻼﺩﯨﻴﻪ 1303 - ﻳﯩﻠﻰ 600 ﻗﯩﺴﯩﻢ ، 1300 ﺟﯩﻠﺪﻟﯩﻖ ﻛﯩﺘﺎﺑﻨﻰ ﯞﯗﺟﯘﺩﻗﺎ ﻛﻪﻟﺘﯜﺭﺩﻯ .
4 . ﭼﺎﻏﺎﺗﺎﻱ ﺩﻩﯞﺭﯨﺪﯨﻜﻰ ﺗﺎﺭﯨﺦ
ﭼﺎﻏﺎﺗﺎﻱ ﺩﻩﯞﺭﯨﺪﻩ ﺧﺎﻧﻠﯩﻘﻼﺭ ﺗﻪﯞﻩﺳﯩﺪﻩ ﻳﺎﺷﺎﻳﺪﯨﻐﺎﻥ ﯬﺭﻩﺏ ، ﭘﺎﺭﺱ ، ﻣﻮﯕﻐﯘﻝ ﻗﺎﺗﺎﺭﻟﯩﻖ ﻣﯩﻠﻠﻪﺕ ﯞﻩ ﻗﻮﯞﻣﻼﺭ ﺗﯜﺭﻛﻠﻪﺷﺘﻰ . ﻳﻪﺭﻟﯩﻚ ﺗﯜﺭﻛﯩﻲ ﺗﯩﻞ ( ﯰﻳﻐﯘﺭ ﺗﯩﻠﻰ ) ﯪﺳﺎﺱ ﻗﯩﻠﯩﻨﯩﭗ ، ﯬﺭﻩﺏ ، ﭘﺎﺭﺱ ، ﻣﻮﯕﻐﯘﻝ ﺗﯩﻠﻠﯩﺮﯨﺪﯨﻦ ﻧﯘﺭﻏﯘﻥ ﺋﯧﻠﯧﻤﯧﻨﺘﻼﺭ ﻗﻮﺑﯘﻝ ﻗﯩﻠﯩﻨﺶ ﻧﻪﺗﯩﺠﯩﺴﯩﺪﻩ << ﭼﺎﻏﺎﺗﺎﻱ ﺗﯩﻠﻰ >> ﺩﻩﻳﺪﯨﻐﺎﻥ ﺑﯩﺮ ﺧﯩﻞ ﯬﺩﻩﺑﯩﻲ ﺗﯩﻞ ﺷﻪﻛﯩﻠﻠﻪﻧﺪﻯ . ﯰﻳﻐﯘﺭ ﺗﺎﺭﯨﺨﺸﯘﻧﺎﺳﻠﯩﻘﻰ ﻗﺎﺭﺍﺧﺎﻧﯩﻼﺭ ﺳﯘﻻﻟﯩﺴﯩﺪﻩ ﺷﻪﻛﯩﻠﻠﻪﻧﮕﻪﻥ ﺗﺎﺭﯨﺨﺸﯘﻧﺎﺳﻠﯩﻘﻘﺎ ﺋﯩﺠﺎﺩﯨﻲ ﯞﺍﺭﯨﺴﻠﯩﻖ ﻗﯩﻠﯩﭗ ، ﺟﯘﺵ ﯰﺭﯗﭖ ﺭﺍﯞﺍﺟﻼﻧﺪﻯ .
ﺟﺎﻣﺎﻝ ﻗﺎﺭﺷﻰ ﻗﺎﺭﺍﺧﺎﻧﯩﻼﺭ ﺳﯘﻻﻟﯩﺴﻰ ﯞﻩ ﭼﺎﻏﺎﺗﺎﻱ ﺩﻩﯞﺭﯨﻨﻰ ﺗﻪﺗﻘﯩﻖ ﻗﯩﻠﯩﺸﺘﺎ ﻣﯘﻫﯩﻢ ﯬﻫﻤﯩﻴﻪﺗﻜﻪ ﺋﯩﮕﻪ ﯬﺳﻪﺭ _ << ﺳﯘﺭﺍﻫ ﻟﯘﻏﯩﺘﻰ >>ﻧﻰ ﺭﻭﻳﺎﭘﻘﺎ ﭼﯩﻘﺎﺭﺩﻯ . ﺳﯜﺭﯨﻴﯩﻨﯩﯔ ﺩﻩﻣﻪﺷﯩﻖ ﺷﻪﻫﯩﺮﯨﺪﻩ ﺗﯘﻏﯘﻟﯘﭖ ، ﺳﻪﻛﻜﯩﺰ ﻳﯧﺸﯩﺪﯨﻦ ﺑﺎﺷﻼﭖ ﺳﻪﻣﻪﺭﻗﻪﻧﺪﺗﻪ ﻳﺎﺷﯩﻐﺎﻥ ﺋﯩﺒﻨﻰ ﻣﯘﻫﻪﻣﻤﻪﺩ ﯬﺭﻩﺑﺸﺎﻫ ( 1392 - 1450 ) << ﯪﺟﺎﻳﯩﺒﯘﻝ ﻣﻪﻓﺘﯘﺭﺧﻰ ﻧﺎﯞﺍﺋﯩﺒﯘﻝ ﺗﯧﻤﯘﺭ >> ﻧﺎﻣﻠﯩﻖ ﯬﺳﻪﺭﻧﻰ ، ﻣﺎﯞﺍﺭﺍﯰﻧﻨﻪﻫﯩﺮﺩﻩ ﻳﺎﺷﯩﻐﺎﻥ ﺳﯜﺭﯨﻴﯩﻠﯩﻚ ﻧﯩﺰﺍﻣﯩﺪﯨﻦ ﺷﺎﻣﻰ 1404 - ﻳﯩﻠﻰ << ﺳﻪﻓﻪﺭﻧﺎﻣﻪﺋﯩﻲ ﺗﯧﻤﯘﺭ >> ﻧﺎﻣﻠﯩﻖ ﯬﺳﻪﺭﻧﻰ ، ﺷﻪﺭﯨﻔﯩﺪﯨﻦ ﯬﻟﻰ ﻳﻪﺯﺩﻯ 1425 - ﻳﯩﻠﻰ << ﺯﻩﻓﻪﺭﻧﺎﻣﻪ >> ﻧﺎﻣﻠﯩﻖ ﯬﺳﻪﺭﻧﻰ ، ﻫﺎﭘﯩﺰ ﯬﺑﺮﯗ << ﺯﯗﺑﺪﻩﺗﯘﻝ ﺗﻪﯞﺍﺭﯨﺦ >> ﻧﺎﻣﻠﯩﻖ ﯬﺳﻪﺭﻧﻰ ، ﺳﻪﻣﻪﺭﻗﻪﻧﺪﻟﯩﻚ ﯪﺑﺪﯗﺭﺍﺯﺯﺍﻕ << ﻣﻪﺗﻠﻪﯰﺳﺴﻪ ﺋﯩﺪﻩﻳﯩﻦ ﯞﻩ ﻣﻪﺟﻤﯘﯬﻝ ﺑﻪﻫﺮﻩﻳﯩﻦ >> ﻧﺎﻣﻠﯩﻖ ﯬﺳﻪﺭﻧﻰ ، ﯰﻳﻐﯘﺭ ﺑﺎﺧﺸﻰ << ﺗﺎﺭﯨﺨﯩﻲ ﺧﺎﻧﯩﻴﻪ >> ﻧﺎﻣﻠﯩﻖ ﯬﺳﻪﺭﻧﻰ ﻳﺎﺯﺩﻯ .
5 . ﺳﻪﺋﯩﺪﯨﻴﻪ ﺧﺎﻧﻠﯩﻘﻰ ﺩﻩﯞﺭﯨﺪﯨﻜﻰ ﺗﺎﺭﯨﺦ
ﺑﯘ ﺩﻩﯞﺭﺩﻩ ﻧﯘﺭﻏﯘﻧﻠﯩﻐﺎﻥ ﺗﺎﺭﯨﺨﺸﯘﻧﺎﺳﻼﺭ ﯞﻩ ﺗﺎﺭﯨﺨﯩﻲ ﯬﺳﻪﺭﻟﻪﺭ ﺑﺎﺭﻟﯩﻘﻘﺎ ﻛﯧﻠﯩﭗ ، ﺳﻪﺋﯩﺪﯨﻴﻪ ﺧﺎﻧﻠﯩﻘﯩﻨﯩﯔ ﺗﺎﺭﯨﺨﯩﻨﻰ ﯬﻛﺲ ﯬﺗﺘﯜﺭﺩﻯ . ﻣﯩﺮﺯﺍ ﻫﻪﻳﺪﻩﺭ ﻛﻮﺭﺍﮔﺎﻧﻰ ( 1499 - 1551 ) 1547 - ﻳﯩﻠﻰ ﭘﺎﺭﺱ ﺗﯩﻠﯩﺪﺍ ﺋﯩﻜﻜﻰ ﺗﻮﻣﻠﯘﻕ ﺗﺎﺭﯨﺨﯩﻲ ﯬﺳﻪﺭ ﻳﯧﺰﯨﭗ ، 200 ﻳﯩﻠﻐﺎ ﻳﯧﻘﯩﻦ ﺗﺎﺭﯨﺨﻨﻰ ﻳﻮﺭﯗﺗﯘﭖ ﺑﻪﺭﺩﻯ . ﻧﺎﻣﻪﻟﯘﻡ ﯪﭘﺘﻮﺭ 1545 - ﻳﯩﻠﻰ << ﺗﺎﺭﯨﺨﻨﺎﻣﻪﺋﯩﻲ ﯪﺑﺪﯗﺭﻩﺷﯩﺪﺧﺎﻥ >> ﻧﺎﻣﻠﯩﻖ ﺗﺎﺭﯨﺨﯩﻲ ﯬﺳﻪﺭﻧﻰ ، ﻣﯘﻫﻪﻣﻤﻪﺩ ﺋﯩﯟﻩﺯ 1603 - ﻳﯩﻠﻰ << ﺗﻪﺯﻛﯩﺮﻩﺋﯩﻲ ﻣﻪﺧﺪﯗﻡ ﯬﺯﻩﻡ ﯞﻩ ﺧﻮﺟﺎ ﺋﯩﺴﻬﺎﻕ ﯞﻩﻟﻰ >> ﻧﺎﻣﻠﯩﻖ ﺗﺎﺭﯨﺨﯩﻲ ﯬﺳﻪﺭﻧﻰ ، ﻧﺎﻣﻪﻟﯘﻡ ﯪﭘﺘﻮﺭ 1627 - ﻳﯩﻠﻰ << ﺗﻪﺯﻛﯩﺮﻩﺋﯩﻲ ﯪﺑﺪﯗﺭﻩﺷﯩﺪﺧﺎﻥ >>ﻧﻰ ، ﺷﺎﻫ ﻣﻪﻫﻤﯘﺩ ﺟﻮﺭﺍﺱ ( 1627 - 1696 ) 1672 _ 167 - ﻳﯩﻠﻠﯩﺮﻯ ﭘﺎﺭﺱ ﺗﯩﻠﯩﺪﺍ << ﺗﺎﺭﯨﺨﯩﻲ ﺷﺎﻫ ﻣﻪﻫﻤﯘﺩ ﺟﻮﺭﺍﺱ >>ﻧﻰ ، 1686 - ﻳﯩﻠﻰ ﭘﺎﺭﺱ ﺗﯩﻠﯩﺪﺍ << ﺗﺎﺭﯨﺨﯩﻲ ﺭﻩﺷﯩﺪﻯ ﺯﻩﻳﻠﻰ >> ﻧﺎﻣﻠﯩﻖ ﯬﺳﻪﺭﻧﻰ ، 1696 - ﻳﯩﻠﻰ ﭘﺎﺭﺱ ﺗﯩﻠﯩﺪﺍ << ﺗﻪﻟﻪﭘﻜﺎﺭﻻﺭ ﻧﻪﺳﻪﺑﻨﺎﻣﯩﺴﻰ >> ﺩﯦﮕﻪﻥ ﯬﺳﻪﺭﻧﻰ ﻳﺎﺯﺩﻯ . ﻧﺎﻣﻪﻟﯘﻡ ﺑﯩﺮ ﯪﭘﺘﻮﺭ ﯪﺑﺪﯗﺭﻩﺷﯩﺪﺧﺎﻥ ﺩﻩﯞﺭﯨﺪﻩ ﻳﻪﻛﻪﻧﮕﻪ ﻛﻪﻟﮕﻪﻥ ﺧﻮﺟﺎ ﻣﯘﻫﻪﻣﻤﻪﺩ ﺷﯧﺮﯨﭗ ﻗﺎﺗﺎﺭﻟﯩﻘﻼﺭﻧﯩﯔ ﯬﻫﯟﺍﻟﻰ ﺑﺎﻳﺎﻥ ﻗﯩﻠﯩﻨﻐﺎﻥ << ﯬﯞﻟﯩﻴﺎﻻﺭﻧﯩﯔ ﻛﺎﺗﺘﯩﻠﯩﺮﻯ ﯞﻩ ﺭﻩﻫﺒﻪﺭﻟﯩﺮﻯ >> ﺩﯦﮕﻪﻥ ﺗﻪﺯﻛﯩﺮﯨﻨﻰ ﻳﯧﺰﯨﭗ ﭼﯩﻘﺘﻰ .
6 . ﺧﻮﺟﯩﻼﺭ ﺩﻩﯞﺭﯨﺪﯨﻜﻰ ﺗﺎﺭﯨﺦ
ﻣﯩﻼﺩﯨﻴﻪ 1678 - ﻳﯩﻠﻰ ﺧﻮﺟﺎ ﻫﯩﺪﺍﻳﯩﺘﯘﻟﻼ ﺟﯘﯕﻐﺎﺭ ﺧﺎﻧﻠﯩﻘﯩﻨﯩﯔ ﻫﻪﺭﺑﯩﻲ ﻳﺎﺭﺩﯨﻤﯩﮕﻪ ﺗﺎﻳﯩﻨﯩﭗ ﺳﻪﺋﯩﺪﯨﻴﻪ ﺧﺎﻧﻠﯩﻘﯩﻨﻰ ﯪﻏﺪﯗﺭﯗﭖ ﺗﺎﺷﻼﭖ ، ﺩﯨﻦ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﻫﺎﻛﯩﻤﯩﻴﻪﺕ ﺑﯩﺮﻟﻪﺷﺘﯜﺭﯛﻟﮕﻪﻥ ﺧﻮﺟﯩﻼﺭ ﺧﺎﻧﻠﯩﻘﻰ ( 1678 - 1759 )ﻧﻰ ﻗﯘﺭﺩﻯ ، ﺋﯩﺸﻘﯩﻴﻪ ﯞﻩ ﺋﯩﺴﻬﺎﻗﯩﻴﻪ ﺩﻩﭖ ﺑﯚﻟﯜﻧﮕﻪﻥ ﺗﻪﺳﻪﯞﯞﯗﭘﭽﯩﻼﺭ ﯲﺯ ﯪﺭﺍ ﯪﻟﻤﯩﺸﯩﭗ ﻫﺎﻛﯩﻤﯩﻴﻪﺕ ﻳﯜﺭﮔﯜﺯﺩﻯ . ﺗﻪﺳﻪﯞﯞﯗﭘﭽﯩﻼﺭﻧﯩﯔ ﻫﻮﻗﯘﻕ ﺗﺎﻟﯩﺸﯩﺶ ﻛﯜﺭﻩﺷﻠﯩﺮﻯ ﯰﻳﻐﯘﺭ ﺟﻪﻣﺌﯩﻴﯩﺘﯩﻨﯩﯔ ﺋﯩﻘﺘﯩﺴﺎﺩﯨﻨﻰ ﺋﯧﻐﯩﺮ ﺩﻩﺭﯨﺠﯩﺪﻩ ﯞﻩﻳﺮﺍﻥ ﻗﯩﻠﺪﻯ . ﯰﻳﻐﯘﺭ ﺟﻪﻣﺌﯩﻴﯩﺘﻰ ﭼﺎﻙ - ﭼﯧﻜﯩﺪﯨﻦ ﺑﯚﻟﯜﻧﺪﻯ ، ﺋﯩﺠﺘﯩﻤﺎﺋﯩﻲ ﻗﯘﺭﯗﻟﻤﺎ ﯞﻩ ﻣﻪﺩﻩﻧﯩﻴﻪﺕ ﻧﺎﺑﯘﺕ ﺑﻮﻟﺪﻯ ، ﺧﻪﻟﻖ ﺗﯘﺭﻣﯘﺷﻰ ﻧﺎﭼﺎﺭﻻﺷﺘﻰ . ﺧﻪﻟﻘﺘﻪ ﻧﺎﺭﺍﺯﯨﻠﯩﻖ ، ﻗﺎﺭﺷﯩﻠﯩﻖ ﻛﯜﭼﯩﻴﯩﭗ ، ﺋﯩﺠﺘﯩﻤﺎﺋﯩﻲ ﻣﯘﻗﯩﻤﻠﯩﻖ ، ﺋﯩﻨﺎﻗﻠﯩﻖ ﯞﻩ ﺗﻪﺭﻩﻗﻘﯩﻴﺎﺕ ﺋﯩﺴﺘﯩﻜﻰ ﺗﯘﻏﯘﻟﺪﻯ . ﺑﯘﻧﯩﯔ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺑﯩﺮ ﻗﯩﺴﯩﻢ ﺋﯩﻠﻐﺎﺭ ﭘﯩﻜﯩﺮﻟﯩﻚ ﻛﯩﺸﯩﻠﻪﺭ ﺑﺎﺵ ﻛﯚﺗﯜﺭﯛﭖ ﭼﯩﻘﯩﭗ ، ﺑﯘ ﺗﺎﺭﯨﺨﻨﻰ ﺗﻪﺯﻛﯩﺮﻩ ﺷﻪﻛﻠﯩﺪﻩ ﯬﻛﺲ ﯬﺗﺘﯜﺭﺩﻯ . ﻣﻪﺳﯩﻠﻪﻥ : ﻣﯘﻫﻪﻣﻤﻪﺩ ﺳﯩﺪﯨﻖ ﺯﻩﻟﯩﻠﻰ ( 1676 - 1746 ) ﻣﯩﻼﺩﯨﻴﻪ 1720 - ﻳﯩﻠﻰ << ﺳﻪﭘﻪﺭﻧﺎﻣﻪ >> ، 1742 - ﻳﯩﻠﻰ << ﺗﻪﺯﻛﯩﺮﻩﺋﯩﻲ ﺧﻮﺟﺎ ﻣﯘﻫﻪﻣﻤﻪﺩ ﺷﯧﺮﯨﭗ ﺑﯘﺯﺭﯗﻛﯟﺍﺭ >> ، << ﺗﻪﺯﻛﯩﺮﻩﺋﯩﻲ ﭼﯩﻠﺘﻪﻥ >> ﺩﯦﮕﻪﻧﺪﻩﻙ ﺗﺎﺭﯨﺨﯩﻲ ﯬﺳﻪﺭﻟﻪﺭﻧﻰ ، ﻣﯩﺮﺧﺎﻟﯩﺪﯨﻦ ﻛﺎﺗﯩﭗ ﻣﻮﻟﻼ ﻛﯩﭽﯩﻚ ﻳﻪﺭﻛﻪﻧﺪﻯ 1730 - ﻳﯩﻠﻰ << ﻫﯩﺪﺍﻳﻪﺗﻨﺎﻣﻪ >> ( << ﺗﻪﺯﻛﯩﺮﻩﺋﯩﻲ ﻫﯩﺪﺍﻳﻪﺕ >> ﻳﺎﻛﻰ << ﺗﻪﺯﻛﯩﺮﻩﺋﯩﻲ ﺧﻮﺟﺎ ﯪﭘﯫﻕ >> ) ﺩﯦﮕﻪﻥ ﯬﺳﻪﺭﻧﻰ ، ﻧﺎﻣﻪﻟﯘﻡ ﯪﭘﺘﻮﺭ << ﺗﻪﺯﻛﯩﺮﻩﺋﯩﻲ ﻣﻪﯞﻻﻧﻪ ﯬﺭﺷﯩﺪﯨﻦ ﯞﻩﻟﻰ >> ﺩﯦﮕﻪﻥ ﯬﺳﻪﺭﻧﻰ ﻳﺎﺯﺩﻯ .
7 . ﻣﺎﻧﺠﯘﻻﺭ ﺩﻩﯞﺭﯨﺪﯨﻜﻰ ﺗﺎﺭﯨﺦ
ﺑﯘ ﺩﻩﯞﺭ ﭼﯩﯔ ﺳﯘﻻﻟﯩﺴﻰ ﭼﻮﯓ - ﻛﯩﭽﯩﻚ ﺧﻮﺟﯩﻼﺭﻧﻰ ﻣﻪﻏﻠﯘﭖ ﻗﯩﻠﯩﭗ ، ﺷﯩﻨﺠﺎﯕﻨﻰ ﺑﯩﺮﻟﯩﻜﻜﻪ ﻛﻪﻟﺘﯜﺭﮔﻪﻧﺪﯨﻦ ﺗﺎﺭﺗﯩﭗ ، ﺷﯩﻨﺨﻪﻱ ﺋﯩﻨﻘﯩﻼﺑﯩﻨﯩﯔ ﺗﻪﺳﯩﺮﻯ ﺷﯩﻨﺠﺎﯕﻐﺎ ﻳﯧﺘﯩﭗ ﻛﻪﻟﮕﻪﻧﮕﻪ ﻗﻪﺩﻩﺭ ﺑﻮﻟﻐﺎﻥ 153 ﻳﯩﻠﻠﯩﻖ ﺗﺎﺭﯨﺨﻨﻰ ﯲﺯ ﺋﯩﭽﯩﮕﻪ ﯪﻟﯩﺪﯗ .
ﺑﯘ ﺩﻩﯞﺭﺩﻩ ﯰﻳﻐﯘﺭ ﻣﻪﺩﻩﻧﯩﻴﯩﺘﻰ ﯬﻧﯭﻧﯩﯟﻯ ﻣﻪﺩﻩﻧﯩﻴﻪﺕ ﯪﺳﺎﺳﯩﺪﺍ ﯞﻩ ﻳﻪﺭﻟﯩﻚ ﻗﻮﺭﭼﺎﻕ ﻫﯚﻛﯜﻣﺮﺍﻧﻼﺭ ﺗﻪﺑﯩﻘﯩﺴﯩﺪﯨﻜﻰ ﺑﯩﺮ ﻗﯩﺴﯩﻢ ﯰﻗﯘﻣﯘﺷﻠﯘﻕ ﺯﺍﺗﻼﺭ ﯞﻩ ﯬﻣﻪﻟﺪﺍﺭﻻﺭﻧﯩﯔ ﯬﻳﻨﻰ ﺩﻩﯞﺭﺩﯨﻜﻰ ﻳﺎﺯﻏﯘﭼﻰ ، ﺷﺎﺋﯩﺮ ، ﺳﻪﻧﯭﺗﻜﺎﺭ ، ﯪﻟﯩﻢ ﯞﻩ ﻣﯘﺗﻪﭘﻪﻛﻜﯘﺭﻻﺭﻧﯩﯔ ﺋﯩﺠﺎﺩﯨﻲ ﺧﯩﺰﻣﯩﺘﯩﻨﻰ ﻗﻮﻟﻠﯩﺸﻰ ﯪﺭﻗﯩﺴﯩﺪﺍ ﺭﺍﯞﺍﺟﻼﻧﺪﻯ . ﺗﺎﺭﯨﺨﭽﯩﻼﺭ ﯲﺯ ﺩﻩﯞﺭﯨﻨﻰ ﯞﻩ ﺋﯩﻠﮕﯩﺮﯨﻜﻰ ﺩﻩﯞﺭﻧﻰ ﺗﺎﺭﯨﺨﯩﻲ ﯞﻩ ﺑﻪﺩﯨﺌﯩﻲ ﻳﻮﻝ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﯬﻛﺲ ﯬﺗﺘﯜﺭﺩﻯ . ﺑﯘ ﺩﻩﯞﺭﺩﻩ ﻣﻮﻟﻼ ﻧﯩﻴﺎﺯ << ﺗﻪﺯﻛﯩﺮﻩﺋﯩﻲ ﺯﻩﺑﯩﺒﯘﻟﻼ >> ﺩﯦﮕﻪﻥ ﺩﺍﺳﺘﺎﻧﻨﻰ ، ﻗﺎﺳﯩﻤﻰ << ﺗﻪﺯﻛﯩﺮﻩﺋﯩﻲ ﯪﺭﺳﻼﻧﺨﺎﻥ >>ﻧﻰ ، ﻣﻮﻟﻼﻫﺎﺟﻰ << ﺗﻪﺯﻛﯩﺮﻩﺗﯘﻝ ﺑﯘﻏﺮﺍﺧﺎﻥ >>ﻧﻰ ، ﻣﻮﻟﻼ ﻣﯩﺮﺳﺎﻟﯩﻬ ﻛﺎﺷﯩﻐﻪﺭﻯ << ﭼﯩﯖﮕﯩﺰﻧﺎﻣﻪ >>ﻧﻰ ، ﻣﯘﻫﻪﻣﻤﻪﺩ ﯪﺑﺪﯗﻝ ﯬﻟﻰ ﻗﻪﺷﻘﻪﺭﻯ << ﺗﻪﺯﻛﯩﺮﻩﺋﯩﻲ ﻫﻪﺯﺭﻩﺕ ﻣﻮﻟﻼﻡ >>ﻧﻰ ، ﻣﯘﻫﻪﻣﻤﻪﺩ ﻧﯩﻴﺎﺯ ﯪﺑﺪﯗﻏﻮﭘﯘﺭﺑﻪﮒ << ﻗﯩﺴﺴﻪﺳﯘﻝ ﻏﻪﺭﺍﻳﯩﺐ >>ﻧﻰ ، ﻣﯘﻫﻪﻣﻤﻪﺩ ﺗﯚﻣﯜﺭ ﻗﺎﺭﺍﻗﺎﺷﻰ << ﺗﻪﺯﻛﯩﺮﻩﺗﯘﻝ ﺭﯨﺸﺎﺩ >>ﻧﻰ ، ﻣﻮﻟﻼ ﻳﺎﻗﯘﭖ ﺑﯩﻨﻨﻰ ﯲﻣﻪﺭ ﻗﻪﺷﻘﻪﺭﻯ << ﺷﻪﺟﻪﺭﻩﺋﯩﻲ ﺑﯘﺯﺭﯗﻛﯟﺍﺭ >>ﻧﻰ ، ﺗﻪﻟﻪﺑﻰ << ﺗﺎﺭﯨﺨﯩﻲ ﯞﺍﻗﯩﯭﺋﯩﻲ ﻛﺎﺷﯩﻐﻪﺭ >>ﻧﻰ ، ﯪﺭﺯﯗ ﻣﯘﻫﻪﻣﻤﻪﺩ 1767 - ﻳﯩﻠﻰ << ﺋﯩﺴﻼﻣﻨﺎﻣﻪ >> ﺩﯦﮕﻪﻥ ﺩﺍﺳﺘﺎﻧﻨﻰ ، ﯬﻳﻤﻪﻥ << ﺩﯦﻬﻘﺎﻧﻼﺭ ﺗﻮﻏﺮﯨﺴﯩﺪﺍ >>ﻧﻰ ، ﻣﻪﻫﻤﯘﺩ ﯪﺑﺪﯗﻝ ﯪﻟﯩﻢ ﻣﻮﻟﻼ << ﺋﯩﺴﻼﻡ ﻛﯩﺘﺎﺑﻰ >> ﻧﺎﻣﻠﯩﻖ ﺗﺎﺭﯨﺨﯩﻲ ﯬﺳﯩﺮﯨﻨﻰ ، ﻧﺎﻣﻪﻟﯘﻡ ﺑﯩﺮ ﯪﭘﺘﻮﺭ 18 - ﯬﺳﯩﺮﮔﻪ ﺗﻪﯬﻟﻠﯘﻕ ﺑﻮﻟﻐﺎﻥ << ﻗﻪﺷﻘﻪﺭ ﺗﺎﺭﯨﺨﻰ >> ﺩﯦﮕﻪﻥ ﯬﺳﻪﺭﻧﻰ ﻳﺎﺯﺩﻯ .
1864 - ﻳﯩﻠﯩﺪﯨﻦ ﻛﯧﻴﯩﻦ ﯰﻳﻐﯘﺭ ﺗﺎﺭﯨﺨﺸﯘﻧﺎﺳﻠﯩﻘﯩﺪﺍ ﺗﻪﺯﻛﯩﺮﯨﭽﯩﻠﯩﻚ ﺗﺎﺭﯨﺨﺸﯘﻧﺎﺳﻠﯩﻘﻘﺎ ﻗﺎﺭﺍﭖ ﺭﺍﯞﺍﺟﻼﻧﺪﻯ . ﻗﻪﺷﻘﻪﺭﻟﯩﻚ ﺗﺎﺭﯨﺨﭽﻰ ﻣﻮﻟﻼ ﻫﺎﺟﻰ ﺗﺎﺭﯨﺨﭽﻰ ، ﯪﻟﯩﻢ ﺷﻪﻳﺦ ﻫﻪﺭﯨﺮﻯ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺑﯩﺮﻟﯩﻜﺘﻪ << ﺟﻪﯕﻨﺎﻣﻪ >> ، << ﻫﻪﺯﺭﯨﺘﻰ ﺭﯗﺳﯘﻝ ﯬﻟﻪﻳﻬﯩﺴﺴﺎﻻﻡ >> ﻧﺎﻣﻠﯩﻖ ﭼﻮﯓ ﺗﯩﭙﺘﯩﻜﻰ ﺗﺎﺭﯨﺨﯩﻲ ﯬﺳﻪﺭﻧﻰ ﻳﺎﺯﺩﻯ . ﺧﻮﺗﻪﻧﻠﯩﻚ ﺗﺎﺭﯨﺨﭽﻰ ﻣﻪﻫﻤﯘﺩ ﯬﻟﻪﻡ 1897 - ﻳﯩﻠﻰ << ﺧﻮﺗﻪﻥ ﺗﻪﺯﻛﯩﺮﯨﺴﻰ >>ﻧﻰ ، ﻫﺎﺟﻰ ﻳﯜﺳﯜﭖ ( 1836 - 1914 ) 1907 - ﻳﯩﻠﻰ << ﺟﻪﻣﯩﯱﻝ ﺗﻪﯞﺍﺭﯨﺦ >>ﻧﻰ ، ﯴﻣﯩﺪﻯ << ﺟﻪﯕﻨﺎﻣﻪ >>ﻧﻰ ، ﻣﯘﻫﻪﻣﻤﻪﺩ ﯬﻟﻪﻡ << ﺗﺎﺭﯨﺨﯩﻲ ﻛﺎﺷﯩﻐﻪﺭ >>ﻧﻰ ، ﻗﺎﺳﯩﻢ ﺑﻪﮒ << ﻏﯘﻟﺠﺎ ﯞﺍﻗﯩﯫﺗﻠﯩﺮﻯ ﺑﺎﻳﺎﻧﻰ >>ﻧﻰ ، ﻣﯘﻫﻪﻣﻤﻪﺩ ﺳﯩﺪﯨﻖ ﻳﻪﺭﻛﻪﻧﺪﻯ << ﻏﺎﺯﺍﺕ ﯬﻝ ﻣﯘﺳﻠﯩﻤﯩﻦ >>ﻧﻰ ﻳﺎﺯﺩﻯ .
ﺑﯘ ﺩﻩﯞﺭﺩﯨﻜﻰ ﯰﻳﻐﯘﺭ ﺗﺎﺭﯨﺨﺸﯘﻧﺎﺳﻠﯩﺮﻯ ﯞﻩ ﺗﺎﺭﯨﺨﯩﻲ ﯬﺳﻪﺭﻟﻪﺭﺩﯨﻦ ﯪﻻﻫﯩﺪﻩ ﺗﯩﻠﻐﺎ ﺋﯧﻠﯩﭗ ﯲﺗﯜﺷﻜﻪ ﯬﺭﺯﯨﻴﺪﯨﻐﺎﻧﻠﯩﺮﻯ ﻣﻮﻟﻼ ﻧﯩﻴﺎﺯ ﺧﻮﺗﻪﻧﻰ ﯞﻩ ﯰﻧﯩﯔ << ﺗﯚﺕ ﺋﯩﻤﺎﻡ ﺗﻪﺯﻛﯩﺮﯨﺴﻰ >> ﻧﺎﻣﻠﯩﻖ ﯬﺳﯩﺮﻯ ، ﻣﯘﻫﻪﻣﻤﻪﺩ ﺳﺎﺩﯨﻖ ﻛﺎﺷﯩﻐﻪﺭﻯ ﯞﻩ ﯰﻧﯩﯔ << ﺗﻪﺯﻛﯩﺮﻩﺋﯩﻲ ﯬﺯﯨﺰﺍﻥ >> ، << ﺗﻪﺯﻛﯩﺮﻩﺋﯩﻲ ﺧﻮﺟﯩﮕﺎﻥ >> ، << ﺗﻪﺯﻛﯩﺮﻩﺋﯩﻲ ﯬﺳﻬﺎﺑﯘﻝ ﻛﻪﺋﯩﺐ >> ﺩﯦﮕﻪﻥ ﯬﺳﻪﺭﻟﯩﺮﻯ ، ﻣﯘﻫﻪﻣﻤﻪﺩ ﺋﯩﯟﻩﺯ ﻗﺎﺭﺍﻗﺎﺷﻰ ﯞﻩ ﯰﻧﯩﯔ << ﻣﻪﺧﺪﯗﻣﻰ ﯬﺯﻩﻡ >> ﻧﺎﻣﻠﯩﻖ ﯬﺳﯩﺮﻯ ، ﻣﻮﻟﻼ ﻣﯘﺳﺎ ﺳﺎﻳﺮﺍﻣﻰ ( 1836 - 1917 ) ﯞﻩ ﯰﻧﯩﯔ << ﺗﻪﺯﻛﯩﺮﻩﺗﯘﻝ ﯬﯞﻟﯩﻴﺎ >> ( 1885 - ﻳﯩﻞ ) ، << ﺩﻩﺭﺑﺎﻳﺎﻥ ﯬﻫﺴﺎﺑﯘﻝ ﻛﻪﺋﯩﺐ >> ( 1898 - ﻳﯩﻞ ) ، << ﺗﺎﺭﯨﺨﯩﻲ ﯬﻣﯩﻨﯩﻴﻪ >> ( 1903 - ﻳﯩﻞ ) ، << ﺗﺎﺭﯨﺨﯩﻲ ﻫﻪﻣﯩﺪﻯ >> ( 1908 - ﻳﯩﻞ ) ، << ﺗﻪﺯﻛﯩﺮﻩﺋﯩﻲ ﯪﭘﯫﻕ ﺧﻮﺟﺎ >> ﻗﺎﺗﺎﺭﻟﯩﻘﻼﺭ ﺑﺎﺭ .
ﯰﻳﻐﯘﺭ ﺗﺎﺭﯨﺨﯩﻨﻰ ﺗﻪﺗﻘﯩﻖ ﻗﯩﻠﻐﺎﻧﺪﺍ ، ﺧﻪﻧﺰﯗ ، ﯬﺭﻩﺏ ، ﭘﺎﺭﺱ ﯞﻩ ﻏﻪﺭﺏ ﻣﻪﻧﺒﻪﻟﯩﺮﯨﻨﻰ ﯪﺳﺎﺱ ﻗﯩﻠﯩﺶ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺑﯩﻠﻠﻪ ، ﯰﻳﻐﯘﺭﻻﺭﻧﯩﯔ ﯲﺯﯨﺪﻩ ﺑﺎﺭﻟﯩﻘﻘﺎ ﻛﻪﻟﮕﻪﻥ ﺗﺎﺭﯨﺨﻘﺎ ﯪﺋﯩﺖ ﯬﺳﻪﺭﻟﻪﺭﮔﯩﻤﯘ ﻧﻪﺯﻩﺭ ﯪﻏﺪﯗﺭﯗﺷﯩﻤﯩﺰ ﺯﯙﺭﯛﺭ . ﯰﻳﻐﯘﺭ ﺗﺎﺭﯨﺨﺸﯘﻧﺎﺳﻠﯩﻘﯩﻨﯩﯔ ﺗﯧﻤﺎﺗﯩﻚ ﻗﺎﺗﻼﻣﻠﯩﺮﻯ ﯰﻳﻐﯘﺭﻻﺭﻧﯩﯔ ﻫﻪﺭ ﻗﺎﻳﺴﻰ ﺗﺎﺭﯨﺨﯩﻲ ﺩﻩﯞﺭﻟﻪﺭﺩﯨﻜﻰ ﯬﻫﯟﺍﻟﻰ ، ﻗﯩﺴﻤﯩﺘﻰ ، ﺗﻪﺭﻩﻗﻘﯩﻴﺎﺗﻰ ﯞﻩ ﻣﯘﯞﻩﭘﭙﻪﻗﯩﻴﻪﺗﻠﯩﺮﯨﻨﻰ ﺗﻮﻧﯘﺷﺘﯘﺭﯨﺪﯗ ، ﯰﻳﻐﯘﺭﻻﺭﻧﯩﯔ ﻗﻪﺩﯨﻤﺪﯨﻦ ﺗﺎﺭﺗﯩﭙﻼ ﺗﺎﺭﯨﺨﻘﺎ ﯬﻫﻤﯩﻴﻪﺕ ﺑﻪﺭﮔﻪﻧﻠﯩﻜﻰ ﯞﻩ ﺗﺎﺭﯨﺦ ﻗﺎﺭﯨﺸﯩﻐﺎ ﺋﯩﮕﻪ ﺋﯩﻜﻪﻧﻠﯩﻜﯩﻨﻰ ﺋﯩﺴﭙﺎﺗﻼﻳﺪﯗ .
ئاپتورى: ﻛﯜﺭﻩﺵ ﺗﺎﻫﯩﺮ
( ﺷﯩﻨﺠﺎﯓ ﺋﯩﺠﺘﯩﻤﺎﺋﯩﻲ ﭘﻪﻧﻠﻪﺭ ﯪﻛﺎﺩﯦﻤﯩﻴﯩﺴﻰ ﺗﯩﻞ ﺗﻪﺗﻘﯩﻘﺎﺕ ﯮﺭﻧﯩﺪﯨﻦ )
ئەلگە~نەپ تەستىقى
XabnamBBS -> پەلسەپە ۋە ئۇيغۇر مەدەنىيىتى -> ﯰﻳﻐﯘﺭ ﺗﺎﺭﯨﺨﺸﯘﻧﺎﺳﻠﯩﻘﯩﻨﯩﯔ ﺗﯧﻤﺎﺗﯩﻚ ﻗﺎﺗﻼﻣﻠﯩﺮﻯ
