abdureop polat ( edebiy leqebiy teklimakaniy),1950-yil11-ayning1-küni, Qeshqer shehri yumulaqshekölbëshi mehelliside oqutquchi ailiside dunyagha kelgen. 1966-yil qeshqer uyghur toluq ottura mektipini püttürgen. 1972- yil bëyjing merkiziy milletler uniwërstëti az sanliq milletler til – edebiyati fakultëtige oqushqa kirgen. 1975-yil ela netije bilen oqush püttürgech, Öz fakultëtige edebiyat oqutquchiliqigha ëlip qëlin'ghan.

    1978-yil3-aydin 1982-yil7-ayghiche bëyjing chetel tilliri uniwërsitëtide ereb tili ögen'gen. 1984-yil 4-aydin 1985-yil 10-ayghiche iraq ereb jumhuriyitige bërip, Baghdat, Kufe, Nejef we kerbala qatarliq sheherlerde ereb tili boyiche praktika qilghan. 1986-yildin 1988-yilghiche bëyjing uniwërsitëtide pars tili ögen'gen. 1996-yil 10-aydin 1997-yil 7-ayghiche ziyaretchi alim salahiyiti bilen, Misir ereb jumhuriyitige bërip, Qahire uniwërsitëtide ereb edebiyati boyiche, Ezher uniwërsitëtide bolsa, Islam dini asasliri ( usuluddin) boyiche bilim ashurghan.1997-yil 10-aydin 2002 -yil 5- ayghiche türkiye jumhuriyitige bërip, Enqere uniwërsitëti til-tarix-jughrafiye instituti chaghdash türk shiwiliri we edebiyatliri fakultëtide, Chaghatay türkiy til-edebiyati boyiche oqup, «edebiyat doktori» unwanigha ërishken.

    u hazirghiche «uyghur edebiyati», «uyghur tili tetqiqati», «uyghur tili lëksikologiyisi», «terjime nezeriyisi we emeliyiti», «chaghatay uyghur tili», «chaghatay uyghur edebiyati», «newaiy eserliri tetqiqati», «türk tili» we «ereb tili» qatarliq derslerni sözligen. 1991- yil «bëyjing shehri derijilik munewwer oqutquchi» bolup bahalan'ghan. 1992- yil dotsënt bolghan. 1995- yil «bawgang maarip fondi munewwer oqutquchisi» bolup mukapatlan'ghan.2004- yil 9- ayda, Profëssor bolghan. u ottuz yildin buyan izchil sözlep këliwatqan «chaghatay uyghur tili dersi» 2006- yil «bëyjing shehri derijilik serxil ders» bolup bahalan'ghan. mushu sharapetler bilen, U 2007-yil 10-ayda, Doktor asprant yëtekchisi bolghan.

    «chaghatay tili» ( xemit tömür ependim bilen hemshirik), Bu kitab 1986- yil qeshqer uyghur neshriyati teripidin neshir qilin'ghan; 1989 –yil döletlik milletler ishliri komitëti teripidin 3- derijilik munewwer eser mukapatigha ërishken.

    «newaiy: muhakemetul lugheteyn» (xemit tömür ependim bilen hemshirik, 1988- yil milletler neshriyati neshri ).

    «chaghatay uyghur tili tetqiqatidin ilmiy maqaliler» ( 1993- yil milletler neshriyati neshri, 200 ming xet ).bu – özining chaghatay uyghur tili heqqide qilghan tetqiqat maqaliliri toplimi.

    «uyghur tili lëksikologiyisi» ( 1995- yil qeshqer uyghur neshriyati neshri, 250 ming xet ). bu kitab 1996- yil bëyjing shehri boyiche 2-derijilik munewwer xas eser mukapatigha ërishken; 1997- yil bolsa, Milliy yëziqtiki kitablar boyiche memliketlik 3- derijilik munewwer eser bahalalinip mukapatlan'ghan.

    «chaghatay uyghur tili heqqide mupessel bayan» ( 2004- yil milletler neshriyati neshri, 300 ming xet ).

    «chaghatay uyghur edebiyati jewherliridin – esliy yëzilishi bilen uyghur on ikki muqami tëkstliri» (2005- yil milletler neshriyati neshri, 600 ming xet). bu kitab neshirdin chiqqandin buyan, Merkiziy milletler uniwërsitëti uyghur til – edebiyat fakultëtining chaghatay uyghur edebiyati dersliki qilip ishlitlip kelmekte. undin bashqa, Bu kitab shinjang senet instituti muqam orunlash kespining dersliki qilipmu ishlitilmekte. shinjang senet instituti mezkur kitabni derslik qilip ishlitiwatqanliqi heqqide yëzip bergen ispat xëtide: " abdureop teklimakaniy tüzgen bu kitab qurulmisi muwapiq, Ilmiyliki munasip, Tili güzel, Sherh - ipadilesh pasahetlik bolushtek alahidiliki bilen, Muqam orunlash kespi oqughuchilirining derslik matëriyali qilip ishlitishige taza bap keldi. shunga, Bu kitab mezkur muqam orunlash kespining oqush matëriyali jehettiki boshluqini toldurup bergen nadir eser hësablinidu." dëyilgen.

    «chaghatay uyghur tili grammatikisi » (2007- yil 6- ay, Bëyjng milletler neshriyati neshri, 400 ming xet ) bu kitab shu tapta, Uyghur til – edebiyat fakultëtining bëyjing maarip idarisi teripidin «2006 – yilliq bëyjing shehri derijilik serxil ders» bahalan'ghan «chaghatay uyghur tili dersi »ning xas derslik kitabi qilip qollinilmaqta.

    «uyghur on ikki muqami tëkistliri üstide tetqiqat»(2009-yil 6-ay, Merkiziy milletler uniwërsitëti neshriyati neshri, 920 ming xet). bu kitab, Shu tapta, Merkiziy milletler uniwërsitëti uyghur til-edebiyati fakultëtining magistërant we doktorantliri üchün ëchilghan «uyghur klassik edebiyati tetqiqati» dersining derslik matëriyali qilip qollinilmaqta.

    «kor xëridar» ( hëkayiler toplimi, 1989- yil, Milletler neshriyati neshri; 2000- yil 2- neshri ).

    «uyghurda ebgaliq» ( tenqidiy rëalizm esiri, 1996 – 1997 – yilliq «shinjang medeniyiti» zhurnili ). uyghur tenqidiy rializim edebiyatining durdanisi dëyishke bolidighan bu eser 20 – esir uyghur dunyasida eng köp tarqighan eser sanilidu. 2001- yili girmaniyilik uyghurlar bu nadir eserni aq tashliq kitab qilip neshr qilghan.

    «radil abla tenglimisi we uyghur turmush pelsepisi» ( popilër eser, ‹kroran› zhurnili 2005- yilliq 5- san ). bu eser 2006- yili, «kroran» zhurnili teripidin «uyghurlar we tereqqiyat tëmisidiki munewwer eser» bahalinip mukapatlan'ghan.«newroz heqqide» (nesir, 2006- yil, 3- ayning 22- küni, Merkiziy xelq radio istansisi uyghurche anglatqan),

    «uyghur on ikki muqami we nammuqam naxshisi» («junggo milletliri» zhurnili 2006-yilliq 3-san)

    «gumnam – hirqetiyning ölümsiz ghezili ‹kashgher› heqqide», «qeshqer pidagogika instituti ilmiy zhurnili » 2007 – yil 1- san.

    «muellim» (nesir, «junggo milletliri» 2007- yilliq 1- san )

    «oqughuchi» (nesir, «kroran» zhurnili 2007- yilliq 2- san)

    «kashgheriy yili» (naxsha tëkisti. «ili deryasi» zhurnili 2008-yilliq 6-san)

    «mëning kashgheriy yilim» (edebiy xatire. «junggo milletliri» zhurnili, 2009-yilliq 1-2-3-4-5-sanlar)

    «öginish ëngi- nusretning tëngi» (nesir. «junggo musulmanliri» 2009-yilliq 3-san) qatarliqlar bar.ilmiy we siyasiy muhakime maqaliliri:

    «‹muhakemetul lugheteyn› din ‹meariful lugheteyn› (qosh til maaripi) ghiche – elishir newaiy eserliri sëlishturma tetqiqatigha muqeddime » ( «shinjang medeniyiti» zhurnili 2002- yil 6- san ),

    «heq we hoquq meripiti uyghur mewjudluqi we tereqqiyatning menggülük ul tëshi » ( «junggo milletliri» zhurnili 2004- yil 1- san ),

    «uyghur tilining imla we teleppuz ölchimini bëkitish heqqide » (< til we terjime> zhurnili, 2005-yilliq 1-san)

    «uyghur on ikki muqami tëkstliri boyiche sëlishturma tetqiqat ëlip bërishning rëal ehmiyiti toghrisida » (‹shinjang ijtimaiy penler tetqiqati› zhurnili 2006- yilliq 3- san ).

    «musa sayramiy we uyghur tarixshunasliqi» ( «shinjang ijtimaiy penler tetqiqati» zhurnili 2007- yilliq 1- san )«uyghur chöliraq muqami tëkistliri üstide tetqiqat» («shinjang ijtimaiy penler munbiri» 2009-yilliq 2-san)

    «uyghur mushawerek muqami tëkistliri üstide tetqiqat» («qumul edebiyati» zhurnili 2009-yilliq 3-san) qatarliq yüz nechche parche.

    doktorant yëtekchisi, Profëssor, Doktor abdureop polat teklimakany ependi nöwette, «uyghur on ikki muqami tëkistlirining izahliq lughiti» we «‹tarixi hemidiy›ning tili üstide tetqiqat» mawzuluq zhirik eserliri üstide jidellep ishlimekte.