ھەممە خەنچە ئوقۇغاننى بىرگە ھەيدىمەڭ
_ھەي،ئابلەت ئەتە ئەتىگەن بامداد نامىزىدىن كىيىن سائەت 6:30ئەتراپىدا ئالىيە بىلەن ئىككىڭلارنىڭ نىكاھىنى ئوقۇيدۇ شۇڭا قىزچاقنىڭ ئۈيىگە بارىمىز، بۈگۈن شەخسى تازلىقىڭنى ياخشى قىل، ساقال-بۇرۇت ...... پاكىز قىلغىن! نىكاھ دىگەنگە پاكىز، ساپ چىقىمىز دوپپا........... لارنى تەييارلىغىن جۇمۇ!!
_ۋېيزۇ جيوۋشى سىر دۇو،شىگېزاۋ جيۇۋ شىن لېما(ئۇيغۇرنىڭ ئىشى بەك كۆپ،يۇيۇنۇپ كەلسەملا بولمىدىمۇ )
_ھەي نىمە دەۋاتىسەن،ئادەتتىغۇ بوپتۇ تويۇڭدىمۇ شۇنداق دەمسەن؟!؟ سەن ئۇيغۇرمۇ-ياق؟؟!!
_ھە شىڭ شىڭ قىلسام بولدىغۇ، قانداق قىلىمەن؟
_ساقال_ بۇرۇت، قولتۇق......لارنى تازلايسەن. بارلىق كىيىملەرنى يېڭى،پاكىز كىيىسەن، ھاراق-تاماكا قىلمايسەن!!
_مەن گاڭ بۇشى شوۋلېما(بايام دىدىمغۇ) سىلەرنىڭ سىر(ئىشىڭلار) بەك جىق.
_قىلامسەن_ يوق!؟ قانداق قىلساڭ قىلە ئاداش!!؟ كارىم نىمە!؟ دەيدىغاننى دىدىم،ئۈگەتكىدەكنى ئۈگەتتىم،قالغىنى ئۆزۈڭنىڭ ئىشى!!
_ھە شىڭ شىڭ شىڭ ۋو زوۋ(مەن قىلاي) ۋومىن يىچى چۈبا؟( بىرگە بارايلىمۇ)
_يۈرە ،مەن يىگىت بېشى بولغاندىن كىيىن، بارسام باراي ساڭا ئوبدان ئۈگۈتەي!!
_چۈ نائار شى؟( قەيەرگە بېرىپ يۇيۇنىمىز) دا شاڭغا بارايلى، شىڭما؟( ئۈرۈمچى داشاڭ سەرەبخانىسى بولامدۇ)
_ بوپتۇ،ئاشۇ يەرگە بارايلى.لىكىن پۇلنى سەن چىقىرىسەن جۇمۇ!
_مېي ۋېنتى(چاتاق يوق) ھەي بەنلاڭنى(يىگىت قولداش) چاقىرە!
_ھە ماۋۇ ئىشىڭ بولدى،ئەمدى كاللاڭ ئىشلىدى. تىلفۇن نۇمۇرى نەچچىتى؟
_ئەسقەرنىڭما؟ xxxxئۇرە مۇشۇ شۇۋجىغا (يانفۇن)
_سەن ئۇرە،سىنىڭ مۇناسىۋىتىڭ مەندىن ياخشى بولغاندىن كىيىن.
_xxxxئەسقەرما، چۈ داشاڭ شىزاۋ چۈبا، ۋومىن زەي مىن يۇەن يىلۇ چېزەن دىڭ نى(بىز داشاڭ سەرەپخانىسىغا بېرىپ يۇيۇنۇپ كىلەيلى، سىنى نۇرۋاغ1-يول بىكەتتە ساقلايمىز)
_ھە ماقۇل دىدىما، ۋاقتى بارمىكەن؟
_تا دايىڭلې شۇو خاۋلې(ئۇماقۇل بولدى دىيىشتۇق)
ئارىدىن ئۇزۇن ئۆتمەي يىگىت(ئابلەت)، مەن( يىگىت بېشى) قولداش(ئەسقەر) ئۈچەيلەن نۇرۋاغ1-يول بىكەتكە يىغىلىپ داشاڭ سەرەپخانىسىغا كىردۇق.
_ھەممەيلەن ئەركىشى بولغاچ،مەن بىلەن ئەسقەر ئۆزىمىز بىلگەن ئۇيغۇر ئادىتىنى ئۈگەتتۇق،خېلى تەستە ئۈگەندى،ئارانلا قىلدى.مۇشۇ سىكونتلاردا مىنىڭ ئىدىيەمدە،«بىلىم چىندە بولسىمۇ ئېلىش كېرەك» دىگەن تاۋلاشتىن ئۆتكەن ئەجداتلارنىڭ تەجىرىبىسى مىڭەمدە زىددىيەت پەيدا قىلدى، زادى مۇشۇ تەمسىلنىڭ ھازىرقى رولى نىمە؟ ئاشۇ چىندىكى بىلىمنى قانداق ئېلىش؟ قانداق ۋە كىم ئۈچۈن ئىشلىتىش؟ قانداق قۇبۇل قىلىش؟قانداق ئۇسۇلدا ئۇيغۇر قاراش-ئادەتلىرى بىلەن بىرلەشتۈرۈش؟.............. نۇرغۇن سۇئاللار مىنى بەكلا ئويغا سالدى.لىكىن ئەتە يېقىن ئاغىنەمنىڭ توي ئىشى بولغاچقا، ئۇلار ئۈستىدە ئويلىنىدىغان پىكىرلىشىدىغان ۋاقىت يوق بولغاچقا، ۋاقتىنچە ھەرقانداق ناتوغرا ئىشنى كۆرمەسكە سېلىپ، بىلگەننى ئۈگۈتۈپ ئالدىمىزدىكى ئىشنى ياخشى قىلىىشقا تىرىشتىم.
_ (يىگىت) نىزەي شياڭسا( نىمە ئويلاۋاتىسەن)مىن تيەن توي قىلىمەن دەۋاتسام، نى كەن نى(قارا ساڭا نىمە بولدى)
_(يىگىت بېشى )ھىچنىمە بولمىدى،دۇنيادا بىريىگىت ئازلايدىغان بولدى،ئۆزۈمنىڭ بۇرۇنقى ئىشىمنى ئويلاپ قالدىم. شۇڭا ئەنسىرىمە تويۇڭ چوقۇم ياخشى بولىدۇ.
_(قولداش)نى فاڭشىڭ ئابلەت.نىدې خۈنلى جۆدۈي خۇي خاۋ(سىنىڭ تويۇڭ چوقۇم ياخشى بولىدۇ، خاتىرجەم بولغىن)
شۇنداق قىلىپ ئىشىمىزنى تۈگۈتۈپ،تاماقلىنىپ بولغىچە،كەچ سائەت 10:دىن ئاشقان ئىدى.
مەن نىكاھدا بولۇش ئىھتىمالى بولغان ئىشلارنى ئۈگۈتۈش خىيالى بىلەن ئۈيىدە قونۇپ، ئەتە نىكاھقا ۋاقتىدا بىرگە بارىدىغان بولدۇم. كىچىدىكى ئۈگۈت-تەربىيە،پاراڭلار بىلەن تاڭمۇ ئاتتى، ھاۋا ئاللاھنىڭ ئورۇنلاشتۇرۇشى بويىچە بەكلا ئوچۇق بولسىمۇ،لىكىن قەلبىم تېخى ئېچىلمىغان ھالدا قائىدە بويىچە ئىشلارنى رېتىملىق قىلدۇق. قىزنىڭ ئۈيىگىمۇ كەلدۇق. تاماق-پاراڭ بىلەن نىكاھ باشلاندى.
_ ....................... ئالىيە ئۆز رازىلىغىڭىز بىلەن ئابلەتكە خوتۇنلۇققا تەگدىڭىزمۇ؟-سورىدى قارى ئاھون.
_تە...گ...دىم. قىزچاقنىڭ ئاۋازى ئارانلا چىقتى.
_مېي تىڭداۋ،(ئاڭلىمىدىم) دىدى ئابلەت.
__ئۇيغۇر بولغاندىن كىيىن مۇشۇ يەردە بولسىمۇ،ئۆزتىلىڭدا سۆزلە(قارى ئاھون چېچىلدى)
_ۋو بۇتەي خۇي شۇو ۋېيۈ(مەن ئۇيغۇرچىنى تازا ياخشى قىلالمايمەن) دەنشى تىڭدېدوڭ(لىكىن چۈشىنىمەن)
_داداڭ ئۈگەتمىدىما؟!! ئىسىت سىنى باققان ئاتا-ئاناڭغا
_ھە........ھە........ئۈگەتكەن. شۇ مەن دى...دى...يەلمىسەم، بۇخۇي زېنمې بەننا(بىلمىسەم قانداق قىلىمەن)
_ ھەي سەن كىمنىڭ بالىسى نىم دەپ جۆيلەۋاتىسەن؟!!؟
_راست دەيدۇ قارى ئاھون(مەن يىگىت بېشى ئارلىشىپ كەيپىياتنى ئوڭشىۋالدىم)
ئىچىمدە ئويلاۋاتىمەن، ئىسىت ئاخشامقى ئۈگەتكەنلىرىم،ھەي ئابلەت... ئاشۇ قىسمەن خەنچە ئوقۇغان يىگىت-قىزلار مۇشۇ مىنوتلاردا بولسىمۇ.......يۈرەكتىن يىغلاپ قالدىم، نىكاھ بولغانلىقى ئۈچۈن قەتئىي چاندۇرمىدىم.
قارى ئاھوننىڭ ئاچىغى كەلدىيۇ ئۆزىنى ئوڭشىۋېلىپ:
_قىزچاق،يىگىت ئاڭلىماپتۇ بەكرەك دەڭ!!
_تەگدىم دىدى (توۋلىدى قىز قولداش)
_ئۆزى دىسۇن (ئارلاشتى قارى ئاھون)
_تەگدىم( ئالىيەنىڭ ئاۋازى ئاخىرى جاراڭلىق چىقتى)
ئەسلىدە بىرلا قېتىمداتەگدىم-ئالدىم دىيىشسە بەك ياخشى بولاتتى،ئەمما ئۇلار ئۇنداق قىلالمىدى.قىسقىچە تەربىيە-ئەدەپ تەبلىسى، دۇئا قىلىش، مىھمان ئۇزۈتۈش قاتارلىق ئىشلاردىمۇ خېلى باشقىلار كۈلگىدەك، مەن ئازاپلانغىدەك ئىشلار بولدى،نىمە ئامال ئابلەت يەسلىدىن تارتىپلا خەنچە ئوقۇغان.
ئاشۇنداق خەنچە ئوقۇش گۇناھمۇ؟ ياق!! باللىرىنى خەنچە ئوقۇتقان ئۇيغۇرنىڭ ئائىلە تەربىيىسى،تۇرمۇش مۇھىتى،ئىجتىمائى ئالاقىسى،ئاتا -ئانا بولغۇچىنىڭ يىتەكلىشى، ئەخلاق-ئادەت ئۈگۈتلىرى،...........قاتارلىقلار بىلەنمۇ ئىنتايىن زىچ مۇناسىۋىتى بولىدۇ، ئەلۋەتتە.
نىكاھ قائىدىسى يۇقۇرقىدەك گۇڭگا ئاخىرلاشتى. توي ئىشى يالغۇز ئادەمنىڭ كۈچۈشى ياكى قولداشنىڭ ماسلىشىشى بىلەنلا بولىدىغان ئۇنداق ئاسان پائالىيەت ئەمەس،توي پەقەت ئاۋامنىڭ قاتنىشى،ساھىپخاننىڭ كۈتۈشى..................ماسلاشقان ھالدا بولىدۇ.تويغا مىھمانلار بولۇپمۇ ياتلار بەكرەك كىلىشكە باشلىدى،ئورۇنلاشتۇرۇش بويىچە ئۇلارنى كوزۇپقا(ئايرىمخانا)
باشلىدۇق،سورۇندا سىنغا ئېلىنىۋاتقان،رەسىمگە تارتىلىۋاتقان مىھمانلاردىن باشقىسى ئاساسەن شۇلار بولغاچقىمۇ،ماڭا توي باشقۇرۇش بەكلا ئېغىر كەلدى..................چۈنكى توي ئۇيغۇر ئادىتى ھەم قىسمەن باشقا ئۇسۇللاردا ئېلىپ بېرىلىۋاتىدۇ. تۇنجى بولۇپ، ئۇيغۇرچە خەلق ناخشا-مۇزىكىسىغا تەڭكەش قىلىپ، ئوينالغان ئۇيغۇر ئۇسۇلمۇ باشقىچىرەك بولۇپ قالدى.كۆپلىرىنىڭ ياكى پۇت_قولى كەلمەي، ياكى كوچا ئۇسۇلىمۇ ۋە ياكى رەپ ئۇسۇلىمۇ ئومۇمەن نىمىلىكىنى بىلگىلى بولمايتتى.
_ھەي يىگىت بېشى،ئەمدى قىزچاق بىلەن يىگىت ئوتتۇرىغا چىقىپ،ئالما تالىشىپ (ئالمىنى يىپقا چىگىپ ئىككىسىنى چىشلىتىش) يىسۇن! شۇنداق قىلساق توي بەك قىزىيتى ماقۇلمۇ؟
_ھەي بۇ دىگەن ئۇيغۇرنىڭ تويى تۇرسا قانداق بولىدۇ!؟ _مەن خالىماي تۇرۇپ دىدىم.
_بولىۋىرىدۇ، توينىڭ قىزىشى ئۈچۈن ھىچنىمە بولمايدۇ.
_ماقۇل،ماقۇل........توي ئۈچۈن بولىدۇ،بېرىپ رىياسەتچىگە دەي سىلەر تەييارتۇرۇڭلار!!
_ھەي يىگىت بېشى،يىگىت قىزنى دۇمبىسىگە ئېلىپ مەيداندا يۈگەرسۇن بەك قىزىيدۇ؟
_ بۇمۇ توينىڭ قىزىشى ئۈچۈنمۇ!؟!؟
_ھە توي تۇرسا،ھىچنىمە بولمايدۇ،ئادەم ئۆمرىدە بىرلا كىلىدۇ ئەمەسمۇ؟
_ھەي ئۇكام مۇشۇنداق قىلىۋەرسەڭلار،يەنە نەچچە قېتىم كىلەرمىكىن!؟!؟-- مەن تەنە ئارلاشقان ھالدا سەل چاقچاق قىستۇرۇپ قويدۇم.
_ھەي ئاكا،قىز بىلەن يىگىت ..........
_ھە يەنە نىمە قىلىپ بەرسۇن!!!
_ۋېيەي خاپا بولماڭە، ناۋ دوڭفاڭ ئويۇنىنى مۇشۇ يەردە ئوينايلى!
_ نىمە ئۇ ناۋ دوڭفاڭ(ھۇجرا ئۈيىدە قايناش) دىگەن !!؟؟
_ قۇچاقلىشىش ،سۆيۈشۈش دىگەن گەپ،قالغانلىرىنى ئۇلار ئوتتۇرىغا چىقسۇن، شۇچاغدا بىلىسىز.
_ھەي بۇيەردە قانداق بولىدۇ،بەك ئاشۇۋەتمەڭلار!!! ماۋۇ توينىڭ چوڭلىرى نىمە دەيدۇ!؟ياق بولمايدۇ!!ماڭ ماڭ ماڭ باشقا يەردە ئويناڭلار!!
ئومۇمەن،توي سورۇننى بارغانسىرى«قىزىۋاتىدۇ»، مىنىڭ ئويلىرىم كۆپىيىۋاتىدۇ بىراق«مۇزلاۋاتىدۇ» توي يالغۇز مەنلا خالىمايدىغان ئەمەس،بەلكى قاراپ تۇرۇپ ۋاقتىنچە «توي قىزىقى»ئۈچۈن يول قويغان چوڭلارمۇ،ئۇيغۇرمۇ سۈكۈتتە تۇردى..............
ۋەقەلىك ھەقىقى بولغان، كىشى ئىسىملىرى ئۆزگەرتىلگەن،ئوخشاش بولۇپ قالسا تاسادىپىيلىق شۇڭا كەچۈرۈڭلار
[ بۇ يازما UYGHURAAA تەرپىدىن2009-05-28 18:52دە قايت ]