ماركىسىزىملىق پەلسەپەنى پۇتۇن دۇنيادىكى بارلىق ئالى مەكتەپلەرنىڭ   ئوقوشلىغى قىلىشنىڭ زۇرۇرلىگى ۋە  ئوبىكتىپ سەۋەپلىرى
(ئەسكەرتىش --مەزكۇر ماقالىدىكى ئاساسى لوگىكىنى ئاغدۇرۇپ تاشلىيالىسىڭىز 5000يۈەن خەلق پۇلى مۇكاپات ئالىسىز،شەرتى ماقالىڭىز دۆلەت دەرىجىلىك ژورنال ‹تور بايلىغى› دا ئېلان قىلىنىشى ھەم مەركىزى مائارىپ تەتقىقات ئورنى تەرىپىدىن 2-ياكى ئۇنىڭدىن يۇقۇرى دەرىجىدە مۇكاپاتلانغان بولۇشى شەرت)،ۋاختى 3يىل .
{پادىشاھنىڭ يېڭى  كىيىمى ۋە  نيوتوننىڭ يېڭى ھەركەت قانۇنلىرى }
يىتەكچى:
شىنجاڭ ھازىرقى زامان كەسپى تېخنىكا ئىنىستىتۇتى مۇدىرىيەت رەئىسى ،كىسەللىك  تارىخى دوتسىنتى غۇپۇر يۇنۇس، فىزىكا لىكتورى پاتەمخان مەڭلىك
ئاپتورلار :
1.ھاكىم غېنى تۇرپان (شىنجاڭ بىڭتۇئەن بانكا قۇرلۇش يولى تارمىغى)
2.ئارزىگۇل قېيىم تۇرپان(شىنجاڭ خۇايۇئەن گۇروھى)
3.ئادىلە غېنى تۇرپان (شىن جاڭ تۇرپان ئەلدىيار مىۋىچىلىك چەكلىك مەسۇلىيەت شىركىتى)

   ئاساسلىق مەزمونى، فىزىكا ئالىملىرى -1900-يىللىرىلا نىيوتون قانۇنلىرىنىڭ ئاتوم ۋە ئاتومدىن كىچىك زەرىچىلەرنىڭ ھەركىتىنى چۇشەندۇرۇشكە ماس كەلمەيدىغانلىغىنى بايقىغان{چۇنكى بۇ زەرىچىلەر سىرتقى كۇچ بولمىغاندىمۇ ھەركەت قىلىۋىرىدۇ}。بۇنى چۇشەندۇرۇشكە ئامالسىز قېلىپ ،بۇ مەسىلىنى تاكى ھازىرغىچە تاشلاپ قويغان ،بىراق بارلىق جىسىملار سىرتقى تەسىرىدە ھەركەت قىلىدۇ ،سىرتقى كۇچ بولمىسا ھەركەت قىلمايدۇ دىگەن نەزىريە پۇتۇن دۇنيا بويىچە ئورتاق  دەرىسلىك قىلىنىۋەرگەن}،بىز،گالىلېي،ئارىستوتىل،دېكارت ،نىيوتون ، ئېينىشتىيىن ،سىتىفون -خۇك قاتارلىق فىزىكا ئالىملىرىنىڭ نەزىريەلىرىدىكى لوگىكىغا ئۇيغۇن بولغان مېغىزىنى قۇبۇل قىلىپ ،شاكىلىنى چىقىرىپ تاشلاپ ،بۇ نەزىريەنى  تۇزۇپ چىقتۇق ›‹2›،نىسپىلىك نەزىريەسىدىكى جىسىم ھەركىتىنىڭ ئېشىپ بېرىشىغا ئەگىشىپ ماسسىسىنىڭ ئېشىپ بارىدىغانلىغىنى  فىزىكا ئالىملىرى سان -ساناقسىز تەجىربىلەر ئارقىلىق ئىسپاتلىغان ،يەنى تەجىربەئارقىلىق  نىسپىلىك نەزىريەسىنىنىڭ 1-مەزمونى بىلەن 2-مەزمونى ئوتتۇرسىدىكى كېلىشتۇرگىلى بولمايدىغان زىدىيەت بارلىغىنى سەزمىگەن .يەنى فىزىكا  ئالىمللىرى ئوزى ئىشلىگەن تەجىربىدىن لوگىكىلىك ئەقلى يەكۇن چىقىرالمىغان ، ئوزلىرىنىڭ تەجىربىلىرىنىڭ  نىسپىلىك نەزىريەسىدىكى 1-مەزموننى  ئاغدۇرۇۋەتكەنلىگىبىلەنمۇ كارى بولمىغان.ئەلۋەتتە بۇ 1-ۋە 2-مەزمونلار ئوتتۇرسىدىكى زىدىيەت ،نىسپىلىك نەزىريەسىنىڭ 3-مەزمونى بۇ دائىرىگە كىرمەيدۇ.،1905يىلى ئېينىشتىيىن تار مەنىدىكى نىسپىلىك نەزىريەسىدە   پۇتكۇل دۇنيادىكى بارلىق ماددىلارنى ئىككى تۇرگە بۇلۇپ ، ئىجتىمايى پەندىكى ماددا ئوقۇمى بىلەن تەبىى پەندىكى ماددا ئوقۇمىنى بىرلىككە كەلتۇرگەن {بۇنى ھازىرقى دەۋىر فىزىكا ئالىملىرى تېخىمۇ سەزمىگەن}.شۇنداقلا بۇ نەزىريە ئارقىلىق ئوزىنىڭ {قوش كېزەكلەر  نەزىريەسى} بىلەن {ماكان قىسقىراپ زامان ئۇزىرايدۇ}نەزىريەسىنى تامامەن ئاغدۇرۇۋەتكەن تەپسىلاتىنى تۇۋەندىن كورۇڭ-----
                                                                                                                                                                                          
  ھالقىلىق سۆزلەر: نىيوتوننىڭ يىڭى ھەركەت قانۇنلىرى،ئالەمنىڭ چوڭ پارتلاش  نەزىريەسى ۋە  ماركىسىزىملىق پەلسەپەنى دۇنيادىكى بارلىق ئالى مەكتەپلەرنىڭ زۇرۇر ئوقۇتۇش ماتىريالى قىلىشنىڭ ئوبىكتىپ شەرتلىرى ،--           ---------------------- -------نىيوتوننىڭ  مىخانىك ھەركەت قانۇنلىرى-كىلاسسىك فىزىكىنڭ ئاساسى  تۇۋرۇكى بولۇپ ،   بۇ ئۇچ قانۇن تەڭرىنى  بىرىنچى  ئاساسى شەرت قىلىدۇ.   ئەلۋەتتە  تەڭرى  مەۋجۇت بولمايدىكەن بۇ قانۇنلارمۇ پۇت دەسسەپ  تۇرالمايدۇ.،تەڭرى مەۋجۇتمۇ ئەمەسمۇ بۇ تېخى تالاش -تارتىشتىكى مەسىلە،شۇنىڭ ئۇچۇن تەڭرى بولمىسا بارلىق جىسىملار ھەركەت قىلمايدۇ دىيىش ،ھەم بۇنى دەرىسلىك قىلىش ئەقىلغا سىغمايدۇ. فىزىكا ئالىملىرى  1900 يىلىلا نىيوتون قانۇنلىرىدىكى كەمچىلىكنى سەزگەن،بىراق بۇ  مەسىلىنى  ئىزچىل ھەل قىلالمىغان ،مانا  بۇ مەسىلىنى سەزگىلىمۇ  100نەچەچە يىل ئۇتتى ،ئەمەلىيەت  ئالىملارنىڭ خاتالاشغانلىغىنى قايتا -قايتا  ئىسپاتلىدى،ئېينىشتىيىن تار مەنىدىكى نىسپىلىك نەزىريەسىدە 2خىل ماددا ئۇقۇمىنى ئوتتۇرغا قويۇپ ،نىيوتون قانۇنلىرىنىڭ خاتالىغىنى يەنە بىر قەدەم ئىلگىرلەپ ئىسپاتلىغان. شۇنداقلا ئو ئوزى ياراتقان نىسپىلىك نەزىريەسىدىكى خاتالىقنى ئوزىمۇ سەزمىگەن ،100يىل جەريانىدا ئىنسانلار نىيوتون قانۇنلىرى ۋە نىسپىلىك نەزىريەسى جەھەتتىكى لوگىكىلىق خاتالىققا ئىزچىل سەل قارىغان،ئەمىليەتتە خاتالىق ئۇتكۇزۇشتىن تەڭرىمۇ خالى بولالمىعان يەردە ،100جەريانىدىكى ھەرقايسى پەن ساھاسىدىكى ئالىملارنىڭ   خاتالىشىشىمۇ تەبىى ئەھۋال چۇشۇنۇشكە بولىدۇ،مەسىلەن {يى جوڭ تىئەننىڭ ئوچ پادىشاھلىققا بەرگەن باھاسى }نىڭ 52-قىسمىدا يى جوڭ تىئەن مۇنداق بىر ئابزاس سۇزنى قىلعان،-----------------------------------------------‹شەرق ۋە غەرپ مەدىنيىتىنىڭ ئوخشۇماسلىغى سەۋەبىدىن ،جوڭگۇلۇقلارنىڭ‹ئاساسلىغى تەڭرىگە ئىشەنمەي ،تارىختىكى كوڭزى،جۇگېلىاڭ قاتارلىقلارغا چوقۇنىدىغانلا كۇزدە تۇتۇلىدۇ› ، شەرق مەدىنىيىتىنىڭ  قارىشىدا {ئىنجىل}دا دىيىلىۋاتقان خۇدانىڭ مۇئەييەن شەكلى يوق ، شەكىلسىز . جەننەتتىكى{ خۇدا }ھازىرقى كىشىلەر دىگەندەك ئۇنداق ھەممىگە قادىر ،مۇكەممەل ئەمەس .مەسىلەن ، خىرىستىئان دىنىدا دىيىلىۋاتقان جەننەتتىكى ئىلاننى خۇدا ياراتقانمۇ ياكى سىرتتىن كىرگەنمۇ ،ئەگەر خۇدا ياراتقان بولسا،خۇدا ئونچىۋالا  رەھىمدىل   ئەمەس.ئەگەر ئىلان  سىرتتىن كىرگەن بولسا خۇدا  جەننەتنىڭ ئىشىگىنى ياخشى باقالمىغان ،بۇ ئۇنىڭ مۇككەممەلسىزلىگى .ئادەم ئاتا بىلەن ھاۋا ئانا شۇ ئىلاننىڭ كۇشكۇرتىشى بىلەن يىيىش چەكلەنەگەن ئالمىنى يەپ سالغان ،بۇنىڭ بىلەن ئۇلار نىكامۇ ئوقۇتمايلا ئەر -خۇتۇن بولۇپ قالغان ،شۇ سەۋەپلىك جەننەتتىن قوغلانغان،ئەلۋەتتە ئىلانمۇ قۇغلانغان . بۇ سۇئاللارنى ئوتتۇرغا قويغۇچىلار بولسا  خىرىستىئان دىنىدىكى خۇداغا ئېتىقات  قىلماي  ،تارىختا ئۇتكەن كوڭزى ،جۇگېلىئاڭ  قاتارلىقلارغا ئېتىقات قىلىدىغانلاردۇر،يىجوڭتىئەن بولسا شەخسكە ئېتىقات قىلىشنىڭ تېخىمۇ كۇلكىلىك ئىكەنلىگىنى ئوتتۇرغا قويغان  .ئۇزاق تارىخى دەۋىرلەر جەريانىدا   كوڭزى ۋە جۇ گې لىياڭلارنىڭ  ئۇبرازى بەك كوپتۇرۋىتىلگەن ، تارىختىن بۇيان كوڭزىنىڭ ئىدىيىسىدە  پادىشاھلار تەڭرىنىڭ پەرزەنتى ،پادىشاھقا قارشى چىققانلىق تەڭرىگە قارشى چىققانلىق دىيىلىدىغان بولغانلىغى ئۇچۇن ،پادىشاھلار بۇنىڭدىن پايدىلىنىپ ئەمگەكچى خەلىقنى بىخۇتلاشتۇرۇپ ئىزچىل قۇل قىلىپ  كەلگەن.  تەپسىلاتىنى   يىجوڭتىئەننىڭ 3 پادىشالىققا بەرگەن باھاسىنىڭ 51-52-قىسىملىرىدىن    كۇرۇڭ ›،--------------------------------------------------------------------نىيوتون قانۇنلىرىدىكى خۇدا {بىرىنچى ھەركەتلەندۇرگۇچ تەسىر كۇچنى بەرگۇچى -- دەل جەننەتتىكى خۇدا›،نىيوتون مۇشۇ خۇدا ئوقۇمى بىلەن  گالىلىي ，كېپلېر قاتارلىقلارنىڭ  قانۇنيەت ۋە تەجىربىلىرىنى بىرلەشتۇرۇپ ،بارلىق جىسىملار [يەنە پۇتكۇل ئالەم ]-سىرتقى كۇچ [ئالەمنىڭ  سىرتىدا تۇرۇپ تەسىر قىلىدىغان كۇچ ]نىڭ  تەسىرىگە  ئۇچۇرىمىسا ،ھامان ئۇزىنىڭ تۇز سىزىقلىق تەكشى ھەركەت ھالىتىنى  ياكى تىنىچ ھالىتىنى ساخلايدۇ . دىگەن يەكۇننى ئوتتۇرغا قۇيدى ،مانا بۇ دەل بىز داۋاتقان ئىنىرىتسىيە قانونىدۇر{بۇ يەردىكى خۇدانىڭ ئىرادىسى بولمىسا بىر تال قىلمۇ تەۋرىمەيدۇ›دىگەن سۇز بىلەن ھىچ بىر پەرقى يوق.قالغان ئىككىنچى ۋە ئۇچۇنچى  قانۇنلار  بولسا ،بىرىنچى قانۇننى تۇلۇقلاپ ماڭىدۇ ،بۇ قانۇن ئىنسانلارنىڭ ھەركىتىگە مۇناسىۋەتلىك مەسىلىلەرگە تەدبىقلانغاندا بولسا ،ئىنسانلار بولسا جىسىمغا سىرتتىن تەسىر قىلغۇچى كۇچ بولىدۇ.ئىنسانلارنى  بولسا خۇدا ياسىغان ھەم ھەركەتلەندۇرۇپ قويغان.يەنە بىر ئېقىمدىكىلەر پەلسەپەدە دىيىلىۋاتقان ماددا ئىچكى كۇچنىڭ ،فىزىكىدا دىيىلىۋاتقان ماددا بولسا سىرتقى كۇچ تەسىرىدە ھەركەت قىلىدۇ دەپ چۇشەندۇرىدۇ،ئۇنداق بولسا نىسپىلىك نەزىريەسىدىكى ئادەم بىلەن پەلسەپەدە دىيىلىۋاتقان ئادەم ئوخساش ئادەممۇ ياكى ئەمەسمۇ دىسىڭئىز  قاۋاپ بەرمەي سۇكۇتتە تۇرىدۇ.بىز بۇ يەردە پەقەت نىيوتوننىڭ 3ھەركەت قانۇنىنىلا تەھلىل قىلىمىز،چۇنكى مەسىلىنى بىر -بىرلەپ تەھلىل قىلغاندىلا ئاندىن چۇشۇنۇش ئاسان بولىدۇ،ئەينى چاغدا  نىيوتون قانۇنلىرىنىڭ خىرىستىئان دىنىنىڭ يەنە بىر خىل شەكەلدىكى ئىپادىلىنىشى  ئىكەنلىگىگە ھىچكىممۇ  دىققەت قىلمىغاندەك  قىلىدۇ. خىرىستىئان دىنى بىلەن پەن ئىككىسى ئىككى ئېقىم ،پەننى بارلىق مەكتەپلەردە دەرىسلىك قىلىشقا بولىدۇ،لېكىن خىرىستىئان دىننى پۇتكۇل دۇنيا بويىچە ئورتاق  دەرىسلىك قىلىشقا   بولمايدۇ. بىراق 320 يىللىق تارىخ دەل بۇنىڭ ئەكسىنچە بولغان .دۇنيادىكى بارلىق ئاھالە خىرىستىئان دىنىغا ئىتىقات قىلمىغىنى بىلەن ،ئۇنىڭ ئاساسى غۇل نەزىريەسىدە تەربىيەلىنىپ كەلگەن ،نىيوتوننىڭ  خىرىستىئان دىننى قائىيدىلىرى  قانۇنلۇق ھەم لوگىكىغا ئۇيغۇن قىلىپ ،تەبىى پەننىڭ  قانۇنلىرى قىلىپ قويغان .  يەنى تەبىى پەن خىرىستىئان دىنىنىڭ كونتۇروللۇغىدا بولۇپ كەلگەن ،يەنى پۇتكۇل دۇنيا خەلقى 320يىلدىن كۇپەرەك خىرىستىئان دىنى مۇخلىسلىرى بولغان .ئەلۋەتتە بارلىق ئىسلام دىنىغا ئېتىقات قىلىدىغان ئەرەپلەرمۇ شۇنداق ،ھازىرمۇ شۇنداق ،بۇنى ئوزلىرى سەزمىگەن .---------------------------------------------بۇ خىل خاتالىغىغا پەقەت ماركىسىزىملا  ئىلىم -پەننىڭ ئۇزاق مۇددەتلىك تەرەقىياتىغا يەنە بىر قېتىم ئىلمى يەكۇن چىقىرىش ئاساسىدا ،‹ماركىسىزىملىق ماددا كاتۇگىرىيەسى›نى تەرەقى قىلدۇرۇش ئارقىلىقلا  ھۇكۇم قىلالايدۇ.ئەسلى بىز 2001-يىلىلا ‹ نىيوتون قانۇنلىرى بىلەن ماركىسىزىملىق پەلسەپە ئۇز-ئارا قارمۇ قارشى بولغان نەزىريە سېستىمىسى › دىگەن ئىلمى ماقالىنى پۇتتۇرۇپ  ،ھەم   جوڭگو ئىلمى باشقۇرۇش  تەتقىقات يۇرتى،جوڭگو كەلگۇسى تەتقىقات جەمىيىتى ۋە ‹بايقاش ›ژۇرنىلىنىڭ ئىلمى مۇھاكىمە يىغىنىغا قاتنىشىپ ،‹  يېڭى ئەسىر  › مۇكاپاتىغا ئېرىشكەن ،نىيوتون قانۇنلىرىنى  8يىل ئۇزلۇكسىز تەرەقى قىلدۇرۇش ئارقىلىق  ‹نىيوتوننىڭ يېڭى ھەركەت قانۇنلىرى› نى تاپتۇك  ،شۇنداقلا   ئېينىشتىيىننىڭ نىسپىلىك نەزىريەسىدىكى تۇپكى  قارمۇ -قارشىلىقنى  بايقىدۇق ، يەنى ‹تۇپ مەزمونى قارمۇ -قارشى بولغان نىسپىلىك نەزىريەسى ›. بۇ ماقالىنى 2008-1-ئايدا ئېنگىلىس  تىلىغا  تەرجىمە قىلدۇرۇپ{شىن جاڭ زوڭ خېڭ تەرجىمە شىركىتى ئېنگىلىس تىلىغا تەرجىمە قىلدى} دۇنيادىكى ئۇن مەشھۇر ئۇنۋېستېت [ئوكىسفورت ئۇنۋېستېتى،كامبېرىج ئۇنۋېرىستېتى  ،پارىژ ئۇنۋېرىستېتى،يېلۇ ئۇنۋېرىستېتى،خاۋارت ئۇنۋېرىستېتى،توكيو ئۇنۋېرىستېتى،كالىفورنىيە  ئۇنۋېرىستېتى،ماسساچۇستى سانائەت پەنلىرى   ئىنىستىتوتى، پىرىنسىتون ئۇنۋېرىستېتى ،موسكۇۋا ئۇنۋېرېستېتى قاتارلىق ئۇنۋىستىلارغا ۋە ئۇلارنىڭ ھەرقايسى تارماق مەكتەپ ۋە ئىنىستوتلىرىغا، يەنە  دۇلىتىمىزدىكى بارلىق ئالى مەكتەپلەر  ، ئەنگىلىيە ،فىرانسىيە ،گېرمانىيە ،ئامرىكا ،ئىتالىيە ،گۇللاندىيە ،فىللاندىيە ،دانىيە ،كانادا ،رۇسسىيە ،شىۋىتسىيە ،ئاۋىستىرالىيە ،ياپونىيە ،كورىيە ،نوبېل  مۇكاپاتى  فوندى  جەمىيىتى ،ئاسىيا فىزىكا  بىرلەشمىسى ،ياۋرۇپا فىزىكا جەمىيىتى ،ئامرىكا فىزىكا جەمىيىتى . خەلقئارا فىزىكا  بىرلەشمىسى ۋە غەرپ دۇلەتلىرىدىكى بارلىق ئاخبارات[رادىۇ  ،تېلۋىزىيە ۋە گېزىت] ئورۇنلىرىدىكى  بارلىق  نوپوزلۇق ئاكادىمىك ،فىرافىسسۇرلارغا ،كەسپى ئىلمى ژورناللارغا {ئاساسلىغى نىسپلىك نەزىريەسىنى ۋە نىيوتون قانۇنلىرىنى چۇشۇنەلەيدۇ دەپ قارىغان كىشىلەرگە}ئەۋەتۇق .بۇ ماقالە  2008يىلى 7ساندا  دۇلەت دەرىجىلىك ئىلمى مۇھاكىمە ژورنال [دەۋىر كىشىلىرى]دە ئېلان قىلىندى،،ھازىرمۇ توردا بار،شۇنداقلا مائارىپ مىنىستىرلىگىگە قاراشلىق مەركىزى مائارىپ تەتقىقات ئورنىنىڭ مەملىكەتلىك 11-نوۋەتلىك مەكتەپلەر مەدىنيەت قۇرلۇشى بويىچە 2 -دەرىجىلىك مۇكاپاتقا ئېرىشتى،يەنە 4 ئۇخشىمىغان ئۇرۇن تەرىپىدىن 1-ۋە 2 -دەرىجىلىك مۇكاپاتقا ئېرىشتى،شۇنداقلا ئامرىكا نىيو -يورۇك  ۋاقىت گېزىتى ئۇزىنىڭ تور بېكىتىدە ئېلان قىلىشنى 4قېتىم ئىلتىماس قىلدى.ھەر -ھالدا ماقالىدىكى مەركىزى ئىدىيە دۇلەت ۋە ئامرىكا {نيۇ -يورۇك گېزىتى }تەرىپىدىن قوللاشقا ئېرىشتى.ماقالە ئەسلى  4 قىسىمدىن تۇزۇلگەن بولۇپ ،.-------------- ‹1›تۇپ مەزمونى ئۇز -ئارا زىدىيەتلىك بولغان ئېينىشتىيىننىڭ تار مەنىدىكى نىسپىلىك نەزىريەسى.------------------------------‹2› پادىشانىڭ يېڭى كىيىمى ۋە نىيوتوننىڭ يېڭى ھەركەت قانۇنلىرى .------------------------------- ‹3›‹ماركىسىزىمنىڭ يېڭى ماددا كاتوگىرىيەسى›نىڭ ئاساسى بولغان يېڭى ماددا ئۇقۇمى ------------------------‹4›ماركىسىزىملىق پەلسەپە بىلەن فىزىكىدىكى ماددا‹ يەنى جىسىم › ئۇقۇمىنىڭ ئورتاقلىغى-ھەققىدىكى ئىسپاتلار  ،[ئاساسى مەزمونىنى ساخلاپ قېلىش ئاساسىدا ]،شۇنداقلا بۇ جەرياندا ياپونىيە ،ئامرىكا ،ئەنگىلىيە ،ئىتالىيە ،روسسىيە ،گېرمانىيە  قاتارلىق دۇلەتلەردە ھەرقايسى ئاساسى پەنلەردە  مۇنتىزىم ئوقۇپ كەلگەن شىنجاڭ ئۇنۋېرتېتى پەن -تەتقىقات باشقارمىسىدىن دوكتۇر ،فىرافىسسۇر ئابدۇرىشىت ،شىنجاڭ يېزا ئىگىلىك ئۇنۋېرستېتى پەن -تەتقىقات باشقارمىسىدىن دوكتۇر،فىرافىسسۇر كىرەم ئېلى ،شىنجاڭ تەبىى پەنلەر ئاكادىمىيىسى فىزىكا تەتقىقات ئورنىدىن دوكتۇر تۇردى ئۇمەر ،شىنجاڭ ئۇنۋېرستېتىدىن مۇختەر دوكتۇر ، فىروفېسسۇر ئىسلامجان شىرىپ بەشكىرىمى،كاندىدات تەتقىقاتچى ئەكپەر ،ماگىستېر غېنى نېيىم ، ئاسپىرانت ئادىل سىيىت ، ھازىرقى زامان كەسپى تېخنىكا ئىنىستىتوتىاىن تىببى پەنلەر ماگېستىرى پەرىدە غۇپۇر ۋە نىيوتون قانۇنلىرى ،نىسپىلىك نەزىريەسىنى ئىزچىل ئۇز ئالدىغا تەتقىق قىلىۋاققانلاردىن ،تەڭرىتاغ تور بېكىتىدىن قەيسەر،مۇنىرە غۇپۇر،جاڭ يوڭ جۇن ،چېنبىڭ ،لىۇ شىن خۇا ،گۇزەلنۇر جۇمە ،ئۇمەرجان ساۋۇت  ،يولۋاس راشىدىن ،بارى تۇرپان  ،نېيىم  قېيىم ،مەتىنياز مەڭنىك،ئادىلجان ئابلىمىت  ،ئەخمەت قۇربان ،ئادۋۇكات ئاسىپجان ياسىن ،ھەزىرىتىئەلى بارات،  قاتارلىقلار ماقالىنى10-نەچچە قېتىم  قايتا -قايتا كۇرۇش جەريانىدا ، ماقالىنىڭ بەك مۇرەككەپ بولۇپ كەتكەنلىگىنى ،ماركىسىزىملىق نەزىريە بىلەن ئوچۇراشمىغان كىشىلەرنىڭ بۇ نەزىريەنى چۇشۇنەلىشىنىڭ مۇمكىن ئەمەسلىگى ،بەزى دەلىللەرنىڭ تازا دىگەندەك چۇشۇنۇشلۇك ئەمەسلىگى ھەققىدىكى تەكلىپىگە ئاساسەن ،ماقالىنى4كە  پارچىلىدۇق شۇنداقلا يەنە 90قېتىمدەك ئوزگەرتتۇق.شۇنداقلا 1- ماقالىمۇ  دۇلەت دەرىجىلىك ئىلمى زورنال ‹تور بايلىغى ›تەرىپىدىن 2009-يىللىق 2سانىدا ئېلان قىلىندى ،بۇ ،شۇنداقلا مەركىزى مائاراپ ئاخبارات جەمىيىتى تەرىپىدىن 2 -دەرىجىلىك مۇكاپاتقا ئېرىشتى. ئەسلى گەپكە كەلسەك .
           بىز بۇ يەردە ماركىسىزىملىق ئىلمى تەپەككۇر ئۇسۇلىدىن پايدىلىنىش ئارقىلىقلا فىزىكا ئالىملىرى  يۇز يىل جەريانىدا ھەل  قالالماي  كەلگەن چىگىش مەسىلىنى ھەل قىلدۇق.  نىسپىلىك نەزىريەسىنى  پەقەت چۇشەنمەيدىغان ھازىرقى  دەۋىر فىزىكا ئالىملىرىنىڭ  قارىشىغا   ئاساسلانغاندا ،ماركىسىزىمنىنڭ تەتقىقات ئۇبىكتى ئىجتىمايى مەسىلىلەر بۇلۇپ ، فىزىكىنىڭ تەتقىقات ئوبىكتى بولغان تەبىى پەن ھادىسىلىرىدىن پەرىق قىلىدۇ .-1905-يىلى ئېينىشتىيىن فىزىكىدىكى ماددا قارىشىدا ئەڭ ئاز دىگەندىمۇ ئىككى خىل ماددا ئۇقۇمىنى مەركەز قىلىپ  { تار مەبىدىكى نىسپىلىك نەزىريەسى }نى ئۇتتۇرغا قويغان ،شۇنداقلا بۇ ئارقىلىق ئوز نەزىريەسىنى ئاغدۇرۇپ تاشلىغان،ھازىرغىچە كىشىلەر بۇنىڭغا دىققەت قىلمىغان  .ئىينىشتىنىنىڭ بۇ يەردە ماركىسىزىمنىڭ ماددا كاتۇگىرىيەسىنىڭ تەرەقىياتىغا قوشقان  توھپىسى شۇكى ،ئۇ  ئىنسانلارنى  فىزىكىلىق مەيداندا تۇرۇپ  جىسىمنىڭ[ياكى ماددىنىڭ] بىر تۇرى  دەپ قارىغان ،ماركىسىزىملىق پەلسەپەدە بولسا ،ئىنسانلارنى   ماددىنىڭ  بىر تۇرى  دەپ قارايدۇ . بۇ ئىككى نەزىريەنى بىر يەرگە ئىلىپ كەلسىڭىز ،ماركىسىزىمدىكى ماددا {ئىنسانلار ]بىلەن فىزىكىدىكى جىسىم [ئىنسانلار]نىڭ بىر گەپ ئىكەنلىگىنى بىلەلەيسىز.يەنە كېلىپ ،نىسپىلىك نەزىريەسى پۇتكۇل ئالەمنىڭ ھامان بىر باشلىنىش نوختۇسىنىڭ بولىدىغانلىغىنى ئوتتۇرغا قويغان،ماركىسىزىملىق ماددا كاتۇگىرىيەسى  دىگەن بۇ قاراش  19 -ئەسىرنىڭ 40 –يىللىرى ئېنگىلىس [تەبىئەت دىيالىكتىكىسى] دا ئوتتۇرغا قۇيغان {ھەركەتنىڭ ئاساسى شەكىللىرى}دىگەن ئىلمى قاراشنى تەرەقى قىلدۇرۇش ئاساسىدا بارلىققا كەلگەن بولۇپ ،بۇمۇ ماددا بىلەن ھەركەتنىڭ ئايرىلماسلىق پىرىنسىپىغا ئاساسەن[يەنى تەن بىلەن روھنىڭ ئايرىلمىسلىغىدەك ] پاكىتنى ئاساس قىلغان 。 بىز پەقەت ماركىسىزىم بىلەن فىزىكا ئىلىمىدىكى ئۇرتاقلىقنى تەپسىلى تەھلىل قىلىش  ئارقىلىقلا بۇ نەتىجىگە ئېرىشتۇق.يەنە بىر مەسىلە ،2000 -يىلى ئەنگىلىيە رادىو ئىستانسىسى ئۇيۇشتۇرغان 1000 يىل ئىچىدىكى ئەڭ مەشھۇر 10شەخىسنى باھالاشتا تاللانغانلار ئىچىدە  ماركس بىرىنچى ئورۇندا تۇرىدۇ،،ماركىسىزىملىق نەزىريەنى دۇنيا ئورتاق ئېتىراپ قىلىدۇ ،لېكىن تېخى ئۇرتاق دەرىسلىك قىلمىدى، ئەگەر ئۇلار  ماركىسىزىمنى دۇنيا بويىچە ئورتاق دەرىسلىك قىلىشقا  قوشۇلمىسا ،ناھايىتى ئېنىقكى ،ئۇلارنىڭ ماركسقا  بىلەت تاشلىغانلىغى ۋە ئەنگىلىيە رادئىۇ  ئىستانسىسىنىڭ ئىستاتىستىكا نەتىجىسىنى لوگىكىغا ئويغۇنمۇ -ئەمەسمۇ دەپ  يەنە بىر قېتىم تەھلىل قىلىپ كۇرۇش زۇرۇر.
     ئەسلى گەپكە كەلسەك،  ماركىسىزىملىق ئىلمى دۇنيا قاراشتىن پايدىلىنىپ -تارمەنىدىكى  نىسپىلىك نەزىريەسىدىكى 1-ۋە 2-مەزمون ئۇتتۇرسىدىكى زىتلىقنى  ،كىلاسسىك  فىزىكىدىكى  نىيوتونغا ئوخشاش پۇتكۇل ئالەمدىكى بارلىق ماددا شەكىللىرىنى بىرلا خىل ماددا  شەكلىگە يىغانچاقلاپ چۇشەندۇرىدىغان 2چوڭ خاتالىقنى بايقىدۇق،ئەمىليەتتە بولسا ئېينىشتىيىن ئوتتۇرغا قۇيغان نىسپىلىك نەزىريەسى بۇ نىيوتوندىن ھەقىقەتكە قاراپ  بىر قەدەم ئىلگىرلىگەن ،بۇنىڭ بىلەن ماركىسىزىمنىڭ ماددا كاتوگىرىيەسى ئۇچۇن ئاساس سالغان،بىز بۇ ماقالىدا ئېينىشتىيىننىڭ نىسپىلىك نەزىريەسىدىكى ماددىنى ئىككى خىلغا بۇلۇش ئۇسۇلىنى ماركىسىزىم ساھاسىگە ئېلىپ كىردۇق.ئەينى چاغدا  نىيوتون  پۇتكۇل ئالەمنى غايەت زور سائەتكە  ئوخشاتقان بولسا،ئىينىشتىيىنمۇ بارلىق ماددا شەكىللىرىنى[قوش كېزەكلەر نەزىريەسىدە] ئىككى خىل شەكىلگە يىغىنچاقلىغان.ئەمىليەتتە بولسا تار دائىردىكى نىسپىلىك نەزىريەسىدە تەسۋىرلەنگەن جىسىم ئىككى خىل جىسىم بولۇپ ،ئالدى بىلەن نۇر تېزلىگىدە ھەركەت قىلىدىغىنى بىرىنچى جىسىمنىڭ ئوزۇنلىغى قىسقارسا ، ئىككىنچى جىسىمنىڭ  تېنىدىكى ۋاقىت ئاستا ئۇتۇدۇ.،شۇنداقلا ماسسا ھەركەت جەريانىدا ئاشىدۇ. مەسلەن راكىتا نۇر تېزلىگىگە يېقىن تېزلىكتە ھەركەت قىلغاندا ،راكىتانىڭ ئۇزۇنلىغى قىسقىرايدۇ،ماسسىسى ئاشىدۇ،{يەنى 0.87ھەسسە نۇر تەزلىگىدە ھەركەت قىلغان ئالەم راكىتاسى ئەسلىدىكى 10مېتىردىن قىسقىراپ 5مېتىر بولۇپ قالىدۇ ،راكىتا ئىچىدىكى ئادەم ،ھايۋانات قاتارلىقلارنىڭمۇ بەدەن ئۇزۇنلىغى قىسقىراپ  ئەسلىدىكىنىڭ يېرىمى  قالىدۇ .شۇنداقلا ئادەم ۋە ھايۋاناتلارنىڭ بەدىنى كىچىكلەپ ،ئەسلىدىكىنىڭ يېرىمى بولۇپ قالىدۇ. يەنە كېلىپ تېنىدىكى ۋاقىت ئاستا ئۇتۇدۇ ،بۇنى بۇنى ئەمىلى تۇرنۇشقا تەدبىقلىساق پۇتون دۇنيادىكى شەھەر ۋە يېزىلاردا قاتنايدىغان 10مېتىرلىق  ئاپتوبۇس 0.87ھەسسە نۇر تېزلىگىدە ھەركەت قىلغاندا كىچىكلەپ  كىچىك پىكاپلاردەك بولۇپ قالىدۇ，2مېتىر ئىگىزلىكتىكى  ئادەم بىلەن ھايۋانات كىچىكلەپ ئەسلىدىكىنىڭ يېرىمىچىلىك بولۇپ قالىدۇ  ،ئاپتۇبۇس چوڭلۇغىدىكى ئالەم ئايرۇپىلانى{ئادەم ۋە ھايۋاناتلارنى ئېلىپ} بىر يىل شۇنداق ئۇچقاندىن كېيىن،ئۇچۇش جەريانىدا پىكاپتەك كىچىكلەپ ، يەر شارىغا قايتىپ كەلگەندە بولسا يەنە چوڭلاپ  ئاپتۇبۇس شەكلىگە كېلىپ قالىدۇ، ئېينىشتىيىن ۋە دۇنيانىڭ ئالدىنقى قاتارىدا تۇرىدىغان اىزىكا ئالىملىرىمۇ بۇ  ئابتۇبۇس بۇزۇلمايدۇ دەپ قايرايدۇ .ئالىملار ئېلىكتىروننى تەجىربە قىلىش ئارقىلىق ئۇنىڭ نۇر تېزلىگىگە يېقىن ھەركەت قىلىش جەريانىدا ،ماسسىسىنىڭ ئەسلىدىكىدىن 100ھەسسە ئاشىدىغانلىغىنى بايقىغان،بۇ خىل ئوز -ئارا زىت مەزمونلار  بىلەنمۇ  فىزىكا ئالىملىرى ھىساپلىشىپ ئولتۇرمىغان،2005يىلى دەل مۇشۇ نەزىريە  پۇتكۇل دۇنيادىكى نوپوزلۇق  ئالىملار تەرىپىدىن «نىسپىلىك نەزىريەسى يىلى›دەپ ئۇنى ئەڭ توغرا ، داڭلىق ئىلمى نەزىريە دەپ قارلدى ،سىزنىڭچە بۇ خىل قاراش لوگىكىغا ئۇيغۇنمۇ؟ ،بۇنىڭدىن شۇنداق خۇلاسە قىلىشقا بولىدۇكى نىيوتوننىڭ پۇتكۇل ئالەمنى سائەتكە ئوخشۇتىشىنىڭ ئۇزىلا لوگىكىغا ئۇيغۇن ئەمەس. ئەگەر ئېينىشتىيىن نىيوتوننىڭ ئىزىنى بېسىپ ،پۇتكۇل ئالەمنى بىرلا شەكىلگە يىغىنچاقلىغان بولسا ، بۇنىڭدا قوش كېزەكلەر تەلىمىتى ئىككى خىل ماددا ئۇقۇمى  پۇت دەسسەپ تۇرالمىغان بولاتتى ،بىز ئېينىشتىيىننىڭ ۋە ئېنگېلىسنىڭ ئىزىنى بېسىپ ماددىنى بەش تۇرگە بولمىگەن بولساق ،  نىسپىلىك نەزىريەسىنىڭ 1-مەزمونى بىلەن ئىككىنچى مەزمونى ئۇتتۇرسىدا ئەسلىدىلا كېلىشتۇرگىلى بولمايدىغان ئوت بىلەن سۇدەك زىدىيەت بارلىغىنى بايقىمىغان بولاتتۇق،فىزىكا ئىلىمىدىكى  بۇ خىل خاتالىقنىڭ سەۋەبى نىمە؟------------------------------------------تەخمىنەن 400  يىل بۇرۇن گالىلېي جىسىمنىڭ ھەركىتى بىلەن كۇچنىڭ  مۇناسىۋىتىنى بىر قەدەم ئىلگىرلەپ تەھلىل قىلىپ مۇنداق خۇلاسىگە  كەلگەن .گورزىنتال تەكشىلىكتە تەكشى  ھەركەت قىلىۋاتقان جىسىمنىڭ توختاپ  قېلىشىنىڭ سەۋەبى  دەل سۇركىلىش كۇچىنىڭ سەۋەبىدىندۇر،دېكارىت بولسا ،ئەگەر باشقا سەۋەپلەر بولمىسا ھەركەت قىلىۋاتقان جىسىم ئۇخشاش تېزلىك بىلەن بىر تۇز سىزىقنى بويلاپ ھەركەت قىلىپ ،ئۇزىنىڭ ئەسلىدىكى يۇنۇلۇشىنى ئۇزگەرتمەيدۇ . تەخمىنەن 320 يىل بۇرۇن ،نىيوتون    گالىلېي ،كاپلېر قاتارلىق ئالىملارنىڭ ئىلمى مۇۋاپىقىيەتلىرىنى   ئۇزىنىڭ تەتقىقاتى بىلەن بىرلەشتۇرۇپ ھەم  خىرىستىئان دىنىدىكى خۇدانى ئالدىنقى شەرت قىلىپ ،1687،يىلى ‹تەبىئەت دىيالىكتىكىسىنىڭ ماتىماتىكىلىق پىرىنسىپلىرى ›دىگەن كىتاپنى نەشىر قىلدۇردى،شۇنداقلا بۇ كىتاپتا كىلاسسىك قىزىكىنىڭ 3 قانۇنىنى ئوتتۇرغا قۇيدى.يەنى ئۇ خۇدانى بىرىنچى تەسىر قىلغۇچى كۇچ دەپ قارىدى .   1900يىلىغا كەلگەندە قىزىكا ئالىمى پلانىك كۋانىت مىخانىكىسىنى ئوتتۇرغا قويدى،‹كېيىن ھېيسىننبرگ  بۇ نەزىريەنى تەرەقى قىلدۇردى›،دەل مۇشۇ چاغدا ئالىملار نىيوتون قانۇنلىرىدىن پايدىلىنىپ ئاتۇم ۋە ئاتومدىن كىچىك زەرىچىلەرنىڭ ھەركىتىنى شەرھىلەپ بەرگىلى بولمايدىغانلىغىنى بايقىغان.ئەينى چاغدا ئالىملار نىيوتوننىڭ بىرىنچى قانۇنىغا ئۇزگەرتىش ئېلىپ بارمىغان،يەنى‹ بارلىق ماددىلار ئىچىدىن سىرتقى كۇچنىڭ تەسىرىدە ھەركەت قىلمايدىغان ئاتوم ۋە ئاتومدىن كىچىك زەرىچىلەر چىقىرۋېتىلىشى كېرەك ئىدى،نىمە ئۇچۇن شۇنداق بولغانلىغىنىڭ سەۋەبى ئېنىق ئەمەس،بۇنىڭدا پەرەز خاراكتىرىدىكى بىر نەرسىنى دىيىشكە بولىدۇ ،يەنى نىيوتون ئىنسانىيەت تارىخىدىكى ئەڭ ئولۇق ئالىم ،ئالىملارغا بولغان چوقۇنۇنۇش بەكلا ئېشىپ كېتىپ ،ئۇنى خاتالاشمايدۇ دەپ قاراش ، ئەمىليەتتە لوگىكىلىق  خاتالىشىشتىن  خۇدامۇ ساخلىنالمىغان يەردە ،نىيوتوننىڭ خاتالىشىپ قېلىشى تەبىئى ھادىسە، .شەرق ۋە غەرپ مەدىنيىتىنىڭ ئۇخشىماسلىغى سەۋەبىدىن خۇداغا نىسپەتەن مۇنداق بىرنەچچە گۇمانى سۇئال قويۇلغان،ئەينى چاغدىكى ئادەم ئاتا بىلەن ھاۋائانىنى ئالما دەرىىدىكى ئالمىنى يىيىشكە بەلگە بەرگەن ئىلاننى كىم ياراتقان ؟،ئەگەر ئۇنى خۇدا ياراتقان بولسا ،ئىلاننىڭ ئادەم ئاتا بىلەن ھاۋا ئانىغا قانداق ،نىمە ئۇچۇن بەلگە بېرىدىغانلىغىنى  خۇدا بىلمەمتى؟ئەگەر ئىلان ئېرەمباغقا سىرتتىن كىرگەن بولسا ،‹پۇتكۇل ئالەمدىكى بارلىق مەۋجۇداتنى خۇدا ياراتتى دىگەن قائىدىگە ئاساسەن ،ئىلاننى خۇدا نىمە  ئۇچۇن جەننەتنىڭ سىرتىدا يارىتىدۇ؟›،خۇدا ئۇنى نىمە ئۇچۇن توسىمىغان ؟يەنە كېلىپ ئىرەم باغدىكى ئالما دەرىخىنىمۇ ،ئۇنىڭدىكى مىۋىلەرنىمۇ خۇدا ياراتقان ئەمەسمۇ ؟بۇ ئالمىلارنى ئادەم ئاتا بىلەن ھاۋا ئانا يەپ سالسا ،قانداق ئاقىۋەتنىڭ كېلىپ چىقىدىغىنىنى خۇدا بىلمەمتى؟ئەگەر ئۇ ئالما دەرىخىدىكى ئالمىلارنى پەقەت يىگىلى بولمايدىغان قىلىپ ياراتقان بولسا ،ئادەم ئاتا بىلەن ھاۋا ئانىنىڭ پەرزەنتلىرى بولغان ھازىرقى ئىنسانلارمۇ بولمىغان ،ئادەم ئاتا بىلەن ھاۋا ئانا ئېرەم باغدا يۇرىۋەرگەن بولاتتى،ئەلۋەتتە ھازىرقى ئىنسانلارمۇ بولمىغان بولاتتى ،مەلۇم مەنىدىن ئېيتقاندا ھازىرقى ئىنسانلار ئىلاندىن مىننەتتار بولسا بولاتتى ،چۇنكى ئىلان بولمىغان بولسا ئادەم ئاتا بىلەن ھاۋا ئانا ئەر خۇتۇن بولمىغان ،ئۇلارنىڭ پەرزەنتى بولغان ھازىرقى ئىنسانلارمۇ بولمىغان بولاتتى .------------------------------------------- نىيوتون قانۇنلىرى بىلەن ھازىرقى زامان قاتناش قوراللىرىنىڭ پەيدا بولغان ۋاختى ناھايىتى زۇر پەرىق قىلىدۇ.  نىيوتون قانۇنلىرى ئېلان قىلىنىپ 127،يىلدىن كېيىن [يەنى 1825يىلى ]سىتىۋىنسۇن پار كۇچى بىلەن ھەركەتلىنىدىغان پاراۋۇز بېشى مەيدانغا كەلدى.بۇنىڭدىن 70يىل ئوتكەندىن كېيىن [1886-يىلى]ئىنژىنىر كار.بېنسى دۇنيادا بىرىنچى بولۇپ ماشىنىنى كەشىپ قىلدى.1906يىلى ئايرۇپىلان كەشپ قىلىندى.[ بىر يىل بۇرۇن بىز داۋاتقان نىسپىلىك نەزىريەسى مەيدانغا كەلگەن]،مۇشۇ جەريانلاردا نىيوتون قانۇنلىرى ناھايىتى موھىم رول ئوينىغان،بۇنداق دىسەك ئىسلام دىنى،كاتولىك دىنى،خىرىستىئان دىنى قاتارلىق دىنلارمۇ پەيدا بولۇپ ،ئىنسانلارغا ناھايىتى قولايلىق ئېلىپ كەلگەن،ئۇنداق بولمىغان بولسا ،بۇ دىنلار ھازىرغىچە مەۋجۇت بولالارمىدى].ئەمىليەتتە گالىلېي پولات شارنى ئوخشۇمىغان تەكشىلىكلەردە دۇمىلىتىش ئارقىلىق ئېنىرىتسىيە قانۇنۇغا ئىگە بولغان.نىيوتون بولسا گالىلېي،ۋە كېپلېر قاتارلىق ئالىملارنىڭ ئاسمان جىسىملىرىنى كۇزۇتۇشتىن ئېرىشكەن بىلىملىرى ۋە ئۇزلىرى ئېلىپ بارغان تەجىربە نەتىجىلىرىگە ئاساسەن ،ئوچ قانۇننى ئوتتورغا قويغان.بىز ھازىر قارىساق ،كېپلېر ،گالىلېي ،نىيوتونلارنىڭ تەجىربە نەتىجىلىرى بىلەن ئىنسانلارنىڭ ئەمىلى تۇرمۇشتىكى ھاياتلىق پائالىيەتلىرى تۇپتىن پەرىق قىلىدۇ.چۇنكى پولات شارچىنىڭ ھەركەتلىرى بىلەن پويىز،ئايرۇپىلان،موتسىكىلىت ،ۋەلسىپىت ،ئات ھارۋىسى،كالا ھارۋىسى قاتارلىقلارنىڭ ھەركەتلىرى تۇپتىن پەرىق قىلىدۇ.چۇنكى قاتناش قوراللىرىنىڭ ھەركىتىدە ئاڭغا ئىگە بولغان ئىنسانلار بارلىق قاتناش قوراللىرىنىڭ ھەركەت تېزلىگى بىلەن ھەركەت يۇنۇلۇشىنى كونتۇرول قىلىدۇ،شۇنداقلا ئىنسانلار بۇ قاتناش قوراللىرىنڭ ئىچىدە تۇرۇپ ،ئۇلار بىلەن بىللە ھەركەت قىلىدۇ.نىيوتون قانۇنلىرى  بىرلا خىل ماددا شەكلىنى تەسەۋۇر قىلغانلىغى ئۇچۇن ،ھەركەتكە سەۋەپچى بولغان  تەسىر كۇچ جىسىمنىڭ سىرتىدا تۇرۇپ تەسىر قىلىدۇ ،قاتناش قوراللىرىنىڭ ئىچىدە تۇرمايدۇ دەپ قارايدۇ.ئىنسان ئېڭئىدىن ئىبارەت بۇ رىياللىقنى تېخىمۇ ھىساپقا ئالمايدۇ.---------------------[1] سىرتقى تەسىر كۇچ دىگەن نىمە؟كۇچ -جىسىمنىڭ جىسىمغا بولغان تەسىرى كۇچ دىيىلىدۇ.جىسىمدىن ئايرىلغان كۇچ مەۋجۇت ئەمەس،خۇددى ئادەم تېنىدىن ئايرىلغان كۇچنى  تەسەۋۇر قىلىش بىمەنە  ئىش بولغاندەك.تىنىچ تۇرغان جىسىمغا تەسىر كۇرسىتىش ئۇچۇن بىرىنچى جىسىمدا [ماددىدا]باشقا جىسىمغا تەسىر قىلالىغۇدەك كۇچ بولۇشى كىرەك.بىرىنچى ھەركەتلەندۇرگۇچ كۇچ ئوقۇمىنى ھازىرقى زامان فىزىكا ئالىمى سىتىفۇن.خۇك ئالەمنىڭ چوڭ پارتلاش نەزىريەسىنى تەرەقى قىلدۇرغاندا ،بۇ بىرىنچى ھەركەتلەندۇرگۇچنى ئىشلەتمەيمۇ ئالەمنىڭ ھەركىتىنى چۇشەندۇرگىلى بولىدىغانلىغىنى ئوتتۇرغا قويغان لېكىن سىتىفون .خوك نىيوتون قانۇنلىرىغا ئوزگەرتىش ئېلىپ بارمىغان.لېكىن نىيوتون دەۋرىدە  بۇ نەزىريە تېخى مەيدانغا كەلمىگەنلىگى ئۇچۇن ، بۇنى چۇشەندۇرۇشكە ئامالسىز،ئۇنىڭچە بولغاندا ،ئىنسانلار بىلەن ھايۋاناتلار،ئاتوم ۋە ئاتومدىن كىچىك بولغان زەرىچىلەرمۇ سىرتقى كۇچ {تەڭرىنى}نىڭ تەسىرىدە ھەركەت قىلىدۇ دەپ قارايدۇ. دىمەك   ئاتوم ۋە ئاتومدىن كىچىك زەرىچىلەر ۋە ئىنسانلار ۋە ھايۋاناتلارنىڭ ھەركىتىنىڭ سەۋەبىنى  چۇشەندۇرۇشتە ،نىيوتون قانۇنلىرى  ھەققەتەن ئامالسىز− قالدى،ھەمدە  ئالىملارنىڭ بۇ ئىشنى سەزگىنىگە 100يىل بولدى.ئۇنداقتا بۇنىڭ سەۋەبى نىمە؟بۇنى چۇشەندۇرۇش ئۇچۇن كەينىمىزگە يەنە تەخمىنەن 2300يىل قايتىشىمىزغا توغرا كېلىدۇ.ئارىستوتىلنىڭ مىسالىدا مۇنداق.ئادەم  ياغاچ ساندۇقنى ئىتتىرسە ،ساندۇق ماڭىدۇ ،ئىتتىرمىسە ماڭمايدۇ،بۇ يەردىكى بىز دىمەكچى بولغان مەسىلە ئادەم بىلەن ساندۇق بىللە ماڭىدۇ.بىللە ھەركەت قىلىدۇ .يەنە كېلىپ ،ئادەم بىلەن ساندۇق ئالماشتۇرۇلسا ،ئادەمنى كىم ئىتتىرسە ماڭىدۇ.ئادەم بىلەن ساندۇق بىر بىرىگە ئوخشىمايدىغان ئىككى جىسىم ،ساندۇق ئادەمدىن ئىبارەت سىرتقى كۇچ تەسىرىدە ھەركەت قىلىدۇ ،ئادەم بولسا ئوزىدە ئەزەلدىن بار بولغان ئىچكى كۇچنىڭ ئىزچىل رول ئوينۇشى نەتىجىسىدە ھەركەت قىلىدۇ.ئارىستوتىل ئەينى چاغدا ئادەمنى  قايسى خىل كۇچنىڭ تەسىرىدە ساندۇق بىلەن بىللە قىلىدىغان ھەركىتىگە  سەل قارىغان.فىزىكا ئالىملىرى دەل بۇنىڭ تەسىرىدە ئادەم ئامىلىغا  ئىزچىل سەل قارىغان،شۇنىڭ بىلەن ،گالىلېي،دېكارىت ،نىيوتون  قاتارلىق دۇنيادا ئەڭ ئالدىنقى قاتاردا تۇرىدىغان ئالىملار ئىچكى كۇچ مەسىلىسىدە بىر -بىرىدىن ئېغىر لوگىكىلىق خاتالىق سادىر قىلغان.يەنى ئۇلار ئادەم ۋە ھايۋاناتلارنىڭ سىرتقى كۇچ تەسىرىدە ئەمەس ،بەلكى ئىچكى كۇچ تەسىرىدە ھەركەت قىلىدىغانلىغىنى ئەستىن چىقارغان .ئەلۋەتتە ئۇششاق -چۇششەك خاتالىق بولسا ،بۇنىڭ كارائىتى چاغلىق.مەيلى نىيوتون تەتقىق قىلىدىغان مىخانىك ھەركەتلەر بولسۇن ياكى ئېينىشتىيىن تەتقىق قىلىدىغان  ئىجتىمايى[نىسپىلىك نەزىريەسىدىكى ماكاننىڭ قىسقىراپ ،زاماننىڭ ئۇزۇرىشى ئەمىليەتتە ئىنسانلارنىڭ  ئىجتىمايى ھەركىتىنىڭ بىر تۇرى] ھەركەتلەر بولسۇن بارلىق ھەركەتلەردە پەقەت ئىنسانلارلا پەقەت ئەڭ ئاساسى گەۋدە，ئەڭ ئاساسلىق ئامىل .ئەمىلى تۇرمۇشتىكى ماشىنا，ئايرۇپىلان ，پويىز قاتارلىقلارنىڭ ھەممىسى ئىنساسلارنىڭ ھەركىتىگە ياردەم بىرەلەيدىغان قاتناش قۇراللىرىلا خالاس. ئەنئەنىۋى نىيوتون قانۇنلىرىدا ئاساسلىق ئامىل  بىلەن قوشۇنچە ئامىلنىڭ ئورنى ئالمىشىپ كەتكەن，شۇنىڭ ئوچۇن ئەنئەنىۋى نىيوتون قانۇنلىرىنى تەرەقى قىلدۇرۇش ئۇچۇن ئاساسلىق ئامىلنى چىڭ تۇتۇمىز，شۇنىڭدىلا قاتناش قانۇنيەتلىرىنى توغرا ئىگىلىگىلى ，قاتناش بىخەتەرلىگىدىن ئىبارەت ئەڭ ئاساسلىق مەسىلىنى ھەل قىلغىلى بولىدۇ.بۇنىڭدا ئېينىشتىيىننىڭ بىزگە قىلغان ياردىمى ناھايىتى زور.ئۇ ئادەم بىلەن ھايۋانلارنىڭمۇ فىزىكىدا دىيىلىۋاتقان جىسىم بىلەن ئوخشاش بىر ئۇقۇم ئىكەنلىگىنى ئوتتۇرغا قويغان.يەنى جىسىم نۇر تېزلىگىدە ھەركەت قىلغاندا ماكان  قىسقىراپ ،زامان ئۇزىرايدۇ،راكىتا ئىچىدىكى ھاياتلىق ئۇزۇن داۋاملىشىدۇ.[بۇ مەسىلىدىمۇ پەقەت ھازىرقى دەۋىر ئالىملىرى خاتا  قۇبۇل قىلىپ كەلگەن ،لوگىكىغا ئۇيغۇن بولمىغان نۇرغۇن مەزمونلار بار، بۇلارنى تەپسىلى ماتىماتىكىلىق ئىسپاتلاش ئارقىلىق بىلگىلى بولىدۇ،سەھىپە چەكلىك بولغانلىغى ئۇچۇن كېيىنكى ‹ئېينىشتىيىننىڭ يېڭى تار مەنىدىكى نىسپىلىك نەزىريەسى›دە مۇزاكىرە كىلىمىز]
يەنى ئالەم راكىتاسى نۇر تېزلىگىگە يېقىن سۇرئەت بىلەن ھەركەت قىلغاندا ،ئادەم ئۇزۇن ئۇمۇر كۇرىدۇ.بىز  ھەممىمىز بىلىمىز ،نىيوتون قانۇنلىرىنىڭ پەيدا بولغانلىغىغا 320يىل بولدى،ماركىسىزىملىق پەلسەپەنىڭ ئۇنىڭغا ئوخشۇمايدىغان  ئالاھىدىلىگى شۇكى ،ئىنسانلار بىلەن ھايۋاناتلارنىڭ ھەركىتىدە ،ئۇلارنىڭ ئچكى كۇچى ئاساسلىق رۇل ئوينايدۇ،فىزىكا مەسىللىرىدە  تاشقى كۇچنى چۇشەندۇرگەندە،ماشىنىغا نىسپەتەن ئادەم  ئامىلى سىرتقى  كۇچ رولىنى ئوينايدۇ،بۇ خىل لوگىكىلىق قاراشتىمۇ  ماشىنىلا ماڭىدۇ،ئادەم  ماڭمايدۇ دىگەن كۇزقاراشقا ئېلىپ بارىدۇ، بۇنىڭدا  ئادەمنىڭ ماشىنا ئىچىدە ماشىنا  ھەركىتىنى كونتۇرول قىلىپ ،ھەركەت قىلىدىغانلىغىدەك  ھالەتنى چۇشەندۇرەلمەيدۇ،يەنى ئادەم ئامىلىدىن ئىبارەت بۇ خىل ئىچكى ئامىلنى  نەزەردىن ساقىت  قىلىشقا بولمايدۇ ،يەنە مەسىلەن ،چىۋىن ،چاشقان ،تۇگە ،ئات ،كىچىك بالا ۋە چوڭ ئادەم قاتارلىقلار سىرتقى كۇچنىڭ تەسىرىگە تايانمايدۇ ،نىيوتون بولسا ،خۇدا بولمىسا ئۇلار ھەركەت قىلمايدۇ دەپ قارايدۇ ،خىرىستىئان مۇرىتلىرى شۇنداق دەپ قارايدۇ .يەنى  بارلىق ماددىلار سىرتقى كۇچنىڭ تەسىرىدە  ھەركەت قىلىدۇ ،خۇدانىڭ ئىرادىسى بولمىسا قىل تەۋرىمەيدۇ ،دىگەن نەزىريەنى ئىلمى نەزىريە دەپ قارىغانلىغىمىز بولىدۇ. دىمەك پەن بىلەن دىن بىر گەپ بولۇپ كەلگەن.ماركىسىزىم گەرچە بۇ خىل قاراشقا قەتتى قارشى تۇرسىمۇ ،ئۇنىڭ تۇلۇق غەلبە قىلىشى تېخى ئۇزاق گەپ. نىيوتوننىڭ ئەسلىدىكى ھەركەت قانۇنى مۇنداق ؛جىسىم  سىرتقى كۇچنىڭ تەسىرىگە ئۇچۇرىمىسا ،ھامان ئۇزىنىڭ تۇز سىزىقلىق تەكشى ھەركەت ھالىتىنى ياكى تىنىچ ھەركىتىنى ساخلايدۇ. شۇنىڭ ئۇچۇن نىيوتوننىڭ بىرىنچى ھەركەت قانۇنىنى مۇنداق ئۇزگەرتىش كىرەك،  ---------------------------- -----‹1›   ،جىسىملارنىڭ  ئىچكى  قىسمىدىكى ئىچكى كۇچنىڭ  ئىزچىل ۋە  ئاساسلىق،سىرتقى كۇچنىڭ  قوشۇمچە رول ئوينۇشى بولمىسا  ،جىسىملار ھامان ئوزىنىڭ ھەر خىل شەكىلدىكى تۇز سىزىقلىق تەكشى ھەركەت ھالىتىنى  ياكى تىنىچ ھالىتىنى ساخلايدۇ،---------------  يېڭى  نىيوتون قانۇنلىرى مىكرو ساھادىكى ئاتوم ،ئاتوم يادروسى،ۋە ئاساسى زەرىچىلەرنىڭ ھەر خىل شەكىلدىكى ھەركىتىنى شەرھىلەپ بېرىپلا قالماي ،بەلكى ھايۋانات ۋە ئىنسانلارغامۇ  ماس كېلىدۇ،چۇنكى مەيلى قانداق جىسىمنىڭ ھەركەت ۋە ئۇزگۇرۇشىدە ،ئىچكى ئامىل ئاساسلىق ،سىرتقى ئامىل بولسا قوشۇمچە رول ئوينايدۇ.يەنە كېلىپ كۇپ ھاللاردا سىرتقى ئامىل ئاساسەن ناھايىتى كىچىك رول ئوينايدۇ. مەسلەن  ،چاشقان ،مۇشۇك ،چىۋىن ،قۇشقاچ قاتارلىقلار ھىچبىر سىرتقى كۇچ بولمىسىمۇ ھەركەت قالالايدۇ.بىز يېڭى نىيوتون قانۇنلىرىدىن شۇنى چۇشۇنەلەيمىزكى ،ئىشلەپچىقىرىش ۋە تۇرمۇشتىكى  ھەر خىل شەكىلدىكى تۇز سىزىقلىق تەكشى ھەركەت ،تەكشى كېمىيىشچان ،تەكشى تېزلىنىشچان ھەركەتلەرنىڭ ھەممىسىدە ،ھەركەتنىڭ ئاساسلىق كېلىش مەنبەسى بىرى ئادەم ئامىلى ،يەنە بىرى ماشىنا  ماتورىنىڭ ھەركەتلەندۇرگەچ كۇچىدىن ئىبارەت ئىككى ئامىل بار.ئات ،كالا ،ئىشەك  قاتارلىق ھايۋاناتلارنىڭ ھارۋا ۋە باشقا نەرسىلەرنى سۇرىشىمۇ  مۇشۇنىڭغا ئۇخشاش ،ھايۋاناتلارنىڭ ئىچكى كۇچىنىڭ قانداقلىغى  ئاساسلىق رول ئوينايدۇ.كىلاسسىك نىيوتون قانۇنلىرىدا بولسا ،سۇرەلگەن ھارۋا قاتارلىق نەرسىلەرنىڭلا نىمە ئۇچۇن ھەركەت قىلغانلىغىنى چۇشەندۇرىدۇ،ھايۋاناتلانىڭ ھەركىتىنى  سىرتقى كۇچ دەپ چۇشەندۇرىدۇ.ئۇ ھايۋاناتلارنىڭ بۈ خىل ھەركىتىنىڭ مەخسىدىنى تېخىمۇ چۇشەندۇرەلمەيدۇ.ئادەملەرنىڭ نىمە ئۇچۇن ئۇلار بىلەن بىللە ھەركەت قىلىدىغانلىغىنى بولسا تېخىمۇ چۇشەندۇرەلمەيدۇ.يېڭى ھەركەت قانۇنلىرى بولسا بۇلارنى بىمالال چۇشەندۇرەلەيدۇ. --------------------{2} ئەسلىدىكى ئىككىنچى ھەركەت قانونى ،ھەركەتتىكى جىسىمنىڭ تېزلىنىشى ئۇ ئۇچىرىغان سىرتقى كۇچلەرنىڭ يىغىندىسىغا  ئۇڭ تاناسىپ ،جىسىمنىڭ ماسسىسىغا تەتۇر تاناسىپ بولۇپ ،ھەركەت يونۇلىشى جىسىم ئۇچۇرىغان سىرتقى كۇچلىرنىڭ يىغىندىسىغا ئۇڭ تاناسىپ بولىدۇ.-------------------------------------------------------  [2] يېڭى ئىككىنچى ھەركەت قانۇنى ؛ئىچكى كۇچنىڭ ئاساسلىق ۋە ئىزچىل،سىرتقى كۇچنىڭ قوشۇمچە رۇل ئوينۇشى نەتىجىسىدە بولىۋاتقان جىسىم تېزلىنىشىدە ،تېزلىنىش يۇنۇلۇشى ئىچكى ۋە سىرتقى كۇچلەرنىڭ يىغىندىسى بىلەن  ئوڭ تاناسىپ ،جىسىمنىڭ ئومومى ماسسىسى بىلەن تەتۇر تاناسىپ بولىدۇ ،تېزلىنىش يۇنۇلۇشى ئىچكى ۋە سىرتقى كۇچلەرنىڭ  يىغىندا يۇنۇلۇشى بىلەن ئوخشاش بولىدۇ.-----------يېڭى ئىككىنچى قانۇندىن شۇنى كۇرەلەيمىزكى ،چوڭ -كىچىك ماشىنا،پويىز،ئايرۇپىلان،موتسىكىلىت،ۋەلسىپىت ،ئات -كالا ھارۋىسى قاتارلىق قاتناش  قوراللىرىنىڭ تېزلىنىشىدە  ئادەم ۋە ھايۋاناتلارنىڭ ،ماشىنىنىڭ ماتور كۇچى ئاساسلىق ،شامال كۇچى ۋە يەر يۇزىنىڭ يانتۇلىغى قاتارلىق ئامىللار پەقەت قوشۇمچە رول ئوينايدۇ.يەنە كېلىپ ماشىنا ،پويىز قاتارلىقلارنىڭ ھەركىتىدە  ماتورنىڭ ئات كۇچى ،ماتورنىڭ يېقىلغۇسى ،شوپۇرنىڭ تېخنىكا سەۋىيىسى ،ماشىنا ئومومى ماسسىسى قاتارلىق ئامىللار  تېزلىنىشكە بىۋاستە تەسىر كۇرسىتىدۇ. بۇ قانۇن بىلەنمۇ ناسپىلىك نەزىريەسى سىغىشالمايدۇ ،ئادەتتىكى ئوموملاشقان قاراشتا،نىيوتون قانۇنلىرى ئاستا ھەركەتلەرگە ،نىسپىلىك نەزىريەسى تېز ھەركەتلەرگە  ماس كېلىدۇ دەپ قارايدۇ ،بۇمۇ ئىلمى ئاساسى يوق قاراش .نىيوتوننىڭ كىلاسساك قانۇنلىرى  بولسا ماشىنا  پويىزلارنىڭ ھەركەتلىرىنى ماشىنا ،پويىزلارنىڭ سىرتىدا تۇرۇپ تەسىر  قىلىدىغان شامال   قاتارلىق ئامىللار ئاساسلىق كەلتۇرۇپ چىقىرىدۇ. ئاساسى ئىچكى ئامىل بولسا  نىيوتون  قانۇنلىرىدا  مەۋجۇت ئەمەس  .يەنە بىر دىققەت قىلىدىغان نوختا شۇكى ،ئادەم ۋە ھايۋانلارنىڭ تېنىدىكى كۇچ ھايۋاناتلار  يېڭى پەيدا بولغان كۇچ بولۇپ ،تەبىئەت دۇنياسىنىڭ ئۇزاق مۇددەتلىك تەرەقىياتىدىن كېيىن  يەنى دارۋىننىڭ تەدرىجى تەرەقىيات  نەزىريەسىگە ئاساسلانغاندا ،مايمون  ئادەمگە  ئوزگەرگەندىمۇ بۇ كۇچ ئادەم تېنىگە ئۇتكەن.بۇ كۇچمۇ ئادەم ۋە ھايۋاناتلار تۇغۇلۇش ،ئۇسۇپ يېتىلىش،قېرىش جەريانلىرىدا كۇچۇنۇش ۋە ئاجىزلىشىش جەريانلىرىنى بېسىپ ئوتىدۇ.پىسخولوگىيە ئالىملىرى  مۇنداق بىر تەجىربە ئىشلىگەن .ئەنگىلىيەلىك روھىي كىسەللىكلەر دوختۇرى ي.ئا.ھاداېلدنىڭ ‹پىسخولوگىيەلىك كۇچ ›دىگەن مەشھۇر  كىتاۋىدىن كىشىنى قائىل قىلارلىق ئىسپات تاپقىلى بولىدۇ.ئۇ كىتاۋىدا مۇنداق دەپ يازغان.مەن پىسخولوگىيەلىك تەسىرنىڭ جىسمانى كۇچكە كۇرسۇتىدىغان تەسىرى توغۇرسىدا ئۇچ ئادەم ئۇستىدە تەجىربە تەجىربە ئىشلىدىم.تەجىربىدە [دىنامومېتىردىن پايدىلاندىم،›بۇ  خىل دىنامومېتىر سىناق قىلىنغۇچىنىڭ ئوچ خىل ئەھۋال ئاستىدىكى جىسمانى كۇچىنى ئۇلچەشتە قوللۇنىدىكەن.بۇ ئۇچ ئادەم ئادەتتە سەگەك ھالەتتە سىناقنى قۇبۇل قىلغان چاغدا،.ئۇلارنىڭ جىسمانى كۇچى  ئوتتۇرا ھىساپ بىلەن 101قاداق بولغان.كېيىن ھادفېلد ئۇلارغا روھىي جەھەتتىن تەسىر كۇرسۇتۇپ ،ئۇلارنىڭ تېنىم ئاجىز،ماغدۇرۇم يوق دىگەن ئويغا كېلىشىنى ئىلگىرى سۇرگەن،ئاندىن  ئۇلارنىڭ جىسمانى كۇچىنى يەنە بىر قېتىم  ئولچەپ كۇرگەن،بۇ چاغدا ئۇلارنىڭ جىسمانى كۇچى ئاران 29قاداق كەلگەن،[يەنى نورمال جىسمانى كۇچىنىڭ ئۇچتىن بىر قىسمى ئازىيىپ كەتكەن].سىناق قىلىنغۇچىلارنىڭ ئىچىدە بىر كەسپى بوكسىيورچى بولۇپ ،ئۇ تېنىم ئاجىزلىشىپ ،ماغدۇرسىزلىنىپ كەتتىم دىگەن ئويغا كەلگەندىن كېيىن ،بىلەكلىرىنىڭ ئورۇقلاپ ،[بالىلارنىڭ بىلەكلىرىدەك  كىچىكلەپ ]كەتكەنلىگىنى ھىس قىلغان.دوكتۇر ھادفېلد ئۇلار ئۇستۇدە ئۇچۇنچى  قېتىم  تەجىربە ئىشلىگەندە ،ئۇلارنىڭ ئۇزىگە ئىشىنىشكە  يىتەكلەپ ،ئۇلارنى كۇچۇم تەڭداشسىز دىگەن تۇيعۇعا كەلتۇرگەن.بۇنداق ئەھۋالدا ئۇلارنىڭ قىسمانى كۇچى ئوتتۇرا ھىساپ بىلەن 142قاداققا يەتكەن.دىمەك ،ئۇلارنىڭ كەيپىياتى ئۇستۇن،روھى كوتىرەڭگى بولسىلا ،جىسمانى كۇچى 4ھەسسە ئاشقان. ئىدىيىۋى ھالىتىمىزنىڭ ھەقىقەتەن  ئاشۇنداق سىرلىق قۇدۇرىتى بار،.مانا بۇ بىز دەۋاتقان ئىنسانلاردىكى ھەركەتكە سەۋەپ بولىۋاتقان ئىچكى كۇچ ئاڭ{فىزولوگىيەلىك -پىسخولوگىيەلىك كۇچ}.بۇ كۇچ ئارقىلىق ئىنسانلار تۇز سىزىقلىق تەكشى ھەركەت ياكى ئەگرى سىزىقلىق ھەركەت قىلالايدۇ،شۇبداقلا بۇ كۇچتىن پايدىلىنىپ ئىلغار تېخنىكا بەرپا قىلىپ ئۇزىنىڭ ھەركەت دائىرسىنى باشقا سەييارىلەرگە كېڭئەيتەلەيدۇ،ھەرقانداق بىر نەزىريە ئەمىليەت تەرىپىدىن ئىسپاتلانسا،ئاندىن پۇت دەسسەپ تۇرالايدۇ،چۇنكى پاكىت مۇنازىرىدىن ئۇستۇن تۇرۇدۇ ،ئەمەسمۇ-----ئەسلىدىكى 3-قانۇن ،تەسىر كۇچ بىلەن ئەكىس تەسىر كۇچنىڭ مىختارى ھامان ئوخشاش ،يۇنۇلىشى قارمۇ -قارشى بولىدۇ------------------------------------------------------------------------.[3].ئىچكى كۇچنىڭ ئاساسلىق ۋە ئىزچىل  رول ئوينۇشى ،سىرتقى كۇچنىڭ قوشۇمچە رول ئوينۇشى نەتىجىسىدە  پەيدا بولغان تەسىر كۇچ  ۋە ئەكس تەسىر كۇچنىڭ  تەسىرى بىر تۇز سىزىق ئۇستۇدە بولىدۇ، مىختارى تەڭ ،يۇنۇلۇشى قارمۇ -قارشى بولىدۇ.--------مەسىلەن ،بىز تامنى ئىتتىرىپ ،ئۇنىڭغا تەسىر قىلساق ،تاممۇ  ئەكىس تەسىر بىرىدۇ. تامنىڭ كۇچى نەدىن كەلگەن ،بۇنى ئىنسانلار تام ئىچىگە ماتىرياللارنىڭ سۇپىتى بەلگۇلەيدۇ.يەر  تەۋرەشكە  چىداملىق ئۇي قۇرلۇشى دەل بۇنىڭغا جانلىق مىسال بولالايدۇ.ئەنئەنىۋى  نىيوتون قانۇنلىرى  بىلەن يېڭى نىيوتون قانۇنلىرىنىڭ پەرقى شۇكى ،ئەنئەنىۋى نىيوتون قانۇنلىرىدا خۇدا ئالدىنقى  شەرت قىلىنىدۇ.كېيىنكىسىدە [يېڭى نىيوتون قانۇنلىرىدا ]بولسا  ماركىسىزىمنى ۋە ئەمىلى پاكىتنى ئاساس قىلىدۇ،ئۇنداق ئەمەسلىگىنىڭ سەۋەبىنىڭ كېلىش مەنبەسى دەل سىتىفېن -خۇك ۋەكىللىگىدىكى ھازىرقى زامان فىزىكا ئالىملىرى ۋە ھەرقايسى ساھادىكى ئالىملار بولۇپ .ئۇلار ‹ئالەمنىڭ  چوڭ پارتلاش تەلىماتى ›نى تەرەقى قىلدۇرۇپ ،بىرىنچى خەركەتلەندۇرگۇچ  كۇچ ئۇقۇمى بولمىغان ھالىتتىمۇ پۇتكۇل ئالەمنىڭ ھەركەت قانۇنيەتلىرىنى  چۇشەندۇرگىلى بولىدىغانلىغانى ئۇتتۇرغا  قويغان.يەنى ئېينىشتىيىن ،سىتىفېن -خۇك قاتارلىق  فىزىكا ساھاسىدىكى ئاۋانگىراتلار  بىزنىڭ  ماركىسىزىمنىڭ ماددا كاتۇگىرىيەسىنى تەرەقى قىلدۇرۇپ ،يېڭى نىيوتون قانۇنلىرىنى ئۇتتۇرغا قويۇشىمىزغا كۇچلىك دەلىل -ئسپات ۋە پاكىت بىلەن تەمىن ئەتكەن،لېكىن  بۇنىڭ بىلەنلا نىسپىلىك نەزىريەسىدىكى خاتالىققا سەل قاراشقا يەنىلا بولمايدۇ.بىز بۇنىڭدا نىسپىلىك نەزىريەسىگە نىسپەتەن تەنقىدى قۇبۇل قىلىش ئۇسۇلىنى قوللۇنىمىز].بۇ ماقالىلەرنى  يېزىشقا 22يىلدىن ئارتۇق ۋاقىت كەتتى .پايدىلانغان ماتىريال  ئىلمى ماقالا،كىتاپ،زورنال ،مەركىزى تېلۋىزىيە ئىستانسىسىنىڭ ھەرقايسى قاناللىرى ۋە باشقا قېرىنداش تېلۋىزىيە ئىستانسىلىرى باشقا تىللاردىن تەرجىمە قىلغان ماقالىگە ئائىت مەزمونلار ،ئۇزىمىز بىۋاستە پايدىلانغان،باش يىتەكچى ۋە يىتەكچىلەر ،ماتىريال تەۋسىيە قىلغۇچىلار ،ياردەم بەرگۇچىلەر  بولۇپ ،نۇرغۇنلىرىنىڭ ۋاختى بەك ئۇزىراپ كەتكەنلىگى ،شۇنداقلا رادىو ۋە تېلۋىزوردىكى مەزمونلارنىڭ ،ئىسمى ،نەشىر قىلغان ئورۇن قاتارلىقلارنى يېزىپ قالدۇرالمىدۇق،ماقالە ئەڭ ئاز دىگەندىمۇ 3000قېتىمدىن كۇپ ئۇزگەرتىلدى.ئاساسلىق پايدىلانغان  ماتىرياللارنى مۇنداق， ‹1›دالى كارنىگنىڭ بارلىق  كىتاپلىرى。2，‹كەڭ دائىردىكى ›ۋە ‹تار  مەنىدىكى نىسپىلىك نەزىريەسى›-‹ئېينىشتىيىن›‹3›‹بەيدۇ ›تور بىكىتى.‹4›،‹بەرەڭگە ›تۇر بىكىتى.‹5›‹يۇقۇملۇق كىسەللىكلەر رىتسىپلىرى› شىنجاڭ نېفىت دوختۇرىانىسى ئەخمەت  مەمەت ‹شىنجاڭ پەن -تېخنىكا سەھىيە نەشىرياتى2000-يىلى نەشىرى。6‹ېيجىڭ ئۇنۋېرستېتى  دوكتۇرلار ئىلمى ماقالىلەر توپلىمى›。7‹پارلاش نوختىسى› تور بىكىتى.8‹داڭداڭ ›تۇر بىكىتى 9‹چىبو› تور بىكىتى  {10}بېيجىڭ ئىلمى مائارىپ كىنو سىتودىيەسى بىلەن  مەركىزى تېلۋىزىيە 6-قانال بىرلىشىپ ئشلىگەن  ئىلمى تەربىيىۋى فىلىم《ئالەم ۋە ئىنسانلار〉{11}‹ۋاقىتنىڭ قىسقىچە تارىخى›،‹مىۋە قېپى ئىچىدىكى ئالەم › ئاپتورى  سىتىفون  خوك-‹12›يىجوڭتىئەننىڭ  ‹ئۇچ پادىشاخلىق ›قا بەرگەن باھاسى-جەمى 52 قىسىم  《13》ماركس ،ئېنگىلىس ،لېنىن ،ستالىن تاللانما ئەسەرلىرى 1،2،3،4توملار.‹14›‹تەبىئەت دىيالىكتىكىسى›--ئېنگىلىس 1979-يىلى  مىللەتلەر نەشىرياتى يېڭى يېزىق نەشىرى‹15›ياشاش سەنئىتى -ئىسلامجان شىرىپ بەشكىرىمى -مىللەتلەر نەشىرياتى，‹16›ئىستىلىستىكىلىق ۋاستىلەر -يولۋاس راشىدىن -شىنجاڭ مائارىپ نەشىرياتى ئەدەبىيات فاكولتىتى 2002يىلى نەشىر قىلدۇرغان‹17›ئىنسانىيەتنىڭ تارىخى تەرەقىياتىغا تەسىر كۇرسەتكەن 100مەشھۇر شەخىس. ئاپتورى مېخائىل  خارت -ئامرىكا -تەرجىمە قىلغۇچىلار ئازات ئالماس ،تەلئەت ئىمىن ،رىشىت ئابدۇراخمان ،تىلەك ›2000-يىل شىنجاڭ خەلق نەشىرياتى.‹18›ئەڭ بۇرۇنقى 3 مىنوت - سىتىۋىن  بوگىن {ئامرىكا›‹19›-‹ماتىماتىكا -فىزىكا -خىمىيەدىن ئاممىباپ لىكسىيە›-ئاپتورى لىياڭخېڭ ،مۇھەممەتجان نۇجۇۋۇللا ئۇيغۇرچىغا تەرجىمە قىلغان ---------------------------------   22يىلدا يېزىپ چىقىلغان بۇ ماقالىگە نۇرغۇن كىشىلەرنىڭ ھەر خىل شەكىلدىكى ياردىمى سىڭگەن بۇلۇپ ،ئۇلار    ،سېتىنياز ئەۋەيدۇللا ،قېيىم ئەۋەيدۇللا ، سىراجىدىن ھەمدۇل ،ئالىم قېيىم ،گۇلنىسا ئابدۇرېيىم ،يۇسەن خېۋىر ،جاپپار مۇتى ،ئايگۇل يۇسەن ،غېنى مۇتەل ،يۇسەن پىتتار ،شەمشى قېيىم ،ئابدۇۋەلى نىياز ،غاپپار غۇپۇر ،نىياز ئېزىز ،باۋدۇن سىراي ،باۋدۇن زىياۋدۇن ،مېھرىگۇل نىياز ،ئەخمەت كەلپىن ،شۇھرەت -ئوغلەم ،تۇنىياز ۋە ئۇمەر مالىم ،ئەكرەم ئاۋۇت ،ئۇمەر ئىبرايىم ، ئالىم  قادىر ،ئەرشىدىن سۇلايمان،مۇختەر بانكا ، لىن شىن پىڭ ،دۇ ۋېن چاڭ ،لى خۇا ،لىننى ،جاۋ شىن مىن ،سۇ شاڭ ياڭ ،ياڭ چىئەن ،فۇشاۋباۋ ،گاۋ يىڭ،مەي يوڭ چىڭ، ،ئەخمەت مەمەت ، غەلىبە خېلىل،ئەنۋەر ئابدۇرېيىم ،ھاۋاگۇل مەمەت ، پېتتار مەمەت ،ئارزىگۇل مەخموت ،مەمەت سەيدۇل ،ئايىمگۇل ھاكىم ،ھامۇت مامۇت ، ماھىرە ھاۋۇل ،ئەنۋەر ئامىسلىم ،ئادىل ياسىن ،زۇھرە مەخمۇت .  نىجات سوفىيوف ....قاتارلىقلار .