ۋېن فېڭ

    3-نۆۋەتلىك جۇڭگو - ئامېرىكا ئىستراتېگىيە ۋە ئىقتىساد سۆھبىتى 9- مايدىن 10- مايغىچە ئامېرىكىنىڭ پايتەختى ۋاشىنگىتوندا ئۆتكۈزۈلدى. دۇنيادىكى بىر ئەڭ چوڭ تەرەققىي قىلغان دۆلەت بىلەن دۇنيادىكى بىر ئەڭ چوڭ تەرەققىي قىلىۋاتقان دۆلەتنىڭ بىرلىكتە ئولتۇرۇپ سۆھبەتلىشىشى تەبئىي ھالدا پۈتۈن دۇنيانىڭ دىققىتىنى تارتتى ، شۇنداقلا دۇنيا كۆڭۈل بۆلۈۋاتقان مەركىزىي سۆز تېمىسىغا ئايلاندى .

    نېمە ئۈچۈن مۇنداق دەيمىز ؟ چۈنكى جۇڭگو بىلەن ئامېرىكىنىڭ ئىستىراتېگىيە ۋە ئىقتىساد سۆھبىتىدە مۇھاكىمە قىلىنغىنى جۇڭگو بىلەن ئامېرىكىدىن ئىبارەت ئىككى دۆلەت ئارىسىدىكى ئىقتىساد ، سودا مۇناسىۋىتى بولۇپلا قالماي بەلكى جۇڭگو بىلەن ئامېرىكا ئارىسىدىكى سۆھبەت نۇرغۇن تەرەققىي قىلىۋاتقان دۆلەتلەر بىلەن تەرەققىي قىلغان دۆلەتلەر ئارىسىدىكى مەنپەئەت تەلىپىگىمۇ ۋەكىللىك قىلىدۇ . شۇڭلاشقا جۇڭگو - ئامېرىكا ئىستىراتېگىيە ۋە ئىقتىساد سۆھبىتى ئىككى دۆلەت ئارىسىدىكى ئۆزئارا مەبلەغ سېلىشنى ئىلگىرى سۈرۈپ ، ئىقتىساد ، سودا مۇناسىۋىتىنىڭ ياخشى سۈپەتلىك تەرەققىياتىنى يۈكسەلدۈرۈپلا قالماي بەلكى دۇنيانىڭ ئىناق تەرەققىياتىنى ئىلگىرى سۈرۈشنىڭ مۇھىم يولى .

    2009- يىلىدىكى تۇنجى نۆۋەتلىك جۇڭگو - ئامېرىكا ئىستىراتېگىيە ۋە ئىقتىساد سۆھبىتىدىن بۇيان ، جۇڭگو بىلەن ئامېرىكا سىياسىي ، ئىقتىساد ، سودا ۋە دۇنيا بويىچە تېررورلۇققا قارشى تۇرۇش قاتارلىق ساھەلەرنىڭ ھەممىسىدە ئىجابىي نەتىجىلەرنى قولغا كەلتۈرۈپ ، ئىككى تەرەپنىڭ مۇناسىۋىتىنى تېخىمۇ يۇقىرى دەرىجىگە كۆتۈردى . لېكىن گەپنىڭ ئوچۇقىنى قىلغاندا ، جۇڭگو بىلەن ئامېرىكا ئارىسىدا يەنىلا نۇرغۇن مەسىلە ۋە زىددىيەتلەر ساقلانماقتا ، بۇ مەسىلە ۋە زىددىيەتلەرنى ھەل قىلشتا ئۆزئارا ئىشىنىشنى كۈچەيتىش لازىم . شۇنداق قىلغاندىلا ئۆزئارا ياردەملىشىپ ، ئۆزئارا مەنپەئەت يەتكۈزگىلى بولىدۇ . ۋەھالەنكى ، ‹‹ ئومۇميۈزلۈك ئۆزئارا مەنپەئەت يەتكۈزىدىغان جۇڭگو - ئامېرىكا ئىقتىسادىي ھەمراھلىق مۇناسىۋىتىنى ئورنىتىش ›› دەل 3-نۆۋەتلىك جۇڭگو - ئامېرىكا ئىستىراتېگىيە ۋە ئىقتىساد سۆھبىتىنىڭ ئاساسىي تېمىسى . پۈتۈن دۇنيا بۇ قېتىمقى سۆھبەتكە تەقەززالىق نەزەرى بىلەن دىققەت قىلماقتا .

    تۇنجى نۆۋەتلىك جۇڭگو - ئامېرىكا ئىستىراتېگىيە ۋە ئىقتىساد سۆھبىتىدىن بۇيان ، جۇڭگو مەسئۇلىيەتچانلىق پوزىتسىيەسى بىلەن سىياسىي ، ئىقتىساد ۋە دۇنيا بويىچە تېررورلۇققا قارشى تۇرۇش قاتارلىق ساھەلەردە ئامېرىكا بىلەن ھەمكارلىشىپ ھەمدە تېگىشلىك ياردەم بېرىپ كەلدى . مەسىلەن ، پۇل مۇئامىلە كرىزىسىدىن بۇيان ، ئامېرىكا خەلق پۇلىنىڭ قىممىتىنى ئۆستۈرۈشنى ئىزچىل تەلەپ قىلغان ئىدى ، خەلق پۇلىنىڭ قىممىتى ھەقىقەتەن ئۆستۈرۈلدى . پېرېۋوت ئىسلاھاتىدىن بۇيان ، خەلق پۇلىنىڭ نامىي پېرېۋوت نىسبىتى %21.5 ، ئەمەلىي ئۈنۈملۈك پېرېۋوت نىسبىتى %18.2 ئۆستى . ئۆتكەن يىل مايدىن بۇ يىل مارتقىچە ، گەرچە بۇ باسقۇچتا خەلق پۇلىنىڭ ئەمەلىي ئۈنۈملۈك پېرېۋوت نىسبىتىنىڭ قىممىتى %1.9 تۆۋەنلىگەن بولسىمۇ ، نامىي پېرېۋوت نىسبىتى %4.7 ئۆستى .

    ئەكسىچە ئامېرىكا دوللىرىنى كۆزەتسەك ، پۇل مۇئامىلە كرىزىسىدىن بۇيان ، ئامېرىكىنىڭ مىقدارلاشتۇرۇلغان كەڭ پۇل سىياسىتى ئامېرىكا دوللىرىنىڭ قىممىتىنى تۆۋەنلىتىۋەتتى ، بۇ جۇڭگونىڭ ئامېرىكىدىكى مال –مۈلۈكىنىڭ زىيانغا ئۇچىرىشىغا بىۋاستە تەسىر كۆرسەتتى . شۇنىڭ بىلەن بىر ۋاقىتتا ئامېرىكا دوللىرى قىممىتىنىڭ تۆۋەنلىشى يەنە جۇڭگونىڭ مال -مۈلۈك باھاسىنى ئۆستۈرۈپ ، جۇڭگونىڭ يۇقتۇرما پۇل پاخاللىقىنىڭ بېسىمىنى ئاشۇرۇۋەتتى .

    خەلق پۇلى قىممىتىنىڭ ئۆسكەنلىكى ، ئامېرىكا مەنپەئەتىگە ئۇيغۇن لېكىن جۇڭگو بۇنىڭ ئۈچۈن غايەت زور بېسىمغا بەرداشلىق بەردى ؛ ئامېرىكا دوللىرى قىممىتىنىڭ تۆۋەنلىشى جۇڭگوغا نۇرغۇن ئاۋارىچىلىقلارنى كەلتۈردى ، لېكىن ئامېرىكا جۇڭگونىڭ ئامېرىكىدىكى مال -مۈلۈكىنىڭ بىخەتەرلىكىگە قارىتا ئېنىق ۋەدە بەرگىنى يوق . بۇ خىل تەتۈر پەرق ئامېرىكا تەرەپنىڭ ئۆزئارا ياردەملىشىش روھىنىڭ كەملىكىنى كۆرسىتىدۇ .

    پۇل مۇئامىلە مۇلازىمەت كەسپى ساھەسىدە ، جۇڭگو QFⅡ نىڭ نورمىسىنى ئارقا ئارقىدىن ئۆستۈرۈپ ھەمدە تەكشۈرۈپ تەستىقلاش سۈرئىتىنى تېزلىتىپ ، QFⅡ نىڭ پاي كۆرسەتكۈچى زاكاز مېلىغا مەبلەغ سېلىشىغا ، چەت ئەل ئاپپاراتلىرىنىڭ بانكىلار ئارا قەرز بازىرى قاتارلىقلارغا مەبلەغ سېلىشىغا يول قويۇپ ، جۇڭگونىڭ پۇل مۇئامىلە جەھەتتىكى ئېچىۋېتىش سالمىقىنىڭ پەيدىنپەي كۈچىيىۋاتقانلىقىنى كۆرسەتتى . لېكىن جۇڭگو سودا بانكىسىنىڭ ئامېرىكىدا پارچە سېتىش كەسپى ۋىۋىسكىسى ئېلىشى ئىنتايىن قىيىن . ئامېرىكا يەنە بۇنىڭدىن ئىلگىرىكى ۋەدىلىرىنى ئەمەلدە كۆرسىتىشكە ، جۇڭگو مەبلەغ بانكىسىغا قارىتا ئامېرىكىدا پۇقراۋىي مۇئامىلىنى يولغا قويۇشقا ئامال قىلمىدى .

    ئەمەلىيەتتە ، ئۆزئارا ياردەملىشىش بولمىسا ، ئۆزئارا مەنپەئەت يەتكۈزۈشنى ئىشقا ئاشۇرۇش ناھايىتى قىيىن . جۇڭگو بىلەن ئامېرىكىنىڭ يېڭى ئېنېرگىيە ساھەسىدىكى ھەمكارلىقى تەرەققىياتىنىڭ ئوڭۇشلۇق بولۇشى ، دەل ئىككى تەرەپنىڭ ئۆزئارا ھەمكارلىشىپ ، ئۆزئارا مەنپەئەت يەتكۈزۈش روھىنىڭ گەۋدىلەندۈرۈلگەنلىكىدىن بولدى . بىر تەرەپتىن ، تۆۋەن كاربونلۇق ئىقتىساد ، قايتا پەيدا بولىدىغان ئېنېرگىيە ۋە پاكىزە ئېنېرگىيە قاتارلىقلارنى تەرەققىي قىلدۇرۇش جۇڭگونىڭ 12- بەش يىللىق يىرىك پىلانىدىكى ئىستىراتېگىيەلىك مۇھىم نۇقتىغا ئايلاندى ؛ يەنە بىر تەرەپتىن ، ئامېرىكا يېڭى ئىقتىسادىي ئېشىش نۇقتىسىنى تېپىشقا جىددىي ئېھتىياجلىق . شۇڭلاشقا جۇڭگو بىلەن ئامېرىكىنىڭ يېڭى ئېنېرگىيە ساھەسىدىكى تېخنىكا ھەمكارلىقى ياخشى تەرەققىيات پۇرسىتىنى كۈتۈۋالدى . يېقىنقى بىر ، ئىككى يىلدىن بۇيان ، جۇڭگو بىلەن ئامېرىكا يېڭى ئېنېرگىيە ساھەسىدە نۇرغۇن چوڭ كېلىشىملەرنى ئىمزالاپ ، ئۆزئارا ياردەملىشىپ ، ئۆزئارا مەنپەئەت يەتكۈزۈپ ، تەڭ پايدىغا ئېرىشىشنى ئىشقا ئاشۇردى .

    دۇنيادىكى ئەڭ چوڭ تەرەققىي قىلغان دۆلەت ۋە دۇنيادىكى ئەڭ چوڭ تەرەققىي قىلىۋاتقان دۆلەت بولغان جۇڭگو بىلەن ئامېرىكا شۈبھىسىزكى ، تېخىمۇ كۆپ تارىخىي مەسئۇلىيەتنى ئۈستىگە ئالىدۇ . تارىخىي تەجرىبىلەر جۇڭگو بىلەن ئامېرىكا ئىناق ئۆتسە تەڭ پايدىغا ئېرىشىدىغانلىقىنى ، ھازىرقى مۇرەككەپ ، ئۆزگىرىشچان خەلقئارا سىياسىي ، ئىقتىسادىي ۋەزىيەتتە ، جۇڭگو بىلەن ئامېرىكىنىڭ ئۆزئارا ھەمكارلىشىپ ، ئۆزئارا مەنپەئەت يەتكۈزۈشى تەڭ پايدىغا ئېرىشىشنى ئىشقا ئاشۇرۇپلا قالماي بەلكى دۇنيانىڭ ئىناق تەرەققىياتىنى ئىلگىرى سۈرۈشتىكى مۇھىم كۈچ ئىكەنلىكىنى ئىپادىلىدى .

    تەرجىمە قىلغۇچى : مۇسا ئەخمەت