nezeriyening bir millet tereqqiyatida oynaydighan roli zor bolup, U shu millet kishilirining tepekkurini bëyitip, Mesililerni oxshimighan nuqtidin tehlil qilidu. ën'glis ‹‹eger bir millet ilim – penning choqqisigha chiqimen deydiken, U nezeriyewi tepekkurdin birdemmu ayrilip qalmasliqi kërek›› dëgen. bir milletning edebiyatimu tereqqiy qilimen, Dunyawi sewiyege yëtimen deydiken, Aldi bilen nezeriyege ehmiyet bërip, Nezeriyewi tepekkurini bëyitishi kërek.
biz edebiyatimizning nöwettiki ehwaligha nezer salsaq, Gerche, Edebiyatimizda nurghun eser barliqqa kelgen bolsimu, Ijadiyetni nezeriye nuqtisidin analiz qilidighan bolsaq, Nezeriyewi eserler kemchil bolghachqa, Ijadiyetchiler qandaq tëmida yëzishni oylisa shundaq yazidighan, Tenqidchiler qandaq tenqidligüsi kelse shundaq tenqidleydighan, Eserlerni özimizning ëstëtik qarishimizgha uyghun bolmighan halda bashqilarning yaki chetning qëlipi bilen ton pichip, Aptorlargha uwal qilip qoyidighan ehwal körüldi. bundaq nezeriye qehetchilikini hës qilghan abduqadir jalalidin uzaq yil izdinish arqiliq rëni wëlëk bilen ostin warinning ‹‹edebiyat nezeriyesi›› namliq kitabini terjime qilip oqurmenlerge sundi. bu kitabning terjime qilinishi edebiyat nezeriyemizni bëyitishtiki deslepki qedem dëyishke bolidu.
bu kitab islahat ëlip bërilghandin këyinki edebiyat tarixida terjime qilin'ghan tunji sistëmiliq nezeriyewi terjime eser bolushigha qarimay, Terjime we bashqa jehetlerdin xëli utuqluq chiqqan. bu kitabning ehmiyiti we terjimidiki utuqlirini töwendiki birnechche nuqta boyiche körsitip ötüsh mumkin:
1.bu kitabtiki edebiyat tetqiqatini ‹‹ichki tetqiqat›› we ‹‹tashqi tetqiqat›› dep ikki türge bölüsh usuli edebiyat sahesidikilerge nisbeten yëngi we ijadiy qarash bolup, Bu meyli edebiyat tetqiqatigha kirish yaki ijadiyet, Edebiy tenqid jehette bolsun, Yönilish we edebiyatning esliy mahiyitige hörmet qilish jehette körsetküchlik rol oynaydu. bolupmu u bizdiki birer eserni tehlil qilghanda yaki tenqid yazghanda eserning mezmunini özining xahishi boyiche burap, Edebiyatning eslisige tewe qisimlarni muhakimining sirtida qalduridighan kona tenqid qarishining aghdurulushida, Edebiyatqa bolghan diqqet – ëtibarimizning tiklinishide muhim ehmiyetke ige.
2.bu kitabtiki hemme nezeriyeni edebiyatimizgha tetbiqlashqa bolmisimu, Lëkin edebiyatning mahiyiti, Roligha bolghan chüshenchimizning tëximu chongqurlishishi we edebiyatta melum bir penning rolini ziyade tekitlesh yaki suslashturuwëtish we yaki munasiwetni toghra perqlendürelmesliktin këlip chiqqan bir tereplime qarashlarning azlishida türtkilik rol oynaydu.
3. kitabqa bërilgen izahatlar bizni neqil keltürgen mezmunlarni toluq chüshinish pursitige ige qilsa, Aptorlar ismining izahat sheklide esliy tili boyiche bërilishi shu aptorni tëximu chüshinish we uning eserliridin paydilinishta qolayliq yaratqan.
Muherrir : dilare xemit
Bediiy süretler
Kümüsh tüske kirgen tengritagh
Sirliq qiyapettiki güzel toghraqliq
Shimaliy shinjangning kech küzdiki güzel kartinisi
Kentke chüshken kadirlar
Keng say kartinisi
Ürümchi gherbiy chong köwrük kartinisi
Kishini meptun qilidighan sayram köli
Uyqudin oyghan'ghan sheytankerish
3el xizmitidin ariye
Qaramay gherbiy chong jilghisining tügünchi bahardiki körkem menzirisi
Örük chëchiki sayahet bayrimida az sanliq millet kiyim-këchek körgezmisi yarqin nuqtigha aylandi